Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

機 - cơ, ki, ky

乘機 thừa cơ

乘機

thừa cơ

Từ điển trích dẫn

1. Lợi dụng cơ hội.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhân dịp tốt mà làm. Đoạn trường tân thanh : » Hồ công quyết kế thừa cơ «.

▸ Từng từ: 乘機

事機 sự cơ

事機

sự cơ

Từ điển trích dẫn

1. Thuật ngữ quân sự thời cổ: chỉ mưu kế dùng làm tổn hại địch quân. ◇ Ngô Tử 吳子: "Phân tán kì chúng, sử kì quân thần tương oán, thượng hạ tương cữu, thị vị sự cơ" 分散其眾, 使其君臣相怨, 上下相咎, 是謂事機 (Luận tướng 論將) Phân tán số đông của họ, làm cho vua tôi oán nhau, trên dưới ghét nhau, thế gọi là sự cơ.
2. Thời cơ hành sự. ◇ Ngô Căng 吳兢: "Lâm địch ứng biến, động hợp sự cơ" 臨敵應變, 動合事機 (Trinh quan chánh yếu 貞觀政要, Nhậm hiền 任賢) Lâm địch ứng biến, hành động hợp thời cơ.
3. Cơ mật, bí mật. ◇ Tây du kí 西遊記: "Đãn khủng quan gia hữu nhân tri giác, tiết lậu ngã đích sự cơ, phản vi bất mĩ" 但恐官家有人知覺, 泄漏我的事機, 反為不美 (Đệ tam thập cửu hồi) Nhưng chỉ sợ bọn nhà quan có người hay biết, tiết lộ bí mật của ta, hóa ra không tốt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái lúc xảy tới của mọi việc — Cái dịp để làm một việc gì.

▸ Từng từ: 事機

動機 động cơ

動機

động cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

động cơ, động lực, sự thúc đẩy, lý do

Từ điển trích dẫn

1. Nguyện vọng hoặc mưu tính thúc đẩy người ta làm việc gì đó. ◇ Mao Thuẫn 茅盾: "Chánh tượng tha tự kỉ tại hoa tùng trung truy trục nhất chích thải điệp, động cơ chỉ thị ái mĩ nhi hảo ngoạn bãi liễu" 正像她自己在花叢中追逐一隻彩蝶, 動機只是愛美而好玩罷了 (Dã tường vi 野薔薇, Nhất cá nữ tính 一個女性).
2. Đầu mối, quan kiện làm cho sự vật chuyển hóa; cơ hội. ◇ Tôn Trung San 孫中山: "Nông công nghiệp chi phát đạt, sử nhân dân cấu mãi lực tăng gia, thương nghiệp thủy hữu phồn thịnh chi động cơ" 農工業之發達, 使人民購買力增加, 商業始有繁盛之動機 (Bắc thượng tuyên ngôn 北上宣言).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái máy — Nguyên nhân thúc đẩy.

▸ Từng từ: 動機

危機 nguy cơ

危機

nguy cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

sự khủng hoảng

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng viết là "nguy cơ" 危幾.
2. Nguy hiểm hoặc hiểm họa ngầm sẵn. ◇ Lữ An 呂安: "Thường khủng phong ba tiềm hãi, nguy cơ mật phát" 常恐風波潛駭, 危機密發 (Dữ kê mậu tề thư 與嵇茂齊書).
3. Khủng hoảng, khó khăn nghiêm trọng. ◎ Như: "kinh tế nguy cơ" 經濟危機 khủng hoảng kinh tế.
4. Bẫy sập nguy hiểm, khí cụ dùng để giết địch, săn thú, bắt cá, v.v.
5. ☆ Tương tự: "nguy cấp" 危急, "nguy hiểm" 危險.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái đầu mối nảy sinh việc tai hại.

▸ Từng từ: 危機

司機 ty cơ

司機

ty cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

tài xế, lái xe

司機

tư cơ

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Người lái xe, tài xế. ★ Tương phản: "thừa khách" 乘客.
2. Cầm máy, quản lí cơ khí.
3. Người cầm máy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người tài xế. Người lái xe.

▸ Từng từ: 司機

天機 thiên cơ

天機

thiên cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự sắp đặt sẵn của trời.

▸ Từng từ: 天機

契機 khế cơ

契機

khế cơ

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ then chốt chuyển biến của sự vật; cơ hội. ◎ Như: "nguy cơ tức khế cơ, tựu khán nhĩ như hà hóa hiểm vi di" 危機即契機, 就看你如何化險為夷.

▸ Từng từ: 契機

尋機 tầm cơ

尋機

tầm cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

tìm kiếm cơ hội

▸ Từng từ: 尋機

微機 vi cơ

微機

vi cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

vi tính, vi xử lý

▸ Từng từ: 微機

心機 tâm cơ

心機

tâm cơ

Từ điển trích dẫn

1. Tâm tư, kế mưu. ◇ La Quán Trung 羅貫中: "Năng dụng binh, thiện vi tướng, hữu tâm cơ, hữu đảm lượng" 能用兵, 善為將, 有心機, 有膽量 (Phong vân hội 風雲會, Đệ tam chiệp).
2. Tâm khéo giỏi, linh mẫn. ◇ Tề Kỉ 齊己: "Nhật nhật chỉ đằng đằng, Tâm cơ hà dĩ hứng" 日日只騰騰, 心機何以興 (Tĩnh tọa 靜坐).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự tính toán trong lòng Truyện Nhị độ mai : » Tâm cơ vốn sẵn tại trời «.

▸ Từng từ: 心機

忘機 vong cơ

忘機

vong cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quên những việc rắc rối ở đời. Hát nói của Dương Khuê: » Thiên trù, vogn cơ, càng thấy khoẻ «.

▸ Từng từ: 忘機

應機 ứng cơ

應機

ứng cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tùy theo việc xảy ra mà hành động.

▸ Từng từ: 應機

戎機 nhung cơ

戎機

nhung cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

— Việc quan trọng, mưu chước trong quân đội.

▸ Từng từ: 戎機

手機 thủ cơ

手機

thủ cơ

Từ điển trích dẫn

1. Điện thoại cầm tay. § Tức là "thủ đề thức điện thoại cơ" 手提式電話機, viết tắt: "thủ cơ" 手機. Còn gọi là "di động điện thoại" 移動電話. Tiếng Anh: portable telephone, mobile phone.

▸ Từng từ: 手機

扳機 ban cơ

扳機

ban cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

cò, nút bấm

▸ Từng từ: 扳機

投機 đầu cơ

投機

đầu cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

đầu cơ tích trữ (kinh tế)

Từ điển trích dẫn

1. Máy ném đá (chiến cụ đời xưa).
2. Khí giới có con chốt, cái bật.
3. Liệu đúng thời cơ.
4. Hai bên khế hợp. Sau thường chỉ ý kiến tương hợp. ◇ Trần Nhữ Nguyên 陳汝元: "Tửu phùng tri kỉ thiên chung thiểu, Thoại bất đầu cơ bán cú đa" 酒逢知己千鍾少, 話不投機半句多 (Kim Liên kí 金蓮記, Cấu hấn 構釁).
5. Thừa dịp mưu lợi. ◇ Chu Nhi Phục 周而復: "Chu Diên Niên lão thị tố đầu cơ mãi mại, hựu một hữu bổn sự, tối hậu thực quang lạp đảo" 朱延年老是做投機買賣, 又沒有本事, 最後蝕光拉倒 (Thượng Hải đích tảo thần 上海的早晨, Đệ nhất bộ thập ngũ 第一部十五).
6. (Thuật ngữ Phật giáo) Khế hợp tâm cơ Phật tổ. Ý nói giác ngộ hoàn toàn. ◇ Cổ Tôn Túc Ngữ Lục 古尊宿語錄: "Trí dữ lí minh, cảnh dữ thần hội. Như nhân ẩm thủy, lãnh noãn tự tri. Thành tai thị ngôn dã, nãi hữu "Đầu cơ tụng" vân" 智與理冥, 境與神會. 如人飲水, 冷暖自知. 誠哉是言也, 乃有"投機頌"云 (Phật Nhãn hòa thượng phổ thuyết ngữ lục 佛眼和尚普說語錄).
7. Con dế. Tức "xúc chức" 促織.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhào vào dịp tốt, ý nói lợi dụng dịp tốt mà làm lợi riêng cho mình. Hợp nhau, ăn khớp. Cổ thi có câu: » Ngôn bất đầu cơ, bán cú đa «. Nghĩa là nói mà không hợp nhau, thì chỉ nói có nửa câu cũng đã là nhiều.

▸ Từng từ: 投機

料機 liệu cơ

料機

liệu cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tùy theo sự việc biến đổi, thấy lúc thuận lợi mà làm việc.

▸ Từng từ: 料機

時機 thì cơ

時機

thì cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

thời cơ, cơ hội, dịp

時機

thời cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

thời cơ, cơ hội, dịp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái dịp may đưa tới đúng lúc.

▸ Từng từ: 時機

有機 hữu cơ

有機

hữu cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung các vật, các chất có sự sinh hoạt, có sự sống.

▸ Từng từ: 有機

樞機 xu cơ

樞機

xu cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần trọng yếu nhất — Chức vụ trọng yếu trong triều đình, trong chính phủ trung ương.

▸ Từng từ: 樞機

樣機 dạng cơ

樣機

dạng cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

nguyên mẫu, vật làm mẫu

▸ Từng từ: 樣機

機事 cơ sự

機事

cơ sự

Từ điển trích dẫn

1. Sự khôn khéo, xảo trá. ◇ Trang Tử 莊子: "Hữu cơ giới giả, tất hữu cơ sự; hữu cơ sự giả, tất hữu cơ tâm" 有機械者, 必有機事; 有機事者, 必有機心 (Thiên địa 天地) Có máy móc thì ắt có sự khôn khéo; có sự khôn khéo thì ắt có lòng khôn khéo.
2. Việc trọng yếu quốc gia đại sự. ◇ Tư trị thông giám 資治通鑒: "Ngôi tuy tại ngoại, nhi triều đình cơ sự, tiến thối sĩ đại phu, đế giai dữ chi mật mưu" 隗雖在外, 而朝廷機事, 進退士大夫, 帝皆與之密謀 (Tấn nguyên đế 晉元帝) Tuy rằng Ngô ở ngoài, nhưng việc trọng yếu quốc gia đại sự, việc tiến thoái của bậc Sĩ và Đại phu, vua đều cùng bí mật mưu hoạch.
3. Phiếm chỉ việc cơ mật. ◇ Bão Phác Tử 抱朴子: "Phù liệu thịnh suy ư vị triệu, tham cơ sự ư vô hình" 夫料盛衰於未兆, 探機事於無形 (Nhân minh 仁明) Liệu thịnh suy từ khi chưa có điềm triệu, tra xét việc cơ mật ở chỗ không có hình.

▸ Từng từ: 機事

機兵 cơ binh

機兵

cơ binh

Từ điển trích dẫn

1. Người làm trung gian giao dịch cho quan hệ tình dục bất chính. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì 初刻拍案驚奇: "Đương cơ binh, dưỡng xướng kĩ, tiếp tử đệ đích, thị cá yên hoa đích lĩnh tụ" 當機兵, 養娼妓, 接子弟的, 是個煙花的領袖 (Quyển thập nhị) Cầm đầu ma cô, nuôi kĩ nữ, đón rước con em, là một tay đầu sỏ xóm bình khang.

▸ Từng từ: 機兵

機動 cơ động

機動

cơ động

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ động, linh hoạt, linh động

▸ Từng từ: 機動

機器 cơ khí

機器

cơ khí

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ khí, máy móc, cơ giới

Từ điển trích dẫn

1. Máy móc, khí cụ. ◎ Như: "nhân loại phát minh các thức các dạng đích cơ khí lai tăng gia sanh sản, xúc tiến nhân loại phúc chỉ" 人類發明各式各樣的機器來增加生產, 促進人類福祉.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đồ dùng bằng máy móc.

▸ Từng từ: 機器

機場 cơ trường

機場

cơ trường

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ trường, sân bay, phi trường

Từ điển trích dẫn

1. Phi trường. ◎ Như: "cơ tràng tễ mãn liễu hồi quốc đích lữ khách" 機場擠滿了回國的旅客.

▸ Từng từ: 機場

機密 cơ mật

機密

cơ mật

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ mật, bí mật

Từ điển trích dẫn

1. Bộ môn, chức vụ cầm đầu công việc cơ mật trọng yếu. ◇ Tân ngũ đại sử 新五代史: "(Trọng Hối) xử cơ mật chi nhậm, sự vô đại tiểu, giai dĩ tham quyết" (重誨)處機密之任, 事無大小, 皆以參決 (An Trọng Hối truyện 安重誨).
2. Sự việc quan trọng và bí mật. ◇ Tào Thực 曹植: "Nhập quản cơ mật, triều chánh dĩ trị" 入管機密, 朝政以治 (Vương trọng tuyên lụy 王仲宣誄).
3. Cẩn thận giấu kín, bảo mật. ◇ Nhị thập niên mục đổ chi quái hiện trạng 二十年目睹之怪現狀: "Lão đệ, nhĩ thiên vạn yếu cơ mật, giá thị ngã thiếp thân đích cơ thiếp đô bất tri đạo đích" 老弟, 你千萬要機密, 這是我貼身的姬妾都不知道的 (Đệ ngũ thập tứ hồi).
4. Trọng yếu và bí mật. ◇ Tào Ngu 曹禺: "Giá gian tiểu hoa thính đương niên thị tác vi nhất cá đàm cơ mật thoại đích địa phương" 這間小花廳當年是作為一個談機密話的地方 (Bắc Kinh nhân 北京人, Đệ nhất mạc).
5. Ngày xưa chỉ người trông coi phòng cơ mật ở huyện nha.
6. Đình đương, hoàn tất (phương ngôn). ◇ Hoa Thuần 華純: "Nhân gia Trương Thất thống thập đoạt cơ mật lạp, khán cha môn thậm hội tài năng thập đoạt hoàn lí!" 人家張七統拾奪機密啦, 看咱們甚會才能拾奪完哩! (Đẳng ương ca kịch 等秧歌劇, Đại gia hảo 大家好).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quan trọng cần giữ kín.

▸ Từng từ: 機密

機巧 cơ xảo

機巧

cơ xảo

Từ điển trích dẫn

1. Cơ mưu quỷ trá. ◇ Trang Tử 莊子: "Công lợi cơ xảo, tất vong phù nhân chi tâm" 功利機巧, 必忘夫人之心 (Thiên địa 天地) Kẻ chỉ nghĩ tới cái lợi, cơ mưu quỷ trá, thì sẽ bỏ quên cái tâm của người.
2. Thông tuệ bén nhạy. ◇ Kiều Cát 喬吉: "Ngã giá nữ nhi xuy đàn ca vũ, thư họa cầm kì, vô bất tinh diệu, cánh thị phong lưu y nỉ, cơ xảo thông minh" 我這女兒吹彈歌舞, 書畫琴棋, 無不精妙, 更是風流旖旎, 機巧聰明 (Lưỡng thế nhân duyên 兩世姻緣, Đệ nhất chiết).
3. Khéo, giỏi. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "(Trương) Hành thiện cơ xảo, vưu trí tư ư thiên văn, âm dương, lịch toán" 衡善機巧, 尤致思於天文, 陰陽, 歷筭 (Trương Hành truyện 張衡傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khôn ngoan khéo léo.

▸ Từng từ: 機巧

機心 cơ tâm

機心

cơ tâm

Từ điển trích dẫn

1. Lòng xảo trá, quỷ biến. ◇ Trang Tử 莊子: "Cơ tâm tồn ư hung trung, tắc thuần bạch bất bị" 機心存於胸中, 則純白不備 (Thiên địa 天地) (Mang) lòng xảo trá quỷ biến ở trong bụng thì không còn (tính trời) trong lành nữa. ◇ Lưu Cơ 劉基: "Tảo tức cơ tâm lao dịch thiểu, Lãn văn thế sự vãng lai sơ" 早息機心勞役少, 懶聞世事往來疏 (Hoán khê sa 浣溪沙, Từ 詞) Sớm dứt khéo khôn nhọc nhằn ít, Lười nghe thế sự lại qua thưa.

▸ Từng từ: 機心

機括 cơ quát

機括

cơ quát

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng viết là 機栝.
2. Cái lẫy nỏ để bật tên đi.
3. Cơ quan, then chốt, bộ phận phát động máy móc. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giá kính tử nguyên thị tây dương cơ quát, khả dĩ khai hợp" 這鏡子原是西洋機括, 可以開合 (Đệ tứ thập nhất hồi) Cái gương này vốn là một cái gương tây phương có then máy, có thể đóng mở được.
4. Tỉ dụ nắm giữ quyền bính hoặc then chốt của sự vật.
5. Mưu kế, tâm cơ. ◇ Tống Liêm 宋濂: "Long Môn Tử sanh Long Môn đại san trường cốc gian, chất tố hồn phác, nhược xi nhân nhiên. Cơ quát trí quyệt chi sự giai bất năng tri" 龍門子生龍門大山長谷間, 質素渾樸, 若蚩人然. 機括智譎之事皆不能知 (Ngưng đạo kí 凝道記, Chung tư phù 終胥符).

▸ Từng từ: 機括

機智 cơ trí

機智

cơ trí

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ trí, tài ứng xử, tài xử lý, giỏi xoay xở

Từ điển trích dẫn

1. Cơ xảo, cơ trá. ◇ Vương Thủ Nhân 王守仁: "Duy khủng ngô nhân bất văn tư đạo, lưu ư công lợi cơ trí, dĩ nhật đọa ư Di Địch cầm thú nhi bất giác" 惟恐吾人不聞斯道, 流於功利機智, 以日墮於夷狄禽獸而不覺 (Truyền tập lục 傳習錄, Quyển trung).
2. Thông minh linh mẫn, biết tùy cơ ứng biến. ◇ Tô Tuân 蘇洵: "Phù du thuyết chi sĩ dĩ cơ trí dũng biện tế kì trá, ngô dục gián giả, dĩ cơ trí dũng biện tế kì trung" 夫游說之士以機智勇辯濟其詐, 吾欲諫者, 以機智勇辯濟其忠 (Gián luận thượng 諫論上).

▸ Từng từ: 機智

機會 cơ hội

機會

cơ hội

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ hội, dịp may, thời cơ

Từ điển trích dẫn

1. Then chốt, chỗ trọng yếu nhất. ◇ Tam quốc chí 三國志: "Hán Trung tắc Ích Châu yết hầu, tồn vong chi cơ hội, nhược vô Hán Trung tắc vô Thục hĩ" 漢中則益州咽喉, 存亡之機會, 若無漢中則無蜀矣 (Dương Hồng truyện 楊洪傳) Hán Trung là cổ họng của Ích Châu, là then chốt của sự còn mất, nếu mà không có Hán Trung thì cũng không có Thục nữa.
2. Dịp, thời cơ thích đáng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim Tháo lương thảo dĩ tận, chánh khả thừa thử cơ hội, lưỡng lộ kích chi" 今操糧草已盡, 正可乘此機會, 兩路擊之 (Đệ tam thập hồi) Nay lương thảo quân Tào Tháo vừa cạn, ta nên thừa dịp này, hai mặt đánh vào.
3. Cơ quan, bộ phận giăng bẫy, tròng. ◇ Tây du kí 西遊記: "Tha bất thính ngô ngôn, yếu xuyên thử ngộ ngộ tích bối, bất liệu trung liễu đại vương ki hội, bả bần tăng nã lai" 他不聽吾言, 要穿此晤晤脊背, 不料中了大王機會, 把貧僧拿來 (Đệ ngũ thập hồi) Đồ đệ nó không nghe lời tôi, đòi mặc cái áo lót sống lưng ngộ ngộ này, không ngờ mắc trúng bẫy (làm bằng cái áo này siết vào người) của đại vương, bắt trói bần tăng về đây.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc. Đoạn trường tân thanh có câu: » Bởi nghe lời thiếp nên cơ hội này «. — Dịp may, lúc tốt.

▸ Từng từ: 機會

機杼 cơ trữ

機杼

cơ trữ

Từ điển trích dẫn

1. Máy dệt, khung cửi. ◇ Lí Bạch 李白: "Bách lí kê khuyển tĩnh, Thiên lư ki trữ minh" 百里雞犬靜, 千廬機杼鳴 (Tặng Phạm Kim Khanh 贈范金卿).
2. Chỉ tiếng khung cửi chạy phát ra. ◇ Ngụy Khánh Chi 魏慶之: "Cách lâm phảng phất văn cơ trữ, Tri hữu nhân gia trụ thúy vi" 隔林彷彿聞機杼, 知有人家住翠微 (Thi nhân ngọc tiết 詩人玉屑, Thi pháp 詩法, Triệu Chương Tuyền đề phẩm tam liên 趙章泉題品三聯).
3. Đánh dệt, làm việc dệt vải đánh sợi. ◇ La Diệp 羅燁: "Quảng Châu Diêu Tam Lang, gia dĩ cơ trữ vi nghiệp" 廣州姚三郎, 家以機杼為業 (Túy ông đàm lục 醉翁談錄, Nhân huynh tỉ đắc thành phu phụ 因兄姊得成夫婦).
4. Cơ quan, bộ phận máy móc. ◇ Nam sử 南史: "Chỉ Nam xa, hữu ngoại hình nhi vô cơ trữ, mỗi hành, sử nhân ư nội chuyển chi" 指南車, 有外形而無機杼, 每行, 使人於內轉之 (Văn học truyện 文學傳, Tổ Xung Chi 祖沖之) Xe (tên là) Chỉ Nam, có hình bề ngoài nhưng không có bộ phận máy móc, mỗi khi đi, phải sai người vận chuyển từ bên trong.
5. Đầu mối, quan kiện của sự tình. ◇ Lưu Hiến Đình 劉獻廷: "Kim thiên hạ chi cơ trữ tại vương, vương nhược xuất binh dĩ lâm trung nguyên, thiên hạ hưởng ứng, thử thiên cổ nhất thì dã" 今天下之機杼在王, 王若出兵以臨中原, 天下響應, 此千古一時也 (Quảng Dương tạp kí 廣陽雜記, Quyển tứ).
6. Kết cấu, bố cục, cấu tứ (trong việc sáng tác thơ văn). ◇ Ngụy thư 魏書: "Văn chương tu tự xuất cơ trữ, thành nhất gia phong cốt, hà năng cộng nhân đồng sanh hoạt dã" 文章須自出機杼, 成一家風骨, 何能共人同生活也 (Tổ Oánh truyện 祖瑩傳).
7. Lòng dạ, hung ức. ◇ Lương Khải Siêu 梁啟超: "Cái tự trung thế dĩ lai, học giả ỷ bạng tiền nhân, mạc năng xuất tự cơ trữ" 蓋自中世以來, 學者倚傍前人, 莫能出自機杼 (Cận thế văn minh sơ tổ nhị đại gia chi học thuyết 近世文明初祖二大家之學說).

▸ Từng từ: 機杼

機械 cơ giới

機械

cơ giới

phồn thể

Từ điển phổ thông

cớ giới, máy móc, cơ khí

Từ điển trích dẫn

1. Máy móc, cơ khí, khí giới.
2. Xảo trá, cơ xảo. ◇ Minh sử 明史: "Thả kì cơ giới độc thâm, bằng tà nhật chúng, tương lai chi họa, cánh hữu nan ngôn giả" 且其機械獨深, 朋邪日眾, 將來之禍, 更有難言者 (Dương Tuân truyện 楊恂傳).
3. Ràng buộc, thúc phược.
4. Không linh hoạt, thiếu biến hóa uyển chuyển. ◎ Như: "lão bản đích kinh doanh lí niệm quá ư cơ giới, thị tạo thành công ti doanh vận bất giai đích nguyên nhân" 老板的經營理念過於機械, 是造成公司營運不佳的原因.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vật dụng bằng máy móc.

▸ Từng từ: 機械

機構 cơ cấu

機構

cơ cấu

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ cấu, cấu trúc, tổ chức

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng viết là "cơ cấu" 機搆.
2. Phiếm chỉ đơn vị của một cơ quan hoặc một đoàn thể.
3. Chỉ tổ chức nội bộ của một cơ quan, đoàn thể, v.v. ◎ Như: "điều chỉnh cơ cấu" 調整機構.
4. Cấu hãm.
5. Chỉ sự nghiệp, công nghiệp. ◇ Yết Hề Tư 揭傒斯: "Thành tri cơ cấu chi nan thừa" 誠知機搆之難承 (Tống Trình Thúc Vĩnh nam quy tự 送程叔永南歸序).

▸ Từng từ: 機構

機權 cơ quyền

機權

cơ quyền

Từ điển trích dẫn

1. Biết tùy cơ ứng biến. ◎ Như: "ứng cơ quyền biến" 應機權變.
2. Cơ trí quyền mưu. ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Vi kì đấu bạch hắc, Sanh tử tùy cơ quyền" 圍棋鬥白黑, 生死隨機權 (Tống linh sư 送靈師).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Theo lời mà thay đổi cho hợp.

▸ Từng từ: 機權

機組 cơ tổ

機組

cơ tổ

phồn thể

Từ điển phổ thông

tổ bay, đội bay, nhóm người phụ trách một chuyến bay

▸ Từng từ: 機組

機緣 cơ duyên

機緣

cơ duyên

Từ điển trích dẫn

1. Phật giáo thuật ngữ: Căn cơ và nhân duyên. ◇ Kim quang minh tối thắng vương kinh 金光明最勝王經: "Phật thế tôn vô hữu phân biệt, tùy kì khí lượng, thiện ứng cơ duyên, vi bỉ thuyết pháp, thị Như Lai hành" 佛世尊無有分別, 隨其器量, 善應機緣, 為彼說法, 是如來行 (Như Lai thọ lượng phẩm 如來壽量品).
2. Phiếm chỉ cơ hội và nhân duyên. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Cô cùng Lưu Bị, cửu dục đầu ư môn hạ, nại cơ duyên vị ngộ" 孤窮劉備, 久欲投於門下, 奈機緣未遇 (Đệ nhị thập tứ hồi).

▸ Từng từ: 機緣

機能 cơ năng

機能

cơ năng

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ năng, năng lượng cơ học

Từ điển trích dẫn

1. Năng lực tác dụng và hoạt động của khí quan thân thể người ta. ◎ Như: "tâm tạng cơ năng kiện toàn" 心臟機能健全.
2. Công dụng, công năng. ☆ Tương tự: "tính năng" 性能.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sức làm việc của máy móc — Cái công dụng — Cái nhệm vụ.

▸ Từng từ: 機能

機製 cơ chế

機製

cơ chế

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ chế, sự vận hành, sự hoạt động

▸ Từng từ: 機製

機謀 cơ mưu

機謀

cơ mưu

Từ điển trích dẫn

1. Việc chính trị cơ mật trọng yếu. ◇ Lương Thư 梁書: "Tự Chu Xả tốt hậu, (Chu) Dị đại chưởng cơ mưu, phương trấn cải hoán, triều nghi quốc điển, chiếu cáo sắc thư, tịnh kiêm chưởng chi" 自周捨卒後, 异代掌機謀, 方鎮改換, 朝儀國典, 詔誥敕書, 並兼掌之 (Chu Dị truyện 朱异傳).
2. Kế sách, mưu lược. ◇ Cảnh thế thông ngôn 警世通言: "Trương chủ quản thính liễu tâm trung đạo: Trúng ngã cơ mưu liễu!" 張主管聽了心中道: 中我機謀了! (Bạch nương tử vĩnh trấn lôi phong tháp 白娘子永鎮雷峰塔).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự tính toán sắp xếp khéo léo.

▸ Từng từ: 機謀

機警 cơ cảnh

機警

cơ cảnh

Từ điển trích dẫn

1. Xem xét sáng suốt, phản ứng nhanh lẹ. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Hạnh khuy điếm lí nhất cá chưởng quỹ đích nhân cực cơ cảnh, tự tòng hạ ngọ phong thanh bất hảo, tha tiện thường tại điếm tiền phòng bị" 幸虧店裡一個掌櫃的人極機警, 自從下午風聲不好, 他便常在店前防備 (Đệ tam hồi).

▸ Từng từ: 機警

機變 cơ biến

機變

cơ biến

Từ điển trích dẫn

1. Biến đổi khí giới.
2. Cơ mưu ngụy trá.
3. Quyền biến, tùy cơ ứng biến.

▸ Từng từ: 機變

機軸 cơ trục

機軸

cơ trục

Từ điển trích dẫn

1. Cái lẫy nỏ và cái trục xe. Tỉ dụ chỗ trọng yếu. ◇ Lí Đức Dụ 李德裕: "Cái dĩ hà hữu tạo chu chi nguy, san hữu tồi luân chi hiểm, tả hữu cơ trục, biểu lí kim thang, kí đương hình thắng chi địa, thật vi yếu hại chi quận" 蓋以河有造舟之危, 山有摧輪之險, 左右機軸, 表裏金湯, 既當形勝之地, 實為要害之郡 (Trí Mạnh Châu sắc chỉ 置孟州敕旨).
2. Tỉ dụ bộ môn hoặc chức vụ trọng yếu. ◇ Ngô Thừa Ân 吳承恩: "Ngã lão sư Thạch ông tướng công kí đắc từ cơ trục, di gia đình, ngu thị thái ông thái mẫu" 我老師石翁相公既得辭機軸, 怡家庭, 娛侍太翁太母 (Đức thọ tề vinh tụng 德壽齊榮頌).
3. Cuộn vải lụa (nói về máy dệt khung cửi).
4. Tỉ dụ phong cách, cấu tứ, từ thải (trong thi văn). ◇ Lưu Qua 劉過: "Văn thải Hán cơ trục, Nhân vật Tấn phong lưu" 文采漢機軸, 人物晉風流 (Thủy điệu ca đầu 水調歌頭, Văn thải Hán cơ trục 文采漢機軸詞).
5. Cơ trí, cơ mưu.
6. Lòng dạ, hung hoài. ◇ Hoàng Tông Hi 黃宗羲: "Tích Thái Châu, Húc Giang, giai năng ư lập đàm thù đáp chi khoảnh, sử sĩ tử cảm ngộ thế khấp, chuyển kì cơ trục" 昔泰州, 旴江, 皆能於立談酬答之頃, 使士子感悟涕泣, 轉其機軸 (Thọ trương điện phu bát thập tự 壽張奠夫八十序).

▸ Từng từ: 機軸

機運 cơ vận

機運

cơ vận

Từ điển trích dẫn

1. Thời cơ mệnh vận. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Thính đáo liễu chuyết trứ "Trung quốc tiểu thuyết sử lược" đích Nhật Bổn dịch "Chi na tiểu thuyết sử" dĩ kinh đáo liễu xuất bản đích cơ vận, phi thường chi cao hứng, đãn nhân thử hựu cảm đáo tự kỉ đích suy thối liễu" 聽到了拙著"中國小說史略"的日本譯"支那小說史"已經到了出版的機運, 非常之高興, 但因此又感到自己的衰退了 ("Trung Quốc tiểu thuyết sử lược" Nhật Bổn dịch bổn tự "中國小說史略"日本譯本序).

▸ Từng từ: 機運

機關 cơ quan

機關

cơ quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ quan, tổ chức

Từ điển trích dẫn

1. Then chốt, bộ phận điều khiển cỗ máy.
2. Mưu kế. ◇ Lão Xá 老舍: "Tha bất tái hòa Cao Đệ đàm tâm liễu, phạ thị tẩu liễu chủy, tiết lộ liễu cơ quan" 她不再和高第談心了, 怕是走了嘴, 泄露了機關 (Tứ thế đồng đường 四世同堂, Ngũ nhị) Bà sẽ không nói chuyện tâm sự với Cao Đệ (con gái cả của chồng) nữa, sợ lỡ miệng, để lộ mưu kế.
3. Tổ chức, cơ cấu.
4. Chỉ miệng. § Nguồn gốc: ◇ quỷ Cốc Tử 鬼谷子: "Cố khẩu giả, cơ quan dã, sở dĩ bế tình ý dã" 故口者, 機關也, 所以閉情意也 (Quyền thiên 權篇). ◇ Tiêu Cám 焦贛: "Cơ quan bất tiện, bất năng xuất ngôn" 機關不便, 不能出言 (Dịch lâm 易林, Tiểu súc chi mông 小畜之蒙).
5. Khớp xương, đốt xương (trên thân thể người ta). ◇ Tố Vấn 素問: "Cơ quan bất lợi giả, yêu bất khả dĩ hành, hạng bất khả dĩ cố" 機關不利者, 腰不可以行, 項不可以顧 (Quyết luận 厥論) Khớp xương mà không trơn tru, hông không đi được, gáy không quay đầu được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bộ phận điều khiển toàn bộ máy — Nơi điều khiển công việc.

▸ Từng từ: 機關

機靈 cơ linh

機靈

cơ linh

Từ điển trích dẫn

1. Thông minh, nhanh nhẹn, khéo léo. ◎ Như: "tha thủ cước cần khoái, nhân hựu cơ linh, thị cá hảo bang thủ" 他手腳勤快, 人又機靈, 是個好幫手.

▸ Từng từ: 機靈

汽機 khí cơ

汽機

khí cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy chạy bằng hơi nước.

▸ Từng từ: 汽機

無機 vô cơ

無機

vô cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những vật không có sự sống chết.

▸ Từng từ: 無機

生機 sinh cơ

生機

sinh cơ

Từ điển trích dẫn

1. Cơ năng sinh lí. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Thuyết đáo sản dục, giá thị tự nhiên đích sinh cơ, bổn bất thị bệnh, nhiên nhi sảo nhất bất thận tiện hữu sanh mệnh chi nguy" 說到產育, 這是自然的生機, 本不是病, 然而稍一不慎便有生命之危 (Phí canh tập 沸羹集, Tán thiên địa chi hóa dục 贊天地之化育).
2. Hi vọng sống còn. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn 醒世恆言: "Đãn thị thỉnh tha đích, nan đắc tựu lai. Nhược thị khẳng lai, giá bệnh nhân tiện hữu ta sinh cơ" 但是請他的, 難得就來. 若是肯來, 這病人便有些生機 (Tiết lục sự ngư phục chứng tiên 薛錄事魚服證仙).
3. Sức sống. ◇ Dương Sóc 楊朔: "Đáo kim thiên, na hộc thụ y cựu vô dạng địa đĩnh lập tại san đính thượng, chi cán hiển đắc hữu điểm thương lão, sinh cơ khước thị truất tráng đắc ngận" 到今天, 那槲樹依舊無恙地挺立在山頂上, 枝幹顯得有點蒼老, 生機卻是茁壯得很 (Tây giang nguyệt 西江月, Tỉnh cương san tả hoài chi nhị 井岡山寫懷之二).
4. Tiền đồ, triển vọng. § Cũng như "xuất tức" 出息. ◇ Nhị thập niên mục đổ chi quái hiện trạng 二十年目睹之怪現狀: "Thuyết thị thuyết đắc hảo thính đắc ngận, "Thiên hoàng quý trụ" ni, thùy tri nhất điểm sinh cơ đô một hữu, sở dĩ tựu chỉ năng kháo trứ na đái tử thượng đích nhan sắc khứ hành trá liễu" 說是說得好聽得很, "天潢貴胄"呢, 誰知一點生機都沒有, 所以就只能靠着那帶子上的顏色去行詐了 (Đệ nhị thất hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dịp may, dịp tốt để làm việc mà sống. Quả dưa đỏ của Nguyễn Trọng Thuật nó câu: » Trước còn tự dè xẻn cả cái sinh cơ, rồi hèn yếu dần đi, đến tê liệt cả tộc loại «.

▸ Từng từ: 生機

良機 lương cơ

良機

lương cơ

Từ điển trích dẫn

1. Cơ hội tốt. ◎ Như: "lương cơ bất khả thất" 良機不可失.

▸ Từng từ: 良機

軍機 quân cơ

軍機

quân cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc trọng yếu trong hoạt động của binh đội.

▸ Từng từ: 軍機

農機 nông cơ

農機

nông cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy móc dùng vào việc làm ruộng.

▸ Từng từ: 農機

迎機 nghênh cơ

迎機

nghênh cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đón lấy dịp tốt.

▸ Từng từ: 迎機

隨機 tùy cơ

隨機

tùy cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Theo sự biến chuyển của tình hình mà hành động. Đoạn trường tân thanh : » Bằng lòng khách mới tùy cơ dặt dìu «.

▸ Từng từ: 隨機

電機 điện cơ

電機

điện cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy chạy bằng điện.

▸ Từng từ: 電機

飛機 phi cơ

飛機

phi cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

máy bay

Từ điển trích dẫn

1. Máy bay.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy bay.

▸ Từng từ: 飛機

印刷機 ấn loát cơ

印刷機

ấn loát cơ

Từ điển trích dẫn

1. Máy in.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Là máy in.

▸ Từng từ: 印刷機

戰鬬機 chiến đấu cơ

戰鬬機

chiến đấu cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy bay dùng vào việc đánh nhau với máy bay địch.

▸ Từng từ: 戰鬬機

收音機 thu âm cơ

收音機

thu âm cơ

Từ điển trích dẫn

1. Máy thâu thanh, máy ra-đi-ô.

▸ Từng từ: 收音機

水飛機 thủy phi cơ

水飛機

thủy phi cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Loại máy bay đậu và di chuyển trên mặt nước được.

▸ Từng từ: 水飛機

直升機 trực thăng cơ

直升機

trực thăng cơ

Từ điển trích dẫn

1. Máy bay trực thăng.

▸ Từng từ: 直升機

紡績機 phưởng tích cơ

紡績機

phưởng tích cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy kéo bông sợi, cuốn sợi.

▸ Từng từ: 紡績機

蒸氣機 chưng khí cơ

蒸氣機

chưng khí cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Máy chạy bằng hơi nước.

▸ Từng từ: 蒸氣機

計算機 kế toán cơ

計算機

kế toán cơ

Từ điển trích dẫn

1. "Kế toán cơ" 計算機 máy tính (tiếng Anh: computer).

▸ Từng từ: 計算機

起重機 khởi trọng cơ

起重機

khởi trọng cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái cần trục, để nhấc những vật nặng.

▸ Từng từ: 起重機

雙葉機 song diệp cơ

雙葉機

song diệp cơ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Loại máy bay có hai lớp cánh.

▸ Từng từ: 雙葉機

機杼一家 cơ trữ nhất gia

機杼一家

cơ trữ nhất gia

Từ điển trích dẫn

1. Phong cách văn chương riêng của một nhà. ◇Ấu học quỳnh lâm 幼學瓊林: "Văn chương kì dị, viết ki trữ nhất gia" 文章奇異, 曰機杼一家 (Văn sự loại 文事類).

▸ Từng từ: 機杼一家

直昇飛機 trực thăng phi cơ

直昇飛機

trực thăng phi cơ

phồn thể

Từ điển phổ thông

máy bay trực thăng

▸ Từng từ: 直昇飛機

鷗鷺忘機 âu lộ vong cơ

鷗鷺忘機

âu lộ vong cơ

Từ điển trích dẫn

1. Bạn với chim âu mà quên việc đời, chỉ sự ở ẩn. ◇ Lục Du 陸游: "Kính hồ tây bạn thu thiên khoảnh, âu lộ cộng vong ki" 鏡湖西畔秋千頃, 鷗鷺共忘機 (Ô dạ đề 烏夜啼, Thế sự tòng lai quán kiến từ 世事從來慣見詞).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ở ẩn mà quên việc đời.

▸ Từng từ: 鷗鷺忘機