Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

不 - bưu, bất, bỉ, phi, phu, phầu, phủ

不一 bất nhất

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất nhất, không nhất quán

Từ điển trích dẫn

1. Không như nhau, bất tương đồng, không cùng một dạng. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Phù long hình trạng bất nhất, tiểu đại vô thường" 夫龍形狀不一, 小大無常 (Tương Giai truyện 襄楷傳) Rồng hình dạng không giống nhau, nhỏ lớn vô thường.
2. Không chuyên nhất, không thống nhất, hay thay đổi. ◇ Quách Phác 郭璞: "Phù pháp lệnh bất nhất, tắc nhân tình hoặc" 夫法令不一, 則人情惑 (Tỉnh hình sớ 省刑疏) Pháp lệnh mà không thống nhất thì lòng dân nghi ngờ.
3. Không chỉ, chẳng những. ◇ Đái Danh Thế 戴名世: "Cập dư sở kiến, bất nhất kì nhân dã" 及余所見, 不一其人也 (Giới chu ông thọ tự 芥舟翁壽序) Theo như chỗ tôi thấy, không chỉ là người đó mà thôi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không chắc nhắn, thay đổi luôn.

▸ Từng từ: 不一

不下 bất hạ

不下

bất hạ

Từ điển trích dẫn

1. Không dưới, không ít hơn. ◇ Dương Sóc 楊朔: "Bát niên lai, đan đan giá cá loạn nhân khanh mai đích tử nhân bất hạ lục thiên" 八年來, 單單這個亂人坑埋的死人不下六千 (Loạn nhân khanh 亂人坑).
2. Không kém, không thua gì. ◇ Lưu Quang Đệ 劉光弟: "Vân kim đông tỉnh hạn, bất hạ tây tỉnh hoang" 云今東省旱, 不下西省荒 (Mĩ tửu hành 美酒行).
3. Không nổi, không được. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Thiệu khiển tướng Thôi Cự Nghiệp tương binh sổ vạn công vi Cố An bất hạ, thối quân nam hoàn" 紹遣將崔巨業將兵數萬攻圍故安不下, 退軍南還 (Công Tôn Toản truyện 公孫瓚傳).

▸ Từng từ: 不下

不世 bất thế

不世

bất thế

Từ điển trích dẫn

1. Phi thường, hãn hữu. § Cũng như "phi phàm" 非凡. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim thiên tử mông trần, tướng quân thành nhân thử thì thủ xướng nghĩa binh, phụng thiên tử dĩ tòng chúng vọng, bất thế chi lược dã" 今天子蒙塵, 將軍誠因此時首倡義兵, 奉天子以從眾望, 不世之略也 (Đệ thập tứ hồi) Nay thiên tử mắc nạn, tướng quân nhân dịp này, cất nghĩa binh, phụng thiên tử để theo nguyện vọng của dân chúng, sách lược rất hay.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không giống đời. Cũng như Bất phàm.

▸ Từng từ: 不世

不中 bất trung

不中

bất trung

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất trung" 不中: (1) Không hợp trung đạo. (2) Không được, bất khả dĩ, bất hành.
2. "Bất trúng" 不中: (1) Không đúng, không thích hợp. ◇ Luận Ngữ 論語: "Hình phạt bất trúng, tắc dân vô sở thố thủ túc" 刑罰不中, 則民無所措手足 (Tử Lộ 子路) Hình phạt không đúng, thì dân không biết đặt tay chân vào đâu (không biết làm thế nào cho phải). (2) Không dùng được làm gì. § Cũng như "bất chung" 不終.

不中

bất trúng

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất trung" 不中: (1) Không hợp trung đạo. (2) Không được, bất khả dĩ, bất hành.
2. "Bất trúng" 不中: (1) Không đúng, không thích hợp. ◇ Luận Ngữ 論語: "Hình phạt bất trúng, tắc dân vô sở thố thủ túc" 刑罰不中, 則民無所措手足 (Tử Lộ 子路) Hình phạt không đúng, thì dân không biết đặt tay chân vào đâu (không biết làm thế nào cho phải). (2) Không dùng được làm gì. § Cũng như "bất chung" 不終.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không hợp đạo đức. Trái lẽ — Không thích hợp.

▸ Từng từ: 不中

不丹 bất đan

不丹

bất đan

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nước Butan

▸ Từng từ: 不丹

不久 bất cửu

不久

bất cửu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không lâu dài

▸ Từng từ: 不久

不乏 bất phạp

不乏

bất phạp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thiếu

▸ Từng từ: 不乏

不了 bất liễu

不了

bất liễu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

khôn nguôi, mãi mãi

▸ Từng từ: 不了

不二 bất nhị

不二

bất nhị

Từ điển trích dẫn

1. Không ăn ở hai lòng.
2. Không xảy ra, không làm lại lần thứ nhì.
3. Không hai: lí nhất thật, như như bình đẳng mà không có sự khác biệt giữa cái này với cái kia. ◇ Duy Ma Cật sở thuyết kinh 維摩詰所說經: "Nãi chí vô hữu văn tự, ngữ ngôn, thị chân nhập bất nhị pháp môn" 乃至無有文字, 語言, 是真入不二法門 Đạt tới chỗ không còn văn tự, ngôn ngữ, tức vào được pháp môn Không Hai.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ăn ở hai lòng — Không xảy ra, không làm lại lần thứ nhì.

▸ Từng từ: 不二

不亨 bất hanh

不亨

bất hanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vô lễ. Không trọng người trên.

▸ Từng từ: 不亨

不仁 bất nhân

不仁

bất nhân

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất nhân, nhẫn tâm

Từ điển trích dẫn

1. Không có lòng thương người, không nhân hậu, không nhân từ.
2. Tê liệt. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Suy lão bị bệnh, đầu phát vô hắc, lưỡng thủ bất nhân, nhĩ mục bất thông minh, phù trượng nãi năng hành" 衰老被病, 頭髮無黑, 兩手不仁, 耳目不聰明, 扶杖乃能行 (Ban Siêu truyện 班超傳) Già yếu bệnh tật, tóc chẳng đen, hai tay tê liệt, tai điếc mắt mờ, phải chống gậy mới đi được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có lòng thương người — Chỉ sự tê liệt tay chân.

▸ Từng từ: 不仁

不休 bất hưu

不休

bất hưu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngớt, không ngừng

▸ Từng từ: 不休

不但 bất đãn

不但

bất đãn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không những, không chỉ có

Từ điển trích dẫn

1. Không những, không chỉ. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Thử chỉ nhất hạ, bất đãn Giả phủ trung nhân tạ ân, liên triều trung sở hữu đại thần, giai tung hô xưng tụng bất tuyệt" 此旨一下, 不但賈府中人謝恩, 連朝中所有大臣, 皆嵩呼稱頌不絕 (Đệ lục tam hồi) Chỉ vua vừa xuống, không những người nhà phủ Giả tạ ơn, mà cả bậc đại thần trong triều cũng không ngớt lời reo mừng ca tụng.

▸ Từng từ: 不但

不住 bất trụ

不住

bất trụ

Từ điển trích dẫn

1. Không ngừng, không thôi. ◇ Nhạc Phi 岳飛: "Tạc dạ hàn cung bất trụ minh, kinh hồi thiên lí mộng, dĩ tam canh" 昨夜寒蛩不住鳴, 驚回千里夢, 已三更 (Tiểu trùng san 小重山, Từ 詞).
2. Không được, không xong. § Dùng sau động từ, biểu thị động tác không thể hoàn thành. ◎ Như: "cấm bất trụ" 禁不住, "đáng bất trụ" 擋不住.

▸ Từng từ: 不住

不佞 bất nịnh

不佞

bất nịnh

Từ điển trích dẫn

1. Kém cỏi (tiếng tự khiêm). § Cũng như "bất tài" 不才.
2. Người biết nói năng khôn khéo để lấy lòng kẻ khác. ◇ Luận Ngữ 論語: "Ung dã, nhân nhi bất nịnh" 雍也, 仁而不佞 (Công Dã Tràng 公冶長) Thầy Ung là người nhân nhưng không khéo ăn nói.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kém cỏi. Cũng như Bất tài.

▸ Từng từ: 不佞

不依 bất y

不依

bất y

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không tuân theo

▸ Từng từ: 不依

不便 bất tiện

不便

bất tiện

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không tiện lợi

Từ điển trích dẫn

1. Không có lợi.
2. Bất thích nghi.
3. Không quen. ◇ Kê Khang 嵇康: "Tố bất tiện thư, hựu bất hí tác thư" 素不便書, 又不喜作書 (Dữ San Cự Nguyên tuyệt giao thư 與山巨源絕交書) Vốn không quen viết thư, lại không thích viết thư.
4. Tới mức, bằng với. ◇ Nhị khắc phách án kinh kì 二刻拍案驚奇: "Tiểu đệ tuy bất tiện tự Giả Đại Phu chi xú, khước dữ lệnh tỉ tương tịnh, tất thị bất cập" 小弟雖不便似賈大夫之醜, 卻與令姊相並, 必是不及 (Quyển thập thất) Tiểu đệ tuy không xấu tới bực Giả Đại Phu, nhưng đem ra so với chị ngài, hẳn là không bằng.
5. Thiếu thốn tiền bạc. ◎ Như: "nhĩ như quả nhất thì thủ đầu bất tiện, ngã khả dĩ tiên điếm thượng" 你如果一時手頭不便, 我可以先墊上 nếu như anh nhất thời túng thiếu tiền nong, tôi có thể ứng trước cho.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không được dễ dàng thuận lợi.

▸ Từng từ: 不便

不信 bất tín

不信

bất tín

Từ điển trích dẫn

1. Không tin, không cho là thật. ◇ Luận Ngữ 論語: "Tuy viết bất yếu quân, ngô bất tín dã" 雖曰不要君, 吾不信也 (Hiến vấn 憲問) (Ông ta) tuy nói là không yêu sách vua, ta không tin đâu.
2. Không thành thật. ◇ Luận Ngữ 論語: "Tăng Tử viết: Ngô nhật tam tỉnh ngô thân: vi nhân mưu nhi bất trung hồ? Dữ bằng hữu giao nhi bất tín hồ? Truyền bất tập hồ?" 曾子曰: 吾日三省吾身: 為人謀而不忠乎? 與朋友交而不信乎? 傳不習乎? (Học nhi 學而) Mỗi ngày tôi tự xét ba việc: Làm việc gì cho ai, có hết lòng không? Giao thiệp với bạn bè, có thành tín không? Thầy dạy cho điều gì, có học tập đủ không?
3. Chẳng lẽ, lẽ đâu. § Cũng như nói "nan đạo" 難道. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Hồ thuyết! Giá đẳng nhất cá đại khứ xứ, bất tín một trai lương?" 胡說. 這等一個大去處, 不信沒齋糧 (Đệ tam hồi) Nói láo! Chẳng lẽ một cái chùa lớn như vầy mà không có hột gạo ăn?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tin tưởng, không cho là thật.

▸ Từng từ: 不信

不借 bất tá

不借

bất tá

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một tên chỉ loại giầy dép làm bằng cây gai.

▸ Từng từ: 不借

不倦 bất quyện

不倦

bất quyện

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không mệt mỏi (làm việc)

▸ Từng từ: 不倦

不值 bất trị

不值

bất trị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không có giá trị gì, không đáng giá

▸ Từng từ: 不值

不停 bất đình

不停

bất đình

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngừng, không dừng, không ngớt

▸ Từng từ: 不停

不備 bất bị

不備

bất bị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không sẵn sàng, không chuẩn bị trước

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đầy đủ. Không biết. Cũng như Bất tận. Tiếng dùng trong thư từ — Không sắp xếp phòng ngừa trước.

▸ Từng từ: 不備

不僅 bất cận

不僅

bất cận

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ có, không chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Không những, không chỉ. ◎ Như: "giá bất cận thị tha đích ý nguyện, dã thị toàn thể đồng sự đích ý nguyện" 這不僅是他的意願, 也是全體同事的意願.

▸ Từng từ: 不僅

不光 bất quang

不光

bất quang

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

Từ điển trích dẫn

1. Không chỉ, chẳng những. ☆ Tương tự: "bất đan" 不單, "bất đãn" 不但, "bất cận" 不僅, "bất chỉ" 不只.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không chỉ có, không chỉ là (mà còn nhiều).

▸ Từng từ: 不光

不克 bất khắc

不克

bất khắc

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thể

Từ điển trích dẫn

1. Không làm nổi. ◇ Lưu Vũ Tích 劉禹錫: "Thường cụ bất khắc phụ hà, dĩ thiểm tiền nhân" 常懼不克負荷, 以忝前人 (Vị Đỗ tư đồ tạ tứ truy tặng biểu 為杜司徒謝賜追贈表) Thường lo sợ không đảm đương gánh vác nổi, làm nhục tiền nhân.
2. Không thắng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: 韓浩曰: "Hàn Hạo viết: Nguyện tá tinh binh tam thiên kích chi, đương vô bất khắc" 願借精兵三千擊之, 當無不克 (Đệ thất thập hồi).

▸ Từng từ: 不克

不免 bất miễn

不免

bất miễn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thể bỏ qua, không thể tránh khỏi

Từ điển trích dẫn

1. Không tránh khỏi được, tất nhiên. ☆ Tương tự: "nan miễn" 難免, "vị miễn" 未免.
2. Chẳng thà, không bằng. ☆ Tương tự: "bất như" 不如.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tránh khỏi được.

▸ Từng từ: 不免

不全 bất toàn

不全

bất toàn

Từ điển trích dẫn

1. Không hoàn bị.
2. Không trọn vẹn, không hoàn toàn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không trọn vẹn.

▸ Từng từ: 不全

不公 bất công

不公

bất công

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. không công bằng
2. không ngay thẳng

Từ điển trích dẫn

1. Không công bình. ★ Tương phản: "công bình" 公平, "công duẫn" 公允.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đồng đều, hơn kém khác nhau.

▸ Từng từ: 不公

不具 bất cụ

不具

bất cụ

Từ điển trích dẫn

1. Không hết, bất tường tận (tiếng dùng cuối thư từ). § Cũng viết là "bất bị" 不備.
2. Không đầy đủ, không hoàn bị. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Văn thư tán vong, cựu điển bất cụ" 文書散亡, 舊典不具 (Tế tự chí thượng 祭祀志上) Văn thư mất mát, sách vở cũ không còn đầy đủ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đầy đủ, không hết, cũng như Bất tận. Tiếng dùng trong thư từ — Chỉ người có tật, thân thể không hoàn toàn ( thọt chân, chột mắt, câm… ).

▸ Từng từ: 不具

不再 bất tái

不再

bất tái

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không nữa, không còn nữa

▸ Từng từ: 不再

不准 bất chuẩn

不准

bất chuẩn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không cho phép, cấm

▸ Từng từ: 不准

不凡 bất phàm

不凡

bất phàm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

khác thường, hơn người

Từ điển trích dẫn

1. Không tầm thường, vượt hẳn người thường. ☆ Tương tự: "phi phàm" 非凡. ★ Tương phản: "bình phàm" 平凡, "bình dong" 平庸.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tầm thường, vượt hẳn người thường.

▸ Từng từ: 不凡

不分 bất phân

不分

bất phân

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất phân" 不分: (1) Không biết rõ, không biện biệt. ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Thế hỗn trọc nhi bất phân hề" 世溷濁而不分兮 (Li Tao 離騷) Đời rối loạn mà không biết phân biệt hề. (2) Không phân tán. ◇ Lí Ngư 李漁: "Tư lộ bất phân, văn tình chuyên nhất" 思路不分, 文情專一 (Nhàn tình ngẫu kí 閑情偶寄, Từ khúc 詞曲) Mạch lạc tư duy không phân tán, văn tình chuyên nhất.
2. "Bất phẫn" 不分: (1) Không lường, không biết, bất liệu. ◇ Trần Đào 陳陶: "Dong hoa bất phẫn tùy niên khứ, Độc hữu trang lâu minh kính tri" 容華不分隨年去, 獨有妝樓明鏡知 (Thủy điệu từ 水調詞) Mặt hoa nào biết tàn năm tháng, Chỉ có lầu trang gương sáng hay. (2) Bất bình, bất tâm phục. ◇ Cổ Trực 古直: "Thuần lư bất phẫn nhân thu khởi, Khối lỗi sanh tăng tá tửu kiêu" 蓴鱸不分因秋起, 塊壘生憎借酒澆 (Tạp cảm kí sở sanh nhất xưởng 雜感寄楚傖一廠).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không rõ ràng, không biết rõ. Chẳng hạn bất phân thắng phụ ( không rõ được thua ).

不分

bất phẫn

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất phân" 不分: (1) Không biết rõ, không biện biệt. ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Thế hỗn trọc nhi bất phân hề" 世溷濁而不分兮 (Li Tao 離騷) Đời rối loạn mà không biết phân biệt hề. (2) Không phân tán. ◇ Lí Ngư 李漁: "Tư lộ bất phân, văn tình chuyên nhất" 思路不分, 文情專一 (Nhàn tình ngẫu kí 閑情偶寄, Từ khúc 詞曲) Mạch lạc tư duy không phân tán, văn tình chuyên nhất.
2. "Bất phẫn" 不分: (1) Không lường, không biết, bất liệu. ◇ Trần Đào 陳陶: "Dong hoa bất phẫn tùy niên khứ, Độc hữu trang lâu minh kính tri" 容華不分隨年去, 獨有妝樓明鏡知 (Thủy điệu từ 水調詞) Mặt hoa nào biết tàn năm tháng, Chỉ có lầu trang gương sáng hay. (2) Bất bình, bất tâm phục. ◇ Cổ Trực 古直: "Thuần lư bất phẫn nhân thu khởi, Khối lỗi sanh tăng tá tửu kiêu" 蓴鱸不分因秋起, 塊壘生憎借酒澆 (Tạp cảm kí sở sanh nhất xưởng 雜感寄楚傖一廠).

▸ Từng từ: 不分

不刊 bất san

不刊

bất san

Từ điển trích dẫn

1. Không thể tước bỏ đi được, không thể sửa đổi.
2. Không thể tiêu hủy, không thể mai một.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thể trừ bỏ đi được.

▸ Từng từ: 不刊

不利 bất lợi

不利

bất lợi

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất lợi, không có lợi

Từ điển trích dẫn

1. Không thuận lợi. ◇ Sử Kí 史記: "Triệu chiến bất lợi, nhân trúc bích kiên thủ, dĩ đãi cứu chí" 趙戰不利, 因築壁堅守, 以待救至 (Bạch Khởi Vương Tiễn truyện 白起王翦傳) Quân Triệu thấy đánh không thuận lợi, bèn làm lũy giữ vững, để chờ quân cứu viện đến.
2. Không ích gì, có hại. ◇ Quản Tử 管子: "Vi sự chi bất thành, quốc chi bất lợi dã" 事之不成, 國之不利也 (Thừa mã 乘馬) Làm việc mà không thành, tức là có hại cho nước vậy.
3. Không sắc bén. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Nhữ kiếm lợi, ngô kiếm vị thường bất lợi!" 汝劍利, 吾劍未嘗不利 (Đệ tam hồi) Gươm mày sắc, dễ gươm tao không sắc hay sao!

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ích gì, có hại.

▸ Từng từ: 不利

不到 bất đáo

不到

bất đáo

Từ điển trích dẫn

1. Không tới nơi. ◇ Nhi nữ anh hùng truyện 兒女英雄傳: "Ngã tảo tắc tam canh, trì tắc ngũ canh tất đáo; thảng nhiên bất đáo, tiện đẳng đáo minh nhật dã bất vi trì" 我早則三更, 遲則五更必到; 倘然不到, 便等到明日也不為遲 (Đệ ngũ hồi).
2. Không ngờ, chẳng dè. ◇ Triệu Dĩ Phu 趙以夫: "Đảo ngân hà, thu dạ song tinh, bất đáo giai kì ngộ" 倒銀河, 秋夜雙星, 不到佳期誤 (Giải ngữ hoa 解語花, Từ).
3. Không được, không được thấy. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Khán nô gia yếu kỉ tiền, bất đáo bất đắc" 看奴家要幾錢, 不到不得 (Trương Hiệp trạng nguyên 張協狀元, Hí văn đệ thập bát xích 戲文第十八齣).
4. Không chu đáo. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Ngã thị cá thô lỗ hán tử, lễ số bất đáo, hòa thượng hưu quái" 我是個粗鹵漢子, 禮數不到, 和尚休怪 (Đệ tứ ngũ hồi).

▸ Từng từ: 不到

不則 bất tắc

不則

bất tắc

Từ điển trích dẫn

1. Vượt quá quy định, phạm vi, số mục.
2. Không tuân theo pháp luật.
3. Không chỉ, hơn, ngoài.
4. Nếu không thì. § Dùng như "phủ tắc" 否則.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không giữ luật pháp quốc gia.

▸ Từng từ: 不則

不力 bất lực

不力

bất lực

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất lực, không có khả năng

Từ điển trích dẫn

1. Bất tận lực, không hết lòng hết sức. ★ Tương phản: "đắc lực" 得力.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có sức — Nói về người đàn ông không làm được công việc sinh dục — Không có khả năng.

▸ Từng từ: 不力

不动 bất động

不动

bất động

giản thể

Từ điển phổ thông

bất động

▸ Từng từ: 不动

不動 bất động

不動

bất động

phồn thể

Từ điển phổ thông

bất động

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Im lìm, không nhúc nhích.

▸ Từng từ: 不動

不勝 bất thăng

不勝

bất thăng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất thăng" 不勝: (1) Không nổi, không xuể. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bạch đầu tao cánh đoản, Hồn dục bất thăng trâm" 白頭搔更短, 渾欲不勝簪 (Xuân vọng 春望) Đầu bạc càng gãi càng ngắn, Hoàn toàn như không cài trâm được nữa. (2) Hết sức, vô hạn. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đô hỉ chi bất thăng" 都喜之不勝 (Đệ tứ thập lục hồi) Đều vui mừng khôn xiết.
2. "Bất thắng" 不勝: Không làm được, không thành công. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thí giáo xuất mã, như kì bất thắng, trách chi vị trì" 試教出馬, 如其不勝, 責之未遲 (Đệ ngũ hồi) Xin hãy thử cho đem ngựa ra đánh, hễ mà không thắng, thì trị tội cũng chưa muộn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không nổi. Không xuể, chẳng hạn Bất thăng sổ ( đếm không xuể ).

不勝

bất thắng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất thăng" 不勝: (1) Không nổi, không xuể. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bạch đầu tao cánh đoản, Hồn dục bất thăng trâm" 白頭搔更短, 渾欲不勝簪 (Xuân vọng 春望) Đầu bạc càng gãi càng ngắn, Hoàn toàn như không cài trâm được nữa. (2) Hết sức, vô hạn. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đô hỉ chi bất thăng" 都喜之不勝 (Đệ tứ thập lục hồi) Đều vui mừng khôn xiết.
2. "Bất thắng" 不勝: Không làm được, không thành công. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thí giáo xuất mã, như kì bất thắng, trách chi vị trì" 試教出馬, 如其不勝, 責之未遲 (Đệ ngũ hồi) Xin hãy thử cho đem ngựa ra đánh, hễ mà không thắng, thì trị tội cũng chưa muộn.

▸ Từng từ: 不勝

不单 bất đan

不单

bất đan

giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不单

不及 bất cập

不及

bất cập

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất cập, không đủ tốt, khiếm khuyết

Từ điển trích dẫn

1. Không bằng. ◇ Vương Xương Linh 王昌齡: "Phù dong bất cập mĩ nhân trang" 芙蓉不及美人妝 (Tây cung thu oán 西宮秋怨) Hoa phù dung không bằng người đẹp trang điểm.
2. Không tới, không đến. ◇ Tả truyện 左傳: "Bất cập hoàng tuyền, vô tương kiến dã!" 不及黃泉, 無相見也 (Ẩn Công nguyên niên 隱公元年) Không tới suối vàng thì không gặp nhau.
3. Không kịp. ◇ Sử Kí 史記: "Triệu Cao quả sử nhân truy chi, bất cập" 趙高果使人追之, 不及 (Hạng Vũ bổn kỉ 項羽本紀) Quả nhiên Triệu Cao cho người đuổi theo, nhưng không kịp.
4. Không đủ. ◇ Ngũ đại sử bình thoại 五代史平話: "Thị vệ chi sĩ bất cập ngũ bách nhân" 侍衛之士不及五百人 (Chu sử 周史, Quyển hạ) Quân thị vệ không đủ năm trăm người.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tới, không kịp, chưa đúng mức.

▸ Từng từ: 不及

不变 bất biến

不变

bất biến

giản thể

Từ điển phổ thông

không thay đổi

▸ Từng từ: 不变

不古 bất cổ

不古

bất cổ

Từ điển trích dẫn

1. Không như thời xưa, ý nói lòng dạ khinh bạc xấu xa, không được tốt đẹp như thời xưa. ◎ Như: "nhân tâm bất cổ" 人心不古 lòng người khinh bạc. ☆ Tương tự: "thế đạo luân vong" 世道淪亡.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không như thời xưa. Ý nói lòng dạ khinh bạc xấu xa, không được tốt đẹp như thời xưa.

▸ Từng từ: 不古

不只 bất chỉ

不只

bất chỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不只

不可 bất khả

不可

bất khả

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thể

Từ điển trích dẫn

1. Không thể (ý nói không có khả năng). ◇ Luận Ngữ 論語: "Ninh Vũ tử, bang hữu đạo, tắc trí; bang vô đạo, tắc ngu. Kì trí khả cập dã; kì ngu bất khả cập dã" 甯武子, 邦有道, 則知; 邦無道, 則愚. 其知可及也; 其愚不可及也 (Công Dã Tràng 公冶長) Ông Ninh Vũ tử, khi nước có đạo thì tỏ ra là người trí; khi nước vô đạo thì làm ra vẻ ngu. Cái trí của ông, ta theo kịp; còn cái ngu của ông, ta không thể theo kịp.
2. Không được, không nên (biểu thị cấm chỉ). ◇ Mạnh Tử 孟子: "Dân sự bất khả hoãn dã" 民事不可緩也 (Đằng Văn Công thượng 滕文公上) Việc nhà nông không được chậm trễ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thể.

▸ Từng từ: 不可

不合 bất hợp

不合

bất hợp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không phù hợp

Từ điển trích dẫn

1. Trái, không phù hợp. ◎ Như: "bất hợp nguyên lí" 不合原理.
2. Không đúng.
3. Bất hòa.
4. Không ngừng, không thôi.
5. Không thể. ◇ Vũ vương phạt Trụ bình thoại 武王伐紂平話: "Đại vương hưu binh bãi chiến, bất hợp phạt Trụ" 大王休兵罷戰, 不合伐紂 (Quyển hạ) Đại vương thôi binh ngưng chiến, không thể đánh Trụ được.

▸ Từng từ: 不合

不同 bất đồng

不同

bất đồng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. bất đồng
2. khác nhau

Từ điển trích dẫn

1. Không giống nhau, không cùng một dạng. ◇ Vi Trang 韋莊: "Tụ tán thập niên nhân bất đồng" 聚散十年人不同 (Quan hà đạo trung tác 關河道中作) Hợp tan mười năm người không giống nhau. ☆ Tương tự: "sai biệt" 差別, "sai dị" 差異. ★ Tương phản: "nhất luật" 一律, "nhất dạng" 一樣.
2. Không đồng ý. ◇ Nam Tề Thư 南齊書: "Thùy cảm bất đồng?" 誰敢不同 (Bà Dương Vương Thương truyện 鄱陽王鏘傳) Ai dám trái ý?
3. Không hòa thuận, bất hòa. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Dữ trung thừa Triệu Xá bất đồng, thác bệnh quy gia" 與中丞趙舍不同, 託病歸家 (Khổng Dung truyện 孔融傳) (Khổng Dung) với trung thừa Triệu Xá bất hòa, mượn cớ bệnh về nhà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không giống nhau. Chống đối nhau.

▸ Từng từ: 不同

不吝 bất lận

不吝

bất lận

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không hạn chế

▸ Từng từ: 不吝

不和 bất hòa

不和

bất hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hòa, bất đồng

Từ điển trích dẫn

1. Không hòa thuận, có xích mích. ◇ Sử Kí 史記: "Quốc loạn, thượng hạ bất thân, phụ tử bất hòa" 國亂, 上下不親, 父子不和 (Tuần lại liệt truyện 循吏列傳) Nước rối loạn, trên dưới không thân thiết, cha con không hòa mục.
2. Không phù hợp.
3. Không điều hòa. ◇ Quản Tử 管子: "Âm dương bất hòa, phong vũ bất thì" 陰陽不和, 風雨不時 (Thất thần thất chủ 七臣七主) Âm dương không điều hòa, gió mưa không phải lúc.
4. Không vui vẻ. ◇ Sử Kí 史記: "Thái hậu bất hòa chi sắc thiểu giải" 太后不和之色少解 (Triệu thế gia 趙世家) Nét mặt không vui của thái hậu mới thư giãn một chút.
5. Không khỏe, thân thể không được dễ chịu. ◇ Thuyết Đường 說唐: "Ca ca quý thể bất hòa, hà tất câu thử cố sáo?" 哥哥貴體不和, 何必拘此故套 (Đệ lục hồi) Anh trong người không được khỏe khoắn, sao cứ câu nệ thói cũ?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không được êm đềm. Chỉ sự xích mích.

▸ Từng từ: 不和

不問 bất vấn

不問

bất vấn

phồn thể

Từ điển phổ thông

mặc dù, dù cho, bất kể

▸ Từng từ: 不問

不善 bất thiện

不善

bất thiện

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tồi, xấu, kém

Từ điển trích dẫn

1. Không tốt, xấu xa, bất lương.
2. Chỉ người xấu ác. ◇ Tả truyện 左傳: "Thiện chi đại bất thiện, thiên mệnh dã" 善之代不善, 天命也 (Tương Công nhị thập cửu niên 襄公二十九年) Người tốt thay thế kẻ xấu, mệnh trời vậy.
3. Việc xấu, sự chẳng lành, hoại sự. ◇ Thư Kinh 書經: "Tác thiện, giáng chi bách tường; tác bất thiện, giáng chi bách ương" 作善, 降之百祥; 作不善, 降之百殃 (Y huấn 伊訓) Làm điều tốt, gieo xuống trăm thứ tốt lành; làm sự chẳng lành, gieo xuống trăm thứ tai vạ.
4. Chỗ kém cỏi, khuyết điểm. ◇ Tào Thực 曹植: "Bộc thường hiếu nhân ki đạn kì văn, hữu bất thiện giả ứng thì cải định" 僕常好人譏彈其文, 有不善者, 應時改定 (Dữ Dương Đức Tổ thư 與楊德祖書) Tôi thường thích châm biếm phê bình văn chương người ta, như có khuyết điểm tức thì sửa chữa.
5. Không giỏi, không khéo. ◇ Kê Khang 嵇康: "Vị chi bất thiện trì sanh dã" 謂之不善持生也 (Dưỡng sanh luận 養生論) Tức là không khéo dưỡng sinh vậy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tốt, tức xấu xa.

▸ Từng từ: 不善

不單 bất đan

不單

bất đan

phồn thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不單

不圖 bất đồ

不圖

bất đồ

Từ điển trích dẫn

1. Chẳng ngờ, chẳng dè. ◇ Luận Ngữ 論語: "Tử tại Tề văn Thiều, tam nguyệt bất tri nhục vị, viết: Bất đồ vi nhạc chi chí ư tư dã" 子在齊聞韶, 三月不知肉味, 曰: 不圖為樂之至於斯也 (Thuật nhi 述而) Khổng Tử ở nước Tề nghe nhạc Thiều, ba tháng không biết mùi thịt, bảo: Không ngờ nhạc tác động tới ta được như vậy.
2. Chẳng tham muốn, chẳng mưu cầu. ◇ Dương Hùng 揚雄: "Kì cần chí hĩ, nhi công bất đồ" 其廑至矣, 而功不圖 (Trường dương phú 長楊賦) Sự chuyên cần đến thế, mà chẳng mưu cầu công lao.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng ngờ, chẳng dè.

▸ Từng từ: 不圖

不均 bất quân

不均

bất quân

Từ điển trích dẫn

1. Không đều, không bằng nhau. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhậm vô đại tiểu, khổ lạc bất quân" 任無大小, 苦樂不均 (Đệ thập tam hồi) Không kể lớn nhỏ, người thì cực khổ người thì sung sướng không đều. ★ Tương phản: "bình hành" 平衡.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đều, không bằng nhau.

▸ Từng từ: 不均

不堪 bất kham

不堪

bất kham

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất kham, không cam chịu

Từ điển trích dẫn

1. Không đảm đương nổi. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Lão phu niên mại, nhị tử bất tài, bất kham quốc gia trọng nhậm" 老夫年邁, 二子不才, 不堪國家重任 (Đệ thập nhất hồi) Lão phu này tuổi già, hai con lại không có tài, không đảm đương nổi được việc lớn nước nhà.
2. Không chịu nổi. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giả Vân thính tha thiều đao đích bất kham, tiện khởi thân cáo từ" 賈芸聽他韶刀的不堪, 便起身告辭 (Đệ nhị thập tứ hồi) Giả Vân thấy ông cậu nói lải nhải không chịu nổi, liền đứng dậy xin về.
3. Không nỡ, bất nhẫn tâm.
4. Không thể, bất khả, bất năng. ◇ Đào Hoằng Cảnh 陶弘景: "San trung hà sở hữu, Lĩnh thượng đa bạch vân, Chỉ khả tự di duyệt, Bất kham trì tặng quân" 山中何所有, 嶺上多白雲, 只可自怡悅, 不堪持贈君 (Chiếu vấn san trung hà sở hữu 詔問山中何所有, Phú thi dĩ đáp 賦詩以答) Trong núi có gì, trên đỉnh núi có nhiều mây trắng, chỉ có thể tự mình vui thích, không thể đem tặng anh.
5. Rất, quá (dùng sau hình dung từ).
6. Rất xấu, kém, tệ. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Mỗi nhật chỉ mệnh nhân đoan liễu thái phạn đáo tha phòng trung khứ cật. Na trà phạn đô hệ bất kham chi vật. Bình Nhi khán bất quá, tự kỉ nã tiền xuất lai lộng thái cấp tha cật" 每日只命人端了菜飯到他房中去吃. 那茶飯都系不堪之物. 平兒看不過, 自己拿錢出來弄菜給他吃 (Đệ lục thập cửu hồi) Mỗi ngày chỉ sai người đem cơm vào buồng cho chị ấy ăn. Đồ ăn đều là thứ không thể nuốt được. Bình Nhi thấy thế không đành lòng, tự mình bỏ tiền ra mua thức ăn cho chị ấy ăn.
7. Không... lắm. ◇ Kinh bổn thông tục tiểu thuyết 京本通俗小說: "Trương chủ quản khán kiến nhất cá phụ nữ, thân thượng y phục bất kham tề chỉnh, đầu thượng bồng tông" 張主管看見一個婦女, 身上衣服不堪齊整, 頭上蓬鬆 (Chí thành Trương chủ quản 志誠張主管) Chủ quản Trương nhìn thấy một người đàn bà, quần áo mặc không ngay ngắn lắm, đầu tóc rối bù.

▸ Từng từ: 不堪

不外 bất ngoại

不外

bất ngoại

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngoài, không nằm ngoài

Từ điển trích dẫn

1. Không vượt ra ngoài phạm vi nào đó. § Cũng như "bất quá" 不過.
2. Ngoại trừ, trừ ra.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ngoài, chỉ bấy nhiêu thôi.

▸ Từng từ: 不外

不夠 bất cú

不夠

bất cú

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đủ

▸ Từng từ: 不夠

不大 bất đại

不大

bất đại

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không nhiều, không lắm, không thường xuyên

▸ Từng từ: 不大

不妥 bất thỏa

不妥

bất thỏa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đúng, không phù hợp

▸ Từng từ: 不妥

不妨 bất phương

不妨

bất phương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

vô hại

▸ Từng từ: 不妨

不孝 bất hiếu

不孝

bất hiếu

Từ điển trích dẫn

1. Không hết bổn phận đối với cha mẹ. ☆ Tương tự: "bất tiếu" 不肖, "ngỗ nghịch" 忤逆.
2. Khi con để tang cha mẹ tự xưng là "bất hiếu" 不孝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không hết bổn phận với cha mẹ.

▸ Từng từ: 不孝

不安 bất an

不安

bất an

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất an, không yên ổn

▸ Từng từ: 不安

不定 bất định

不定

bất định

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không cố định, không xác định

Từ điển trích dẫn

1. Không chắc, còn ngờ. ★ Tương phản: "nhất định" 一定.
2. Không cố định, không ổn định. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Tung tích bất định, bất tri hà xứ khứ liễu" 蹤跡不定, 不知何處去了 (Đệ tam thập thất hồi) Tung tích không cố định, không biết đi đâu nữa.
3. Không xong, không thành. ◇ Thất quốc Xuân Thu bình thoại 七國春秋平話: "Nhược giảng hòa bất định, nhĩ cảm phóng ngã xuất trại khứ, sử khởi binh lai tróc nhĩ?" 若講和不定, 你敢放我出寨去, 使起兵來捉你 (Quyển trung) Nếu như giảng hòa không được, ông có dám thả tôi ra khỏi trại, sai quân lại bắt ông không?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không chắc, thay đổi luôn.

▸ Từng từ: 不定

不宜 bất nghi

不宜

bất nghi

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không phù hợp

Từ điển trích dẫn

1. Không thích hợp, không thích nghi.
2. Không nên. ◇ Sử Kí 史記: "Túc hạ tất dục tru vô đạo Tần, bất nghi cứ kiến trường giả" 足下必欲誅無道秦, 不宜踞見長者 (Cao Tổ bản kỉ 高祖本紀) Nếu quả thực túc hạ muốn trừ nhà Tần vô đạo thì không nên ngồi xổm mà tiếp bậc trưởng giả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thích hợp.

▸ Từng từ: 不宜

不宣 bất tuyên

不宣

bất tuyên

Từ điển trích dẫn

1. Không lưu truyền, không truyền rộng ra.
2. Không dứt (tiếng dùng trong thư từ). § Ngày xưa, trước khi chấm dứt thư từ, thường viết "bất tuyên" 不宣, ý nói không thể diễn tả hết từng chút một. ◇ Liễu Tông Nguyên 柳宗元: "Thư tuy đa, ngôn bất túc đạo ý, cố chỉ ư thử, bất tuyên" 書雖多, 言不足導意, 故止於此, 不宣 (Đáp Nguyên Nhiêu Châu luận chánh lí thư 答元饒州論政理書) Viết tuy nhiều, lời không nói đủ ý, vậy xin dừng đây, giấy ngắn tình dài.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không rõ ràng — Không dứt. Tiếng dùng trong thư từ.

▸ Từng từ: 不宣

不容 bất dung

不容

bất dung

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không dung thứ

▸ Từng từ: 不容

不对 bất đối

不对

bất đối

giản thể

Từ điển phổ thông

không đúng

▸ Từng từ: 不对

不對 bất đối

不對

bất đối

phồn thể

Từ điển phổ thông

không đúng

Từ điển trích dẫn

1. Không đúng, sai. ◎ Như: "giá dạng tố thị bất đối đích" 這樣做是不對的 làm như vậy không đúng.
2. Không hòa thuận. ◎ Như: "tha môn lưỡng cá nhân tố lai bất đối" 他們兩個人素來不對 hai người ấy vốn không hòa thuận với nhau.
3. Khác thường. ◎ Như: "nhất tiến môn, tiện phát hiện khí phân bất đối" 一進門, 便發現氣氛不對 vừa vào cửa, liền phát hiện một không khí khác thường.
4. Không thích hợp. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Na thang tuy hảo, tựu chỉ bất đối hi phạn" 那湯雖好, 就只不對稀飯 (Đệ tứ thập tam hồi) Canh ấy tuy ngon thực, nhưng không hợp vị với cháo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúng, sai.

▸ Từng từ: 不對

不屈 bất khuất

不屈

bất khuất

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất khuất, không chịu

▸ Từng từ: 不屈

不巧 bất xảo

不巧

bất xảo

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không may, đáng tiếc

▸ Từng từ: 不巧

不已 bất dĩ

不已

bất dĩ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngừng, liên miên

▸ Từng từ: 不已

不平 bất bình

不平

bất bình

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất bình, phẫn nộ

Từ điển trích dẫn

1. Không bằng phẳng. ◇ Trương Hành 張衡: "Thùy vân lộ chi bất bình" 誰云路之不平 (Tư huyền phú 思玄賦) Ai bảo đường không bằng phẳng.
2. Không công bình.
3. Bất mãn, không vừa lòng, tức giận. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Chúng tướng văn ngôn, câu hoài bất bình" 眾將聞言, 俱懷不平 (Đệ tam thập tam hồi) Các tướng nghe nói thế đều mang lòng tức giận.
4. Thân thể không được dễ chịu. ◇ Sơ học kí 初學記: "Úc sát mẫu nhan sắc bất bình, triếp phục bất thực" 郁察母顏色不平, 輒復不食 (Hiếu đệ tứ 孝弟四) (Nhữ) Úc xem sắc mặt mẹ không được khỏe khoắn, cũng không chịu ăn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không vừa lòng. Tức giận.

▸ Từng từ: 不平

不幸 bất hạnh

不幸

bất hạnh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hạnh, không may

Từ điển trích dẫn

1. Chẳng may, vận khí không tốt, gặp sự không thuận lợi. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Quốc gia bất hạnh, yêm quan lộng quyền, dĩ trí vạn dân đồ thán" 國家不幸, 閹官弄權, 以致萬民塗炭 (Đệ tam hồi) Nước nhà không may, bị bọn hoạn quan lộng quyền, đến nỗi muôn dân lầm than.
2. Tai họa bất ngờ. ◎ Như: "tao ngộ bất hạnh" 遭遇不幸 gặp phải tai họa bất ngờ.
3. Chết.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng may.

▸ Từng từ: 不幸

不弔 bất điếu

不弔

bất điếu

Từ điển trích dẫn

1. Không tốt, ý nói xấu xa.
2. Không khóc điếu tang.
3. Không may.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tốt, Ý nói xấu xa — Không may.

▸ Từng từ: 不弔

不很 bất ngận

不很

bất ngận

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thực sự, không hoàn toàn

▸ Từng từ: 不很

不得 bất đắc

不得

bất đắc

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không được, không thể

Từ điển trích dẫn

1. Không có khả năng, không làm được. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngã môn đô khứ liễu sử đắc, nhĩ khước khứ bất đắc" 我們都去了使得, 你卻去不得 (Đệ lục thập nhị hồi) Chúng tôi đi được, chứ chị không thể đi được.
2. Không có dịp, không biết. ◇ Đổng tây sương 董西廂: "Thích lai tương kiến, bất đắc trước ngôn tương phúng, kim dạ lao hợp trùng" 適來相見, 不得著言相諷, 今夜勞合重 (Quyển ngũ).
3. Không cho. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Đốc bưu bức lặc huyện lại, dục hại Lưu công; ngã đẳng giai lai khổ cáo, bất đắc phóng nhập, phản tao bả môn nhân cản đả" 督郵逼勒縣吏, 欲害劉公; 我等皆來苦告, 不得放入, 反遭把門人趕打 (Đệ nhị hồi) Viên đốc bưu ép bức đề lại, muốn làm hại ông Lưu; chúng tôi đều lại kêu giúp, nhưng không cho vào, lại sai quân gác cửa đánh đuổi chúng tôi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không được.

▸ Từng từ: 不得

不必 bất tất

不必

bất tất

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không nhất thiết, không cần thiết

Từ điển trích dẫn

1. Không hẳn, chưa chắc, không nhất định, vị tất. ◇ Sử Kí 史記: "Thiện thủy giả bất tất thiện chung" 善始者不必善終 (Nhạc Nghị truyện 樂毅傳) Kẻ mở đầu tốt chưa chắc đã có kết quả tốt.
2. Không cần phải. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Nhữ tử chi hậu, nhữ chi gia tiểu, ngô án nguyệt cấp dữ lộc lương, nhữ bất tất quải tâm" 汝死之後, 汝之家小, 吾按月給與祿糧, 汝不必挂心 (Đệ cửu thập lục hồi) Sau khi ngươi chết rồi, vợ con ngươi, ta cho cấp lương lộc, ngươi không cần phải lo lắng buồn phiền. ☆ Tương tự: "bất dụng" 不用, "vô dong" 毋庸. ★ Tương phản: "tất định" 必定, "tất nhu" 必需, "tất yếu" 必要, "nhất định" 一定.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không cần phải.

▸ Từng từ: 不必

不忍 bất nhẫn

不忍

bất nhẫn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không cam chịu

Từ điển trích dẫn

1. Không nhịn được, không nhẫn nại được. ◇ Luận Ngữ 論語: "Xảo ngôn loạn đức, tiểu bất nhẫn tắc loạn đại mưu" 巧言亂德, 小不忍則亂大謀 (Vệ Linh Công 衛靈公) Lời nói khéo thì làm bại hoại đạo đức, việc nhỏ không nhịn được thì làm hỏng mưu lớn.
2. Không nỡ, không nén được lòng thương xót, không nhẫn tâm.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không nén được lòng thương xót. Không nỡ.

▸ Từng từ: 不忍

不忙 bất mang

不忙

bất mang

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không vội vàng, bình tĩnh

▸ Từng từ: 不忙

不忠 bất trung

不忠

bất trung

Từ điển trích dẫn

1. Không trung thành, không hết lòng. ◇ Tam Quốc Diễn Nghĩa 三國演義: "Thực kì lộc nhi sát kì chủ, thị bất trung dã; cư kì thổ nhi hiến kì địa, thị bất nghĩa dã" 食其祿而殺其主, 是不忠也; 居其土而獻其地, 是不義也 (Đệ ngũ thập tam hồi) Ăn lộc của chủ mà lại giết chủ, thế là bất trung; ở đất ấy mà lại dâng đất ấy, thế là bất nghĩa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không hết lòng.

▸ Từng từ: 不忠

不怕 bất phạ

不怕

bất phạ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không sợ hãi

▸ Từng từ: 不怕

不恭 bất cung

不恭

bất cung

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không tôn trọng, bất kính

▸ Từng từ: 不恭

不情 bất tình

不情

bất tình

Từ điển trích dẫn

1. Không hợp tình lí, không hợp thường tình người ta. ◇ Lưu Cơ 劉基: "Thị cố bất tình chi sự, đại nhân bất vi chi" 是故不情之事, 大人不為之 (Úc li tử 郁離子, Đại nhân bất vi bất tình 大人不為不情).
2. Vô tình, bạc tình. ◎ Như: "tha phao thê khí tử, chân thị nhất cá bất tình đích nhân" 他拋妻棄子, 真是一個不情的人.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không biết rung, xúc động. Lòng dạ cứng dắn khô khan.

▸ Từng từ: 不情

不惑 bất hoặc

不惑

bất hoặc

Từ điển trích dẫn

1. Không mê hoặc. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Ngã hữu tam bất hoặc: tửu, sắc, tài dã" 我有三不惑: 酒, 色, 財也 (Dương Chấn truyện 楊震傳) Ta có ba thứ không còn làm cho mê hoặc nữa: rượu, sắc đẹp và tiền của.
2. Không còn ngờ nữa, không nghi ngờ, biết rõ lẽ đương nhiên của sự vật. ◇ Luận Ngữ 論語: "Tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập nhi tri thiên mệnh" 三十而立, 四十而不惑, 五十而知天命 (Vi chánh 為政) (Ta) ba mươi tuổi biết tự lập, bốn mươi tuổi chẳng nghi hoặc, năm mươi tuổi biết mệnh trời.
3. Chỉ tuổi bốn mươi. § Do câu nói của Khổng Tử: "Tứ thập nhi bất hoặc" 四十而不惑 (Vi chánh 為政). ◎ Như: "bất hoặc chi niên" 不惑之年 tuổi bốn mươi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không còn lầm lẫn. Chỉ tuổi 40. Do câu nói của Khổng Tử ( Tam thập nhị lập, tứ thập nhi bất hoặc ).

▸ Từng từ: 不惑

不惟 bất duy

不惟

bất duy

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不惟

不意 bất ý

不意

bất ý

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không mong muốn, ngoài dự tính

Từ điển trích dẫn

1. Chẳng dè, không ngờ, ngoài dự tính. § Cũng như "bất liệu" 不料. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Nho hoảng cản nhập viên trung khuyến giải, bất ý ngộ tràng ân tướng, tử tội! tử tội!" 儒慌趕入園中勸解, 不意誤撞恩相, 死罪! 死罪! (Đệ cửu hồi) Tôi (Lí Nho) hấp tấp vào vườn để can ngăn, chẳng dè đâm sầm phải ân tướng (Đổng Trác), thật đáng tội chết.

▸ Từng từ: 不意

不懈 bất giải

不懈

bất giải

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngừng, không mệt mỏi

▸ Từng từ: 不懈

不應 bất ưng

不應

bất ưng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất ưng" 不應: (1) Không nên. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Tây Châu lộ, bất ưng hồi thủ, vị ngã triêm y" 西州路, 不應回首, 為我沾衣 (Hữu tình phong từ 有情風詞) Trên đường Tây Châu, không nên quay đầu lại vì ta mà khóc ướt áo.
2. "Bất ưng" 不應: (2) Không phải, sai trái, lầm lỗi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Nguyên cáo nhân bảo lĩnh hồi gia, lân hữu trượng đoán hữu thất cứu ứng; phòng chủ nhân tịnh hạ xứ lân xá, chỉ đắc cá bất ưng" 原告人保領回家, 鄰佑杖斷有失救應; 房主人并下處鄰舍, 止得個不應 (Đệ tam hồi) Người đứng nguyên cáo được bảo lãnh về nhà, láng giềng bị phạt đánh đòn vì không ra cứu ứng; chủ nhà và mấy nhà hàng xóm chỉ bị trách là có lầm lỗi.
3. "Bất ưng" 不應: (3) Không biết. ◇ Trần Đức Vũ 陳德武: "Quyên quyên nguyệt, bất ưng hà hận, chiếu nhân li biệt" 娟娟月, 不應何恨, 照人離別 (Sơ liêm yết từ 疏簾揭詞) Trăng đẹp không biết hận gì mà soi sáng người biệt li.
4. "Bất ưng" 不應: (4) Chưa từng, chẳng hề, không có gì. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Bất ưng hữu hận, hà sự trường hướng biệt thì viên?" 不應有恨, 何事長向別時圓 (Thủy điệu ca đầu 水調歌頭) Chẳng có gì ân hận, nhưng sao cứ biệt li thì (trăng) lại tròn?
5. "Bất ứng" 不應: Không trả lời. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "(Đổng Trác) kinh vấn Túc viết: Trì kiếm thị hà ý? Túc bất ứng, thôi xa trực nhập" (董卓)驚問肅曰: 持劍是何意? 肅不應, 推車直入 (Đệ cửu hồi) (Đổng Trác) sợ hỏi Lí Túc: Họ cầm gươm là ý gì? Lí Túc không trả lời, cứ đẩy xe thẳng vào.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không nên — Chẳng lẽ. Hát nói của Cao Bá Quát có câu: » Thiên sinh hào kiệt bất ưng hư «. Nghĩa là trời sinh ra người tài giỏi chẳng lẽ lại để không.

不應

bất ứng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất ưng" 不應: (1) Không nên. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Tây Châu lộ, bất ưng hồi thủ, vị ngã triêm y" 西州路, 不應回首, 為我沾衣 (Hữu tình phong từ 有情風詞) Trên đường Tây Châu, không nên quay đầu lại vì ta mà khóc ướt áo.
2. "Bất ưng" 不應: (2) Không phải, sai trái, lầm lỗi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Nguyên cáo nhân bảo lĩnh hồi gia, lân hữu trượng đoán hữu thất cứu ứng; phòng chủ nhân tịnh hạ xứ lân xá, chỉ đắc cá bất ưng" 原告人保領回家, 鄰佑杖斷有失救應; 房主人并下處鄰舍, 止得個不應 (Đệ tam hồi) Người đứng nguyên cáo được bảo lãnh về nhà, láng giềng bị phạt đánh đòn vì không ra cứu ứng; chủ nhà và mấy nhà hàng xóm chỉ bị trách là có lầm lỗi.
3. "Bất ưng" 不應: (3) Không biết. ◇ Trần Đức Vũ 陳德武: "Quyên quyên nguyệt, bất ưng hà hận, chiếu nhân li biệt" 娟娟月, 不應何恨, 照人離別 (Sơ liêm yết từ 疏簾揭詞) Trăng đẹp không biết hận gì mà soi sáng người biệt li.
4. "Bất ưng" 不應: (4) Chưa từng, chẳng hề, không có gì. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Bất ưng hữu hận, hà sự trường hướng biệt thì viên?" 不應有恨, 何事長向別時圓 (Thủy điệu ca đầu 水調歌頭) Chẳng có gì ân hận, nhưng sao cứ biệt li thì (trăng) lại tròn?
5. "Bất ứng" 不應: Không trả lời. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "(Đổng Trác) kinh vấn Túc viết: Trì kiếm thị hà ý? Túc bất ứng, thôi xa trực nhập" (董卓)驚問肅曰: 持劍是何意? 肅不應, 推車直入 (Đệ cửu hồi) (Đổng Trác) sợ hỏi Lí Túc: Họ cầm gươm là ý gì? Lí Túc không trả lời, cứ đẩy xe thẳng vào.

▸ Từng từ: 不應

不成 bất thành

不成

bất thành

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

sẽ không

Từ điển trích dẫn

1. Không thành tựu, không nên việc. ◇ Sử Kí 史記: "Hạng tịch thiếu thì, học thư bất thành, khứ học kiếm, hựu bất thành" 項籍少時, 學書不成, 去學劍, 又不成 (Hạng Vũ bổn kỉ 項羽本紀) Hạng Tịch lúc nhỏ, học chữ không nên, bỏ đi học kiếm, cũng chẳng thành.
2. Không được, không chạy. ☆ Tương tự: "bất khả" 不可, "bất hành" 不行, "phất thành" 弗成. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Bảo Ngọc thân thủ yếu, Tập Nhân đệ quá, Bảo Ngọc dịch tại bị trung, tiếu đạo: Giá khả khứ bất thành liễu" 寶玉伸手要, 襲人遞過, 寶玉掖在被中, 笑道: 這可去不成了 (Đệ ngũ thập thất hồi) Bảo Ngọc giơ tay đòi (cái thuyền trưng bày trong tủ). Tập Nhân đưa đến. Bảo Ngọc giấu ngay vào trong chăn cười nói: Nó không thể đi được nữa rồi.
3. Lẽ nào, chẳng lẽ. § Biểu thị phản vấn. Thường dùng sau "nan đạo" 難道, "mạc phi" 莫非. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Khán nhĩ chẩm địa nại hà ngã! Một địa lí đảo bả ngã phát hồi Dương Cốc huyện khứ bất thành?" 看你怎地奈何我. 沒地里倒把我發回陽谷縣去不成 (Đệ nhị thập bát hồi) Coi mi làm gì được ta! Chẳng lẽ mi lại giao trả ta về huyện Dương Cốc hay sao?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không nên việc. Hỏng việc.

▸ Từng từ: 不成

不才 bất tài

不才

bất tài

Từ điển trích dẫn

1. Không có tài năng.
2. Chỉ người không có tài năng.
3. Không thành tài.
4. Không vẻ vang, không danh giá. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Như thử khán lai, đảo phạ tương lai nan miễn bất tài chi sự, linh nhân khả kinh khả úy" 如此看來, 倒怕將來難免不才之事, 令人可驚可畏 (Đệ tam thập nhị hồi) Xem thế thì sau này e xảy việc không hay, làm cho người ta đáng ghê, đáng sợ.
5. Chẳng giỏi, ý nói mình kém cỏi (tiếng tự khiêm). ☆ Tương tự: "bỉ nhân" 鄙人, "tại hạ" 在下. ◇ Lão tàn du kí 老殘遊記: "Bất tài vãng thường kiến nhân độc Phật kinh, thập ma "sắc tức thị không, không tức thị sắc", giá chủng vô lí chi khẩu đầu thiền, thường giác đắc đầu hôn não muộn" 不才往常見人讀佛經, 什麼"色即是空, 空即是色", 這種無理之口頭禪, 常覺得頭昏腦悶 (Đệ thập hồi) Kẻ hèn này thường nghe người ta đọc kinh Phật, cái gì mà "sắc tức thị không, không tức thị sắc", thứ câu nói vô lí ấy ở cửa miệng nhà thiền, thường cảm thấy ù đầu khổ trí.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng giỏi, ý nói kém cỏi.

▸ Từng từ: 不才

不拘 bất câu

不拘

bất câu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không câu nệ, dù sao chăng nữa

Từ điển trích dẫn

1. Không câu nệ, không gò bó. ◇ Trang Tử 莊子: "Cố thánh nhân pháp thiên quý chân, bất câu ư tục" 故聖人法天貴真, 不拘於俗 (Ngư phủ 漁父) Cho nên thánh nhân bắt chước đạo trời, quý trọng đạo thật, không câu nệ thế tục.
2. Bất luận, bất quản, không cứ. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngã tưởng, vãng niên bất câu thùy tác sanh nhật, đô thị các tự tống các tự đích lễ" 我想, 往年不拘誰作生日, 都是各自送各自的禮 (Đệ tứ thập tam hồi) Ta nhớ mấy năm trước không cứ sinh nhật của cháu nào, đều đem lễ vật đến mừng.
3. Không giữ lấy, không giành lấy. ◇ Trang Tử 莊子: "Bất câu nhất thế chi lợi dĩ vi kỉ tư phân" 不拘一世之利以為己私分 (Thiên địa 天地) Không giữ lấy cái lợi một đời làm phần riêng mình.

▸ Từng từ: 不拘

不捨 bất xả

不捨

bất xả

Từ điển trích dẫn

1. Không bỏ, không ngừng, liên tục không dứt. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Huyền Đức viết: ngô sơ kiến Tử Long, tiện hữu lưu luyến bất xả chi tình. Kim hạnh đắc tương ngộ" 玄德曰: 吾初見子龍, 便有留戀不捨之情. 今幸得相遇 (Đệ nhị thập bát hồi) Từ khi ta mới gặp được Tử Long, đã có tình lưu luyến không bỏ được. Ngày nay lại được gặp, thực là may.

▸ Từng từ: 不捨

不敢 bất cảm

不敢

bất cảm

Từ điển trích dẫn

1. Không dám (vì sợ hay thiếu khả năng). ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Hựu bất cảm thập phân la Bảo Thoa" 又不敢十分囉寶釵 (Đệ tứ thập cửu hồi) Nhưng không dám quấy rầy Bảo Thoa.
2. Không dám (khiêm từ). ◇ Khổng Thượng Nhậm 孔尚任: "Bất cảm! Bất cảm! Thỉnh tọa hiến trà" 不敢! 不敢! 請坐獻茶 (Đào hoa phiến 桃花扇, Đệ nhất xích) Không dám! Không dám! Xin ngồi để hầu trà.

▸ Từng từ: 不敢

不料 bất liệu

不料

bất liệu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không mong muốn, không ngờ trước, ngoài dự tính

Từ điển trích dẫn

1. Không lường tính, không ước tính. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Phù dĩ nhược công cường, bất liệu địch nhi khinh chiến" 夫以弱攻強, 不料敵而輕戰 (Sở sách nhất 楚策一) Dùng yếu mà đánh mạnh, không lượng sức quân địch mà khinh chiến.
2. Không ngờ trước, chẳng dè. ◎ Như: "bổn tưởng tiết ước, bất liệu đảo đa hoa liễu tiền" 本想節約, 不料倒多花了錢 vốn định tiết kiệm, không ngờ lại tiêu tiền nhiều hơn.

▸ Từng từ: 不料

不断 bất đoạn

不断

bất đoạn

giản thể

Từ điển phổ thông

không dừng, không dứt

▸ Từng từ: 不断

不斷 bất đoạn

不斷

bất đoạn

phồn thể

Từ điển phổ thông

không dừng, không dứt

Từ điển trích dẫn

1. Không đứt. ◇ Hàn Phi Tử 韓非子: "Thiết nhục, nhục đoạn nhi phát bất đoạn" 切肉, 肉斷而髮不斷 (Nội trữ thuyết hạ 內儲說下) Cắt thịt, thịt đứt mà tóc không đứt.
2. Liên miên không dứt. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Chỉ thính ngoại gian phòng nội kê kê oa oa, tiếu thanh bất đoạn" 只聽外間房內咭咭呱呱, 笑聲不斷 (Đệ thất thập hồi) Chỉ nghe ngoài nhà hi hi a ha, tiếng cười không ngớt.

▸ Từng từ: 不斷

不日 bất nhật

不日

bất nhật

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

trong vài ngày tới

Từ điển trích dẫn

1. Chẳng còn mấy ngày nữa, không bao lâu. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Diệu tai! Ngô mỗi vị huynh tất phi cửu cư nhân hạ giả, kim sở ngâm chi cú, phi đằng chi triệu dĩ kiến, bất nhật khả tiếp lí ư vân nghê chi thượng hĩ. Khả hạ! Khả hạ!" 妙哉! 吾每謂兄必非久居人下者, 今所吟之句, 飛騰之兆已見, 不日可接履於雲霓之上矣. 可賀! 可賀! (Đệ nhất hồi) Hay lắm! Tôi thường nói huynh tất không chịu ở lâu dưới người (tầm thường), nay huynh ngâm câu này, điềm triệu được bay nhảy đã thấy, chẳng mấy ngày nữa sẽ "nhẹ bước thang mây". Đáng mừng! Đáng mừng!
2. Không hẹn ngày, không có ngày hẹn. ◇ Thi Kinh 詩經: "Quân tử vu dịch, Bất nhật bất nguyệt" 君子于役, 不日不月 (Vương phong 王風, Quân tử vu dịch 君子于役) Chàng đi việc quân, Không hẹn ngày hẹn tháng.
3. Không thấy mặt trời, ý nói trời âm u. ◇ Thi Kinh 詩經: "Chung phong thả ê, Bất nhật hữu ê" 終風且曀, 不日有曀 (Bội phong 邶風, Chung phong 終風) Gió suốt ngày mà lại âm u, Không thấy mặt trời lại càng u ám.

▸ Từng từ: 不日

不明 bất minh

不明

bất minh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không minh bạch, khó hiểu

▸ Từng từ: 不明

不易 bất dị

不易

bất dị

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất dị" 不易: Không dễ dàng, khó khăn. ◇ Luận Ngữ 論語: "Vi quân nan, vi thần bất dị" 為君難, 為臣不易 (Tử Lộ 子路) Làm vua khó, làm bề tôi không dễ.
2. "Bất dịch" 不易: Không thay đổi, không cải biến. ◇ Dương Hùng 揚雄: "Bách thế bất dịch" 百世不易 (Giải trào 解嘲) Trăm đời không đổi.

不易

bất dịch

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất dị" 不易: Không dễ dàng, khó khăn. ◇ Luận Ngữ 論語: "Vi quân nan, vi thần bất dị" 為君難, 為臣不易 (Tử Lộ 子路) Làm vua khó, làm bề tôi không dễ.
2. "Bất dịch" 不易: Không thay đổi, không cải biến. ◇ Dương Hùng 揚雄: "Bách thế bất dịch" 百世不易 (Giải trào 解嘲) Trăm đời không đổi.

▸ Từng từ: 不易

不時 bất thì

不時

bất thì

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Không đúng thời, không hợp thời. ◇ La Ẩn 羅隱: "Cố phong vũ bất thì, tắc tuế hữu cơ cận, tuyết sương bất thì, tắc nhân hữu tật bệnh" 故風雨不時, 則歲有饑饉, 雪霜不時, 則人有疾病 (Phong vũ đối 風雨對) Cho nên gió mưa không hợp thời, thì năm có đói kém, tuyết sương không đúng thời, thì người bị bệnh tật.
2. Thình lình, không tính trước, hốt nhiên. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Bất thì kiến nhất cá nhân ảnh lai, tri đạo hữu ám toán đích nhân" 不時見一個人影來, 知道有暗算的人 (Đệ lục hồi) Bỗng thấy một bóng người, biết là có kẻ đánh trộm.
3. Thỉnh thoảng, đôi khi. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Thám Xuân nhân gia vụ nhũng tạp, thả bất thì Triệu di nương dữ Giả Hoàn lai tào quát, thậm bất phương tiện" 探春因家務冗雜, 且不時趙姨娘與賈環來嘈聒, 甚不方便 (Đệ ngũ thập bát hồi) Thám Xuân thì việc nhà bận rộn, thỉnh thoảng dì Triệu cùng Giả Hoàn lại cứ đến quấy rầy, rất là khó chịu.
4. Không kịp.

▸ Từng từ: 不時

不智 bất trí

不智

bất trí

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

ngu dốt, không khôn ngoan

▸ Từng từ: 不智

不暇 bất hạ

不暇

bất hạ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không rỗi, không có thời giờ

▸ Từng từ: 不暇

不曾 bất tăng

不曾

bất tăng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chưa bao giờ

▸ Từng từ: 不曾

不會 bất hội

不會

bất hội

Từ điển trích dẫn

1. Không đến phải, không có. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Nhữ Xuyên Trung bất hội siểm nịnh, ngô Trung Nguyên khởi hữu siểm nịnh giả hồ?" 汝川中不會諂佞, 吾中原豈有諂佞者乎 (Đệ lục thập hồi) Ngươi bảo nước Thục không có người siểm nịnh, thế ở Trung Nguyên ta có kẻ siểm nịnh à?
2. Không tiếp kiến, không gặp mặt. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Sở hữu hạ tiết lai đích thân hữu nhất khái bất hội, chỉ hòa Tiết di ma, Lí thẩm nhị nhân thuyết thoại thủ tiện" 所有賀節來的親友一概不會, 只和薛姨媽, 李嬸二人說話取便 (Đệ ngũ tam hồi) Bạn bè đến mừng tết đều không tiếp, chỉ ngồi nói chuyện với Tiết phu nhân và thím Lý mà thôi.
3. Không thể, không có khả năng, không biết. ◎ Như: "giá hài tử đáo hiện hoàn bất hội thuyết thoại, chân lệnh nhân đam tâm" 這孩子到現還不會說話, 真令人擔心.
4. Không. § Dùng như "bất" 不. ◎ Như: "ngã tuyệt bất hội cáo tố nhĩ tha đích khứ xứ" 我絕不會告訴你他的去處.

▸ Từng từ: 不會

不服 bất phục

不服

bất phục

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không phục, không tuân theo, không nghe theo

Từ điển trích dẫn

1. Không chịu theo. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Dĩ thừa tướng thiên uy, hà sở bất phục?" 以丞相天威, 何所不服 (Đệ tam thập tam hồi) Oai thừa tướng như trời, đâu mà chẳng chịu theo?
2. Không thích ứng. ◎ Như: "bất phục thủy thổ" 不服水土 không hợp khí hậu đất đai.

▸ Từng từ: 不服

不期 bất kì

不期

bất kì

Từ điển trích dẫn

1. Tình cờ, ngẫu nhiên. ◎ Như: "bất kì nhi ngộ" 不期而遇 tình cờ gặp.
2. Không ngờ. ◇ Tây du kí 西遊記: "Thần đẳng phụng thánh chỉ xuất sư hạ giới, thu phục yêu tiên Tôn Ngộ Không, bất kì tha thần thông quảng đại, bất năng thủ thắng, nhưng vọng Vạn Tuế thiêm binh tiễu trừ" 臣等奉聖旨出師下界, 收伏妖仙孫悟空, 不期他神通廣大, 不能取勝, 仍望萬歲添兵剿除 (Đệ tứ hồi) Chúng thần vâng lệnh thánh chỉ đem quân xuống hạ giới để thu phục yêu quái Tôn Ngộ Không, không ngờ nó thần thông rất lớn, nên không thể đánh thánh được, cúi mong Thượng Hoàng cho thêm quân tiễu trừ.

▸ Từng từ: 不期

不朽 bất hủ

不朽

bất hủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hủ, bất diệt, còn mãi

Từ điển trích dẫn

1. Mãi mãi không bị tiêu mòn.

▸ Từng từ: 不朽

不果 bất quả

不果

bất quả

Từ điển trích dẫn

1. Không thành, không thực hiện được. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Cố sử phong mang tỏa súc, quyết đồ bất quả" 故使鋒芒挫縮, 厥圖不果 (Đệ nhị thập nhị hồi) Cho nên làm cho nhuệ khí (của quân làm phản) phải cùn nhụt và mưu đồ của nó không thành.
2. Không quả quyết.
3. Quả nhiên. § "Bất" 不 ở đây dùng làm ngữ trợ từ. ◇ Vũ vương phạt Trụ bình thoại 武王伐紂平話: "Sát thê khí tử hại trung lương, Bất quả hoàng thiên giáng họa ương" 殺妻棄子害忠良, 不果皇天降禍殃 (Quyển trung) Giết vợ bỏ con sát hại trung thần, Quả nhiên trời cao gieo xuống tai họa.

▸ Từng từ: 不果

不止 bất chỉ

不止

bất chỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ngừng, không dừng

▸ Từng từ: 不止

不正 bất chính

不正

bất chính

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Không ngay thẳng, không đoan chính, nghiêng lệch. ◎ Như: "tâm thuật bất chánh" 心術不正 tâm địa không ngay thẳng.
2. Chính trị hỗn loạn. § Cũng như "vô chánh" 無政.
3. Không chuẩn xác. ◇ Lí Bạch 李白: "Thanh đại họa mi hồng cẩm ngoa, Đạo tự bất chánh kiều xướng ca" 青黛畫眉紅錦靴, 道字不正嬌唱歌 (Thanh san độc chước 青山獨酌) Lông mày kẻ phấn xanh, giày ủng thêu gấm đỏ, Nói chữ không chuẩn nhưng hát rất hay.
4. Không thuần, pha tạp. ◇ Lang Anh 郎瑛: "Dư dĩ nhị tửu tương hòa vị thả bất chánh, kiêm chi thạch hôi khổ liệt, hà hảo chi hữu?" 予以二酒相和味且不正, 兼之石灰苦烈, 何好之有? (Thất tu loại cảo 七修類稿, Biện chứng cửu 辯證九, Điềm tửu hôi tửu 甜酒灰酒).
5. Không đánh thuế, không trưng thuế. § Thông "chinh" 征. ◇ Quản Tử 管子: "Quan cơ nhi bất chinh, thị chánh nhi bất bố" 關幾而不正, 市正而不布 (Giới 戒) Kiểm tra các cửa quan nhưng không trưng thuế, thị trường quan lại xét hỏi nhưng không thu tiền.

▸ Từng từ: 不正

不比 bất bỉ

不比

bất bỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không giống như, khác với

▸ Từng từ: 不比

不毛 bất mao

不毛

bất mao

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cằn cỗi

Từ điển trích dẫn

1. Chưa trồng trọt thêm.
2. Cây cỏ không mọc, chỉ đất hoang lương, nơi hoang tích.
3. Chỉ đầu hói (hài hước).
4. Không thuần màu lông.

▸ Từng từ: 不毛

不決 bất quyết

不決

bất quyết

Từ điển trích dẫn

1. Không dứt khoát, còn do dự. ★ Tương phản: "quyết định" 決定, "quyết đoán" 決斷. ◎ Như: "trì nghi bất quyết" 遲疑不決.

▸ Từng từ: 不決

不法 bất pháp

不法

bất pháp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không hợp pháp

Từ điển trích dẫn

1. Trái luật pháp. ☆ Tương tự: "phi pháp" 非法, "tác ác" 作惡, "vi pháp" 違法. ★ Tương phản: "hợp pháp" 合法.

▸ Từng từ: 不法

不测 bất trắc

不测

bất trắc

giản thể

Từ điển phổ thông

bất trắc, tai nạn

▸ Từng từ: 不测

不济 bất tể

不济

bất tể

giản thể

Từ điển phổ thông

không tốt, vô dụng

▸ Từng từ: 不济

不消 bất tiêu

不消

bất tiêu

Từ điển trích dẫn

1. Không nên, không cần. ☆ Tương tự: "bất tất" 不必, "bất dụng" 不用.
2. Không chịu nổi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Lâm Xung khiếu nhất thanh: "Ai dã!" Cấp súc đắc khởi thì, phao đắc cước diện hồng thũng liễu. Lâm Xung đạo: "Bất tiêu sanh thụ"" 林沖叫一聲: "哎也"急縮得起時, 泡得腳面紅腫了. 林沖道: "不消生受" (Đệ bát hồi) Lâm Xung kêu to một tiếng: "Ui da!" Vội vàng rụt chân lại, chân bỏng sưng đỏ lên. Lâm Xung nói: "Đau không chịu nổi".
3. Không tiêu mất. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Nghê hồng dạ bất tiêu" 霓虹夜不消 (Phóng ai tạp ngâm 訪埃雜吟) Cầu vồng đêm không biến mất.

▸ Từng từ: 不消

不淑 bất thục

不淑

bất thục

Từ điển trích dẫn

1. Không tốt, bất lương. § Cũng như "bất thiện" 不善. ◇ Thi Kinh 詩經: "Tử chi bất thục, Vân như chi hà" 子之不淑, 云如之何 (Dung phong 鄘風, Quân tử giai lão 君子偕老) Nhưng nàng không phải là người đức hạnh, Thì biết nói ra làm sao?
2. Lời điếu tang. § Còn nói là "bất hạnh" 不幸. ◇ Phương Hiếu Nhụ 方孝孺: "Vọng tư nhân chi bất thục hề, khái ngô đạo chi tương vi" 望斯人之不淑兮, 慨吾道之將微 (Mẫn tri phú ai Diệp Đình Chấn 憫知賦哀葉廷振).

▸ Từng từ: 不淑

不測 bất trắc

不測

bất trắc

phồn thể

Từ điển phổ thông

bất trắc, tai nạn

Từ điển trích dẫn

1. Không lường trước được, không ngờ được

▸ Từng từ: 不測

不滅 bất diệt

不滅

bất diệt

Từ điển trích dẫn

1. Không tắt (lửa, than, v.v.).
2. Không tiêu mất. ◇ Văn tuyển 文選: "Trí thư hoài tụ trung, Tam tuế tự bất diệt" 置書懷袖中, 三歲字不滅 (Cổ thi thập cửu thủ 古詩十九首, Mạnh đông hàn khí chí 孟冬寒氣至).

▸ Từng từ: 不滅

不满 bất mãn

不满

bất mãn

giản thể

Từ điển phổ thông

bất mãn, không hài lòng

▸ Từng từ: 不满

不滿 bất mãn

不滿

bất mãn

phồn thể

Từ điển phổ thông

bất mãn, không hài lòng

Từ điển trích dẫn

1. Không vừa lòng.

▸ Từng từ: 不滿

不濟 bất tế

不濟

bất tế

Từ điển trích dẫn

1. Không thành công. ☆ Tương tự: "bất thành" 不成.
2. Không ích lợi gì, không đúng. ☆ Tương tự: "bất trúng dụng" 不中用.

不濟

bất tể

phồn thể

Từ điển phổ thông

không tốt, vô dụng

▸ Từng từ: 不濟

不灵 bất linh

不灵

bất linh

giản thể

Từ điển phổ thông

không có hiệu lực

▸ Từng từ: 不灵

不然 bất nhiên

不然

bất nhiên

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nếu không, không thì

Từ điển trích dẫn

1. Không phải vậy. ◇ Luận Ngữ 論語: "Vương Tôn Giả vấn viết: Dữ kì mị ư Áo, ninh mị ư Táo, hà vị dã? Tử viết: Bất nhiên. Hoạch tội ư thiên, vô sở đảo dã" 王孫賈問曰: 與其媚於奧, 寧媚於灶, 何謂也? 子曰: 不然. 獲罪於天, 無所禱也 (Bát dật 八佾) Vương Tôn Giả hỏi: (Tục ngữ có câu:) "Nịnh thần Áo, thà nịnh thần Táo còn hơn", ý nghĩa là gì? Khổng Tử đáp: Không phải vậy. Mắc tội với trời thì cầu đảo đâu cũng vô ích.
2. Bất ngờ, ngoài dự liệu. ◇ Mặc Tử 墨子: "Phủ khố thật mãn, túc dĩ đãi bất nhiên" 府庫實滿, 足以待不然 (Từ quá 辭過) Phủ khố sung mãn thì có thể phòng bị biến cố bất ngờ.
3. Không hợp lí, không đúng. ◇ Thi Kinh 詩經: "Thượng đế bản bản, Hạ dân tốt đản. Xuất thoại bất nhiên, Vi do bất viễn" 上帝板板, 下民卒癉. 出話不然, 為猶不遠 (Đại nhã 大雅, Bản 板) Trời làm trái đạo thường, Dân hèn đều mệt nhọc bệnh hoạn. Lời nói ra không hợp lí, Mưu tính không lâu dài.
4. (Nếu) không thế (thì). § Cũng như "phủ tắc" 否則. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn 醒世恆言: "Trừ phi tha nữ nhi bất yếu giá nhân tiện bãi hưu. Bất nhiên, thiểu bất đắc nam môi nữ chước" 除非他女兒不要嫁人便罷休. 不然, 少不得男媒女妁 (Tiền tú tài thác chiếm phụng hoàng trù 錢秀才錯占鳳凰儔) Trừ phi con gái của ông không muốn lấy chồng thì thôi. Chứ không thì thiếu gì người làm mai làm mối.
5. Chẳng lẽ, lẽ nào, sao lại. § Phó từ biểu thị ngữ khí phản vấn. Cũng như "nan đạo" 難道, "bất thành" 不成. ◇ Tân Khí Tật 辛棄疾: "Bách thế cô phương khẳng tự môi, Trực tu thi cú dữ thôi bài, Bất nhiên hoán cận tửu biên lai" 百世孤芳肯自媒, 直須詩句與推排, 不然喚近酒邊來 (Hoán khê sa 浣溪沙, Chủng mai cúc 種梅菊, Từ 詞).
6. Không vui, không thích thú. Thủy hử truyện 水滸傳: "Triệu viên ngoại khán liễu lai thư, hảo sanh bất nhiên. Hồi thư lai bái phúc trưởng lão thuyết đạo..." 趙員外看了來書, 好生不然. 回書來拜覆長老說道... (Đệ tứ hồi) Triệu viên ngoại xem thư xong, lòng thấy không vui lắm. Bèn trả lời ngay cho trưởng lão, nói rằng...
7. Không bằng, chẳng thà. § Cũng như "bất như" 不如. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Mính Yên quyệt liễu chủy đạo: Nhị da mạ trứ đả trứ, khiếu ngã dẫn liễu lai, giá hội tử thôi đáo ngã thân thượng. Ngã thuyết biệt lai bãi, bất nhiên ngã môn hoàn khứ bãi" 茗煙撅了嘴道: 二爺罵著打著, 叫我引了來, 這會子推到我身上. 我說別來罷, 不然我們還去罷 (Đệ thập cửu hồi) Mính Yên bĩu mỏ nói: Cậu hai mắng tôi, đánh tôi, bắt phải đưa đi, bây giờ lại đổ tội cho tôi. Tôi đã bảo đừng đến mà, chẳng thà chúng tôi về quách.
8. Không được, làm không được. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Ngã khứ na lí đồ cá tiến thân, tiện bất nhiên dã hảo tá ta bàn triền" 我去那裡圖個進身, 便不然也好借些盤纏 (Đống Tô Tần 凍蘇秦, Đệ tam chiết) Tôi đi tới chỗ đó liệu cách tiến thân, mà cũng không giúp cho được chút tiền lộ phí.

▸ Từng từ: 不然

不特 bất đặc

不特

bất đặc

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ

▸ Từng từ: 不特

不独 bất độc

不独

bất độc

giản thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不独

不獨 bất độc

不獨

bất độc

phồn thể

Từ điển phổ thông

không chỉ, không chỉ có

▸ Từng từ: 不獨

不理 bất lí

不理

bất lí

Từ điển trích dẫn

1. Không hiểu tại sao. ◇ Trương Hành 張衡: "Tư trạm ưu nhi thâm hoài hề, Tư tân phân nhi bất lí" 私湛憂而深懷兮, 思繽紛而不理 (Tư huyền phú 思玄賦).
2. Không lo liệu, không làm việc. ◎ Như: " bất lí chánh vụ" 不理正務.
3. Không để ý tới, không ngó ngàng tới. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Bảo Ngọc kiến tha bất lí, chỉ đắc bồi tiếu thuyết đạo: Nhĩ dã khứ cuống cuống, tái tài bất trì" 寶玉見他不理, 只得陪笑說道: 你也去逛逛, 再裁不遲 (Đệ nhị thập bát hồi) Bảo Ngọc thấy cô ta (Đại Ngọc) không để ý đến mình, đành phải cười nói: Em nên ra dạo chơi, rồi về khâu cũng chưa muộn.
4. Nói không thuận lợi. ◇ Mạnh Tử 孟子: 貉稽曰: "Mạch Kê viết: "Kê đại bất lí ư khẩu." Mạnh Tử viết: "Vô thương dã, sĩ tăng tư đa khẩu."" 稽大不理於口. 孟子曰: 無傷也, 士憎茲多口 (Tận tâm hạ 盡心下) Mạch Kê nói: "Người ta thường nói (những điều) không thuận lợi về tôi." Mạnh Tử nói: "Chẳng hại gì, kẻ sĩ thường hay bị ghen ghét gièm pha."

▸ Từng từ: 不理

不甘 bất cam

不甘

bất cam

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chịu, không cam lòng

Từ điển trích dẫn

1. Không tình nguyện, không cam lòng, không chịu được. ★ Tương phản: "cam tâm" 甘心. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Phi viết: Nhược bất sát giá tư, phản yêu tại tha bộ hạ thính lệnh, kì thật bất cam! Nhị huynh yêu tiện trụ tại thử, ngã tự đầu biệt xứ khứ dã" 飛曰: 若不殺這廝, 反要在他部下聽令, 其實不甘! 二兄要便住在此, 我自投別處去也 (Đệ nhị hồi) Trương Phi nói: Nếu không giết nó, mà lại ở đây làm đầy tớ cho nó sai khiến, thì tôi không thể chịu được! Hai anh muốn ở lại đây, tôi xin đi nơi khác.

▸ Từng từ: 不甘

不用 bất dụng

不用

bất dụng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không cần thiết

▸ Từng từ: 不用

不由 bất do

不由

bất do

Từ điển trích dẫn

1. Không cần phải, bất dụng. ◇ Cảnh thế thông ngôn 警世通言: "Thử lão hạ bút sổ thiên ngôn, bất do tư tác" 此老下筆數千言, 不由思索 (Vương An Thạch tam nan Tô học sĩ 王安石三難蘇學士) Ông này hạ bút cả mấy nghìn câu, không cần suy nghĩ tìm tòi gì cả.
2. Không cho phép, không được. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì 初刻拍案驚奇: "Sát nhân đích, bất thị tha, thị thùy? Bất do phân biện, nhất tác tử khổn trụ liễu, lạp đáo huyện lí lai" 殺人的, 不是他, 是誰? 不由分辨, 一索子綑住了, 拉到縣裡來 (Quyển lục) Kẻ giết người, không phải là nó thì là ai? Không cho phân bua gì hết, lấy dây trói go lại, lôi nó tới huyện đường.
3. Không khỏi, không nhịn được, bất cấm. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đề khởi giá ta sự lai, bất do ngã bất sanh khí" 提起這些事來, 不由我不生氣 (Đệ tứ thập thất hồi) Nhắc đến chuyện này làm tao không khỏi không bực mình!

▸ Từng từ: 不由

不當 bất đáng

不當

bất đáng

Từ điển trích dẫn

1. "Bất đáng" 不當: Không thích hợp, không thỏa đáng.
2. "Bất đương" 不當: (1) Không hợp thời cơ. ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Tằng hư hi dư uất ấp hề, Ai trẫm thì chi bất đương" 曾歔欷余鬱邑兮, 哀朕時之不當 (Li tao 離騷) Từng thở than ta u uất hề, Thương cho ta không hợp thời cơ. (2) Không kể tới, bất toán. (3) Đều sai. (4) Không nên. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Hoạn quan chi họa, cổ kim giai hữu; đãn thế chủ bất đương giả chi quyền sủng, sử chí ư thử" 宦官之禍, 古今皆有; 但世主不當假之權寵, 使至於此 (Đệ tam hồi) Cái vạ hoạn quan, đời nào cũng có; nên vua chúa các đời không nên trao quyền bính và tin dùng chúng, khiến cho (chúng hoành hành) đến nỗi như vậy.

不當

bất đương

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất đáng" 不當: Không thích hợp, không thỏa đáng.
2. "Bất đương" 不當: (1) Không hợp thời cơ. ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Tằng hư hi dư uất ấp hề, Ai trẫm thì chi bất đương" 曾歔欷余鬱邑兮, 哀朕時之不當 (Li tao 離騷) Từng thở than ta u uất hề, Thương cho ta không hợp thời cơ. (2) Không kể tới, bất toán. (3) Đều sai. (4) Không nên. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Hoạn quan chi họa, cổ kim giai hữu; đãn thế chủ bất đương giả chi quyền sủng, sử chí ư thử" 宦官之禍, 古今皆有; 但世主不當假之權寵, 使至於此 (Đệ tam hồi) Cái vạ hoạn quan, đời nào cũng có; nên vua chúa các đời không nên trao quyền bính và tin dùng chúng, khiến cho (chúng hoành hành) đến nỗi như vậy.

▸ Từng từ: 不當

不省 bất tỉnh

不省

bất tỉnh

Từ điển trích dẫn

1. Mê man không biết gì. Cũng nói là "bất tỉnh nhân sự"不省人事 ngất đi, không còn biết việc gì xảy ra.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mê man không biết gì. Cũng nói là Bất tỉnh nhân sự ( ngất đi, không còn biết việc gì xảy ra ).

▸ Từng từ: 不省

不睦 bất mục

不睦

bất mục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không hòa thuận với nhau.

▸ Từng từ: 不睦

不知 bất tri

不知

bất tri

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không biết

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không biết. Không rõ. Nguyễn Du có câu: » Bất tri tam bách dư niên hậu. Thiên hạ thùy nhân khấp Tố Như «. Nghĩa là không biết 300 năm sau, trong đời ai là người khóc Tố Như.

▸ Từng từ: 不知

不祥 bất tường

不祥

bất tường

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

điềm gở, điềm xấu

Từ điển trích dẫn

1. Xấu xa, không tốt, bất thiện. ◇ Giả Nghị 賈誼: "Ô hô ai tai! Phùng thì bất tường" 嗚呼哀哉! 逢時不祥 (Điếu Khuất Nguyên văn 弔屈原文) Hỡi ơi, than ôi! Gặp thời xấu xa.
2. Chỉ sự việc hoặc người không tốt. ◇ Thái Diễm 蔡琰: "Hải nội hưng nghĩa sư, dục cộng thảo bất tường" 海內興義師, 欲共討不祥 (Bi phẫn 悲憤). § "Bất tường" 不祥 chỉ "Đổng Trác" 董卓.
3. Gở, chẳng lành, bất cát lợi. ◎ Như: "bất tường chi triệu" 不祥之兆 điềm chẳng lành.
4. Chỉ sự vật đem lại điều chẳng lành. ◇ Kinh bổn thông tục tiểu thuyết 京本通俗小說: "Nhất dạ kiến giá hứa đa bất tường, chẩm địa đắc cá sinh nhân lai xung nhất xung?" 一夜見這許多不祥, 怎地得個生人來沖一沖? (Tây Sơn nhất quật quỷ 西山一窟鬼).
5. Hung mãnh, mạnh bạo. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giả Chính do hiềm đả khinh liễu, nhất cước thích khai chưởng bản đích, tự kỉ đoạt quá lai, giảo trước nha, ngận mệnh cái liễu tam tứ thập hạ. Chúng môn khách kiến đả đích bất tường liễu, mang thượng tiền đoạt khuyến" 賈政猶嫌打輕了, 一腳踢開掌板的, 自己奪過來, 咬著牙, 狠命蓋了三四十下. 眾門客見打的不祥了, 忙上前奪勸 (Đệ tam thập tam hồi) Giả Chính ngờ rằng (mấy người hầu) đánh (Bảo Ngọc) nhẹ quá, một chân đá thằng cầm gậy, tự mình giật lấy cây gậy, nghiến răng, cật lực đánh xuống mấy cái. Những môn khách thấy đánh dữ tợn quá, vội chạy đến khuyên ngăn.
6. Chỉ chết (húy xưng). ◇ Thái Bình Quảng Kí 太平廣記: "Lang quân gia bổn bắc nhân, kim thoán nam hoang, lưu li vạn lí, hốt hữu bất tường, nô đương phù trì tang sự bắc quy" 郎君家本北人, 今竄南荒, 流離萬裏, 忽有不祥, 奴當扶持喪事北歸 (Quảng dị kí 廣異記, Diêu giáp 姚甲).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng lành. Chẳng hạn. Bất tường chi triệu ( điềm chẳng lành, điềm xấu ).

▸ Từng từ: 不祥

不祿 bất lộc

不祿

bất lộc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ sự chết. Cũng như Thất lộc.

▸ Từng từ: 不祿

不禁 bất cấm

不禁

bất cấm

phồn & giản thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ngăn cản. Được phép làm. Chẳng hạn Bất cấm dạ (được đi suốt đêm).

▸ Từng từ: 不禁

不移 bất di

不移

bất di

Từ điển trích dẫn

1. Không dời đổi, không thay đổi. Cũng nói "bất di bất dịch" 不移不易.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không dời đổi, không thay đổi. Cũng nói là Bất di bất dịch.

▸ Từng từ: 不移

不穀 bất cốc

不穀

bất cốc

Từ điển trích dẫn

1. Không được nuôi dưỡng. ◇ Thi Kinh 詩經: "Dân mạc bất cốc, Ngã độc vu li" 民莫不穀, 我獨於罹 (Tiểu nhã 小雅, Tiểu bàn 小弁) Người ta ai cũng được dưỡng dục, Riêng ta buồn khổ.
2. Kém cỏi, bất thiện (tiếng tự khiêm của vua chư hầu thời xưa). ◇ Lưu Hướng 劉向: "Trang Vương viết: Thiện, bất cốc tri truất" 莊王曰: 善, 不穀知詘 (Thuyết uyển 說苑, Chánh gián 正諫).
3. Ngũ cốc không lớn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xấu xa, kém cỏi. Tiếng tự xưng khiêm nhường của vị vua thời xưa.

▸ Từng từ: 不穀

不穩 bất ổn

不穩

bất ổn

Từ điển trích dẫn

1. Không yên ổn, không vững vàng.
2. Không thể tin cậy.
3. Không yên định, lộn xộn, động loạn. ◎ Như: "chánh cục bất ổn" 政局不穩 tình hình chính trị lộn xộn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không yên, không vững vàng, không xong.

▸ Từng từ: 不穩

不端 bất đoan

不端

bất đoan

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đoan chính, đáng hổ thẹn

▸ Từng từ: 不端

不第 bất đệ

不第

bất đệ

Từ điển trích dẫn

1. Không hợp cách, tức thi hỏng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Na Trương Giác bổn thị cá bất đệ tú tài" 那張角本是個不第秀才 (Đệ nhất hồi) Trương Giác nọ vốn thi tú tài trượt.
2. Không những, không chỉ.
3. Họ kép.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đỗ, tức thi hỏng.

▸ Từng từ: 不第

不等 bất đẳng

不等

bất đẳng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không bằng nhau, khác biệt

▸ Từng từ: 不等

不管 bất quản

不管

bất quản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không quản ngại, dù thế nào đi nữa

▸ Từng từ: 不管

不絕 bất tuyệt

不絕

bất tuyệt

Từ điển trích dẫn

1. Liên tục không dứt. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Chúng nhân khán nhất thủ, tán nhất thủ, bỉ thử xưng dương bất tuyệt" 眾人看一首, 贊一首, 彼此稱揚不絕 (Đệ tam thập bát hồi) Mọi người xem bài nào khen bài nấy, mãi không dứt lời.
2. Không bị tiêu vong.
3. ☆ Tương tự: "bất đoạn" 不斷.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không dứt.

▸ Từng từ: 不絕

不經 bất kinh

不經

bất kinh

Từ điển trích dẫn

1. Không hợp thường quy, không hợp phép thường.
2. Trái lẽ thường, gần như hoang đản. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giá khiếu tố nữ nhi đường, nãi thị ngoại quốc chi chủng, tục truyền xuất Nữ Nhi quốc, cố hoa tối phồn thịnh, diệc hoang đường bất kinh chi thuyết nhĩ" 這叫做女兒棠, 乃是外國之種, 俗傳出女兒國, 故花最繁盛, 亦荒唐不經之說耳 (Đệ thập thất hồi) Hoa này gọi là "nữ nhi đường", lấy giống ở nước ngoài. Tục truyền giống này ở nước Nữ Nhi. Bên ấy có rất nhiều, nhưng cũng là lời hoang đường trái lẽ thường không tin được.
3. Không có căn cứ, không thấy trong sách vở kinh điển. ◇ Hán Thư 漢書: "Đường, Ngu dĩ tiền tuy hữu di văn, kì ngữ bất kinh, cố ngôn Hoàng Đế, Chuyên Húc chi sự vị khả minh dã" 唐, 虞以前雖有遺文, 其語不經, 故言黃帝, 顓頊之事未可明也 (Tư Mã Thiên truyện 司馬遷傳) Từ nhà Đường, Ngu trở về trước dù có văn tự để lại, nhưng những lời ấy không thấy trong kinh điển, cho nên những việc nói về Hoàng Đế, Chuyên Húc chưa có thể làm cho sáng tỏ vậy.
4. Không khỏi, không ngăn được, bất cấm.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trái lẽ thường — Tội lỗi lạ lùng.

▸ Từng từ: 不經

不置 bất trí

不置

bất trí

Từ điển trích dẫn

1. Không ngừng, không thôi. ◇ Tô Mạn Thù 蘇曼殊: "Đương thị thì, ngô cảm khấp bất trí" 當是時, 吾感泣不置 (Đoạn hồng linh nhạn kí 斷鴻零雁記, Đệ tam chương) Lúc bấy giờ, tôi xúc động khóc không thôi.
2. Không nói ý mình ra. ◎ Như: "bất trí khả phủ" 不置可否 chẳng nói ra ý kiến nào cả.
3. Bất đức. § Ý nói tự cho mình không có đức.

▸ Từng từ: 不置

不群 bất quần

不群

bất quần

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không giống với xung quanh. Như Siêu quần.

▸ Từng từ: 不群

不義 bất nghĩa

不義

bất nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Ăn ở xấu xa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ăn ở xấu xa.

▸ Từng từ: 不義

不職 bất chức

不職

bất chức

Từ điển trích dẫn

1. Không làm tròn phận sự, không xứng chức.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không làm tròn phận sự.

▸ Từng từ: 不職

不肖 bất tiêu

不肖

bất tiêu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không giống như. Chỉ đứa con hư hỏng không giống cha mẹ. Cũng là tiếng tự xưng của người con đang chịu tang cha mẹ — Kém tài kém đức không giống như người hiền tài.

不肖

bất tiếu

Từ điển trích dẫn

1. Con không được như cha, chỉ đứa con hư hỏng.
2. Không có tài năng.
3. Hư hỏng, phẩm hạnh không tốt.

▸ Từng từ: 不肖

不能 bất năng

不能

bất năng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không thể

▸ Từng từ: 不能

不臣 bất thần

不臣

bất thần

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không làm tròn bổn phận bề tôi.

▸ Từng từ: 不臣

不良 bất lương

不良

bất lương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

xấu bụng, xấu xa

Từ điển trích dẫn

1. Không lương thiện.
2. Tiếng gọi âu yếm đối với tình nhân. § Cũng như "oan gia" 冤家.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không tốt, ý nói xấu xa đáng khinh.

▸ Từng từ: 不良

不苟 bất cẩu

不苟

bất cẩu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cẩn thận

Từ điển trích dẫn

1. Không cẩu thả, không coi thường. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Lỗ Túc trung liệt, lâm sự bất cẩu, khả dĩ đại Du chi nhậm" 魯肅忠烈, 臨事不苟, 可以代瑜之任 (Đệ ngũ thập thất hồi) Lỗ Túc là người trung liệt, gặp việc không cẩu thả, có thể thay làm nhiệm vụ của tôi (Chu Du 周瑜 tự xưng).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không cẩu thả. Ý nói cẩn thận giữ gìn.

▸ Từng từ: 不苟

不莊 bất trang

不莊

bất trang

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ý nói không kính trọng, vô lễ. Thường dùng làm lời nói khiêm nhường trong thư từ.

▸ Từng từ: 不莊

不虞 bất ngu

不虞

bất ngu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ngờ tới, chẳng dè.

▸ Từng từ: 不虞

不蜩 bất điêu

不蜩

bất điêu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con ve sầu thật lớn.

▸ Từng từ: 不蜩

不要 bất yêu

不要

bất yêu

Từ điển trích dẫn

1. Không cần, không muốn. § Trái với 要 muốn, cần. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhược tiểu đích bất tận tâm, trừ phi bất yêu giá não đại liễu" 若小的不盡心, 除非不要這腦袋了 (Đệ lục thập ngũ hồi) Như mà cháu không hết lòng, là chỉ trừ khi cháu không còn cần tới cái "túi óc" này thôi. § Ý nói: Chỉ trừ cháu "mất đầu" mới không hết lòng hầu hạ thôi.
2. Cấm chỉ, cấm đoán. ◎ Như: "bất yêu động" 不要動.
3. Không thể, xin đừng. § Lời khuyên nhủ, nhắc nhở. ◎ Như: "đại ca, ngã đích thoại bất yêu vong liễu" 大哥, 我的話不要忘了.

▸ Từng từ: 不要

不覺 bất giác

不覺

bất giác

Từ điển trích dẫn

1. Li bì không tỉnh. ◇ Bách dụ kinh 百喻經: "Hữu nhất nhũ mẫu, bão nhi thiệp lộ, hành đạo bì cực, thụy miên bất giác" 有一乳母, 抱兒涉路, 行道疲極, 睡眠不覺 (Tiểu nhi đắc hoan hỉ hoàn dụ 小兒得歡喜丸喻) Có một bà vú nuôi, bồng đứa con lặn lội trên đường, đi đường mệt mỏi hết sức, ngủ li bì không tỉnh.
2. Không hiểu ra, không tỉnh ngộ. ◇ Trần Lâm 陳琳: "Nê trệ cẩu thả, một nhi bất giác" 泥滯苟且, 沒而不覺 (Hịch Ngô tướng giáo bộ khúc văn 檄吳將校部曲文) Câu nệ cẩu thả, không hề tỉnh ngộ gì cả.
3. Không nhận ra, không cảm thấy. ◇ Lưu Cơ 劉基: "Đãn tích cảnh vật giai, Bất giác đạo lộ trường" 但惜景物佳, 不覺道路長 (Vãn chí thảo bình dịch 晚至草平驛) Vì yêu cảnh vật đẹp, Không cảm thấy đường dài.
4. Không biết, chẳng hay, không ngờ đến. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Bất giác nhẫm nhiễm quang âm, tảo quá bán niên chi thượng" 不覺荏苒光陰, 早過半年之上 (Đệ nhị hồi) Chẳng hay thấm thoát tháng ngày, đã quá nửa năm.
5. Không ngăn được, không nhịn được. § Cũng như "bất câm" 不禁. ◇ Lí Lăng 李陵: "Thần tọa thính chi, bất giác lệ hạ" 晨坐聽之, 不覺淚下 (Đáp Tô Vũ thư 答蘇武書) Sáng ngồi nghe, không khỏi rớt nước mắt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tự nhiên, không hiểu tại sao.

▸ Từng từ: 不覺

不解 bất giải

不解

bất giải

Từ điển trích dẫn

1. Không hiểu, không rõ.
2. Không tan. § Tức là "bất tán" 不散.
3. Không giúp đỡ.
4. Không lười biếng. § Tức là "bất giải đãi" 不懈怠. ◇ Thi Kinh 詩經: "Bất giải ư vị, Dân chi du kí" 不解於位, 民之攸塈 (Đại nhã 大雅, Giả lạc 假樂) Không lười biếng trong chức vụ của mình, Thì dân chúng được yên ổn nghỉ ngơi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không hiểu nổi — Không biết tính sao.

▸ Từng từ: 不解

不許 bất hứa

不許

bất hứa

Từ điển trích dẫn

1. Không cho, không chấp thuận. ★ Tương phản: "chuẩn hứa" 准許. ◇ Sử Kí 史記: "Tần vương nộ, bất hứa" 秦王怒, 不許 (Liêm Pha Lạn Tương Như liệt truyện 廉頗藺相如列傳) Vua Tần nổi giận, không chịu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không cho.

▸ Từng từ: 不許

不詳 bất tường

不詳

bất tường

phồn thể

Từ điển phổ thông

không rõ ràng

Từ điển trích dẫn

1. Không rõ. ◇ Đào Uyên Minh 陶淵明: "Tiên sanh bất tri hà hử nhân dã, diệc bất tường kì tính tự" 先生不知何許人也, 亦不詳其姓字 (Ngũ liễu tiên sanh truyện 五柳先生傳) Tiên sinh không biết là người xứ nào, cũng không rõ tên họ gì.
2. Không hết, không tường tận (thường dùng trong thư từ).

▸ Từng từ: 不詳

不論 bất luận

不論

bất luận

phồn thể

Từ điển phổ thông

bất luận, không cần biết

Từ điển trích dẫn

1. Không nói tới, không bàn tới.
2. Không chỉ. § Cũng như: "bất đãn" 不但, "bất cận" 不僅. ◇ Đôn Hoàng biến văn 敦煌變文: "Hành ác bất luận thiên sở tội, ứng thì minh linh diệc cộng tru" 行惡不論天所罪, 應時冥零亦共誅 (Đại Mục Kiền Liên minh gian cứu mẫu 大目乾連冥間救母) Làm điều ác không chỉ trời bắt tội, mà tất cả thần linh ở chốn u minh cũng đều trừng phạt.
3. Bất kể, bất cứ, dù. ◎ Như: "bất luận cốt nhục chi nghĩa" 不論骨肉之義 chẳng kể gì đến tình nghĩa ruột thịt.
4. Không lưu ý, mặc kệ. ◎ Như: "tha chỉ yếu hữu thư khả khán, đối ư kì tha đích ngu lạc tựu bất luận liễu" 她只要有書可看, 對於其他的娛樂就不論了 cô ta chỉ cần có sách đọc, ngoài ra đối với những thú vui khác đều không lưu ý.

▸ Từng từ: 不論

不謹 bất cẩn

不謹

bất cẩn

Từ điển trích dẫn

1. Không thận trọng, không cẩn thận.
2. Phóng đãng, bừa bãi (hành vi). ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Bất tri hà vật dâm hôn, toại sử thiên cổ hạ vị thử thôn hữu ô tiện bất cẩn chi thần" 不知何物淫昏, 遂使千古下謂此村有污賤不謹之神 (Thổ địa phu nhân 土地夫人) Không biết người nào làm chuyện dâm bôn, khiến cho muôn đời sẽ bảo rằng làng này có thần thổ địa xấu xa phóng đãng.
3. Không hợp điều lệ làm quan (trong việc khảo hạch quan lại thời xưa)

▸ Từng từ: 不謹

不變 bất biến

不變

bất biến

phồn thể

Từ điển phổ thông

không thay đổi

Từ điển trích dẫn

1. Không thay đổi. ☆ Tương tự: "cố định" 固定.

▸ Từng từ: 不變

不论 bất luận

不论

bất luận

giản thể

Từ điển phổ thông

bất luận, không cần biết

▸ Từng từ: 不论

不详 bất tường

不详

bất tường

giản thể

Từ điển phổ thông

không rõ ràng

▸ Từng từ: 不详

不豫 bất dự

不豫

bất dự

Từ điển trích dẫn

1. Không tính trước, không chuẩn bị.
2. Không được vui lòng.
3. Không thư thái, không khỏe. § Vua đau ốm gọi là "bất dự" 不豫.

▸ Từng từ: 不豫

不賴 bất lại

不賴

bất lại

phồn thể

Từ điển phổ thông

không tồi

▸ Từng từ: 不賴

不赖 bất lại

不赖

bất lại

giản thể

Từ điển phổ thông

không tồi

▸ Từng từ: 不赖

不足 bất túc

不足

bất túc

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đủ

Từ điển trích dẫn

1. Không đủ, không sung túc. ◇ Tuân Tử 荀子: "Tổn hữu dư, ích bất túc" 損有餘, 益不足 (Lễ luận 禮論) Giảm bớt chỗ có thừa, thêm vào chỗ không đủ.
2. Không thể, bất năng. ◇ Tuân Tử 荀子: "Thiển bất túc dĩ trắc thâm" 淺不足以測深 (Chánh luận 正論) Nông không thể đo sâu được.
3. Không đáng, bất tất. ◇ Sử Kí 史記: "Chương Hàm dĩ phá Hạng Lương quân, tắc dĩ vi Sở địa binh bất túc ưu, nãi độ Hà, bắc kích Triệu, đại phá chi" 章邯已破項梁軍, 則以為楚地兵不足憂, 乃渡河, 北擊趙, 大破之 (Cao Tổ bổn kỉ 高祖本紀) Chương Hàm, đánh bại quân của Hạng Lương xong, cho rằng binh lực của Sở không đáng lo, bèn vượt qua sông Hoàng Hà, lên phía bắc đánh Triệu, phá tan quân Triệu.
4. Không khó, dễ. ◇ Bắc sử 北史: "Công dữ ngô đồng tâm, thiên hạ bất túc bình dã" 公與吾同心, 天下不足平也 (Lí Bật truyện 李弼傳) Ông và tôi đồng lòng, thì bình định thiên hạ không khó đâu.
5. Không hết, bất tận. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Duệ đầu tướng quân lai hà trì, Lệnh ngã tâm trung khổ bất túc" 銳頭將軍來何遲令我心中苦不足 (Cửu vũ kì Vương tướng quân bất chí 久雨期王將軍不至) Quân dẫn đầu tinh nhuệ của tướng quân đến sao mà chậm trễ, Khiến lòng tôi đau khổ biết chừng nào.

▸ Từng từ: 不足

不輟 bất xuyết

不輟

bất xuyết

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Không thôi, không ngừng nghỉ. ◎ Như: "đàm vịnh bất xuyết" 談詠不輟.

▸ Từng từ: 不輟

不辜 bất cô

不辜

bất cô

Từ điển trích dẫn

1. Không có tội, vô tội. ◇ Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋: "Tru bất cô chi dân dĩ cầu lợi" 誅不辜之民以求利 (Thính ngôn 聽言).
2. Chỉ người không có tội. ◇ Thư Kinh 書經: "Dữ kì sát bất cô, ninh thất bất kinh" 與其殺不辜, 寧失不經 (Đại Vũ mô 大禹謨).
3. Bất tất, không hẳn, chưa chắc, không nhất định.

▸ Từng từ: 不辜

不辰 bất thần

不辰

bất thần

Từ điển trích dẫn

1. Không gặp thời. ◇ Thi Kinh 詩經: "Ngã sanh bất thần, Phùng thiên đản nộ" 我生不辰, 逢天僤怒 (Đại nhã 大雅, Tang nhu 桑柔) Ta sinh ra không gặp thời, Gặp lúc nổi cơn thịnh nộ.

▸ Từng từ: 不辰

不通 bất thông

不通

bất thông

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tắc nghẽn, không thông

▸ Từng từ: 不通

不遇 bất ngộ

不遇

bất ngộ

Từ điển trích dẫn

1. Bất đắc chí, không được tin dùng. ◇ Sử Kí 史記: "Thái Trạch giả, Yên nhân dã, du học can chư hầu tiểu đại thậm chúng, bất ngộ" 蔡澤者, 燕人也, 游學干諸侯小大甚眾, 不遇 (Phạm Thư Thái Trạch truyện 范雎蔡澤傳) Thái Trạch, người nước Yên, đi cầu học, muốn xin làm quan ở các nước lớn nước nhỏ rất nhiều, mà chẳng được ai dùng.
2. Không gặp.

▸ Từng từ: 不遇

不過 bất quá

不過

bất quá

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không hơn, chỉ có

Từ điển trích dẫn

1. Không sai lầm. ◇ Dịch Kinh 易經: "Thiên địa dĩ thuận động, cố nhật nguyệt bất quá" 天地以順動, 故日月不過 (Dự quái 豫卦) Trời đất thuận theo tính chất của mọi vật mà hành động, cho nên mặt trời mặt trăng xoay chuyển không sai trật.
2. Không hơn, không vượt qua, chẳng quá. ◇ Sử Kí 史記: "Độ đạo lí hội ngộ chi lễ tất, hoàn, bất quá tam thập nhật" 度道里會遇之禮畢, 還, 不過三十日 (Liêm Pha Lạn Tương Như truyện 廉頗藺相如傳) Tính đường đi về cùng hội họp, chẳng quá ba mươi ngày.
3. Không được, không thông, bị trở ngại. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Vượng nhi kiến giá thoại, tri đạo cương tài đích thoại dĩ kinh tẩu liễu phong liễu, liệu trứ man bất quá, tiện hựu quỵ hồi đạo" 旺兒見這話, 知道剛纔的話已經走了風了, 料著瞞不過, 便又跪回道 (Đệ lục thập thất hồi) Vượng nhi nghe nói thế, biết là câu chuyện vừa rồi đã bị lộ, có giấu cũng không nổi, liền quỳ xuống nói.
4. Không tới nơi, không vào trong.
5. Hết sức, cực kì (dùng sau động từ hoặc hình dung từ, biểu thị mức độ cao). ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Cứu cánh dã thị cá tục khí bất quá đích nhân" 究竟也是個俗氣不過的人 (Đệ thập hồi) Rốt cuộc đó là một kẻ thô bỉ hết sức.
6. Chỉ, chỉ có.
7. Chỉ cần.
8. Nhưng mà, song. ◎ Như: "thân thể hảo, bất quá vị khẩu bất hảo" 身體好, 不過胃口不好 người thì khỏe, nhưng ăn không ngon miệng.
9. Một tên khác của "đường lang" 螳螂 con bọ ngựa.

▸ Từng từ: 不過

不道 bất đạo

不道

bất đạo

Từ điển trích dẫn

1. Trái lẽ, phản đạo đức.
2. Không nói, không bàn. ◇ Liệt nữ truyện 列女傳: "Trạch từ nhi thuyết, bất đạo ác ngữ" 擇辭而說, 不道惡語 (Tào Thế Thúc thê 曹世叔妻) Lựa lời mà nói, không nói lời xấu ác.
3. Không đoái, không màng, bất cố. ◇ Lí Bạch 李白: "Tương nghênh bất đạo viễn, Trực chí Trường Phong Sa" 相迎不道遠, 直至長風沙 (Trường Can hành 長干行) Đón nhau chẳng quản đường xa, Thẳng đến Trường Phong Sa.
4. Không ngờ. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn 醒世恆言: "Bất đạo khước cảm liễu ta phong hàn lương, toại thành nhất bệnh" 不道卻感了些風寒涼, 遂成一病 (Tiết lục sự ngư phục chứng tiên 薛錄事魚服證仙) Không ngờ lại bị trúng gió cảm lạnh, thành ra bị bệnh.
5. Không chịu nổi, bất nại, bất kham.
6. Không biết, không hay. ◇ Lí Bạch 李白: "Tuy cư Yên Chi san, Bất đạo sóc tuyết hàn" 雖居燕支山, 不道朔雪寒 (U châu hồ mã khách ca 幽州胡馬客歌) Dù ở núi Yên Chi, Không biết tuyết phương bắc lạnh.

▸ Từng từ: 不道

不達 bất đạt

不達

bất đạt

Từ điển trích dẫn

1. Không hiểu rõ. ◇ Hán Thư 漢書: "Thả tục nho bất đạt thì nghi" 千且俗儒不達時宜 (Nguyên đế kỉ 王元帝紀) Vả lại những nhà nho tầm thường không hiểu thời nghi.
2. Không thành đạt, bất đắc chí. ◇ Sử Kí 史記: "Thương Dung bất đạt, thân kì nhục yên" 商容不達, 身祇辱焉 (Nhạc Nghị truyện 樂毅傳) Thương Dung không thành đạt, thân mình bị nhục.
3. Không thư thái, không thông sướng. ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Tình trầm ức nhi bất đạt hề, hựu tế nhi mạc chi bạch" 情沈抑而不達兮, 又蔽而莫之白 (Cửu chương 九章, Tích tụng 惜誦) Chí nguyện bị đè nén không thư thái hề, bị che lấp mà không bày tỏ ra được.

▸ Từng từ: 不達

不遜 bất tốn

不遜

bất tốn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không từ tốn, xấc láo

▸ Từng từ: 不遜

不遵 bất tuân

不遵

bất tuân

Từ điển trích dẫn

1. Không nghe theo, không thuận tòng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Tiền nhật Bào tướng quân chi đệ bất tuân điều khiển, thiện tự tiến binh, sát thân táng mệnh, chiết liễu hử đa quân sĩ" 前日鮑將軍之弟不遵調遣, 擅自進兵, 殺身喪命, 折了許多軍士 (Đệ ngũ hồi) Hôm trước em của tướng quân Bào (Tín) không theo mệnh lệnh, tự tiện tiến binh, mình bị giết, quân sĩ chết rất nhiều.

▸ Từng từ: 不遵

不錯 bất thác

不錯

bất thác

phồn thể

Từ điển phổ thông

không sai, đúng, tốt

Từ điển trích dẫn

1. Đúng, chính xác. ◇ Lão Xá 老舍: "Bất thác, tha tằng kinh tại các xứ tố quá sự" 不錯, 他曾經在各處做過事 (Tứ thế đồng đường 四世同堂, Nhị tam 二三).
2. Không tệ, tốt, hay. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Quả Qua Lí tuy nhiên cổ liễu, tha đích văn tài khả chân bất thác" 果戈里雖然古了, 他的文才可真不錯 (Thư tín tập 書信集, Trí mạnh thập hoàn 致孟十還).
3. Định đoạt. ◇ Trịnh Quang Tổ 鄭光祖: "Mẫu thân trứ tiểu thư dĩ huynh muội xưng hô, bất tri chủ hà ý? Tiểu sanh bất cảm tự chuyên, mẫu thân tôn giám bất thác" 母親着小姐以兄妹稱呼, 不知主何意? 小生不敢自專, 母親尊鑒不錯 (Thiến nữ li hồn 倩女離魂, Đệ nhất chiệp).
4. Soi xét, nguyên lượng. ◇ Đổng Giải Nguyên 董解元: "Tư lượng yêm, nhật tiền ân phi tiểu, kim tịch thị tha bất thác" 思量俺, 日前恩非小, 今夕是他不錯 (Tây sương kí chư cung điệu 西廂記諸宮調, Quyển ngũ).
5. Không đẽo gọt.

▸ Từng từ: 不錯

不错 bất thác

不错

bất thác

giản thể

Từ điển phổ thông

không sai, đúng, tốt

▸ Từng từ: 不错

不问 bất vấn

不问

bất vấn

giản thể

Từ điển phổ thông

mặc dù, dù cho, bất kể

▸ Từng từ: 不问

不雅 bất nhã

不雅

bất nhã

Từ điển trích dẫn

1. Coi không đẹp, mất thể thống. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Khiếu ngoại nhân thính trước, bất đãn ngã đích danh thanh bất hảo thính, tựu thị muội muội đích danh nhi dã bất nhã" 叫外人聽著, 不但我的名聲不好聽, 就是妹妹的名兒也不雅 (Đệ lục thập bát hồi) Để người ngoài họ biết, không những chị mang tiếng, mà danh dự của em cũng chẳng tốt đẹp gì.
2. Bất chính.

▸ Từng từ: 不雅

不靈 bất linh

不靈

bất linh

phồn thể

Từ điển phổ thông

không có hiệu lực

▸ Từng từ: 不靈

不願 bất nguyện

不願

bất nguyện

Từ điển trích dẫn

1. Không muốn, không cam chịu, không tình nguyện. ☆ Tương tự: "bất khẳng" 不肯. ★ Tương phản: "nguyện ý" 願意.

▸ Từng từ: 不願

不顧 bất cố

不顧

bất cố

Từ điển trích dẫn

1. Không quay đầu lại nhìn. ◇ Sử Kí 史記: "Ư thị Kinh Kha tựu xa nhi khứ, chung dĩ bất cố" 今乃以妾尚在之故, 重自刑以絕從 (Thích khách liệt truyện 刺客列傳) Sau đó Kinh Kha lên xe đi, không một lần quay đầu nhìn lại.
2. Không ngó ngàng tới, không chiếu cố.
3. Không để ý tới. ◇ Trần Kế Nho 陳繼儒: "Mã Chu sơ nhập kinh, chí Bá Thượng nghịch lữ, sổ công tử ẩm tửu, bất cố Chu, Chu thị đẩu tửu trạc túc, chúng dị chi" 馬周初入京, 至灞上逆旅, 數公子飲酒, 不顧周, 周市斗酒濯足, 眾異之 (Trân châu thuyền 珍珠船, Quyển tứ) Mã Chu lúc mới đến kinh đô, lại quán trọ Bá Thượng, mấy công tử uống rượu ở đó không ai để ý gì tới Chu, Chu mua đấu rượu rửa chân, mọi người lấy làm lạ.
4. Không bận tâm, không lo lắng. ◇ Hàn Phi Tử 韓非子: "Đam ư nữ nhạc, bất cố quốc chánh" 耽於女樂, 不顧國政 (Thập quá 十過) Mê say nữ nhạc, không lo việc triều chính.

▸ Từng từ: 不顧

並不 tịnh bất

並不

tịnh bất

phồn thể

Từ điển phổ thông

hoàn toàn không, dứt khoát không

▸ Từng từ: 並不

也不 dã bất

也不

dã bất

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cũng không

▸ Từng từ: 也不

可不 khả bất

可不

khả bất

Từ điển trích dẫn

1. Há không, lẽ nào không. ◇ Trịnh Đình Ngọc 鄭廷玉: "Vương Khánh nhĩ khả bất thính kiến!" 王慶你可不聽見 (Hậu đình hoa 後庭花, Đệ nhị chiệp).
2. Đúng vậy, phải rồi. ◎ Như: "khả bất! Đài Bắc đích giao thông chân thị ủng tễ a" 可不! 臺北的交通真是擁擠啊.

▸ Từng từ: 可不

并不 tịnh bất

并不

tịnh bất

giản thể

Từ điển phổ thông

hoàn toàn không, dứt khoát không

▸ Từng từ: 并不

很不 khấn bất

很不

khấn bất

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

rất không, rất chẳng

▸ Từng từ: 很不

要不 yếu bất

要不

yếu bất

Từ điển trích dẫn

1. Nếu không, nếu không như thế. ◎ Như: "yếu bất, ngã môn hồi khứ bãi!" 要不, 我們回去罷!

▸ Từng từ: 要不

三不朽 tam bất hủ

三不朽

tam bất hủ

Từ điển trích dẫn

1. Ba điều không bao giờ hư mất, gồm "lập đức" 立德, "lập công" 立功 và "lập ngôn" 立言 ((Tả truyện 左傳, Tương Công 襄公 nhị thập tứ niên).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba điều không bao giờ hư mất, gồm Lập đức, Lập ngôn và Lập công.

▸ Từng từ: 三不朽

不下于 bất hạ vu

不下于

bất hạ vu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không ít hơn, không dưới

▸ Từng từ: 不下于

不中用 bất trúng dụng

不中用

bất trúng dụng

Từ điển trích dẫn

1. Không dùng được, vô dụng. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngã lão liễu, đô bất trúng dụng liễu, nhãn dã hoa, nhĩ dã lung, kí tính dã một liễu" 我老了, 都不中用了, 眼也花, 耳也聾, 記性也沒了 (Đệ tam thập cửu hồi) Ta già rồi, không làm gì được nữa, mắt mờ, tai điếc, trí nhớ tiêu mòn hết cả rồi.
2. Không có tài năng.
3. Tỉ dụ người bệnh nặng sắp chết, không còn cứu chữa được nữa. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Lão thái thái dã bất tất quá ư bi thống, ca nhi dĩ thị bất trúng dụng liễu" 老太太也不必過於悲痛, 哥兒已是不中用了 (Đệ nhị thập ngũ hồi) Xin cụ không nên thương xót quá, bệnh anh ấy không thể chữa được nữa rồi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không dùng được. Vô dụng.

▸ Từng từ: 不中用

不信任 bất tín nhiệm

不信任

bất tín nhiệm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không tin, ngờ vực, hoài nghi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đặt niềm tin trong sự làm việc.

▸ Từng từ: 不信任

不倒翁 bất đảo ông

不倒翁

bất đảo ông

Từ điển trích dẫn

1. Con lật đật (đồ chơi, hình như ông già, trên nhẹ dưới nặng, làm đổ xuống lại bật đứng dậy).
2. Tỉ dụ người khéo xoay sở, khó đánh đổ làm cho thất bại được. ◇ Liễu Á Tử 柳亞子: "Tam thập tứ niên bất đảo ông, Triêu Tần mộ Sở nhất thì hùng" 三十四年不倒翁, 朝秦暮楚一時雄 (Vịnh sử 詠史) Ba mươi bốn năm trời "ông không đổ", Sáng theo Tần chiều theo Sở, là bậc tài giỏi một thời.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con lật đật, một đồ chơi của trẻ con, một loại búp bê, đáy tròn, trọng tâm rất thấp, để nằm xuống lại bật dậy ( không ngã xuống bao giờ ).

▸ Từng từ: 不倒翁

不像話 bất tượng thoại

不像話

bất tượng thoại

Từ điển trích dẫn

1. Không hợp tình lí, không bình thường.
2. Xấu xa không thể tưởng. ◎ Như: "giá nhân tham ô đạo thiết dạng dạng đô cán, thật tại bất tượng thoại" 這人貪污盜竊樣樣都幹, 實在不像話.

▸ Từng từ: 不像話

不則聲 bất tắc thanh

不則聲

bất tắc thanh

Từ điển trích dẫn

1. Lặng yên không nói.

▸ Từng từ: 不則聲

不動產 bất động sản

不動產

bất động sản

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ chung những của cải không dời được (nhà cửa, ruộng đất…).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những của cải không dời được ( nhà cửa, ruộng đất… ).

▸ Từng từ: 不動產

不勝衣 bất thăng y

不勝衣

bất thăng y

Từ điển trích dẫn

1. Rất yếu ớt (mình khom xuống như không mang nổi cái áo đang mặc).
2. Rất cung kính.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rất yếu ớt ( dường như, rất cung kính ), mình khom xuống như không mang nổi cái áo đang mặc.

▸ Từng từ: 不勝衣

不及格 bất cập cách

不及格

bất cập cách

Từ điển trích dẫn

1. Không đạt được tiêu chuẩn hoặc yêu cầu, không đúng cách. § Ngày xưa ý nói thi hỏng. ◇ Cung Tự Trân 龔自珍: "Cung Tự Trân trúng Lễ bộ thí, điện thượng tam thí, tam bất cập cách, bất nhập Hàn Lâm" 龔自珍中禮部試, 殿上三試, 三不及格, 不入翰林 (Can lộc tân thư 干祿新書, Tự tự 自序).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúng cách. Ý nói thi hỏng.

▸ Từng từ: 不及格

不可抗 bất khả kháng

不可抗

bất khả kháng

Từ điển trích dẫn

1. Không thể chống lại, không thể làm khác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thể chống lại, không thể làm khác.

▸ Từng từ: 不可抗

不合作 bất hợp tác

不合作

bất hợp tác

Từ điển trích dẫn

1. Không làm việc chung với người khác, không cùng người khác phối hợp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không làm việc chung với.

▸ Từng từ: 不合作

不合例 bất hợp lệ

不合例

bất hợp lệ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúnh với điều đặt ra.

▸ Từng từ: 不合例

不合時 bất hợp thời

不合時

bất hợp thời

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúng lúc.

▸ Từng từ: 不合時

不合法 bất hợp pháp

不合法

bất hợp pháp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hợp pháp, phi pháp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúng với luật lệ phép tắc.

▸ Từng từ: 不合法

不合理 bất hợp lý

不合理

bất hợp lý

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hợp lý, không hợp ly

▸ Từng từ: 不合理

不壞身 bất hoại thân

不壞身

bất hoại thân

Từ điển trích dẫn

1. Phật giáo gọi pháp thân của chư Phật vô sinh vô diệt là "bất hoại thân" 不壞身. ◇ Niết Bàn kinh 涅槃經: "Vân hà đắc trường thọ, Kim cương bất hoại thân" 云何得長壽, 金剛不壞身 (Thọ mệnh phẩm 壽命品).

▸ Từng từ: 不壞身

不對勁 bất đối kính

不對勁

bất đối kính

Từ điển trích dẫn

1. Không bình thường, kì quái. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Thập nhị tuế thượng, tựu đáo Lục Sư học đường lí tố học sanh, hậu lai khán khán giá học đường bất đối kính, tiện tự bị tư phủ, lưu học Nhật Bổn" 十二歲上, 就到陸師學堂裡做學生, 後來看看這學堂不對勁, 便自備資斧, 留學日本 (Đệ tứ ngũ hồi).
2. Không ổn, không thỏa đáng. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Lưỡng vị tiên sanh đại dịch đích lệ tử, khước thị ngận bất đối kính đích" 兩位先生代譯的例子, 卻是很不對勁的 (Hoa biên văn học 花邊文學, Thổ tuyết phân phi 土雪紛飛).
3. Không hợp nhau. ◎ Như: "tha môn tuy nhiên thị lân cư, khả thị tổng bất đối kính" 他們雖然是鄰居, 可是總不對勁.

▸ Từng từ: 不對勁

不平等 bất bình đẳng

不平等

bất bình đẳng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không ngang hàng.

不平等

bất bình đẳng

Từ điển trích dẫn

1. Không bằng nhau, không công bình.

▸ Từng từ: 不平等

不得不 bất đắc bất

不得不

bất đắc bất

Từ điển trích dẫn

1. Phải, không thể làm gì khác, tất nhiên. ◎ Như: "tha môn bất đắc bất hậu triệt" 他們不得不後撤 họ (bắt buộc) phải rút lui.
2. Cần phải. § Cũng như "tất tu" 必須. ◎ Như: "yếu thủ đắc học vị, nhĩ tựu bất đắc bất thông quá nhất định đích khảo thí" 要取得學位,你就不得不通過一定的考試.

▸ Từng từ: 不得不

不得以 bất đắc dĩ

不得以

bất đắc dĩ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng đặng đừng. Cực chẳng đã.

▸ Từng từ: 不得以

不得已 bất đắc dĩ

不得已

bất đắc dĩ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất đắc dĩ

Từ điển trích dẫn

1. Chẳng đặng đừng, cực chẳng đã, không làm khác đi được. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Ngô phi dục duyên đồ sát nhân, nại sự bất đắc dĩ dã" 吾非欲沿途殺人, 奈事不得已也 (Đệ nhị thập thất hồi) Ta nào muốn giết người dọc đường làm chi, làm như thế đều là bất đắc dĩ cả.

▸ Từng từ: 不得已

不成文 bất thành văn

不成文

bất thành văn

Từ điển trích dẫn

1. Không dệt được đường vằn cho sợi ngang sợi dọc trên khung cửi. § Cũng nói là "bất thành chương" 不成章. ◇ Tào Thực 曹植: "Minh thần bỉnh cơ trữ, Nhật trắc bất thành văn" 明晨秉機杼, 日昃不成文 (Tạp thi 雜詩) Sớm mai cầm khung cửi, Ngày xế chẳng dệt được gì cả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không viết ra thành câu. Chẳng hạn Bất thành văn hiến pháp ( hiến pháp được nhìn nhận theo tục lệ, không được viết ra ) — Câu văn hư, viết không nên văn.

▸ Từng từ: 不成文

不戒意 bất giới ý

不戒意

bất giới ý

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không để tâm, không chú ý.

▸ Từng từ: 不戒意

不打緊 bất đả khẩn

不打緊

bất đả khẩn

Từ điển trích dẫn

1. Không quan hệ, không sao, không đáng. ☆ Tương tự: "bất đả khan" 不打慳, "bất đại khẩn" 不大緊, "bất chí khẩn" 不至緊.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không quan trọng. Không sao.

▸ Từng từ: 不打緊

不是頭 bất thị đầu

不是頭

bất thị đầu

Từ điển trích dẫn

1. Tình thế không dễ dàng, tình hình căng thẳng. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Na hán tử kiến bất thị đầu, thiêu liễu đam dũng tiện tẩu" 那漢子見不是頭, 挑了擔桶便走 (Đệ tứ hồi) Người đó thấy tình hình đã găng, liền quẩy thùng gánh đi.

▸ Từng từ: 不是頭

不時間 bất thì gian

不時間

bất thì gian

Từ điển trích dẫn

1. Thường thường. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Sử Tiến tự thử thường thường dữ Chu Vũ đẳng tam nhân vãng lai. Bất thì gian, chỉ thị Vương Tứ khứ san trại lí tống vật sự, bất tắc nhất nhật. Trại lí đầu lĩnh dã tần tần địa sử nhân tống kim ngân lai dữ Sử Tiến" 史進自此常常與朱武等三人往來, 不時間只是王四去山寨裡送物事. 不則一日, 寨裡頭領也頻頻地使人送金銀來與史進 (Đệ nhị hồi) Sử Tiến từ đó năng đi lại với bọn Chu Vũ ba người. Thường thường, chỉ có Vương Tứ lên sơn trại biếu lễ vật, (không chỉ một ngày). Các đầu lĩnh trên trại cũng đưa vàng bạc biếu Sử Tiến luôn.

▸ Từng từ: 不時間

不曉事 bất hiểu sự

不曉事

bất hiểu sự

Từ điển trích dẫn

1. Không rõ sự lí. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Giá kỉ cá đô thị cửu quán tố công đích, tứ thanh lục hoạt đích nhân, khước chẩm địa dã bất hiểu sự, như hà bất trước nhất chích thuyền chuyển lai hồi báo?" 這幾個都是久慣做公的, 四清六活的人, 卻怎地也不曉事, 如何不着一隻船轉來回報 (Đệ thập cửu hồi) Mấy tên này đều đã làm việc quan thông thạo, sao chẳng hiểu gì cả, tại sao không cho một chiếc thuyền trở lại hồi báo?

▸ Từng từ: 不曉事

不死藥 bất tử dược

不死藥

bất tử dược

Từ điển trích dẫn

1. Thuốc trường sinh. ◇ Hoài Nam Tử 淮南子: "Nghệ thỉnh bất tử chi dược ư Tây Vương Mẫu, Hằng Nga thiết dĩ bôn nguyệt" 羿請不死之藥於西王母, 姮娥竊以奔月 (Lãm minh 覽冥) (Hậu) Nghệ xin bà Tây Vương Mẫu cho thuốc trường sinh bất tử, Hằng Nga uống trộm bay lên mặt trăng.

▸ Từng từ: 不死藥

不相干 bất tương can

不相干

bất tương can

Từ điển trích dẫn

1. Không xâm phạm lẫn nhau, không nhiễu loạn lẫn nhau. ◇ Hoài Nam Tử 淮南子: "Tiền hậu bất tương niên, tả hữu bất tương can" 前後不相撚, 左右不相干 (Binh lược 兵略) Tiền quân và hậu quân không giẫm đạp lên nhau, tả quân và hữu quân không phạm vào nhau.
2. Không dính líu gì, không liên quan.
3. Không sao, không hại gì, không quan trọng. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tha thuyết ngã giá thị tòng thai lí đái lai đích nhất cổ nhiệt độc, hạnh nhi ngã tiên thiên tráng, hoàn bất tương can" 他說我這是從胎裡帶來的一股熱毒, 幸而我先天壯, 還不相干 (Đệ thất hồi) Người bảo tôi bị nhiệt độc từ khi ở trong thai, may mà thể chất bẩm phú mạnh khỏe, nên không việc gì.

▸ Từng từ: 不相干

不相得 bất tương đắc

不相得

bất tương đắc

Từ điển trích dẫn

1. Không hợp nhau, trái ngược nhau.
2. Không gặp gỡ nhau.

▸ Từng từ: 不相得

不相能 bất tương năng

不相能

bất tương năng

Từ điển trích dẫn

1. Không hòa thuận với nhau. § Cũng nói là "bất tương dong" 不相容.

▸ Từng từ: 不相能

不經事 bất kinh sự

不經事

bất kinh sự

Từ điển trích dẫn

1. Không trải việc, thiếu kinh nghiệm. ☆ Tương tự: "bất canh sự" 不更事.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không trải việc, thiếu kinh nghiệm.

▸ Từng từ: 不經事

不經心 bất kinh tâm

不經心

bất kinh tâm

Từ điển trích dẫn

1. Không chú ý, không để ý. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhược tha tái lai liễu, chúng nhân hựu bất kinh tâm, tán liễu hồi khứ, phô cái dã thị lãnh đích, trà thủy dã bất tề bị, các sắc đô bất tiện nghi" 若他再來了, 眾人又不經心, 散了回去, 鋪蓋也是冷的, 茶水也不齊備, 各色都不便宜 (Đệ ngũ thập tứ hồi) Nếu chị ấy cũmg đến đây, không ai để ý (đến công việc), tan (hát) ra về, chăn đệm thì lạnh, nước trà không sẵn sàng, cái gì cũng thiếu cả.

▸ Từng từ: 不經心

不經意 bất kinh ý

不經意

bất kinh ý

Từ điển trích dẫn

1. Không để tâm, không chú ý. ◇ Ba Kim 巴金: "Vương giáo thụ phảng phất bất kinh ý địa thuyết xuất liễu giá cú thoại, nhất diện ám ám địa lưu tâm na lưỡng cá học sanh đích kiểm sắc" 王教授仿佛不經意地說出了這句話, 一面暗暗地留心那兩個學生的臉色 (Trầm mặc tập 沉默集, Trí thức giai cấp 知識階級).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không để tâm, không chú ý.

▸ Từng từ: 不經意

不道德 bất đạo đức

不道德

bất đạo đức

Từ điển trích dẫn

1. Không phù hợp tiêu chuẩn đạo đức. ◎ Như: "kiến lợi vong nghĩa thị bất đạo đức đích" 見利忘義是不道德的.

▸ Từng từ: 不道德

了不起 liễu bất khởi

了不起

liễu bất khởi

Từ điển trích dẫn

1. Kiệt xuất, xuất sắc, vượt trội. ◎ Như: "Bối Đa Phân chân thị nhất vị liễu bất khởi đích tác khúc gia" 貝多芬真是一位了不起的作曲家. § "Bối-Đa-Phân" 貝多芬, Ludwig van Beethoven (1770-1827).
2. Quá lắm, cực kì. ◎ Như: "một quan hệ, liễu bất khởi ngã bồi tha nhất kiện sấn sam tựu thị liễu" 沒關係, 了不起我賠他一件襯衫就是了.

▸ Từng từ: 了不起

免不得 miễn bất đắc

免不得

miễn bất đắc

Từ điển trích dẫn

1. Thế nào cũng, không tránh khỏi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Vọng Duyên An phủ lộ thượng lai, miễn bất đắc cơ thực khát ẩm, dạ trụ hiểu hành" 望延安府路上來, 免不得飢食渴飲, 夜住曉行 (Đệ tam hồi) Nhắm theo đường tới phủ Duyên An, (không tránh khỏi được) đói ăn khát uống, đêm nghỉ ngày đi.

▸ Từng từ: 免不得

再也不 tái dã bất

再也不

tái dã bất

Từ điển trích dẫn

1. Không bao giờ nữa. ◎ Như: "thỉnh nguyên lượng ngã, ngã tái dã bất hội trì đáo" 請原諒我, 我再也不會遲到.

▸ Từng từ: 再也不

對不起 đối bất khởi

對不起

đối bất khởi

Từ điển trích dẫn

1. Xin lỗi, không dám... § Thường dùng làm sáo ngữ. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Nhân gia thượng thả thế ngã môn na bàn phát cấp, ngã môn tự kỉ đảo minh tri cố phạm, dã giác đối bất khởi nhân gia liễu" 人家尚且替我們那般發急, 我們自己倒明知故犯, 也覺對不起人家了 (Đệ tứ thập hồi).
2. Cảm phiền, hãy coi chừng... § Có ý báo động hoặc đe dọa (lúc làm gì bất lợi cho đối phương). ◇ Quản Hoa 管樺: "Vương đại phu, chân thị đối bất khởi nâm, giá dạng đại đích phong tuyết, hắc canh bán dạ bả nâm kinh động khởi lai" 王大夫, 真是對不起您, 這樣大的風雪, 黑更半夜把您驚動起來 (Nữ dân cảnh 女民警).

▸ Từng từ: 對不起

巴不得 ba bất đắc

巴不得

ba bất đắc

Từ điển trích dẫn

1. Mong mỏi, trông chờ, ước ao. § Cũng nói là: "ba bất đáo" 巴不到, "ba bất đích" 巴不的. ◎ Như: "ba bất đắc phi quá lai" 巴不得飛過來 ước gì bay tới được.

▸ Từng từ: 巴不得

心不在 tâm bất tại

心不在

tâm bất tại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ không chú ý vào.

▸ Từng từ: 心不在

想不到 tưởng bất đáo

想不到

tưởng bất đáo

Từ điển trích dẫn

1. Không ngờ, nào dè, dè đâu. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Na nhật cánh khiếu nhân nã kỉ bách tiền cấp ngã, thuyết ngã khả liên kiến đích, sanh đích đan nhu. Giá khả thị tái tưởng bất đáo đích phúc khí" 那日竟叫人拿幾百錢給我, 說我可憐見的, 生的單柔. 這可是再想不到的福氣 (Đệ tam thập thất hồi) Hôm ấy cụ lại sai người lấy mấy trăm đồng tiền cho tôi, bảo tôi là đáng thương, từ bé hay ốm yếu luôn. Thật là một điều may mắn bất ngờ cho tôi.
2. Không chú ý, suy nghĩ không đủ chu đáo kĩ càng. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Nhất thiết ứng dụng vật sự khủng hữu tưởng bất đáo đích, thỉnh khai điều chiếu biện" 一切應用物事恐有想不到的, 請開條照辦 (Đệ nhị tứ hồi).

▸ Từng từ: 想不到

抱不平 bão bất bình

抱不平

bão bất bình

Từ điển trích dẫn

1. Thấy người khác bị đối xử bất công, liền khảng khái muốn can thiệp để bênh vực.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vì không vừa lòng mà can thiệp vào chuyện người khác, để bênh vực lẽ phải.

▸ Từng từ: 抱不平

捨不得 xả bất đắc

捨不得

xả bất đắc

Từ điển trích dẫn

1. Luyến tiếc, không nỡ, không đành. ◎ Như: "tha tòng lai xả bất đắc loạn hoa nhất phân tiền" 他從來捨不得亂花一分錢 từ trước tới giờ anh ấy không nỡ tiêu bừa bãi một đồng xu nào.

▸ Từng từ: 捨不得

看不出 khán bất xuất

看不出

khán bất xuất

Từ điển trích dẫn

1. Nhìn không ra, không phân biện được. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Biến liễu kỉ chủng tự thể, tố đắc nhất hào khán bất xuất thị giả đích" 變了幾種字體, 做得一毫看不出是假的 (Đệ nhị ngũ hồi).
2. Không nghĩ tới, không ngờ. ◎ Như: "khán bất xuất tha giá nhân đảo ngận hữu phách lực" 看不出他這人倒很有魄力.

▸ Từng từ: 看不出

看不起 khán bất khởi

看不起

khán bất khởi

Từ điển trích dẫn

1. Coi thường, khinh thị. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Nhiên nhi tha môn cô tích, lãnh khốc, khán bất khởi nhân" 然而他們孤僻, 冷酷, 看不起人 (Thả giới đình tạp văn mạt biên 且介亭雜文末編, Ngã đích đệ nhất cá sư phụ 我的第一個師父).

▸ Từng từ: 看不起

落不是 lạc bất thị

落不是

lạc bất thị

Từ điển trích dẫn

1. Bị khiển trách. § Cũng viết là "lạc bao hàm" 落包涵. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngã ninh khả tự kỉ lạc bất thị, khởi cảm đái lụy nhĩ ni" 我寧可自己落不是, 豈敢帶累你呢 (Đệ tứ thập ngũ hồi) Tôi đành tự mình chịu trách móc, chứ nào dám làm lụy đến chị.

▸ Từng từ: 落不是

說不定 thuyết bất định

說不定

thuyết bất định

Từ điển trích dẫn

1. Không chắc, có lẽ. § Cũng như "dã hứa" 也許. ◎ Như: "thuyết bất định tha bất lai liễu" 說不定他不來了.

▸ Từng từ: 說不定

談不上 đàm bất thượng

談不上

đàm bất thượng

Từ điển trích dẫn

1. Chưa đủ, chưa đạt tới trình độ, không thể nói là. ◎ Như: "cai triển lãm đàm bất thượng hấp dẫn nhân" 該展覽談不上吸引人.

▸ Từng từ: 談不上

趕不上 cản bất thượng

趕不上

cản bất thượng

Từ điển trích dẫn

1. Đuổi theo không kịp. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Lã Bố tẩu đắc khoái, Trác phì bàn cản bất thượng, trịch kích thích Bố" 呂布走得快, 卓肥胖趕不上, 擲戟刺布 (Đệ bát hồi) Lã Bố chạy nhanh, (Đổng) Trác béo phục phịch, đuổi không kịp, ném kích đâm Bố.
2. Không bằng, không kịp.
3. Không gặp, không được. ◎ Như: "khứ trảo nhĩ kỉ thứ, tổng cản bất thượng nhĩ tại gia đích thì hậu" 去找你幾次, 總趕不上你在家的時候 đi kiếm anh mấy lần, đều không gặp anh ở nhà.

▸ Từng từ: 趕不上

顧不得 cố bất đắc

顧不得

cố bất đắc

Từ điển trích dẫn

1. Không đoái, không chú ý tới.

▸ Từng từ: 顧不得

不二法門 bất nhị pháp môn

不二法門

bất nhị pháp môn

phồn thể

Từ điển phổ thông

cách duy nhất, hướng duy nhất

▸ Từng từ: 不二法門

不二法门 bất nhị pháp môn

不二法门

bất nhị pháp môn

giản thể

Từ điển phổ thông

cách duy nhất, hướng duy nhất

▸ Từng từ: 不二法门

不亦乐乎 bất diệc lạc hồ

不亦乐乎

bất diệc lạc hồ

giản thể

Từ điển phổ thông

vô cùng, hết sức, rất mực

▸ Từng từ: 不亦乐乎

不亦樂乎 bất diệc lạc hồ

不亦樂乎

bất diệc lạc hồ

phồn thể

Từ điển phổ thông

vô cùng, hết sức, rất mực

▸ Từng từ: 不亦樂乎

不修边幅 bất tu biên bức

不修边幅

bất tu biên bức

giản thể

Từ điển phổ thông

ăn mặc luộm thuộm, lếch thếch, cẩu thả

▸ Từng từ: 不修边幅

不修邊幅 bất tu biên bức

不修邊幅

bất tu biên bức

phồn thể

Từ điển phổ thông

ăn mặc luộm thuộm, lếch thếch, cẩu thả

▸ Từng từ: 不修邊幅

不偏不倚 bất thiên bất ỷ

不偏不倚

bất thiên bất ỷ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

công bằng, vô tư

▸ Từng từ: 不偏不倚

不共帶天 bất cộng đái thiên

不共帶天

bất cộng đái thiên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không cùng đội trời. Chỉ mối hận thù rất lớn.

▸ Từng từ: 不共帶天

不共戴天 bất cộng đái thiên

不共戴天

bất cộng đái thiên

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đội trời chung

Từ điển trích dẫn

1. Không cùng đội trời, ý nói có mối hận thù rất lớn. ☆ Tương tự: "nhĩ tử ngã hoạt" 你死我活, "cửu thế chi cừu" 九世之仇, "thế bất lưỡng lập" 勢不兩立, "thệ bất lưỡng lập" 誓不兩立.

不共戴天

bất cộng đới thiên

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không đội trời chung

▸ Từng từ: 不共戴天

不分勝負 bất phân thắng phụ

不分勝負

bất phân thắng phụ

phồn thể

Từ điển phổ thông

không phân thắng bại, hòa, huề

▸ Từng từ: 不分勝負

不分胜负 bất phân thắng phụ

不分胜负

bất phân thắng phụ

giản thể

Từ điển phổ thông

không phân thắng bại, hòa, huề

▸ Từng từ: 不分胜负

不可思議 bất khả tư nghị

不可思議

bất khả tư nghị

Từ điển trích dẫn

1. Nghĩa là không thể nào suy nghĩ bàn luận ra được, vượt ngoài lí luận; câu này dùng để tả cái Tuyệt đối, chỉ có ai đạt Giác ngộ mới biết. Phật Thích-ca khuyên: Có bốn hiện tượng "bất khả tư nghị" 不可思議, này tỉ-khâu, bốn trường hợp mà người ta không nên suy ngẫm, đó là: năng lực của một vị Phật, Ðịnh lực, nghiệp lực và suy ngẫm, tìm hiểu thế giới (Tăng nhất bộ kinh, IV. 77).

▸ Từng từ: 不可思議

不可抗力 bất khả kháng lực

不可抗力

bất khả kháng lực

Từ điển trích dẫn

1. Sức mạnh tự nhiên hoặc do người gây ra, khiến cho người ta không thể cưỡng chống lại được. ◎ Như: thiên tai, địa biến, chiến tranh, v.v.

▸ Từng từ: 不可抗力

不可枚舉 bất khả mai cử

不可枚舉

bất khả mai cử

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều lắm, không sao kể xiết. ◇ Phạm Đình Hổ 范廷琥: "Chủng chủng bất khả mai cử" 種種不可枚舉 (Vũ trung tùy bút 雨中隨筆) Các thứ nhiều lắm không sao kể xiết.

▸ Từng từ: 不可枚舉

不合時宜 bất hợp thời nghi

不合時宜

bất hợp thời nghi

Từ điển trích dẫn

1. Không phù hợp với thời thế và xu hướng (những điều đang được ưa chuộng).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đúng với những điều đang được đời ưa chuộng.

▸ Từng từ: 不合時宜

不名一錢 bất danh nhất tiền

不名一錢

bất danh nhất tiền

Từ điển trích dẫn

1. Không có một đồng tiền dính túi, ý nói nghèo lắm. ★ Tương phản: "phú khả địch quốc" 富可敵國, "yêu triền vạn quán" 腰纏萬貫.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có nổi lấy một đồng tiền, ý nói nghèo lắm.

▸ Từng từ: 不名一錢

不學無術 bất học vô thuật

不學無術

bất học vô thuật

Từ điển trích dẫn

1. Không có học vấn tài cán gì cả. ★ Tương phản: "học phú ngũ xa" 學富五車, "chân tài thật học" 真才實學.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có học vấn nên không có tài khéo để làm việc.

▸ Từng từ: 不學無術

不寒而栗 bất hàn nhi lật

不寒而栗

bất hàn nhi lật

Từ điển trích dẫn

1. Không rét mà run, ý nói sợ hãi lắm. ☆ Tương tự: "mao cốt tủng nhiên" 毛骨悚然, "đảm chiến tâm kinh" 膽戰心驚. ★ Tương phản: "vô sở úy cụ" 無所畏懼.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không rét mà run, ý nói sợ hãi lắm.

▸ Từng từ: 不寒而栗

不成文法 bất thành văn pháp

不成文法

bất thành văn pháp

Từ điển trích dẫn

1. Pháp luật được nhìn nhận theo tục lệ tập quán nhưng không viết ra văn bản.

▸ Từng từ: 不成文法

不省人事 bất tỉnh nhân sự

不省人事

bất tỉnh nhân sự

Từ điển trích dẫn

1. Mê man không biết gì.

▸ Từng từ: 不省人事

不知所以 bất tri sở dĩ

不知所以

bất tri sở dĩ

Từ điển trích dẫn

1. Không biết nguyên do tại sao. ◇ Trang Tử 莊子: "Mạnh Tôn thị bất tri sở dĩ sanh, bất tri sở dĩ tử" 孟孫氏不知所以生, 不知所以死 (Đại tông sư 大宗師) Ông Mạnh Tôn không biết sao lại sống, không biết sao lại chết.
2. Không hiểu làm thế nào cho phải. ◇ Lưu Nghĩa Khánh 劉義慶: "Nữ hoàng cụ, bất tri sở dĩ, nhân độn khứ, minh hoàn phấn điếm" 女惶懼, 不知所以, 因遁去, 明還粉店 (U minh lục 幽明錄, Mại hồ phấn nữ tử 賣胡粉女子).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không biết tại sao như vậy.

▸ Từng từ: 不知所以

不知死活 bất tri tử hoạt

不知死活

bất tri tử hoạt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

khinh suất, thiếu thận trọng, không để ý tới, coi thường

▸ Từng từ: 不知死活

不翼而飛 bất dực nhi phi

不翼而飛

bất dực nhi phi

Từ điển trích dẫn

1. Không cánh mà bay. Ý nói tự nhiên mà mất, không rõ lí do.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không cánh mà bay. Ý nói tự nhiên mà mất, không rõ lí do. cũng chỉ sự mất trộm, mất cắp.

▸ Từng từ: 不翼而飛

不脛而走 bất hĩnh nhi tẩu

不脛而走

bất hĩnh nhi tẩu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không chân mà chạy. Chỉ lời đồn được lan truyền mau chóng.

▸ Từng từ: 不脛而走

不衫不履 bất sam bất lí

不衫不履

bất sam bất lí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chẳng áo chẳng giầy, ý nói quần áo không ngay ngắn chỉnh tề, mà còn lôi thôi xốc xếch.

▸ Từng từ: 不衫不履

不見經傳 bất kiến kinh truyện

不見經傳

bất kiến kinh truyện

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thấy trong sách vở. Chỉ sự việc không rõ nguyên do.

▸ Từng từ: 不見經傳

不謀而合 bất mưu nhi hợp

不謀而合

bất mưu nhi hợp

Từ điển trích dẫn

1. Không thương lượng trước mà ý kiến, hành vi thích hợp với nhau. ☆ Tương tự: "bất ước nhi đồng" 不約而同.

▸ Từng từ: 不謀而合

不識時務 bất thức thời vụ

不識時務

bất thức thời vụ

Từ điển trích dẫn

1. Không hiểu tình thế hoặc thời vận. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim sổ nhân giai bị Tháo diệt, thiên hạ vô nhân hĩ. Độc hữu Lưu Dự Châu bất thức thời vụ, cường dữ tranh quyền" 今數人皆被操滅, 天下無人矣. 獨有劉豫州不識時務, 強與爭權 (Đệ tứ thập tứ hồi) Bây giờ mấy người ấy đều bị (Tào) Tháo giết cả rồi, thiên hạ không còn ai (địch lại) nữa! Chỉ có Lưu Dự Châu là không thức thời, mới dám gượng gạo tranh quyền.

▸ Từng từ: 不識時務

不近人情 bất cận nhân tình

不近人情

bất cận nhân tình

Từ điển trích dẫn

1. Tính tình quái dị, hành vi không hợp thường tình người ta. ★ Tương phản: "thông tình đạt lí" 通情達理. ◇ Trang Tử 莊子: "Ngô văn ngôn ư Tiếp Dư, đại nhi vô đương, vãng nhi bất phản. Ngô kinh phố kì ngôn, do Hà Hán nhi vô cực dã. Đại hữu kính đình, bất cận nhân tình yên" 吾聞言於接輿, 大而無當, 往而不返. 吾驚怖其言, 猶河漢而無極也. 大有逕庭, 不近人情焉 (Tiêu dao du 逍遙遊) Tôi nghe lời nói của Tiếp Dư, lớn mà không đúng, đi mà không về. Tôi kinh khiếp lời nói của ông ta, cũng như sông Hà Hán mênh mông vô cùng. Đây và đó khác biệt nhau rất xa, không gần với thường tình người ta.

▸ Từng từ: 不近人情

久假不歸 cửu giả bất quy

久假不歸

cửu giả bất quy

Từ điển trích dẫn

1. Nguyên chỉ mượn danh nhân nghĩa làm việc bất chánh. Sau có ý nói vay mượn lâu ngày không trả.
2. Tỉ dụ lạc đường không quay về.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vay mượn lâu ngày không trả.

▸ Từng từ: 久假不歸

人事不省 nhân sự bất tỉnh

人事不省

nhân sự bất tỉnh

Từ điển trích dẫn

1. Hôn mê bất tỉnh.

▸ Từng từ: 人事不省

兵不厭詐 binh bất yếm trá

兵不厭詐

binh bất yếm trá

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc chiến tranh thì không ngại việc lừa dối.

▸ Từng từ: 兵不厭詐

兵不血刃 binh bất huyết nhận

兵不血刃

binh bất huyết nhận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc đánh trận mà không dùng gươm dáo, chỉ đoàn quân nhân nghĩa, không tàn sát địch.

▸ Từng từ: 兵不血刃

出其不意 xuất kì bất ý

出其不意

xuất kì bất ý

Từ điển trích dẫn

1. Nguyên nói đem quân đánh nhân lúc đối phương không phòng bị. ◇ Tôn Tử 孫子: "Công kì vô bị, xuất kì bất ý" 攻其無備, 出其不意 (Kế 計). § Sau dùng "xuất kì bất ý" 出其不意 chỉ hành động bất ngờ ngoài ý liệu của người khác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xảy ra vào lúc không ngờ.

▸ Từng từ: 出其不意

利不及害 lợi bất cập hại

利不及害

lợi bất cập hại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều lợi cho mình không bù dược điều hại mà mình phải chịu.

▸ Từng từ: 利不及害

勢不兩立 thế bất lưỡng lập

勢不兩立

thế bất lưỡng lập

Từ điển trích dẫn

1. Hai bên đối nghịch không thể cùng lúc tồn tại. § Cũng như "bất cộng đái thiên" 不共戴天. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Sở cường tắc Tần nhược, Sở nhược tắc Tần cường. Thử kì thế bất lưỡng lập" 楚強則秦弱, 楚弱則秦強. 此其勢不兩立 (Sở sách nhất 楚策一) Sở mạnh thì Tần yếu, Sở yếu thì Tần mạnh. Thế hai nước phải một mất một còn.

▸ Từng từ: 勢不兩立

半身不遂 bán thân bất toại

半身不遂

bán thân bất toại

Từ điển trích dẫn

1. Nửa người không cử động được như ý muốn, tức tê liệt nửa người. ☆ Tương tự: "thiên phế bất nhân" 偏廢不仁, "thiên phong 偏風, "thiên than" 偏癱, "thiên cổ" 偏估.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nửa người không cử động được như ý muốn, tức tê liệt nửa người.

▸ Từng từ: 半身不遂

名位不彰 danh vị bất chương

名位不彰

danh vị bất chương

Từ điển trích dẫn

1. Danh hiệu và địa vị không rõ rệt.

▸ Từng từ: 名位不彰

哭笑不得 khốc tiếu bất đắc

哭笑不得

khốc tiếu bất đắc

Từ điển trích dẫn

1. Dở khóc dở cười. ◇ Từ Trì 徐遲: "Đáo xứ phát sanh liễu đề tiếu giai phi, khốc tiếu bất đắc đích sự tình" 到處發生了啼笑皆非, 哭笑不得的事情 (Cuồng hoan chi dạ 狂歡之夜).

▸ Từng từ: 哭笑不得

執迷不悟 chấp mê bất ngộ

執迷不悟

chấp mê bất ngộ

Từ điển trích dẫn

1. Cứ giữ sự mê muội mà không tỉnh ngộ, ý nói cứ giữ sự sai quấy của mình, không chịu sửa đổi. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Lão da thái thái nguyên vi thị yếu nhĩ thành nhân tiếp tục tổ tông di tự. Nhĩ chỉ thị chấp mê bất ngộ, như hà thị hảo!" 老爺太太原為是要你成人接續祖宗遺緒. 你只是執迷不悟, 如何是好 (Đệ nhất nhất tam hồi) Cha và mẹ chỉ muốn cậu nên người, tiếp tục sự nghiệp tổ tiên để lại. Thế mà cậu cứ ngây ngây dại dại, không chịu tỉnh ngộ, thì làm sao được bây giờ!

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cứ giữ sự mê muội mà không hiểu ra, ý nói cứ giữ sự sai quấy của mình, không chịu sửa.

▸ Từng từ: 執迷不悟

害人不淺 hại nhân bất thiển

害人不淺

hại nhân bất thiển

Từ điển trích dẫn

1. Làm hại người vô cùng. ◇ Tây du kí 西遊記: "Sư phụ bất khả tích tha, khủng nhật hậu thành liễu đại quái, hại nhân bất thiển dã" 師父不可惜他. 恐日後成了大怪, 害人不淺也 (Đệ lục thập tứ hồi) Thầy chẳng nên thương chúng nó làm chi, (nếu bây giờ không trừ), sợ sau này trở thành yêu quái thứ dữ, hại người vô cùng.

▸ Từng từ: 害人不淺

寡不敵衆 quả bất địch chúng

寡不敵衆

quả bất địch chúng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ít người không thể chống lại số đông.

▸ Từng từ: 寡不敵衆

尾大不掉 vĩ đại bất điệu

尾大不掉

vĩ đại bất điệu

Từ điển trích dẫn

1. Đuôi to thì không dễ vẫy. Ý nói thuộc hạ mạnh quá thì khó cầm đầu. Điển lấy từ ◇ Tả truyện 左傳: "Sở vị mạt đại tất chiết, vĩ đại bất điệu, quân sở tri dã" 所謂末大必折, 尾大不掉, 君所知也 (Chiêu công thập nhất niên 昭公十一年) Cái ngọn to tất dễ gãy, cái đuôi to khó vẫy, nhà vua hẳn đã biết. § Về sau, thành ngữ "vĩ đại bất điệu" 尾大不掉 ý nói sự đầu đuôi hoặc trên dưới không xứng hợp. Cũng nói là "mạt đại bất điệu" 末大不掉, "vĩ đại nan điệu" 尾大難掉.

▸ Từng từ: 尾大不掉

忙不過來 mang bất quá lai

忙不過來

mang bất quá lai

Từ điển trích dẫn

1. Công việc nhiều quá làm không xuể. ◎ Như: "nhất đáo quá niên, yếu tố đích sự na ma đa, nhĩ môn như quả bất bang mang, ngã nhất cá nhân thị mang bất quá lai đích" 一到過年, 要做的事那麼多, 你們如果不幫忙, 我一個人是忙不過來的.

▸ Từng từ: 忙不過來

應接不暇 ứng tiếp bất hạ

應接不暇

ứng tiếp bất hạ

Từ điển trích dẫn

1. Cảnh đẹp nhiều quá, ngắm xem thưởng thức không kịp. ◇ Lưu Nghĩa Khánh 劉義慶: "Tòng San Âm đạo thượng hành, san xuyên tự tương ánh phát, sử nhân ứng tiếp bất hạ" 從山陰道上行, 山川自相映發, 使人應接不暇境 (Thế thuyết tân ngữ 世說新語, Ngôn ngữ 言語).
2. Đáp ứng không xuể, bận tíu tít. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Na ta học đường lí đích học sanh, nhĩ dã khứ mãi, ngã dã khứ mãi, chân chánh thị ứng tiếp bất hạ, lợi thị tam bội" 那些學堂裡的學生, 你也去買, 我也去買, 真正是應接不暇, 利市三倍 (Đệ tứ nhị hồi).

▸ Từng từ: 應接不暇

按兵不動 án binh bất động

按兵不動

án binh bất động

Từ điển trích dẫn

1. Tạm ngừng hoạt động quân sự để quan sát tình thế. Cũng có ý nói có nhiệm vụ nào đó nhưng không ra tay hành động. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Ư thị truyền hịch tam trại, thả án binh bất động, khiển nhân tê thư dĩ đạt Tào Tháo" 於是傳檄三寨, 且按兵不動, 遣人齎書以達曹操 (Đệ thập nhất hồi) Bèn truyền hịch cho ba trại hãy đóng binh không được động vội; rồi sai người đưa thư cho Tào Tháo. ★ Tương phản: "huy quân tiến kích" 揮軍進擊, "khuynh sào xuất động" 傾巢出動, "văn phong nhi động" 聞風而動.

▸ Từng từ: 按兵不動

措手不及 thố thủ bất cập

措手不及

thố thủ bất cập

Từ điển trích dẫn

1. Sự tình xảy ra quá nhanh, ra tay ứng phó không kịp. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Ninh đại hát nhất thanh, Nghĩ thố thủ bất cập, bị Ninh thủ khởi nhất đao phiên thân lạc mã" 寧大喝一聲, 顗措手不及, 被寧手起一刀, 翻身落馬 (Đệ ngũ thập hồi) Ninh quát to một tiếng, Nghĩ trở tay không kịp, bị Ninh cho một nhát dao rớt xuống ngựa chết tốt.

▸ Từng từ: 措手不及

為富不仁 vi phú bất nhân

為富不仁

vi phú bất nhân

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ biết thu góp tiền của làm giàu mà chẳng bận tâm gì cả về nhân nghĩa đạo đức. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Thị cố hiền quân tất cung kiệm lễ hạ, thủ ư dân hữu chế. Dương Hổ viết: "Vi phú bất nhân hĩ, vi nhân bất phú hĩ"" 是故賢君必恭儉禮下, 取於民有制. 陽虎曰: 為富不仁矣, 為仁不富矣 (Đằng Văn Công thượng 滕文公上) Vậy nên bậc vua hiền thì giữ mình khiêm cung, ăn xài tiết kiệm, có lễ độ với kẻ bề tôi, và lấy thuế của dân có chừng mực. Dương Hổ nói rằng: "Kẻ lo làm giàu thì chẳng có nhân, người làm nhân thì chẳng được giàu."

▸ Từng từ: 為富不仁

疏不間親 sơ bất gián thân

疏不間親

sơ bất gián thân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người xa không làm ngăn cách được người gần, ý nó người thân cận thì đáng tin hơn.

▸ Từng từ: 疏不間親

百折不回 bách chiết bất hồi

百折不回

bách chiết bất hồi

Từ điển trích dẫn

1. Dù gặp nhiều trắc trở gian khổ vẫn kiên trì phấn đấu tới cùng. ◇ Minh sử 明史: "Phù tiết nghĩa tất cùng nhi hậu kiến, như nhị nhân chi kiệt lực trí tử, mĩ hữu nhị tâm, sở vị bách chiết bất hồi giả hĩ" 夫節義必窮而後見, 如二人之竭力致死, 靡有二心, 所謂百折不回者矣 (Hà Đằng Giao Cù Thức Tỉ truyện luận 何騰蛟瞿式耜傳論).
2. ☆ Tương tự: "bách chiết bất nạo" 百折不撓, "bất khuất bất nạo" 不屈不撓, "kiên nhận bất bạt" 堅韌不拔. ★ Tương phản: "nhất quyết bất chấn" 一蹶不振.

▸ Từng từ: 百折不回

福不重來 phúc bất trùng lai

福不重來

phúc bất trùng lai

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều may mắn thì không đến cùng một lúc, có một điều may là đã may lắm rồi.

▸ Từng từ: 福不重來

萬不得以 vạn bất đắc dĩ

萬不得以

vạn bất đắc dĩ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cực chẳng đã lắm, không thể làm khác được.

▸ Từng từ: 萬不得以

貧富不均 bần phú bất quân

貧富不均

bần phú bất quân

Từ điển trích dẫn

1. Giàu nghèo chênh lệch, tiền của phân phối không đồng đều. ◎ Như: "bần phú bất quân, dong dị tạo thành xã hội đích bất an" 貧富不均, 容易造成社會的不安.

▸ Từng từ: 貧富不均

過意不去 quá ý bất khứ

過意不去

quá ý bất khứ

Từ điển trích dẫn

1. Áy náy, không yên lòng.

▸ Từng từ: 過意不去

針不入孔 châm bất nhập khổng

針不入孔

châm bất nhập khổng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kim không vào lỗ, chỉ sự vụng về, không làm được việc.

▸ Từng từ: 針不入孔

顧不過來 cố bất quá lai

顧不過來

cố bất quá lai

Từ điển trích dẫn

1. Không thể hoàn toàn lo liệu mọi việc. ◎ Như: "giá ma đại đích siêu thị, tha nhất cá nhân cố bất quá lai, chỉ hảo thỉnh nhân bang mang" 這麼大的超市, 她一個人顧不過來, 只好請人幫忙.

▸ Từng từ: 顧不過來

食不充腸 thực bất sung trường

食不充腸

thực bất sung trường

Từ điển trích dẫn

1. Ăn không đầy ruột. Hình dung đời sống nghèo khốn. ◇ Nguyên Chẩn 元稹: "Gia bần vô nghiệp, mẫu huynh khất cái dĩ cung tư dưỡng, y bất bố thể, thực bất sung trường" 家貧無業, 母兄乞丐以供資養, 衣不布體, 食不充腸 (Đồng Châu thứ sử tạ thượng biểu 同州刺史) Nhà nghèo không nghề nghiệp, mẹ và anh đi ăn mày để nuôi dưỡng, quần áo không đủ che thân, ăn không no bụng.

▸ Từng từ: 食不充腸

魂不附體 hồn bất phụ thể

魂不附體

hồn bất phụ thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hồn không nương vào xác, ý nói rất sợ hãi, sợ hết hồn.

▸ Từng từ: 魂不附體

不信任投票 bất tín nhiệm đầu phiếu

不信任投票

bất tín nhiệm đầu phiếu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bỏ phiếu bất tín nhiệm, bầu cử bất tín nhiệm

▸ Từng từ: 不信任投票

不戰自然成 bất chiến tự nhiên thành

不戰自然成

bất chiến tự nhiên thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không đánh nhau mà thắng lợi thành công. Ý nói không làm mà được hưởng kết quả.

▸ Từng từ: 不戰自然成

亂鬨不過來 loạn hống bất quá lai

亂鬨不過來

loạn hống bất quá lai

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng như "mang bất quá lai" 忙不過來.

▸ Từng từ: 亂鬨不過來

癡而不畏虎 si nhi bất úy hổ

癡而不畏虎

si nhi bất úy hổ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngu nên không sợ cọp, vì không biết con cọp là con gì. Cũng như ta có thành ngữ: » Điếc không sợ súng «.

▸ Từng từ: 癡而不畏虎

百聞不如一見 bách văn bất như nhất kiến

百聞不如一見

bách văn bất như nhất kiến

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Trăm lần nghe nói tới không bằng một lần thấy tận mắt. ◇ Nhị thập niên mục đổ chi quái hiện trạng 二十年目睹之怪現狀: "Ngã dã cửu văn huyền diệu quan thị cá danh thắng, lạc đắc khứ cuống nhất cuống. Thùy tri đáo đắc quan tiền, đại thất sở vọng, chân thị bách văn bất như nhất kiến" 我也久聞玄妙觀是個名勝, 樂得去逛一逛. 誰知到得觀前, 大失所望, 真是百聞不如一見 (Đệ tam thập lục hồi).

▸ Từng từ: 百聞不如一見

逃不出手掌心 đào bất xuất thủ chưởng tâm

逃不出手掌心

đào bất xuất thủ chưởng tâm

Từ điển trích dẫn

1. Không cách nào thoát khỏi bị người khác khống chế. ◎ Như: "nhĩ đào bất xuất thủ chưởng tâm đích, bất yếu vọng tưởng đào tẩu" 你逃不出手掌心的, 不要妄想逃走.

▸ Từng từ: 逃不出手掌心

不見棺材不落淚 bất kiến quan tài bất lạc lệ

不見棺材不落淚

bất kiến quan tài bất lạc lệ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chưa thấy quan tài chưa nhỏ lệ

▸ Từng từ: 不見棺材不落淚

不见棺材不落泪 bất kiến quan tài bất lạc lệ

不见棺材不落泪

bất kiến quan tài bất lạc lệ

giản thể

Từ điển phổ thông

chưa thấy quan tài chưa nhỏ lệ

▸ Từng từ: 不见棺材不落泪

不入虎穴焉得虎子 bất nhập hổ huyệt yên đắc hổ tử

不入虎穴焉得虎子

bất nhập hổ huyệt yên đắc hổ tử

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không vào hang cọp không bắt được cọp con

▸ Từng từ: 不入虎穴焉得虎子

大不列顛與北愛爾蘭聯 đại bất liệt điên dữ bắc ái nhĩ lan

大不列顛與北愛爾蘭聯

đại bất liệt điên dữ bắc ái nhĩ lan

Từ điển trích dẫn

1. "Đại Bất Liệt Điên dữ bắc Ái Nhĩ Lan liên hợp vương quốc" 大不列顛與北愛爾蘭聯合王國 (The United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland). Thường gọi là "Anh Quốc" 英國.

▸ Từng từ: 大不列顛與北愛爾蘭聯