Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Chuyên tâm hết sức vào cái gốc, chăm chú vào những điều căn bản. ◇ Luận Ngữ 論語: "Quân tử vụ bổn, bổn lập nhi đạo sanh" 君子務本, 本立而道生 (Học nhi 學而) Người quân tử chăm chú vào việc gốc, gốc vững thì đạo sinh ra.

▸ Từng từ: 務本

印本 ấn bản

印本

ấn bản

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Bản sách in. ◇ Lục Dung 陸容: "Cổ nhân thư tịch, đa vô ấn bổn, giai tự sao lục" 古人書籍, 多無印本, 皆自鈔錄 (Thục viên tạp kí 菽園雜記, Quyển thập) Thư tịch người xưa, phần nhiều không có bản in mà đều là tự sao chép.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bản in, Sách in.

▸ Từng từ: 印本

原本 nguyên bản

原本

nguyên bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nguyên bản, bản gốc, bản chính

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nguồn gốc sự vật — Tiền vốn.

原本

nguyên bổn

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Nguồn gốc sự vật, căn nguyên.
2. Truy tìm nguyên do của sự vật. ◇ Mai Thừa 枚乘: "Ư thị sử bác biện chi sĩ, nguyên bổn san xuyên, cực mệnh thảo mộc" 於是使博辯之士, 原本山川, 極命草木 (Thất phát 七發) Do đó khiến cho các bậc biện giải học rộng truy tìm nguồn gốc núi sông, biết hết từ đâu ra các tên cây cỏ.
3. Nguyên lai, bổn lai. ◇ Dương Sóc 楊朔: "Diêu Trường Canh phu phụ nguyên bổn hữu lưỡng cá nhi tử, đô một liễu, thừa hạ cá nữ nhi, nã trước tượng nhãn châu tử nhất dạng bảo bối" 姚長庚夫婦原本有兩個兒子, 都沒了, 乘下個女兒, 拿着像眼珠子一樣寶貝 (Tam thiên lí giang san 三千里江山, Đệ nhất đoạn) Vợ chồng Diêu Trường Canh nguyên trước có hai đứa con trai, đều chết cả, chỉ còn một đứa con gái, nâng niu quý báu giống như con ngươi trong mắt.
4. Bản chính (sách vở, tài liệu viết hoặc khắc in ra lần thứ nhất), không phải bản sao chép. ◇ Lí Ngư 李漁: "Nhược thị, tắc hà dĩ nguyên bổn bất truyền nhi truyền kì sao bổn dã" 若是, 則何以原本不傳而傳其抄本也 (Nhàn tình ngẫu kí 閑情偶寄, Từ khúc 詞曲) Như thế, thì tại sao bản chính không truyền mà lại truyền bản sao.
5. Bản sách căn cứ theo đó mà phiên dịch.

▸ Từng từ: 原本

古本 cổ bản

古本

cổ bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách in thời xưa — Bài hát thời xưa.

古本

cổ bổn

Từ điển trích dẫn

1. Thư tịch thời xưa, bổn sách xưa. ◇ Tùy Thư 隋書: "Ư thị tổng tập biên thứ, tồn vi cổ bổn" 於是總集編次, 存為古本 (Kinh tịch chí nhất 經籍志一) Nhân đó sắp đặt tất cả theo thứ tự, giữ lại làm sách cổ.

▸ Từng từ: 古本

國本 quốc bản

國本

quốc bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái gốc gác, nền tảng của một nước.

▸ Từng từ: 國本

基本 cơ bản

基本

cơ bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cơ bản, căn bản, cơ sở, nền tảng

Từ điển trích dẫn

1. Căn bản, trọng yếu nhất.
2. Đất dùng làm căn cứ, cơ địa. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Huyền Đức thừa trước tửu hứng, thất khẩu đáp đạo: Bị nhược hữu cơ bổn, thiên hạ lục lục chi bối, thành bất túc lự dã" 玄德乘着酒興, 失口答道: 備若有基本, 天下碌碌之輩, 誠不足慮也 (Đệ tam thập tứ hồi) Huyền Đức đang lúc tửu hứng buột miệng đáp rằng: Bị nếu có đất làm căn cứ, thì chẳng lo gì vì những bọn tầm thường trong thiên hạ cả.
3. ☆ Tương tự: "cơ sở" 基礎, "căn bản" 根本.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nền gốc. Cũng như Căn bản.

▸ Từng từ: 基本

忘本 vong bản

忘本

vong bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quên nguồn gốc.

▸ Từng từ: 忘本

抄本 sao bản

抄本

sao bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản sao chép tay, bản sao viết bằng tay

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tầm giấy chép tay, bản chép tay — Bản chép lại y như bảnh chánh, không phải là bản chánh. Ta cũng gọi là Bản sao.

▸ Từng từ: 抄本

揣本 sủy bản

揣本

sủy bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem xét tới tận nguồn gốc.

▸ Từng từ: 揣本

日本 nhật bản

日本

nhật bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nước Nhật Bản

Từ điển trích dẫn

1. Nước "Nhật Bổn" 日本 (tiếng Anh: Japan), thủ đô là "Đông Kinh" 東京 (Tokyo). § Cũng gọi là nước "Phù Tang" 扶桑.

日本

nhật bổn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nước Nhật Bản

▸ Từng từ: 日本

曆本 lịch bản

曆本

lịch bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách cho biết năm tháng ngày giờ — Tức cuốn lịch.

▸ Từng từ: 曆本

本义 bản nghĩa

本义

bản nghĩa

giản thể

Từ điển phổ thông

nghĩa gốc, nghĩa ban đầu, nghĩa vốn có

▸ Từng từ: 本义

本二 bản nhị

本二

bản nhị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chỉ người vợ cũ của vị tăng sĩ trước khi xuất gia đầu Phật.

▸ Từng từ: 本二

本人 bản nhân

本人

bản nhân

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Người đương sự. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Đẳng minh nhật, tiên sử nhân khứ na lí tham thính nhất tao. Nhược thị bổn nhân tại gia thì, hậu nhật tiện khứ" 等明日, 先使人去那里探聽一遭. 若是本人在家時, 後日便去 (Đệ nhị thập cửu hồi) Để ngày mai, trước hãy sai người đến đó thám thính một lượt. Nếu như nó (đương sự) có nhà, hôm sau ta hãy đi.
2. Người tự xưng. ◎ Như: "thụ đáo nâm đích khoa tưởng, bổn nhân bất thắng vinh hạnh" 受到您的誇獎, 本人不勝榮幸 nhận lấy lời khen ngợi của ông, bổn thân tôi thật vô cùng vinh hạnh.

▸ Từng từ: 本人

本份 bổn phần

本份

bổn phần

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bổn phận, nhiệm vụ

▸ Từng từ: 本份

本位 bản vị

本位

bản vị

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Quan vị có trước. ◇ Nam sử 南史: "(Hầu Cảnh) khiển Trọng Lễ, Tăng Biện Tây Thượng, các phục bổn vị" (侯景)遣仲禮, 僧辯西上, 各復本位 (Liễu Trọng Lễ truyện 柳仲禮傳) (Hầu Cảnh) sai cho Trọng Lễ, Tăng Biện Tây Thượng, ai nấy trở lại quan vị trước của mình. § Ngày nay chỉ cương vị hoặc đơn vị làm việc.
2. Chỗ ngồi, tọa vị. ◇ Tống Thư 宋書: "Tứ sương nhạc tác, bách quan tái bái. Dĩ ẩm, hựu tái bái. Yết giả dẫn chư vương đẳng hoàn bổn vị" 四廂樂作, 百官再拜. 已飲, 又再拜. 謁者引諸王等還本位 (Lễ chí nhất 禮志一) Bốn gian tấu nhạc, bá quan vái lạy lần nữa. Uống rượu xong, lại vái lạy. Quan chưởng lễ dẫn các vương về chỗ ngồi như trước.
3. Nhà ở của quan liêu hoặc quý tộc thời xưa.
4. Bộ phận chủ yếu, chủ thể, trung tâm.
5. Đơn vị gốc dùng làm tiêu chuẩn về tiền tệ. ◎ Như: "kim bản vị" 金本位 dùng vàng làm tiêu chuẩn tiền tệ.

▸ Từng từ: 本位

本体 bản thể

本体

bản thể

giản thể

Từ điển phổ thông

bản thể

▸ Từng từ: 本体

本來 bản lai

本來

bản lai

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Vốn dĩ, nguyên là, xưa nay. ☆ Tương tự: "nguyên lai" 原來. ◇ Bạch Cư Dị 白居易: "Huống ngã kim tứ thập, Bổn lai hình mạo luy" 況我今四十, 本來形貌羸 (Bạch phát 白髮) Huống chi ta nay bốn chục tuổi, (Trong khi) ta xưa nay hình dạng vốn yếu đuối.
2. Chỉ tâm tính vốn có. ◇ Tỉnh thế nhân duyên truyện 醒世姻緣傳: "Đãn bất khả mê thất liễu bổn lai, đọa nhập luân hồi chi nội" 但不可迷失了本來, 墮入輪迴之內 (Đệ nhị nhất hồi) Nhưng không thể lạc mất tâm tính vốn có của mình mà rơi vào vòng luân hồi.
3. Lẽ ra, đáng ra.

▸ Từng từ: 本來

本分 bổn phận

本分

bổn phận

Từ điển trích dẫn

1. Địa vị hoặc chức vụ. ◇ Tuân Tử 荀子: "Tiểu biện bất như kiến đoan, kiến đoan bất như kiến bổn phận" 小辯不如見端, 見端不如見本分 (Phi tướng 非相) Biện biệt nhỏ không bằng thấy đầu mối, thấy đầu mối không bằng thấy địa vị (cao thấp sang hèn) của mình.
2. Phần việc của mình phải làm. ◇ Cao Minh 高明: "Tố nữ công thị nhĩ bổn phận đích sự" 做女工是你本分的事 (Cấp cổ các bổn tì bà kí 汲古閣本琵琶記, Đệ tam xích) Làm việc nữ công là phận sự của mi.
3. An phận thủ kỉ. ◇ Dụ thế minh ngôn 喻世明言: "Kim Hiếu thị cá bổn phận đích nhân" 金孝是個本分的人 (Quyển nhị, Trần ngự sử xảo khám kim thoa điền 陳御史巧勘金釵鈿) Kim Hiếu là một người an phận thủ kỉ.
4. Vốn là, bổn lai. ◇ Trương Thọ Khanh 張壽卿: "Bổn phận thiên nhiên bạch tuyết hương, Thùy tri kim nhật khước nùng trang" 本分天然白雪香, 誰知今日卻濃粧 (Hồng lê hoa 紅梨花, Đệ nhị chiệp) Vốn là hương tuyết trong trắng tự nhiên, Ai ngờ bây giờ sao mà trang sức diễm lệ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần việc mà mình phải làm.

▸ Từng từ: 本分

本刑 bổn hình

本刑

bổn hình

Từ điển trích dẫn

1. Danh từ pháp luật: Hình phạt quy định trong pháp luật.

▸ Từng từ: 本刑

本利 bản lợi

本利

bản lợi

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Lợi ích căn bản. ◇ Tuân Tử 荀子: "Cố vô phân giả, nhân chi đại hại dã; hữu phân giả, thiên hạ chi bổn lợi dã" 故無分者, 人之大害也; 有分者, 天下之本利也 (Phú quốc 富國) Cho nên không biết phân chia, đó là điều tai hại cho người trong nước; có biết phân chia, đó là lợi ích căn bản cho mọi người vậy.
2. Tiền vốn và tiền lãi.

▸ Từng từ: 本利

本務 bản vụ

本務

bản vụ

Từ điển trích dẫn

1. Sự vụ căn bản. ◇ Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋: "Phù hiếu, Tam Hoàng Ngũ Đế chi bổn vụ, nhi vạn sự chi kỉ dã" 夫孝, 三皇五帝之本務, 而萬事之紀也 (Hiếu hạnh 孝行) Hiếu hạnh, đó là sự việc căn bản của Tam Hoàng Ngũ Đế, là giềng mối của muôn sự vậy.
2. Nông nghiệp, việc nông. ◇ Tuân Tử 荀子: "Hiếu dụng kì tịch liễm hĩ, nhi vong kì bổn vụ" 好用其籍斂矣, 而忘其本務 (Vương chế 王制) Ham dùng thuế má thu liễm được, mà quên mất việc nông.
3. Bổn phận. ◇ Hàn Phi Tử 韓非子: "Thương lẫm chi sở dĩ thật giả, canh nông chi bổn vụ dã" 倉廩之所以實者, 耕農之本務也 (quỷ sử 詭使) Làm cho kho đụn đầy, đó là phận sự của canh nông.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Bản phận 本務.

▸ Từng từ: 本務

本命 bản mệnh

本命

bản mệnh

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Nói tắt của "bổn mệnh niên" 本命年. Tục xưa lấy năm sinh chia làm mười hai thuộc, như sinh năm Tí thuộc Chuột, sinh năm Sửu thuộc Bò, mỗi vòng tuần hoàn là mười hai năm, qua mười hai năm tức là gặp lại, gọi là "bổn mệnh niên" 本命年.

▸ Từng từ: 本命

本國 bản quốc

本國

bản quốc

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Quốc gia của mình. ◇ Quản Tử 管子: "Li bổn quốc, tỉ đô ấp, vong dã" 離本國, 徙都邑, 亡也 (Bát quan 八觀) Lìa khỏi đất nước của mình, dời đô ấp, thế là lưu vong.
2. Chỉ đô ấp quê quán của tổ tiên.

▸ Từng từ: 本國

本地 bản địa

本地

bản địa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản địa, địa phương, trong vùng, nơi đó

▸ Từng từ: 本地

本始 bản thủy

本始

bản thủy

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Ban đầu, nguyên thủy, bổn sơ. ◇ Tuân Tử 荀子: "Tính giả, bổn thủy tài phác dã; ngụy giả, văn lí long thịnh dã" 性者, 本始材朴也; 偽者, 文理隆盛也 (Lễ luận 禮論) Tính, ban đầu thì thật thà; giả trá, thì lời lẽ văn từ nhiều nhõi.

▸ Từng từ: 本始

本宅 bản trạch

本宅

bản trạch

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Nhà ở của mình. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Như kim mãn đường trung diên tịch vị tán, tưởng hữu thân hữu tại thử vị tiện, thả thỉnh chúng vị phủ thượng thân hữu các tán, độc lưu bổn trạch đích nhân thính hậu" 如今滿堂中筵席未散, 想有親友在此未便, 且請眾位府上親友各散, 獨留本宅的人聽候 (Đệ nhất bách ngũ hồi) Hiện nay cả nhà yến tiệc chưa tan, chắc là có bà con bạn hữu ở đây, như vậy không tiện. Vậy mời các vị bà con bạn hữu trong phủ đều về đi, chỉ giữ người trong nhà này ở lại chờ thôi.
2. Mộ huyệt của mình. ◇ Đào Tiềm 陶潛: "Đào tử tương từ nghịch lữ chi quán, vĩnh quy ư bổn trạch" 陶子將辭逆旅之館, 永歸於本宅 (Tự tế văn 自祭文) Ông Đào sắp giã từ quán trọ, mãi mãi trở về nơi mộ huyệt của mình.
3. Vị trí của mình. ◇ Lí Bạch 李白: "Bạch hổ thủ bổn trạch" 白虎守本宅 (Thảo sáng đại hoàn tặng liễu quan địch 草創大還贈柳官迪) Hổ trắng giữ vị trí của mình.

▸ Từng từ: 本宅

本州 bản châu

本州

bản châu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đảo Honshu của Nhật Bản

▸ Từng từ: 本州

本師 bản sư

本師

bản sư

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Tổ sư. ◇ Sử Kí 史記: "Nhạc Thần Công học Hoàng Đế, Lão Tử, kì bổn sư hiệu viết Hà Thượng Trượng Nhân, bất tri kì sở xuất. Hà Thượng Trượng Nhân giáo An Kì Sanh, An Kì Sanh giáo Mao Hấp Công, Mao Hấp Công giáo Nhạc Hà Công, Nhạc Hà Công giáo Nhạc Thần Công" 樂臣公學黃帝, 老子, 其本師號曰河上丈人, 不知其所出. 河上丈人教安期生, 安期生教毛翕公, 毛翕公教樂瑕公, 樂瑕公教樂臣公 (Nhạc Nghị truyện 樂毅傳) Nhạc Thần Công học Hoàng Đế, Lão Tử, tổ sư của ngài hiệu là Hà Thượng Trượng Nhân, không biết từ đâu xuất thân. Hà Thượng Trượng Nhân dạy An Kì Sanh, An Kì Sanh dạy Mao Hấp Công, Mao Hấp Công dạy Nhạc Hà Công, Nhạc Hà Công dạy Nhạc Thần Công.
2. Thầy dạy mình. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Công Tôn Thắng đạo: Sư phụ tự giá bàn đích hoàng cân lực sĩ, hữu nhất thiên dư viên, đô thị bổn sư chân nhân đích bạn đương" 師父似這般的黃巾力士, 有一千餘員, 都是本師真人的伴當 (Đệ ngũ thập tam hồi) Công Tôn Thắng nói: Những lực sĩ khăn vàng như thế, sư phụ đây có đến hơn một ngàn, đều là người hầu của thầy tôi một bậc chân nhân.
3. Phật giáo đồ tôn xưng Phật Thích-ca Mâu-ni là "bổn sư" 本師, ý coi như bậc thầy căn bản. Cũng là tiếng kính xưng của tăng đồ đối với sư phụ truyền giới.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chỉ ông thầy dạy mình — Tiếng nhà Phật, chỉ đức Thích — ca Mâu — ni.

▸ Từng từ: 本師

本店 bản điếm

本店

bản điếm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cửa tiệm chính, ngoài ra còn các chi nhánh nhỏ nữa.

▸ Từng từ: 本店

本心 bổn tâm

本心

bổn tâm

Từ điển trích dẫn

1. Lương tâm, thiên tính, thiên lương. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Nhất đán phú quý, tắc bội thân quyên cựu, táng kì bổn tâm" 一旦富貴, 則背親捐舊, 喪其本心 (Vương Phù truyện 王符傳) Một mai thành giàu sang, thì lại phản bội người thân bỏ người cũ, táng tận lương tâm.
2. Bổn ý, tâm nguyện vốn có. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Hình Đạo Vinh giáo mỗ như thử, thật phi bổn tâm dã" 邢道榮教某如此, 實非本心也 (Đệ ngũ thập nhị hồi) Hình Đạo Vinh xui tôi như thế, chớ không phải chủ ý của tôi.
3. Chân tâm, lòng thật. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Thuyết bổn tâm thoại, ngã ngận tưởng hồi khứ, đãn hựu bất nguyện ý li khai nhĩ môn" 說本心話, 我很想回去, 但又不願意離開你們 (Thái văn cơ 蔡文姬, Đệ nhất mạc) Thật lòng mà nói, tôi rất muốn đi về, nhưng cũng không muốn xa cách mấy người.
4. Gốc rễ của cây cỏ. ◇ Trương Cửu Linh 張九齡: "Thảo mộc hữu bổn tâm, Hà cầu mĩ nhân chiết" 草木有本心, 何求美人折 (Cảm ngộ 感遇) Cây cỏ có gốc rễ, Đâu mong người đẹp bẻ.

▸ Từng từ: 本心

本性 bản tính

本性

bản tính

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản tính, tính tình tự nhiên, tính vốn có

本性

bổn tính

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tính cách có sẵn từ khi sinh ra. ☆ Tương tự: "phú tính" 賦性, "thiên tính" 天性. ◇ Tuân Tử 荀子: "Nhiên tắc lễ nghĩa tích ngụy giả, khởi nhân chi bổn tính dã tai?" 然則禮義積偽者, 豈人之本性也哉 (Tính ác 性惡) Chẳng qua lễ nghĩa chất chứa giả dối, há phải là thiên tính bẩm phú của người ta đâu?

▸ Từng từ: 本性

本息 bản tức

本息

bản tức

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tiền vốn và tiền lãi.

▸ Từng từ: 本息

本意 bổn ý

本意

bổn ý

Từ điển trích dẫn

1. Tâm ý có từ trước. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Hựu kinh sư bách liêu, bất hiểu quốc gia cập tướng quân bổn ý, đa năng thải thủ hư ngụy, khoa đản vọng đàm, lệnh trung hiếu thất vọng, truyền ngôn quai thật" 又京師百僚, 不曉國家及將軍本意, 多能採取虛偽, 誇誕妄談, 令忠孝失望, 傳言乖實 (Đậu Dung truyện 竇融傳) Lại thêm các quan ở kinh đô, không hiểu việc nước và nguyên ý của tướng quân, thường hay chọn kẻ hư dối, nói hoang bàn càn, làm cho người trung hiếu thất vọng, phao truyền lời sai trái.
2. Ý định, ý chỉ. ◇ Hậu Hán kỉ 後漢紀: "Thượng vô tổn ư quốc, hạ tòng ngã bổn ý" 上無損於國, 下從我本意 (Thuận Đế kỉ 順帝紀) Trên không tổn hại cho nước, dưới thuận theo ý chỉ của ta.

▸ Từng từ: 本意

本態 bổn thái

本態

bổn thái

Từ điển trích dẫn

1. Dong mạo có từ trước. ◇ Bạch Cư Dị 白居易: "Nghiên xi hắc bạch thất bổn thái" 妍蚩黑白失本態 (Thì thế trang 時世妝) Đẹp xấu đen trắng (cũng đều) mất hết dong mạo trước của mình.
2. Thái độ thật. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Nhân vi tha môn sanh ư loạn thế, bất đắc dĩ, tài hữu giá dạng đích hành vi, tịnh phi tha môn đích bổn thái" 因為他們生於亂世, 不得已, 才有這樣的行為, 並非他們的本態 (Nhi dĩ tập 而已集, Ngụy Tấn phong độ cập văn chương dữ dược cập tửu chi quan hệ 魏晉風度及文章與藥及酒之關係) Bởi vì họ sinh vào thời loạn, bất đắc dĩ mới có hành vi như vậy, chứ hoàn toàn không phải là thái độ thật sự của họ.

▸ Từng từ: 本態

本據 bổn cứ

本據

bổn cứ

Từ điển trích dẫn

1. Đất chiếm ở từ trước.
2. Thuận tòng, tuân theo. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Ngã hi vọng Dương Quân yếu thủy chung bổn cứ trứ chánh xác đích lí luận bả tự kỉ đích nhất sanh tố thành nhất thiên kiệt tác" 我希望楊君要始終本據着正確的理論把自己的一生做成一篇杰作 (Tập ngoại 集外, Hiệp tình hòa hữu nghị đích kỉ niệm 俠情和友誼的紀念).

▸ Từng từ: 本據

本旨 bổn chỉ

本旨

bổn chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Ý hướng có từ đầu, nguyên ý.
2. Tông chỉ chủ yếu. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Tòng dong trung đạo, giá tựu thị Trung Dong đích bổn chỉ" 從容中道, 這就是中庸的本旨 (Trung quốc cổ đại xã hội nghiên cứu 中國古代社會研究, Đệ nhất thiên, Đệ nhị chương, Đệ tứ tiết) Khuyến khích theo Trung đạo, đó chính là ý chỉ chủ yếu của thuyết Trung Dong.

▸ Từng từ: 本旨

本是 bổn thị

本是

bổn thị

Từ điển trích dẫn

1. Vốn là, xưa nay như vậy.

▸ Từng từ: 本是

本朝 bổn triều

本朝

bổn triều

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa coi triều đình là căn cơ của nước, nên gọi triều đình là "bổn triều" 本朝. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Lập hồ nhân chi bổn triều, nhi đạo bất hành, sỉ dã" 立乎人之本朝, 而道不行, 恥也 (Vạn Chương hạ 萬章下).
2. Thời quân chủ gọi triều đại của mình là "bổn triều" 本朝.
3. Dưới đời Hán, thuộc quan quận thú gọi quận trị của mình là "bổn triều" 本朝.
4. Chỉ triều vua mà mình đã từng nhậm chức.

▸ Từng từ: 本朝

本末 bản mạt

本末

bản mạt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gốc và ngọn. Chỉ đầu cuối sự vật.

本末

bổn mạt

Từ điển trích dẫn

1. Gốc cây và ngọn cây.
2. Chỉ đầu và cuối sự vật, thủy chung, nguyên ủy.
3. Trên dưới, trước sau. ◇ Tào Quýnh 曹冏: "Quân cô lập ư thượng, thần lộng quyền ư hạ, bổn mạt bất năng tương ngự, thân thủ bất năng tương sử, do thị thiên hạ đỉnh phí, gian hung tịnh tranh" 君孤立於上, 臣弄權於下, 本末不能相御, 身手不能相使, 由是天下鼎沸, 姦凶并爭 (Lục đại luận 六代論) Vua cô lập ở trên, bề tôi lộng quyền ở dưới, trên dưới không biết chế ngự nhau, mình và tay không biết sai khiến nhau, do đó mà trong thiên hạ vạc sôi, gian ác cùng tranh giành.
4. Chỉ nghề nông và nghề buôn bán làm công. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Bổn mạt bất túc tương cung, tắc dân an đắc bất cơ hàn" 本末不足相供, 則民安得不飢寒 (Vương Phù truyện 王符傳) Nông và công thương không đủ cung ứng nhau, thì dân làm sao không khỏi đói lạnh.
5. Chỉ nhân nghĩa và hình pháp. ◇ Giả Nghị 賈誼: "Tần bổn mạt tịnh thất, cố bất năng trường" 秦本末並失, 故不能長 (Quá Tần luận 過秦論) Nhà Tần nhân nghĩa và pháp chế đều mất, cho nên không thể bền lâu.

▸ Từng từ: 本末

本枝 bản chi

本枝

bản chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thân cây và cành cây. Chỉ người con trưởng và những người con thứ.

本枝

bổn chi

Từ điển trích dẫn

1. Gốc cây và cành cây. Chỉ con cháu dòng chính và dòng thứ trong một họ.
2. Cành cây chỗ chim đậu từ trước, chỉ tổ cũ. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Túc điểu luyến bổn chi" 宿鳥戀本枝 (Vô gia biệt 無家別) Những con chim trọ còn quyến luyến tổ cũ.
3. § Cũng viết là "bổn chi" 本支.

▸ Từng từ: 本枝

本業 bổn nghiệp

本業

bổn nghiệp

Từ điển trích dẫn

1. Nghề nghiệp chủ yếu.
2. Nghề đã làm từ trước. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tha dã toàn liễu hảo kỉ cá tiền, gia lí dĩ kinh hữu lưỡng tam cá phô tử, chỉ thị bất khẳng phóng hạ bổn nghiệp, nguyên cựu lĩnh ban" 他也攢了好幾個錢, 家裡已經有兩三個鋪子, 只是不肯放下本業, 原舊領班 (Đệ cửu thập tam hồi) Anh ta tuy gom góp được một số tiền, trong nhà đã có hai ba cửa hàng, nhưng anh chưa chịu bỏ nghề cũ, vẫn cứ coi ban hát tuồng như trước.
3. Chỉ nghề nông. ◇ Sử Kí 史記: "Lục lực bổn nghiệp, canh chức trí túc bạch đa giả phục kì thân" 僇力本業, 耕織致粟帛多者復其身 (Thương Quân truyện 商君傳) Ai hết sức làm nghề ruộng, cày cấy, làm cho thóc lụa gia tăng thì được miễn thuế khóa hoặc tạp dịch.
4. Sự vụ căn bản. ◇ Tam quốc chí 三國志: "Phú quốc chi bổn nghiệp dã" 富國之本業也 (Ngô Chí, Hoa Hạch truyện 吳志, 華覈傳) Làm cho nước giầu, ấy là sự vụ căn bản.

▸ Từng từ: 本業

本流 bổn lưu

本流

bổn lưu

Từ điển trích dẫn

1. Dòng chính với lượng nước nhiều nhất chảy trong một sông. § Cũng gọi là "cán lưu" 幹流, "chủ lưu" 主流.
2. Tỉ dụ tiền vốn.
3. Tỉ dụ phương hướng phát triển chủ yếu của sự vật.

▸ Từng từ: 本流

本源 bản nguyên

本源

bản nguyên

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nguồn gốc, căn nguyên, ban đầu

本源

bổn nguyên

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Nguồn đầu của dòng nước.
2. Mượn chỉ căn nguyên, khởi nguyên. ◇ Tư Mã Quang 司馬光: "Phù trị loạn, an nguy, tồn vong chi bổn nguyên, giai tại nhân quân chi tâm" 夫治亂, 安危, 存亡之本源, 皆在人君之心 (Tiến tu tâm trị quốc chi yếu trát tử trạng 進修心治國之要札子狀) Căn nguyên của yên loạn, an nguy, còn mất, đều ở trong lòng của vua.
3. Căn bổn, chỉ phương diện trọng yếu nhất của sự vật.

▸ Từng từ: 本源

本營 bổn doanh

本營

bổn doanh

Từ điển trích dẫn

1. Dinh tối cao chỉ huy quân đội tác chiến.

▸ Từng từ: 本營

本生 bản sinh

本生

bản sinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ cha mẹ ruột của mình.

本生

bổn sinh

Từ điển trích dẫn

1. Cha mẹ sinh ra mình.
2. Chỉ "đích thân" 嫡親, tức là dòng chính trong gia tộc. ◇ Trần Khang Kì 陳康祺: "Diễn Thánh Công chi bổn sanh bào tỉ khả phối công chi tử, ngô vi môi" 衍聖公之本生胞姊可配公之子, 吾為媒 (Lang tiềm kỉ văn 郎潛紀聞, Quyển thất) Chị ruột đích thân của Diễn Thánh Công có thể gả cho con trai của ông, tôi làm mai mối.
3. Cá nhân, tự mình. ◇ Nguyên Chẩn 元稹: "Bổn sinh đắc thất khinh" 本生得失輕 (Cổ khách nhạc 估客樂) Tự ta đây coi thường được hay mất.
4. Chỉ một trong mười hai bộ kinh Phật giáo, dịch âm là "đồ-đà-già" 闍陀伽, kể sự tích công đức tiền sinh của Phật Đà.

▸ Từng từ: 本生

本籍 bổn tịch

本籍

bổn tịch

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ nguyên lai sinh trưởng của tổ tiên hoặc của chính mình. § Cũng gọi là "tịch quán" 籍貫.

▸ Từng từ: 本籍

本紀 bản kỉ

本紀

bản kỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần phép việc của một vị vua trong một cuốn sử thời trước.

本紀

bổn kỉ

Từ điển trích dẫn

1. Cương kỉ căn bổn. ◇ Quản Tử 管子: "Phàm lập triều đình, vấn hữu bổn kỉ" 凡立朝廷, 問有本紀 (Vấn 輕重丁) Lập ra triều đình, tất phải có cương kỉ căn bổn.
2. Sự tình trải qua từ đầu tới cuối, nguyên ủy thủy chung.
3. Sự việc chép về một vị vua trong sách sử.

▸ Từng từ: 本紀

本義 bản nghĩa

本義

bản nghĩa

phồn thể

Từ điển phổ thông

nghĩa gốc, nghĩa ban đầu, nghĩa vốn có

本義

bổn nghĩa

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Ý nghĩa ban đầu.
2. Ý nghĩa đầu tiên của một chữ khi tạo ra nó. ◎ Như: ""nhật" đích bổn nghĩa thị thái dương" 日的本義是太陽 nghĩa đầu tiên của chữ "nhật" là mặt trời.

▸ Từng từ: 本義

本職 bổn chức

本職

bổn chức

Từ điển trích dẫn

1. Chức vụ nguyên nhậm. ★ Tương phản: "kiêm chức" 兼職. ◇ Tống Thư 宋書: "Thính hoàn bổn chức" 聽還本職 (Cố Sâm truyện 顧琛傳) Đợi trở về nguyên chức.
2. Chức vụ của mình phụ trách. ◎ Như: "đại gia đô ứng tố hảo bổn chức công tác" 大家都應做好本職工作 mọi người đều nên làm tròn công việc trong chức vụ của mình.

▸ Từng từ: 本職

本能 bản năng

本能

bản năng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản năng, khả năng tự nhiên, thói quen tự nhiên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái khả năng tự nhiên mà có.

本能

bổn năng

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Khả năng vốn có, không đợi do học tập mà được. § Như trẻ con bú vú, ong gây mật.
2. Thiên tính, bổn tính.
3. Phản ứng hoặc cử động ngoài ý thức. ◇ Ba Kim 巴金: "Tha bất giác bổn năng địa hồng liễu kiểm, cảm đáo tha tự kỉ dã bất năng giải thích đích tu quý liễu" 她不覺本能地紅了臉, 感到她自己也不能解釋的羞愧了 (Gia 家, Thập cửu) Nàng bất giác đỏ mặt một cách vô ý thức, cảm thấy trong lòng xấu hổ mà không hiểu tại sao.

▸ Từng từ: 本能

本色 bản sắc

本色

bản sắc

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản sắc, màu sắc tự nhiên

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa gọi năm màu chính (xanh, vàng, đỏ, trắng và đen) là "bổn sắc" 本色.
2. Màu sắc gốc chưa bôi nhuộm thêm.
3. Sắc thái nguyên gốc tự nhiên của mình. § Cũng như "bản chất" 本質, "thực chất" 實質. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngã môn trang gia nhân, bất quá thị hiện thành đích bổn sắc, chúng vị biệt tiếu" 我們庄家人, 不過是現成的本色, 眾位別笑 (Đệ tứ thập hồi) Chúng tôi người nhà quê, chẳng qua là tự nhiên thật thà thôi, các cô các mợ đừng cười.
4. Bổn hành, bổn nghiệp.
5. Tên một thứ thuế thời xưa, tính theo thật vật ruộng đất.

▸ Từng từ: 本色

本草 bổn thảo

本草

bổn thảo

Từ điển trích dẫn

1. Tên gọi tắt của sách "Thần Nông bổn thảo kinh" 神農本草經.
2. Sách cổ của Trung Quốc nghiên cứu về dược tính cây cỏ, tức là sách chủ yếu về y học.

▸ Từng từ: 本草

本論 bổn luận

本論

bổn luận

Từ điển trích dẫn

1. Phần chủ yếu trong một trứ tác, tức chủ đề.

▸ Từng từ: 本論

本貫 bổn quán

本貫

bổn quán

Từ điển trích dẫn

1. Nguyên tịch, bổn tịch. ◇ Tây sương kí 西廂記: "Tiểu sanh tính Trương, danh Củng, tự Quân Thụy, bổn quán Tây Lạc nhân dã" 小生姓張, 名珙, 字君瑞, 本貫西洛人也 (Đệ nhất bổn 第一本, Đệ nhất chiết).

▸ Từng từ: 本貫

本質 bản chất

本質

bản chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

bản chất, tự nhiên, vốn có

本質

bổn chất

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Hình thể của chính mình. ◇ Lưu Trí 劉智: "Phàm quang chi sở chiếu, quang thể tiểu ư tế, tắc đại ư bổn chất" 凡光之所照, 光體小於蔽, 則大於本質 (Luận thiên 論天).
2. Trạng mạo bổn lai. ◇ Tiết Đạo Hành 薛道衡: "Nga mi phi bổn chất, Thiền tấn cải chân hình" 娥眉非本質, 蟬鬢改真形 (Chiêu Quân từ 昭君辭) Mày ngài không phải là hình dáng xưa nay, Hai mấn tóc chải chuốt (hình cánh ve) làm biến đổi hình trạng thật của mình.
3. Tính chất căn bổn vốn có của sự vật, bổn tính, tư chất.
4. Sự thật xưa nay. ◇ Lưu Tri Cơ 劉知幾: "Phù bổn chất như thử, nhi thôi quá sử thần, do giám giả kiến Mô Mỗ đa xi, nhi quy tội vu minh kính dã" 夫本質如此, 而推過史臣, 猶鑑者見嫫姆多媸, 而歸罪于明鏡也 (Sử thông 史通, Ngôn ngữ 言語) Sự thật bổn lai như thế, mà che giấu thợ vẽ, lại còn soi gương thấy Mô Mỗ xấu xí quá, mà quy tội cho gương sáng vậy.
5. Dáng vẻ chất phác vốn có. ◇ Đường Thuận Chi 唐順之: "Cận đắc kì thi độc chi, tắc dĩ tẩy tận duyên hoa, độc tồn bổn chất, u huyền nhã đạm, nhất biến nhi đắc cổ tác giả chi tinh" 近得其詩讀之, 則已洗盡鉛華, 獨存本質, 幽玄雅淡, 一變而得古作者之精 (Đáp Hoàng Phủ Bách Tuyền lang trung 答皇甫百泉郎中) Gần đây đọc được thơ ông, đem gột rửa hết son phấn, chỉ giữ lại vẻ chất phác tự nhiên, u huyền nhã đạm, liền đạt tới tinh hoa của những tác giả cổ điển.

▸ Từng từ: 本質

本质 bản chất

本质

bản chất

giản thể

Từ điển phổ thông

bản chất, tự nhiên, vốn có

▸ Từng từ: 本质

本身 bản thân

本身

bản thân

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bản thân, chính mình, chính nó

▸ Từng từ: 本身

本道 bổn đạo

本道

bổn đạo

Từ điển trích dẫn

1. Chính đạo. Tức đạo gốc. ◇ Kinh thị dịch truyện 京氏易傳: "Cổ thích lục hào, âm dương thượng hạ, bổn đạo tồn dã" 蠱適六爻, 陰陽上下, 本道存也 (Cổ 蠱).
2. Lấy đạo làm căn bổn. ◇ Tôn Sở 孫楚: "Bổn đạo căn trinh, quy vu đại thuận" 本道根貞, 歸于大順 (Trang Chu tán 莊周贊).
3. Đạo phủ của khu đất. § "Đạo" 道 là tên một khu vực hành chính ngày xưa. ◇ Tống sử 宋史: "Quốc triều chi chế, hữu ư tư đệ sách chi giả, hữu ư bổn đạo sách chi giả" 國朝之制, 有於私第冊之者, 有於本道冊之者 (Lễ chí 禮志, Nhị thất).
4. Chính phái, đứng đắn, đoan chính. ◇ Khắc Phi 克非: "Giá thiên thượng ngọ, Thái Bình trấn tràng khẩu ngoại đích kiều lâu để hạ, trạm trước lưỡng cá lão thật bổn đạo đích thanh niên" 這天上午, 太平鎮場口外的橋樓底下, 站着兩個老實本道的青年 (Xuân triều cấp 春潮急, Nhất).

▸ Từng từ: 本道

本部 bổn bộ

本部

bổn bộ

Từ điển trích dẫn

1. Nơi chốn tùy thuộc từ đầu. ◇ Ngụy thư 魏書: "Nhiên nãi giả dĩ lai, do hữu ngạ tử cù lộ, vô nhân thu thức. Lương do bổn bộ bất minh, tịch quán vị thật, lẫm tuất bất chu, dĩ chí ư thử" 然乃者以來, 猶有餓死衢路, 無人收識. 良由本部不明, 籍貫未實, 廩恤不周, 以至於此 (Cao Tổ Hiếu Văn Đế kỉ hạ 高祖孝文帝紀下) Mà cho đến nay, còn có người chết đói trên đường xá, không ai thu nhận. Quả là vì thuộc xứ không rõ ràng, nguyên quán không đúng, cứu giúp không chu đáo, để đến nông nỗi như thế.
2. Chỉ khu đất thuộc về quản hạt.
3. Nội địa, bộ phận trung tâm của lĩnh thổ.
4. Bộ phận chủ yếu, chủ thể của một cơ quan, tổng bộ. ◎ Như: "tham mưu bổn bộ" 參謀本部 bộ tổng tham mưu. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Tịnh bổn bộ quân mã, sát nhập Trường An" 并本部軍馬, 殺入長安 (Đệ cửu hồi) Tụ tập binh mã của tổng hành dinh, đánh thẳng vào Trường An.
5. Tiếng Tây Tạng: quan trưởng. ◇ Lưu Khắc 劉克: "Nhất thiên, tại trần thổ phiêu phù đích đại lộ thượng trì lai liễu nhất cá kim châu mã mễ đích bổn bộ" 一天, 在塵土飄浮的大路上馳來了一個金珠瑪米的本部 (Ương Kim 央金).

▸ Từng từ: 本部

本金 bản kim

本金

bản kim

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tiền gửi vào ngân hàng hoặc cho người khác vay để sinh lãi. ★ Tương phản: "lợi tức" 利息.
2. Tiền vốn đầu tư làm kinh doanh. § Cũng gọi là "bổn ngân" 本銀.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiền vốn.

▸ Từng từ: 本金

本錢 bản tiền

本錢

bản tiền

phồn thể

Từ điển phổ thông

tiền vốn, tư bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiền vốn, cũng như Bản kim 本金.

本錢

bổn tiền

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Tiền dùng để làm ra lợi tức. § Còn gọi là "mẫu kim" 母金. ◇ Cựu Đường Thư 舊唐書: "Kỉ dậu, Hà Nam, Lạc Dương, lưỡng huyện diệc tá bổn tiền nhất thiên quán, thu lợi sung nhân lại khóa dịch" 己酉, 河南, 洛陽, 兩縣亦借本錢一千貫, 收利充人吏課役 (Huyền Tông bổn kỉ hạ 玄宗本紀下).
2. Tiền vốn (đầu tư, kinh doanh). § Cũng như "bổn kim" 本金. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đãn hựu khủng tha tại ngoại sanh sự, hoa liễu bổn tiền đảo thị mạt sự" 但又恐他在外生事, 花了本錢倒是末事 (Đệ tứ thập bát hồi) Nhưng lại sợ con mình ra ngoài sinh sự, tiêu mất tiền vốn chỉ là chuyện nhỏ mọn thôi.
3. Phí dụng (tiền dùng vào việc chế tạo và tiêu thụ sản phẩm). ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Thử hệ tòng Đông Kinh ấn lai, mỗi bổn bổn tiền nhất nguyên nhị giác" 此係從東京印來, 每本本錢一元二角 (Thư tín tập 書信集, Trí 致鄭振鐸).
4. Tỉ dụ người hoặc sự vật có thể trông cậy vào. ◎ Như: "niên khinh tựu thị bổn tiền" 年輕就是本錢.

▸ Từng từ: 本錢

本钱 bản tiền

本钱

bản tiền

giản thể

Từ điển phổ thông

tiền vốn, tư bản

▸ Từng từ: 本钱

本隊 bổn đội

本隊

bổn đội

Từ điển trích dẫn

1. Dưới quy chế nhà Tống, quân đội năm mươi người làm thành một "đại đội" 大隊, là đơn vị tác chiến cơ bổn, gọi là "bổn đội" 本隊.
2. Hàng ngũ của mình từ trước đến giờ. ◇ Hoàng Lục Hồng 黃六鴻: "Các quân chỉ đấu, trắc thân thối hoàn bổn đội" 各軍止鬥, 側身退還本隊 (Phúc huệ toàn thư 福惠全書, Bảo giáp 保甲, Huấn luyện ngũ tráng 訓練伍壯) Các quân ngừng đấu, xoay mình lui về hàng ngũ trước của mình.

▸ Từng từ: 本隊

本領 bản lãnh

本領

bản lãnh

phồn thể

Từ điển phổ thông

bản lĩnh, bản lãnh

本領

bản lĩnh

phồn thể

Từ điển phổ thông

bản lĩnh, bản lãnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ tài năng — Ta còn hiểu là các thủ đoạn không tốt — Còn đọc Bổn lãnh.

本領

bổn lĩnh

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Tài học, tài nghệ, tài năng.
2. Nguyên lai, căn bổn. ◇ Kinh bổn thông tục tiểu thuyết 京本通俗小說: "Công danh nhị tự, thị yêm bổn lĩnh tiền trình, bất tác hiền khanh ưu lự" 功名二字, 是俺本領前程, 不索賢卿憂慮 (Thác trảm Thôi Ninh 錯斬崔寧) Hai chữ công danh, đó là con đường tương lai bấy nay của ta, chẳng để hiền khanh phải lo lắng.

▸ Từng từ: 本領

本领 bản lãnh

本领

bản lãnh

giản thể

Từ điển phổ thông

bản lĩnh, bản lãnh

本领

bản lĩnh

giản thể

Từ điển phổ thông

bản lĩnh, bản lãnh

▸ Từng từ: 本领

本體 bản thể

本體

bản thể

phồn thể

Từ điển phổ thông

bản thể

▸ Từng từ: 本體

标本 tiêu bản

标本

tiêu bản

giản thể

Từ điển phổ thông

1. cả ngọn lẫn gốc
2. tiêu bản, mẫu xét nghiệm
3. bệnh phẩm

▸ Từng từ: 标本

样本 dạng bản

样本

dạng bản

giản thể

Từ điển phổ thông

mẫu vật, mẫu xét nghiệm

▸ Từng từ: 样本

根本 căn bản

根本

căn bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

căn bản, cơ bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gốc rễ — Sự vật — Ngày nay có nghĩa là vốn sẵn.

根本

căn bổn

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Gốc rễ (thực vật). ◇ Tề Kỉ 齊己: "Căn bổn tự mai côi" 根本似玫瑰 (Tường vi 薔薇) Gốc rễ từ cây hoa hồng.
2. Bổn nguyên, cơ sở. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Ngô lũy thứ đinh ninh cáo giới: Nhai Đình thị ngô căn bổn. Nhữ dĩ toàn gia chi mệnh, lĩnh thử trọng nhậm" 吾累次丁寧告戒: 街亭是吾根本. 汝以全家之命, 領此重任 (Đệ cửu thập lục hồi) Ta nhiều lần căn dặn ngươi rằng Nhai Đình là cơ sở của ta. Ngươi lấy cả gia đình cam đoan việc ấy, nhận lấy trách nhiệm nặng nề.
3. Cốt yếu, trọng yếu.
4. Tiền vốn. ◇ Nhị khắc phách án kinh kì 二刻拍案驚奇: "Nhược hữu nhất lưỡng nhị lưỡng doanh dư, tiện dã lưu trước ta tố cá căn bổn" 若有一兩二兩贏餘, 便也留著些做個根本 (Quyển nhị thập bát) Nếu có kiếm dư ra một hai lạng bạc, thì giữ lại chút ít làm tiền vốn.

▸ Từng từ: 根本

桥本 kiều bản

桥本

kiều bản

giản thể

Từ điển phổ thông

họ Hashimoto của Nhật Bản

▸ Từng từ: 桥本

標本 tiêu bản

標本

tiêu bản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. cả ngọn lẫn gốc
2. tiêu bản, mẫu xét nghiệm
3. bệnh phẩm

▸ Từng từ: 標本

樣本 dạng bản

樣本

dạng bản

phồn thể

Từ điển phổ thông

mẫu vật, mẫu xét nghiệm

▸ Từng từ: 樣本

橋本 kiều bản

橋本

kiều bản

phồn thể

Từ điển phổ thông

họ Hashimoto của Nhật Bản

▸ Từng từ: 橋本

歌本 ca bản

歌本

ca bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bài hát. Sách chép bài hát.

▸ Từng từ: 歌本

正本 chính bổn

正本

chính bổn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sửa sang lại từ cái gốc — Bản chính, bản đúng nhất, nói về sách vở giấy tờ.

▸ Từng từ: 正本

版本 bản bản

版本

bản bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sách in, tức là in bằng bản in, chứ không phải là viết tay.

▸ Từng từ: 版本

稿本 cảo bản

稿本

cảo bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bản viết nháp, chưa sửa chữa.

稿本

cảo bổn

Từ điển trích dẫn

1. Bản thảo, nguyên cảo.
2. Tên cỏ thơm.

▸ Từng từ: 稿本

編本 biên bản

編本

biên bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tờ giấy ghi chép việc sảy ra.

▸ Từng từ: 編本

續本 tục bản

續本

tục bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách in tiếp theo cuốn trước.

▸ Từng từ: 續本

股本 cổ bản

股本

cổ bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiền vốn của mỗi cổ phần trong một công ti.

▸ Từng từ: 股本

複本 phức bản

複本

phức bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bản nhì. Như Phó bản 副本.

▸ Từng từ: 複本

課本 khóa bản

課本

khóa bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách để học trong trường. Tức sách giáo khoa.

▸ Từng từ: 課本

譯本 dịch bản

譯本

dịch bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách dịch từ một cuốn sách ngoại quốc. Ta gọi là Bản dịch.

▸ Từng từ: 譯本

讀本 độc bản

讀本

độc bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách dùng để đọc, chỉ các bài văn mà không giảng giải bàn luận gì.

▸ Từng từ: 讀本

資本 tư bản

資本

tư bản

phồn thể

Từ điển phổ thông

tư bản, vốn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Của cải vốn liếng — Người có của cải nhiều, vốn lớn.

▸ Từng từ: 資本

资本 tư bản

资本

tư bản

giản thể

Từ điển phổ thông

tư bản, vốn

▸ Từng từ: 资本

金本 kim bản

金本

kim bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gốc vàng. Nói về tiền tệ lấy vàng làm gốc.

▸ Từng từ: 金本

大本營 đại bản doanh

大本營

đại bản doanh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi vị tướng ở trong lúc đánh giặc.

大本營

đại bổn doanh

Từ điển trích dẫn

1. Bộ chỉ huy tối cao của quân đội thời chiến tranh.
2. Tỉ dụ cơ quan cầm đầu sách động của một sự vật nào đó. ◎ Như: "nhật tiền cảnh phương ư mỗ đại lâu địa hạ thất, tra hoạch cai phạm tội tập đoàn đích đại bổn doanh" 日前警方於某大樓地下室, 查獲該犯罪集團的大本營 hôm qua cảnh sát ở nhà hầm đại lâu đó, bắt được toàn bộ bọn đầu não của đám tội phạm.

▸ Từng từ: 大本營

巾箱本 cân sương bản

巾箱本

cân sương bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Loại sách nhỏ. Loại sách bỏ túi. Ngày nay gọi là Tụ trân bản.

巾箱本

cân sương bổn

Từ điển trích dẫn

1. Loại sách khổ nhỏ thời xưa. § Dễ bỏ trong tráp, tiện mang theo mình nên có tên như thế.

▸ Từng từ: 巾箱本

百納本 bách nạp bản

百納本

bách nạp bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bộ sách gom góp đủ các tài liệu văn học thời cổ, dù là chẳng liên lạc gì với nhau.

▸ Từng từ: 百納本

銀本位 ngân bản vị

銀本位

ngân bản vị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chế độ tiền tệ lấy bạc làm gốc.

▸ Từng từ: 銀本位

三抄失本 tam sao thất bản

三抄失本

tam sao thất bản

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba lần chép lại thì đã làm mất hết cả gốc, ý nói mỗi lần chép lại là mỗi lần sai đi — Có người lại cho rằng Tam sao thất bản 三抄七本, nghĩa là có ba bản sao thì có tới bảy bản chính, chẳng biết tin vào bản nào.

▸ Từng từ: 三抄失本

人本主義 nhân bản chủ nghĩa

人本主義

nhân bản chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Tư triều phát khởi vào cuối thế kỉ mười ba tại Âu Châu thời Phục hưng, chủ trương thoát li thế lực Giáo hội, cổ xúy giáo dục nhân văn, tôn trọng giá trị con người. § Cũng gọi là "nhân văn chủ nghĩa" 人文主義.

▸ Từng từ: 人本主義

原原本本 nguyên nguyên bổn bổn

原原本本

nguyên nguyên bổn bổn

Từ điển trích dẫn

1. Sự tình gốc ngọn đầu đuôi rõ ràng. § Cũng viết là "nguyên nguyên bổn bổn" 源源本本. ☆ Tương tự: "tòng đầu đáo vĩ" 從頭到尾. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Sai quan tiện thưởng thượng nhất bộ, bả giá sự tình nguyên nguyên bổn bổn tường trần nhất biến" 差官便搶上一步, 把這事情原原本本詳陳一遍 (Đệ thập nhị hồi) Viên sai quan liền tiến lên một bước, đem sự tình từ đầu tới cuối trình bày rõ ràng một lượt.

▸ Từng từ: 原原本本

本位貨幣 bổn vị hóa tệ

本位貨幣

bổn vị hóa tệ

Từ điển trích dẫn

1. Giá trị tương đương giữa tiền và đơn vị dùng làm bản vị (vàng, bạc).

▸ Từng từ: 本位貨幣

本來面目 bổn lai diện mục

本來面目

bổn lai diện mục

Từ điển trích dẫn

1. (Phật giáo dụng ngữ) Mặt mắt xưa nay vẫn có. § Chỉ tâm tính cố hữu của người ta.
2. Hình dạng gốc của sự vật. ◇ Kính hoa duyên 鏡花緣: "Nhậm tha biến huyễn, hà năng thoát khước bổn lai diện mục!" 任他變幻, 何能脫卻本來面目 (Đệ tứ thập lục hồi) Mặc cho nó biến hóa, làm sao thoát khỏi hình dạng từ trước đến giờ của nó.

▸ Từng từ: 本來面目

源源本本 nguyên nguyên bổn bổn

源源本本

nguyên nguyên bổn bổn

Từ điển trích dẫn

1. Xem "nguyên nguyên bổn bổn" 原原本本.

▸ Từng từ: 源源本本

血本無歸 huyết bổn vô quy

血本無歸

huyết bổn vô quy

Từ điển trích dẫn

1. Vốn liếng công lao dành dụm khó nhọc bị lỗ lã, tiêu tán mất hết, không cách nào thu lại được. ◎ Như: "cận lai thái giá đê tiện, nông phu môn đô huyết bổn vô quy" 近來菜價低賤, 農夫們都血本無歸.

▸ Từng từ: 血本無歸

大越史記本紀實錄 đại việt sử kí bản kỉ thực lục

大越史記本紀實錄

đại việt sử kí bản kỉ thực lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, chép nối tiếp bộ Đại Việt Sử Kí Bản kỉ tục biên, thuật việc từ đời Lê Thái Tổ 1428 tới đời Lê Cung Hoàng 1527, không rõ tác giả.

▸ Từng từ: 大越史記本紀實錄

大越史記本紀續編 đại việt sử kí bản kỉ tục biên

大越史記本紀續編

đại việt sử kí bản kỉ tục biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do nhóm Phạm Công Trứ đời Lê Huyền Tông và nhóm Lê Hi, Nguyễn Quý Đức đời Lê Hi Tông trước sau cùng soạn và sữa chữa.

▸ Từng từ: 大越史記本紀續編