Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

指 - chỉ

僂指 lũ chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Co ngón tay mà đếm. ◇ Khâu Phùng Giáp 丘逢甲: "Tuế thập vạn nhân xuất thử quan, Lũ chỉ lai quy thập vô tứ" 歲十萬人出此關, 僂指來歸十無四 (Sán Đầu hải quan ca 汕頭海關歌).

▸ Từng từ: 僂指

婁指 lũ chỉ

婁指

lũ chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cong ngón tay lại mà đếm. Đếm bằng các đốt ngón tay.

▸ Từng từ: 婁指

彈指 đàn chỉ

彈指

đàn chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Búng ngón tay. Biểu thị hoan hỉ, chấp thuận, cảnh cáo, v.v. § Nguyên là phong tục người Ấn Độ. Sau cũng có nghĩa là: bày tỏ tình tự kích động. ◇ Pháp Hoa Kinh 法華經: "Nhất thì khánh khái, câu cộng đàn chỉ, thị nhị âm thanh, biến chí thập phương chư phật thế giới, địa giai lục chủng chấn động" 一時謦欬, 俱共彈指, 是二音聲, 遍至十方諸佛世界, 地皆六種震動 (Như Lai thần lực phẩm đệ nhị thập nhất 如來神力品第二十一) Đồng thời tằng hắng, cùng búng ngón tay, hai tiếng đó vang khắp mười phương chư Phật, đất đều chấn động sáu cách.
2. Tỉ dụ thời gian rất ngắn, trong chớp mắt. ◇ Phổ Nhuận đại sư 普潤大師: "Tăng kì vân: Nhị thập niệm vi nhất thuấn, nhị thập thuấn danh nhất đàn chỉ" 僧祇云: 二十念為一瞬, 二十瞬名一彈指 (Phiên dịch danh nghĩa tập 翻譯名義集, Thì phân 時分, Đát sát na 怛剎那).
3. Tỉ dụ thời gian qua rất nhanh. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Đàn chỉ hựu quá liễu tam tứ niên, Vương Miện khán thư, tâm hạ dã trước thật minh bạch liễu" 彈指又過了三四年, 王冕看書, 心下也著實明白了 (Đệ nhất hồi).
4. Tỉ dụ dễ dàng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Khước thuyết Chu Du, Lỗ Túc hồi trại, Túc viết: Đô đốc như hà diệc hứa Huyền Đức thủ Nam Quận? Du viết: Ngô đàn chỉ khả đắc Nam Quận, lạc đắc hư tố nhân tình" 卻說周瑜, 魯肅回寨, 肅曰: 都督如何亦許玄德取南郡? 瑜曰: 吾彈指可得南郡, 落得虛做人情 (Đệ ngũ nhất hồi) Lại nói Chu Du, Lỗ Túc về đến trại. Túc hỏi: Làm sao đô đốc hứa cho Huyền Đức lấy Nam Quận? Du nói: Ta búng ngón tay cũng lấy được Nam Quận, ta nói thế chẳng qua để lấy lòng họ đó thôi.

▸ Từng từ: 彈指

手指 thủ chỉ

手指

thủ chỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

ngón tay

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngón tay.

▸ Từng từ: 手指

拇指 mẫu chỉ

拇指

mẫu chỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

ngón tay cái

▸ Từng từ: 拇指

拶指 tạt chỉ

拶指

tạt chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kẹp các đầu ngón tay ngón chân, một hình phạt thời xưa.

▸ Từng từ: 拶指

指事 chỉ sự

指事

chỉ sự

Từ điển trích dẫn

1. Một trong sáu cách tạo ra chữ Hán ("lục thư" 六書), nhân vì không có hình tượng cụ thể, dùng phù hiệu tượng trưng biểu thị ý nghĩa, như "thượng" 上, "hạ" 下.
2. Tay chỉ vật gì đó. ◇ Lưu Hi 劉熙: "Chỉ sự sử nhân dã" 指事使人也 (Thích danh 釋名, Thích trưởng ấu 釋長幼) Trỏ tay sai khiến người khác.
3. Bày tỏ sự lí, miêu thuật sự vật. ◇ Tô Thuấn Khâm 蘇舜欽: "Hiệu Đỗ Tử Mĩ tác thi, kì kính tiễu nghiêm mật, chỉ sự phiếm tình" 效杜子美作詩, 其勁峭嚴密, 指事泛情 (Đại lí bình sự Đỗ Quân mộ chí 大理評事杜君墓志) Phỏng Đỗ Tử Mĩ làm thơ, cứng cỏi chót vót nghiêm mật, miêu thuật trữ tình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ việc, tên một trong sáu cách viết chữ Trung Hoa.

▸ Từng từ: 指事

指令 chỉ lệnh

指令

chỉ lệnh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

mệnh lệnh, chỉ thị

指令

chỉ lịnh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

mệnh lệnh, chỉ thị

▸ Từng từ: 指令

指使 chỉ sử

指使

chỉ sử

Từ điển trích dẫn

1. Sai khiến, sai bảo. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Đầu lĩnh đáo thử, tất hữu chỉ sử" 頭領到此, 必有指使 (Đệ thất thập tứ hồi) Đầu lĩnh đến đây, chắc hẳn có gì sai bảo.
2. Ở đằng sau xúi giục.
3. Quân quan bậc thấp, thuộc hạ của tướng lĩnh hoặc của quan châu huyện, để sai bảo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ tay mà sai, ý nói sai khiến.

▸ Từng từ: 指使

指出 chỉ xuất

指出

chỉ xuất

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ điểm, chỉ cho thấy rõ. ◇ Diệp Đình Quản 葉廷琯: "Chí "Thi thoại" trung gian hữu ngữ ý tiểu ngộ, tằng kinh chư gia chỉ xuất" 至詩話中間有語意小誤, 曾經諸家指出 (Xuy võng lục 吹網錄, Thạch lâm thi thoại 石林詩話).
2. Đề xuất, đưa ra luận điểm hoặc cách nhìn.

▸ Từng từ: 指出

指南 chỉ nam

指南

chỉ nam

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ dẫn, hướng dẫn, hướng đạo

Từ điển trích dẫn

1. Đường lối, sách chỉ dẫn. ◎ Như: "lữ hành chỉ nam" 旅行指南.
2. Chỉ dẫn đường lối phương pháp, hướng dẫn (như kim nam châm trong địa bàn, luôn luôn chỉ đúng về phía nam). ◇ Trương Hành 張衡: "Bỉ tai dư hồ! Tập phi nhi toại mê dã, hạnh kiến chỉ nam ư ngô tử" 鄙哉予乎! 習非而遂迷也, 幸見指南於吾子 (Đông Kinh phú 東京賦) Ôi ta lầm lạc cả rồi, nay may được ngài chỉ hướng cho (thấy đâu là nam đâu là bắc).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ về hướng nam, ý nói trỏ đường dẫn, giống như cây kim trong địa bàn, lúc nào cũng chỉ về hướng nam để tàu bè biết phương hướng mà đi.

▸ Từng từ: 指南

指婚 chỉ hôn

指婚

chỉ hôn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đám cươí được sắp đặt ấn định, cô dâu rễ không có quyền tự do lựa chọn.

▸ Từng từ: 指婚

指定 chỉ định

指定

chỉ định

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ định, chỉ rõ, lựa chọn, bổ nhiệm

Từ điển trích dẫn

1. Xác định, nhận định. ◇ Thượng Trọng Hiền 尚仲賢: "Ngã hựu thị cá biện sĩ, nhất khẩu chỉ định nhĩ yếu cử binh quy Hán" 我又是個辯士, 一口指定你要舉兵歸漢 (Khí Anh Bố 氣英布, Đệ nhất chiệp).
2. Trỏ, chỉ. ◇ Tây du kí 西遊記: "Thiền sư đại hỉ đạo: "Hảo, hảo, hảo!" Hựu chỉ định hành giả, vấn đạo: "Thử vị thị thùy?"" 禪師大喜道: "好, 好, 好!" 又指定行者, 問道: "此位是誰?" (Đệ thập cửu hồi) Thiền sư mừng lắm nói: "Tốt! Tốt! Tốt!" Lại trỏ Hành Giả hỏi: "Vị này là ai?".

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trong ý đã sắp đặt trước — Lựa chọn người nào vào việc gì.

▸ Từng từ: 指定

指导 chỉ đạo

指导

chỉ đạo

giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ đạo, hướng dẫn, chỉ huy, điều khiển

▸ Từng từ: 指导

指導 chỉ đạo

指導

chỉ đạo

phồn thể

Từ điển phổ thông

chỉ đạo, hướng dẫn, chỉ huy, điều khiển

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ thị dẫn đạo. ☆ Tương tự: "lĩnh đạo" 領導, "chỉ huy" 指揮, "dẫn đạo" 引導. ◇ Huống Chu Di: 況周頤: "Khổ ư bất tự tri, hựu vô sư hữu chỉ đạo chi nhĩ" 苦於不自知, 又無師友指導之耳 (Huệ Phong từ thoại 蕙風詞話, Quyển nhất) Khổ ở chỗ không tự biết, lại không có thầy bạn hướng dẫn dạy bảo cho.

▸ Từng từ: 指導

指尺 chỉ xích

指尺

chỉ xích

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngón tay và thước, chỉ sự gần gũi.

▸ Từng từ: 指尺

指引 chỉ dẫn

指引

chỉ dẫn

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ bảo hướng dẫn. ◇ Lữ Nham 呂岩: "Nhược ngộ cao nhân chỉ dẫn, Đô lai bất phí công trình" 若遇高人指引, 都來不費功程 (Tây giang nguyệt 西江月, Từ chi nhị 詞之二).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ đường và đưa đi, ý nói bảo rõ cho biết mà làm.

▸ Từng từ: 指引

指挥 chỉ huy

指挥

chỉ huy

giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ huy, chỉ đạo, điều hành, điều khiển

▸ Từng từ: 指挥

指掌 chỉ chưởng

指掌

chỉ chưởng

Từ điển trích dẫn

1. Tỉ dụ sự lí rõ ràng hoặc rất dễ hiểu. ◇ Luận Ngữ 論語: "Hoặc vấn đế chi thuyết. Tử viết: "Bất tri dã. Tri kì thuyết giả chi ư thiên hạ dã, kì như kì chư tư hồ?" Chỉ kì chưởng" 或問禘之說. 子曰: 不知也. 知其說者之於天下也, 其如示諸斯乎? 指其掌 (Bát dật 八佾) Có người hỏi về thuyết tế đế. Khổng Tử đáp: "Không biết. Nếu biết thuyết ấy, thì việc trị thiên hạ cũng như ở trong cái này chăng?" (Ngài vừa nói vừa) chỉ vào bàn tay của mình.
2. Tỉ dụ làm được rất dễ dàng. ◇ Tam quốc chí 三國志: "Thục vi thiên hạ tác hoạn, sử dân bất đắc an tức, kim ngã phạt chi, như chỉ chưởng nhĩ" 蜀為天下作患, 使民不得安息, 今我伐之, 如指掌耳 (Chung Hội truyện 鍾會傳) Thục làm thiên hạ loạn lạc, khiến cho dân không được ở yên sinh sống. Nay ta thảo phạt, dễ như trở bàn tay.
3. Ngón tay và bàn tay.
4. Đập tay, vỗ tay. ◇ Từ Cán 徐幹: "Nhiên trịch mục chỉ chưởng, cao đàm đại ngữ" 然擲目指掌, 高談大語 (Trung luận 中論, Khiển giao 譴交).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ vào bàn tay, ý nói rất dễ dàng.

▸ Từng từ: 指掌

指控 chỉ khống

指控

chỉ khống

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

kết tội, buộc tội

▸ Từng từ: 指控

指揮 chỉ huy

指揮

chỉ huy

phồn thể

Từ điển phổ thông

chỉ huy, chỉ đạo, điều hành, điều khiển

Từ điển trích dẫn

1. Ra lệnh, chỉ thị cho người khác làm. ◇ Tiết Nhân Quý chinh Liêu sự lược 薛仁貴征遼事略: "Tiết Nhân Quý chỉ huy sĩ tốt, dục lập vân thê" 薛仁貴指揮士卒, 欲立雲梯 Tiết Nhân Quý chỉ huy binh sĩ, muốn bắc thang mây.
2. Người ra lệnh. ◎ Như: "nhạc đoàn chỉ huy" 樂團指揮.
3. Tên chức quan. § Từ đời nhà Đường tới nhà Minh có "đô chỉ huy sứ" 都指揮使.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ vẫy, ý nói sai khiến.

▸ Từng từ: 指揮

指摘 chỉ trích

指摘

chỉ trích

Từ điển trích dẫn

1. Vạch ra khuyết điểm, chỗ sai lầm. ◇ Bắc sử 北史: "Chỉ trích kinh sử mậu ngộ, vi độc thư kí tam quyển, thì nhân phục kì tinh bác" 指摘經史謬誤, 為讀書記三卷, 時人服其精博 (Vương Tuệ Long truyện 王慧龍傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đem cái xấu của người ta mà chê trách.

▸ Từng từ: 指摘

指教 chỉ giáo

指教

chỉ giáo

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ dạy, chỉ bảo. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Như kim ngộ kiến thư thư, chân thị thiên duyên xảo hợp, cầu thư thư chỉ giáo" 如今遇見姐姐, 真是天緣巧合, 求姐姐指教 (Đệ lục thập tam hồi) Bây giờ được gặp chị, thực là duyên trời đem lại, nhờ chị bảo giúp cho.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ đường và dạy cho biết.

▸ Từng từ: 指教

指数 chỉ số

指数

chỉ số

giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ số, chỉ mục, số đo

▸ Từng từ: 指数

指數 chỉ số

指數

chỉ số

phồn thể

Từ điển phổ thông

chỉ số, chỉ mục, số đo

Từ điển trích dẫn

1. Con số nhỏ ở phía trên bên mặt một nguyên tự, biểu thị bậc lũy thừa của số này. ◎ Như: m², 2 là "chỉ số" 指數 của m, m² = m x m.
2. Những số biểu thị tình trạng biến thiên, mức độ tăng giảm... của một một thứ gì đó (vật giá, dân số...) (tiếng Pháp: index).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con số trỏ sự việc gì, tình trạng gì ( index ).

▸ Từng từ: 指數

指日 chỉ nhật

指日

chỉ nhật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngay ngày hôm đó. Nội trong ngày.

▸ Từng từ: 指日

指明 chỉ minh

指明

chỉ minh

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ ra rõ ràng, điểm xuất. ◇ Chương Bỉnh Lân 章炳麟: "Kim thế kỉ vi tiến bộ phát kiến chi thì đại, hữu tân sự vật, thành phi tân tạo ngữ bất túc chỉ minh" 今世紀為進步發見之時代, 有新事物, 誠非新造語不足指明 (Văn học thuyết lệ 文學說例).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tỏ rõ, nói rõ ra.

▸ Từng từ: 指明

指望 chỉ vọng

指望

chỉ vọng

Từ điển trích dẫn

1. Trông mong, kì vọng. § Cũng như "phán vọng" 盼望, "phán nguyện" 盼願, "hi vọng" 希望. ◇ Ngũ đại sử bình thoại 五代史平話: "Chiến vô bất thắng, công vô bất phục, dã chỉ vọng thùy danh trúc bạch" 戰無不勝, 功無不服, 也指望垂名竹帛 (Lương sử 梁史, Quyển thượng).
2. Suy đoán, liệu tưởng. ◇ Đổng Giải Nguyên 董解元: "Thượng sao lí chỉ hoán tố bách niên giai lão, thùy chỉ vọng thị tha một hạ sao" 上梢裏只喚做百年偕老, 誰指望是他沒下梢 (Tây sương kí chư cung điệu 西廂記諸宮調, Quyển thất).

▸ Từng từ: 指望

指标 chỉ tiêu

指标

chỉ tiêu

giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ tiêu, mục tiêu, mức đặt ra

▸ Từng từ: 指标

指標 chỉ tiêu

指標

chỉ tiêu

phồn thể

Từ điển phổ thông

chỉ tiêu, mục tiêu, mức đặt ra

Từ điển trích dẫn

1. Mục tiêu muốn đạt tới (quy định trong kế hoạch). ◇ Lí Chuẩn 李準: "Kim niên cha môn giá ki vạn mẫu tiểu mạch, đô thị tam thủy ngũ phì, chỉ tiêu thị tứ bách cân" 今年咱們這幾萬畝小麥, 都是三水五肥, 指標是四百斤 (Canh vân kí 耕云記, Nhị).
2. Cũng như: "lập chí" 立志, "tiêu chí" 標志. § Xem hai từ này. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Lỗ Tấn tinh thần tại giá thập niên gian sở phát sanh đích lĩnh đạo tác dụng, Văn Nhất Đa tựu thị tối minh hiển đích nhất cá chỉ tiêu" 魯迅精神在這十年間所發生的領導作用, 聞一多就是最明顯的一個指標 (Thiên địa huyền hoàng 天地玄黃, Lỗ Tấn hòa ngã môn đồng tại 魯迅和我們同在).

▸ Từng từ: 指標

指環 chỉ hoàn

指環

chỉ hoàn

Từ điển trích dẫn

1. Nhẫn đeo ngón tay. § Cũng gọi là "ước chỉ" 約指, "giới chỉ" 戒指.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhẫn đeo ngón tay.

▸ Từng từ: 指環

指甲 chỉ giáp

指甲

chỉ giáp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

móng tay

Từ điển trích dẫn

1. Móng tay, móng chân.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Móng tay, móng chân.

▸ Từng từ: 指甲

指目 chỉ mục

指目

chỉ mục

Từ điển trích dẫn

1. Không dùng tay chỉ mà đưa mắt làm cho chú ý. ◇ Sử Kí 史記: "Đán nhật, tốt trung vãng vãng ngữ, giai chỉ mục Trần Thắng" 旦日, 卒中往往語, 皆指目陳勝 (Trần Thiệp thế gia 陳涉世家) Đến sáng, binh lính chốc chốc lại xì xào với nhau, đưa mắt chỉ cho nhau biết Trần Thắng.
2. Nhìn kĩ, chú mắt nhìn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tay trỏ mắt nhìn, chỉ sự chú ý.

▸ Từng từ: 指目

指示 chỉ thị

指示

chỉ thị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ thị, sắc lệnh, mệnh lệnh

Từ điển trích dẫn

1. Lấy tay chỉ cho xem. ◇ Sử Kí 史記: "Tương Như kiến Tần vương vô ý thường thành, nãi tiền viết: Bích hữu hà, thỉnh chỉ thị vương" 相如見秦王無意償城, 乃前曰: 璧有瑕, 請指示王 (Liêm Pha Lạn Tương Như liệt truyện 廉頗藺相如列傳) Tương Như thấy vua Tần không có ý trả thành (cho Triệu), bèn tiến lên nói: Ngọc bích có vết, tôi xin chỉ cho nhà vua xem.
2. Chỉ điểm, chỉ dẫn. ◇ La Quán Trung 羅貫中: "Thần đẳng thác thánh chủ hồng phúc, mã đáo xứ thành công, ngưỡng thính thần sách miếu toán, chỉ thị nhất nhị" 臣等托聖主洪福, 馬到處成功, 仰聽神策廟算, 指示一二 (Phong vân hội 風雲會, Đệ tam chiệp).
3. Cấp trên đối với cấp dưới đưa ra ý kiến hoặc văn kiện (có tính cách truyền lệnh để thi hành).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ bảo cho thấy rõ.

▸ Từng từ: 指示

指諭 chỉ dụ

指諭

chỉ dụ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lời vua nói với quan hoặc dân để bày rõ ý mình.

▸ Từng từ: 指諭

指責 chỉ trách

指責

chỉ trách

phồn thể

Từ điển phổ thông

phê bình, phê phán, chê trách

Từ điển trích dẫn

1. Trách bị, chỉ trích, quở trách, bắt lỗi. ◇ Liệt nữ truyện 列女傳: "Chỉ trách lệnh duẫn, từ thậm hữu độ" 指責令尹, 辭甚有度 (Sở giang ất mẫu 楚江乙母).

▸ Từng từ: 指責

指责 chỉ trách

指责

chỉ trách

giản thể

Từ điển phổ thông

phê bình, phê phán, chê trách

▸ Từng từ: 指责

指道 chỉ đạo

指道

chỉ đạo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ đường, chỉ đường.

▸ Từng từ: 指道

指骨 chỉ cốt

指骨

chỉ cốt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xương đốt ngón tay ( phalanges ).

▸ Từng từ: 指骨

指點 chỉ điểm

指點

chỉ điểm

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ dạy, dẫn đạo. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Tiểu thư mỗi nhật câu trứ tha tại phòng lí, giảng tứ thư, độc văn chương, Công Tôn dã tại bàng chỉ điểm" 小姐每日拘著他在房裡, 講四書, 讀文章, 公孫也在傍指點 (Đệ thập tam hồi).
2. Nghị luận, phê bình, bới lông tìm vết. ◇ Bạch Cư Dị 白居易: "Thì tao nhân chỉ điểm, Sổ bị quỷ da du" 時遭人指點, 數被鬼揶揄 (Đông nam hành 東南行) Có lúc gặp người bươi móc, Mấy người bị ma trêu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ cho biết.

▸ Từng từ: 指點

暗指 ám chỉ

暗指

ám chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ ngầm, ý nói ngầm cho người khác biết ý riêng kín đáo của mình.

▸ Từng từ: 暗指

枝指 kì chỉ

枝指

kì chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Ngón tay ngón chân mọc thừa ra bên cạnh ngón cái.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngón tay ngón chân mọc thêm ra ( từ một ngón mà mọc tẽ ra ).

▸ Từng từ: 枝指

鉤指 câu chỉ

鉤指

câu chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái nhẫn ( đeo ở ngón tay ).

▸ Từng từ: 鉤指

顧指 cố chỉ

顧指

cố chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Lấy mắt nhìn, ngón tay chỉ mà xong việc. ◇ Trang Tử 莊子: "Thủ nạo cố chỉ, tứ phương chi dân, mạc bất câu chí" 手撓顧指, 四方之民, 莫不俱至 (Thiên địa 天地) Chỉ đưa ngón tay lên hay liếc mắt mà dân chúng bốn phương đều quy phục.

▸ Từng từ: 顧指

髮指 phát chỉ

髮指

phát chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tóc dựng ngược lên, ý nói giận lắm.

▸ Từng từ: 髮指

點指 điểm chỉ

點指

điểm chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ấn ngón tay vào giấy, tức lăn tay — Trỏ cho biết, báo cho hay. Cũng nói là Chỉ điểm.

▸ Từng từ: 點指

無名指 vô danh chỉ

無名指

vô danh chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngón tay không tên, tức ngón thứ tư tính từ ngón cái, ta gọi là ngón áp út.

▸ Từng từ: 無名指

指天畫地 chỉ thiên hoạch địa

指天畫地

chỉ thiên hoạch địa

Từ điển trích dẫn

1. Huy động chỉ tay trên dưới phải trái làm phép thuật của đạo giáo.
2. Lúc nói năng lấy tay chỉ trỏ, thái độ hăng hái mạnh mẽ. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Lưu hựu chỉ thiên hoạch địa, sất mạ bất hưu" 劉又指天畫地, 叱罵不休 (Lưu tính 劉姓) Họ Lưu vẫn quơ tay múa chân, quát mắng không thôi.
3. Thề thốt cầu chú.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ trời vạch đất, tức cử chỉ buông thả, không giữ gìn ý tứ.

▸ Từng từ: 指天畫地

指東畫西 chỉ đông hoạch tây

指東畫西

chỉ đông hoạch tây

Từ điển trích dẫn

1. Trỏ phía đông vạch phía tây. Tỉ dụ nói năng lung tung. ◇ Ngũ đăng hội nguyên 五燈會元: "Bất dụng chỉ đông hoạch tây, thật địa thượng đạo tương nhất cú lai" 不用指東畫西, 實地上道將一句來 (Long Khánh Khánh Nhàn thiền sư 隆慶慶閑禪師).
2. Hình dung tay chỉ trỏ lúc nói chuyện. ◇ Đông Chu liệt quốc chí 東周列國志: "Diện vô cụ sắc, tuyển trứ lưỡng cá chỉ đầu, chỉ đông hoạch tây, thuyết xuất nhất đoạn lợi hại lai" 面無懼色, 選著兩個指頭, 指東畫西, 說出一段利害來 (Đệ tứ thập tam hồi) (Chúc Vũ) nét mặt không sợ hãi gì cả, lấy hai đầu ngón tay, vừa chỉ trỏ vừa nói ra hết những điều lợi hại (cho Tần Mục Công nghe).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ phía đông vạch phía tây, nói năng lung tung, không ra gì.

▸ Từng từ: 指東畫西

指腹為婚 chỉ phúc vi hôn

指腹為婚

chỉ phúc vi hôn

Từ điển trích dẫn

1. Tục cưới gả thời xưa. Hai gia đình có bà có thai, chỉ bụng hứa gả con trai hay gái cho nhau. § Còn gọi là "chỉ phúc thành thân" 指腹成親, "chỉ phúc vi thân" 指腹為親.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ bụng mà nói chuyện cưới xin, ý nói cha mẹ đôi bên hứa gả con cho nhau từ khi cô dâu chú rễ còn trong bụng mẹ.

▸ Từng từ: 指腹為婚

指雞罵犬 chỉ kê mạ khuyển

指雞罵犬

chỉ kê mạ khuyển

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ gà mắng chó, chửi xéo, chửi bóng chửi gió.

▸ Từng từ: 指雞罵犬

指雞罵狗 chỉ kê mạ cẩu

指雞罵狗

chỉ kê mạ cẩu

Từ điển trích dẫn

1. Trỏ gà mắng chó. Nghĩa bóng: Chửi xéo, chửi bóng gió. § Cũng nói: "chỉ tang mạ hòe" 指桑罵槐. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tâm lí tảo dĩ bất tự tại, chỉ kê mạ cẩu, nhàn ngôn nhàn ngữ đích loạn náo" 心裡早已不自在, 指雞罵狗, 閒言閒語的亂鬧 (Đệ thất thập nhất hồi) Trong lòng lấy làm khó chịu, liền chửi mèo quèo chó, nói nọ nói kia náo loạn cả lên.

▸ Từng từ: 指雞罵狗

指鹿為馬 chỉ lộc vi mã

指鹿為馬

chỉ lộc vi mã

Từ điển trích dẫn

1. Trỏ hươu bảo là ngựa. § Ý nói làm điên đảo đen trắng, rối loạn phải trái. ◇ Tần tính lục quốc bình thoại 秦併六國平話: "Triệu Cao lộng quyền, chỉ lộc vi mã, khi áp quần thần" 趙高弄權, 指鹿為馬, 欺壓群臣 (Quyển thượng) Triệu Cao lộng quyền, chỉ hươu bắt nói là ngựa, coi thường áp đảo các quan.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trỏ hươu làm ngựa, ý nói lầm lẫn, không phân biệt phải trái hay dở.

▸ Từng từ: 指鹿為馬

首屈一指 thủ khuất nhất chỉ

首屈一指

thủ khuất nhất chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Hạng nhất, số một, giỏi nhất. § Bấm tay tính, lấy ngón cái biểu thị đệ nhất hoặc ưu tú nhất. ◎ Như: "đàm đáo cầu kĩ dữ kì nghệ, tha đô thị thủ khuất nhất chỉ" 談到球技與棋藝, 他都是首屈一指.

▸ Từng từ: 首屈一指