故 - cố
世故 thế cố

Từ điển trích dẫn

1. Sinh kế. ◇ Liệt Tử : "Gia lũy vạn kim. Bất trị thế cố, phóng ý sở hảo" . , (Dương Chu ) Gia sản tích chứa hàng vạn tiền. Không cần lo liệu sinh kế, chỉ phóng túng làm theo ý thích của mình.
2. Sự tình trên đời. ◇ Lí Thương Ẩn : "Thế cố thôi thiên, Niên hoa nhẫm nhiễm" , (Vi hạ bạt viên ngoại... ...) Việc đời đùn đẩy đổi thay, Tuổi hoa thấm thoát.
3. Biến loạn, biến cố. ◇ Lưu Vũ Tích : "Khởi phi tao li thế cố, ích cảm kì ngôn chi chí da!" , (Thượng Đỗ tư đồ thư ).
4. Nhân tình thế tục. ◇ Lão tàn du kí : "Chỉ nhân đãn hội độc thư, bất am thế cố, cử thủ động túc tiện thác" , , 便 (Đệ thập hồi) Chỉ có kiến thức trong sách vở, không am hiểu nhân tình thế thái, giơ tay động chân một cái là hỏng.
5. Ý nói biết xử sự khôn ngoan lịch duyệt. ◇ Mao Thuẫn : "Tha giác đắc giá lưỡng vị niên khinh đích cô nương, thần bí nhi hựu bình phàm, thế cố nhi hựu thiên chân" , , (Đoán luyện , Cửu ).
6. Thế giao, cố giao. ◇ Lô Luân : "Thế cố tương phùng các vị nhàn, Bách niên đa tại li biệt gian" , (Phó Quắc Châu lưu biệt cố nhân ).

▸ Từng từ:
事故 sự cố

sự cố

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

sự cố, bất trắc

Từ điển trích dẫn

1. Sự tình, vấn đề. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Nguyên chánh bỉnh chúc quan thư, kiến Bố chí, viết: Ngô nhi lai hữu hà sự cố?" , , : ? (Đệ tam hồi) Đinh Nguyên đang thắp nến xem sách, thấy Lã Bố đến bèn hỏi: Con vào có việc gì?
2. Nguyên nhân, duyên cố. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Tử Long thử khứ, tất hữu sự cố" , (Đệ tứ thập nhất hồi) Tử Long bỏ đi như vậy, chắc hẳn có nguyên nhân gì đó.
3. Biến cố. ☆ Tương tự: "sự biến" .
4. Tai nạn, tai họa bất ngờ. ◎ Như: "giao thông sự cố" tai nạn giao thông.
5. Cớ, lí do (giả thác). ◇ Tỉnh thế hằng ngôn : "Tào Phi hàm kì cựu hận, dục tầm sự cố sát chi" , (Tam hiếu liêm ) Tào Phi ôm hận cũ, muốn tìm cớ giết đi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nguyên nhân gây nên việc.

▸ Từng từ:
以故 dĩ cố

Từ điển trích dẫn

1. Cho nên, sở dĩ. ◇ Sử Kí : "Chư công dĩ cố nghiêm trọng chi, tranh vi dụng" , (Du hiệp liệt truyện ) Mọi người vì thế đều kính trọng (Quách Giải), tranh nhau làm việc cho ông.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cho nên. Vì vậy cho nên.

▸ Từng từ:
何故 hà cố

hà cố

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

vì sao, tại sao

▸ Từng từ:
典故 điển cố

Từ điển trích dẫn

1. Điển lễ và thành lệ. ◇ Bắc sử : "Long Chi tính hảo tiểu xảo, chí ư công gia vũ nghi, bách hí phục chế, thì hữu cải dịch, bất tuần điển cố, thì luận phi chi" , , , , , (Cao Long Chi truyện ).
2. Điển tích. § Từ ngữ trong thơ văn dẫn dụng sự việc thời xưa hoặc có lai lịch xuất xứ. ◇ Hồng Lâu Mộng : "Ngã giá hội tử tổng tưởng bất khởi thập ma điển cố xuất xứ lai" (Đệ thập thất hồi) Bây giờ tôi nghĩ mãi cũng chẳng nhớ ra được điển tích nào.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Những chuyện xưa chép trong sách vở. Những chuyện chép trong sách vở xưa.

▸ Từng từ:
原故 nguyên cố

Từ điển trích dẫn

1. Cái cớ đầu tiên gây ra sự việc.
2. ☆ Tương tự: "duyên cố" , "nguyên do" , "nguyên nhân" .
3. ★ Tương phản: "kết quả" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nguồn gốc lí do gây ra sự việc.

▸ Từng từ:
國故 quốc cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc thay đổi lớn lao trong nước.

▸ Từng từ:
多故 đa cố

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều hoạn nạn. ◇ Ban Bưu : "Ai sinh dân chi đa cố" (Bắc chinh phú ) Thương xót cho dân sinh nhiều hoạn nạn.
2. Nhiều xảo quyệt, gian trá. ◇ Hoài Nam Tử : "Thị dĩ thượng đa cố, tắc hạ đa trá" , (Chủ thuật ) Ấy là bề trên nhiều xảo quyệt, thì kẻ dưới lắm giả dối.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vất vả, nhiều gian nan.

▸ Từng từ:
已故 dĩ cố

dĩ cố

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đã chết, đã mất, đã qua đời

▸ Từng từ:
掌故 chưởng cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc xảy ra từ xưa được ghi chép trong sách vở. Cũng như Điển cố hoặc Cố sự.

▸ Từng từ:
故乡 cố hương

cố hương

giản thể

Từ điển phổ thông

quê cũ, quê hương

▸ Từng từ:
故事 cố sự

cố sự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chuyện cũ

Từ điển trích dẫn

1. "Cổ sự" : Lệ cũ, cựu lệ.
2. "Cố sự" : Chuyện xưa truyền lại, truyện kể, cựu sự, cựu nghiệp. ◇ Sử Kí : "Dư sở vị thuật cố sự, chỉnh tề kì thế truyền, phi sở vị tác dã" , , (Thái sử công tự tự ) Cái tôi gọi là thuật lại chuyện cũ, sắp đặt những tài liệu truyền lại từ các đời, không phải là sáng tác.
3. "Cố sự" : Điển cố. ◇ Âu Dương Tu : "Tự "Tây Côn tập" xuất, thì nhân tranh hiệu chi. Thi thể nhất biến, nhi tiên sanh lão bối hoạn kì đa dụng cố sự, chí ư ngữ tích nan hiểu" 西, . , , (Lục nhất thi thoại ).
4. "Cố sự" : Chuyện xảy ra. § Như "sự cố" . ◇ Hồng Lâu Mộng : "Cật nị liễu tràng tử, thiên thiên hựu náo khởi cố sự lai liễu" , (Đệ lục thập nhất hồi) Ăn cho đầy ruột rồi mỗi bữa bới ra cho nhiều chuyện.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chuyện cũ việc xưa. Có nghĩa như Điển cố.

▸ Từng từ:
故交 cố giao

Từ điển trích dẫn

1. Bạn cũ. § Cũng nói "cố nhân" , "cố hữu" , "cựu giao" , "cựu hữu" , "nhã cố" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tình bạn xưa.

▸ Từng từ:
故人 cố nhân

Từ điển trích dẫn

1. Bạn cũ. ☆ Tương tự: "cố giao" , "cố cựu" , "cố hữu" , "cựu hữu" . ★ Tương phản: "tân tri" , "tân hữu" . ◇ Lí Bạch : "Phù vân du tử ý, Lạc nhật cố nhân tình" , (Tống hữu nhân ).
2. Vợ trước. ◇ Vô danh thị : "Tân nhân tòng môn nhập, Cố nhân tòng các khứ" , (Cổ thi thượng san thải mi vu ) Người mới theo cửa vào, Người cũ theo gác đi.
3. Người đã chết. ◇ Nho lâm ngoại sử : "Ngã bệ kiến hồi lai, tòng giá lí quá, chánh yếu hội hội nhĩ phụ thân, bất tưởng dĩ tố cố nhân" , , , (Đệ nhị thập lục hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bạn cũ — Người vợ cũ. Người tình xưa.

▸ Từng từ:
故友 cố hữu

Từ điển trích dẫn

1. Bạn cũ. ◇ Hàn Dũ : "Thiếu niên lạc tân tri, Suy mộ tư cố hữu" , (Trừ quan phó khuyết... ) Tuổi trẻ mừng bạn mới, Về già suy yếu nhớ bạn xưa.
2. Người bạn đã chết. ◇ Nhan Huyên : "Thư trai dĩ hoán đương thì chủ, Thi bích không đề cố hữu danh" , (Quá Trương Hỗ xử sĩ cố cư ) Thư phòng đã đổi chủ thời đó, Vách thơ không còn đề tên người bạn quá cố.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bạn cũ.

▸ Từng từ:
故國 cố quốc

Từ điển trích dẫn

1. Nước xưa cũ trong lịch sử.
2. Tổ quốc. ◇ Sử Kí : "Thần văn vi tử quá cố quốc nhi bi, ư thị tác mạch tú chi ca" , (Hoài Nam Vương truyện ).
3. Cố hương. ◇ Đỗ Phủ : "Thủ túy tha hương khách, Tương phùng cố quốc nhân" , (Thướng Bạch Đế thành ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nước cũ. Quê xưa. Đoạn trường tân thanh có câu.

▸ Từng từ:
故園 cố viên

Từ điển trích dẫn

1. Cố hương. ◇ Quán Hưu : "Cố viên li loạn hậu, Thập tải thủy phùng quân" , (Hoài thượng phùng cố nhân ).
2. Vườn cũ. ◇ Nguyên Chẩn : "Thâm phao cố viên lí, Thiểu chủng quý nhân gia" , (Cảm thạch lựu nhị thập vận ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vườn cũ. Nhà cha mẹ ở quê hương. Chỉ quê xưa.

▸ Từng từ:
故土 cố thổ

Từ điển trích dẫn

1. Cố hương, gia hương. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn : "(Lưu Kì) thử thì sang khẩu cửu dũ, tư tưởng yếu hồi cố thổ" (), (Lưu tiểu quan thư hùng huynh đệ ).
2. Đất cũ có từ trước. ◎ Như: "hứa hoàn cố thổ" hứa trả lại đất cũ (trước đây đã bị chiếm).
3. Chỉ thiên hạ của triều đại trước.
4. Chỉ tổ quốc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đất cũ. Quê xưa.

▸ Từng từ:
故宇 cố vũ

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ ở ngày trước. Chỉ cố quốc, gia hương. ◇ Khuất Nguyên : "Hà sở độc vô phương thảo hề, Nhĩ hà hoài hồ cố vũ?" , ? (Li tao ) Ở nơi nào mà chẳng có cỏ thơm, Sao lại cứ phải nhớ thương nước cũ?

▸ Từng từ:
故居 cố cư

cố cư

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chỗ ở cũ, nơi ở cũ

▸ Từng từ:
故意 cố ý

cố ý

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cố ý, cố tình, chủ tâm, có tính toán

Từ điển trích dẫn

1. Hữu ý, có ý. ☆ Tương tự: "tồn tâm" , "hữu tâm" , "hữu ý" . ★ Tương phản: "ý ngoại" , "vô tâm" , "vô ý" . ◇ Hồng Lâu Mộng : "Quái đạo tha xuất giá cá lệnh, cố ý nhạ nhân tiếu" , (Đệ lục thập nhị hồi) Thảo nào cô ấy ra cái lệnh này, có ý chọc cho người ta cười.
2. Có tình ý thân thiết từ trước. ◇ Đỗ Phủ : "Thập trường diệc bất túy, Cảm tử cố ý trường" , (Tặng Vệ bát xử sĩ ) Mười chén cũng không say, Vì cảm động ý xưa lâu dài của bạn.
3. Có chủ tâm (pháp luật chỉ tính cách phạm tội của người mặc dù ý thức về hành vi phạm pháp của mình nhưng vẫn làm).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chủ tâm từ trước.

▸ Từng từ:
故有 cố hữu

Từ điển trích dẫn

1. Vốn có từ trước. ◇ Hoài Nam Tử : "Dụng phi kì hữu, sử phi kì nhân, yến nhiên nhược cố hữu chi" , 使, (Chủ thuật ) Dùng người, không bắt buộc đều phải là người (thân tín cũ) của mình, hãy để cho họ được ở yên chỗ như vốn là người (thân tín) của mình từ trước vậy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sẵn có. Vốn có từ trước.

▸ Từng từ:
故殺 cố sát

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ cố ý giết người (về phương diện pháp luật). ◎ Như: "tuy nhiên tha biện xưng thị tự vệ, đãn kinh quá hiện tràng nghiên phán, pháp quan nhưng phán định tha phạm cố sát chi tội" , , .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chủ ý giết người.

▸ Từng từ:
故然 cố nhiên

Từ điển trích dẫn

1. Cho nên, nhân thử. ◇ Tây du kí 西: "Ngã thính thử ngôn, cố nhiên tủng cụ" , (Đệ ngũ thập lục hồi) Ta nghe nói thế cho nên sợ quá.
2. Vốn như thế, tất nhiên.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vốn sẵn như vậy. Nhất định là thế.

▸ Từng từ:
故犯 cố phạm

Từ điển trích dẫn

1. Cố ý phạm tội. ◇ Khổng An Quốc : "Cố phạm, tuy tiểu tất hình" , (Truyện ) Cố ý phạm tội, dù tội nhỏ vẫn phải chịu hình phạt.
2. Cố ý vi phạm. ◎ Như: "minh tri cố phạm" biết rõ ràng là sai trái nhưng vẫn cố ý vi phạm.

▸ Từng từ:
故知 cố tri

Từ điển trích dẫn

1. Bạn bè quen biết cũ, cố giao. ◇ Tây du kí 西: "Bát Giới khước tài hoan hỉ đạo: Nguyên lai thị cá cố tri" : (Đệ tam thập bát hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỗ quen biết cũ. Bạn xưa.

▸ Từng từ:
故老 cố lão

Từ điển trích dẫn

1. Nguyên lão, cựu thần. § Tức là bề tôi già cả cũ. ◇ Hàn Dũ : "Nguyên thần cố lão bất cảm ngữ, Trú ngọa thế khấp hà hoàn lan" , (Vĩnh trinh hành ).
2. Người cao tuổi có nhiều kiến thức. ◇ Đào Tiềm : "Xúc tịch diên cố lão, Huy thương đạo bình tố" , (Vịnh Nhị Sơ ).
3. Di lão. § Bề tôi già cả thuộc triều vua trước. ◇ Vương An Thạch : "Bách niên cố lão hữu tồn giả, Thượng ức Thế Tông sơ phạt Hoài" , (Hòa Vi Chi đăng cao trai ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người già cả có đức hạnh.

▸ Từng từ:
故舊 cố cựu

Từ điển trích dẫn

1. Bạn bè cũ. § Cũng nói là "cố giao" , "cố tri" . ◇ Luận Ngữ : "Cố cựu bất di, tắc dân bất thâu" , (Thái Bá ) Nếu không bỏ bạn bè cũ, thì dân không bạc bẽo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xưa cũ. Chỉ tình bạn xưa. Hát nói của Nguyễn Công Trứ có câu: » Bạn tùng cúc xưa kia là cố cựu «.

▸ Từng từ:
故郡 cố quận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quê cũ.

▸ Từng từ:
故都 cố đô

Từ điển trích dẫn

1. Kinh đô cũ. ◇ Khuất Nguyên : "Quốc vô nhân mạc ngã tri hề, Hựu hà hoài hồ cố đô" , (Li tao ) Trong nước không một người biết tới ta, Thì còn thương tiếc kinh đô cũ làm gì nữa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi vua đặt triều đình thời xưa.

▸ Từng từ:
故鄉 cố hương

cố hương

phồn thể

Từ điển phổ thông

quê cũ, quê hương

Từ điển trích dẫn

1. Làng xưa, quê cũ. ◇ Sử Kí : "Đại phong khởi hề vân phi dương, Uy gia hải nội hề quy cố hương" , (Cao Tổ bản kỉ ).
2. ☆ Tương tự: "lão gia" , "cố lí" , "gia hương" , "gia viên" , "hương lí" , "tử lí" , "tử hương" , "tang tử" .
3. ★ Tương phản: "tha phương" , "tha hương" , "dị hương" , "dị vực" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làng xưa. Quê cũ.

▸ Từng từ:
故里 cố lí

Từ điển trích dẫn

1. Làng xưa, quê cũ, cố hương. ◇ Đôn Hoàng biến văn : "Thần đắc trọng thưởng, do như ý cẩm dạ hành, đặc vọng thiên ân, phóng thần quy quốc, hoàn ư cố lí, khởi bất thị đại vương từ ân?" , , , , , ? (Thu hồ biến văn ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làng xưa. Quê cũ.

▸ Từng từ:
溫故 ôn cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem lại việc cũ. Td: Ôn cố tri tân ( xem lại việc cũ mà biết được việc mới ).

▸ Từng từ:
無故 vô cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có nguyên do gì. Khi không. Bỗng dưng.

▸ Từng từ:
細故 tế cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Duyên cớ nhỏ nhặt.

▸ Từng từ:
緣故 duyên cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lí do, nguyên nhân.

▸ Từng từ:
舊故 cựu cố

Từ điển trích dẫn

1. Bạn bè giao vãng từ lâu. ◇ Khuất Nguyên : "Tư cựu cố dĩ tưởng tượng hề, trường thái tức nhi yểm thế" , (Sở từ , Viễn du ).
2. Chuyện cũ, vãng sự. ◇ Tăng Củng : "Dư giáo thư sử quán, Bá Thanh sổ quá dư, ẩm tửu đàm tiếu, đạo cựu cố tương lạc dã" , , , (Lưu Bá Thanh mộ chí minh ).
3. Người cũ, người già. § Cũng nói là: "cựu hảo" , "cựu giao" .

▸ Từng từ:
變故 biến cố

Từ điển trích dẫn

1. Sửa đổi khí chất có từ trước. ◇ Tuân Tử : "Nghiêu Vũ giả, phi sanh nhi cụ giả dã, phù khởi ư biến cố, thành hồ tu vi, đãi tận nhi hậu bị giả dã" , , , , (Vinh nhục ). § Ghi chú: ◇ Lương Khải Hùng thích : "Biến cố, vị cải biến tha cố cựu đích bổn tính" , Biến cố, nghĩa là cải biến bổn tính đã có từ xưa.
2. Sự việc xảy ra thình lình gây ra thay đổi lớn lao, tai họa bất ngờ. ◇ Ba Kim : "Tha môn đô đái liễu nhất điểm trương hoàng đích dạng tử, hảo tượng tao ngộ liễu phi thường đích biến cố nhất dạng" , (Gia , Nhị thập).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự việc không may sảy ra. Tai họa thình lình. Ngày nay ta hiểu là sự thay đổi lớn lao và thình lình.

▸ Từng từ:
過故 quá cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đã đi qua mà thành người xưa, ý nói đã chết.

▸ Từng từ:
一見如故 nhất kiến như cố

Từ điển trích dẫn

1. Mới gặp mà thấy như bạn cũ. § Cũng nói "nhất kiến như cựu" . ◇ Nho lâm ngoại sử : "Lưỡng vị đô bất tất khiêm, bỉ thử cửu ngưỡng, kim nhật nhất kiến như cố" , , (Đệ nhị bát hồi).

▸ Từng từ:
薄物細故 bạc vật tế cố

Từ điển trích dẫn

1. Sự việc nhỏ nhoi. ◇ Hán Thư : "Trẫm truy niệm tiền sự, bạc vật tế cố, mưu thần kế thất, giai bất túc dĩ li côn đệ chi hoan" , , , (Hung nô truyện thượng ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vật mỏng và lí do nhỏ nhoi. Chỉ sự việc nhỏ nhen, không đáng lưu tâm.

▸ Từng từ:
革故鼎新 cách cố đỉnh tân

Từ điển trích dẫn

1. Bỏ cái xấu cũ, dựng nên cái mới. Thường chỉ sửa đổi triều chính hoặc thay đổi triều đại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bỏ cái cũ giữ cái mới.

▸ Từng từ: