孤 - cô
三孤 tam cô

Từ điển trích dẫn

1. Ba chức quan lớn thời cổ Trung Hoa, ở dưới bực "Tam Công" , gồm: "Thiếu Sư" , "Thiếu Phó" , "Thiếu Bảo" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba chức quan lớn thời cổ Trung Hoa, ở dưới bực Tam công, gồm Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo.

▸ Từng từ:
保孤 bảo cô

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chăm sóc cho trẻ mồ côi.

▸ Từng từ:
孤僻 cô tích

Từ điển trích dẫn

1. Tính tình cô độc quái lạ. ◇ Hồng Lâu Mộng : "Tha vi nhân cô tích, bất hợp thì nghi" , (Đệ lục thập tam hồi).
2. Nơi xa xôi hẻo lánh. ◇ Tô Thức : "Ngã sanh cô tích bổn vô lân, Lão bệnh niên lai ích tự trân" , (Thuật cổ dĩ thi kiến trách lũ bất phó hội phục thứ tiền vận ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quê mùa chật hẹp. Như Cô lậu .

▸ Từng từ:
孤儿 cô nhi

cô nhi

giản thể

Từ điển phổ thông

trẻ mồ côi

▸ Từng từ:
孤兒 cô nhi

cô nhi

phồn thể

Từ điển phổ thông

trẻ mồ côi

Từ điển trích dẫn

1. Trẻ mồ côi (mất cha hoặc mất cả cha và mẹ). ◇ Hậu Hán Thư : "Quân hiếu nghĩa đốc thật, dưỡng quả tẩu cô nhi, ân lễ đôn chí" , , (Trịnh Quân truyện ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứa nhỏ mất cha. Ta gọi chung là trẻ mồ côi. Nhà nuôi trẻ mồ côi gọi là Cô nhi viện.

▸ Từng từ:
孤勢 cô thế

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình chống chỏi, không ai giúp đỡ.

▸ Từng từ:
孤单 cô đơn

cô đơn

giản thể

Từ điển phổ thông

cô đơn, đơn độc

▸ Từng từ:
孤另 cô lánh

Từ điển trích dẫn

1. Lẻ loi, cô độc. ◇ Lưu Đình Tín : "Đốc đốc mịch mịch chung tuế ba kết, Cô cô lánh lánh triệt dạ tư ta" , (Tưởng nhân sanh khúc ) Lẩn quẩn loanh quanh cả năm quần quật, Một thân một mình suốt đêm than thở.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lẻ loi một mình.

▸ Từng từ:
孤單 cô đơn

cô đơn

phồn thể

Từ điển phổ thông

cô đơn, đơn độc

Từ điển trích dẫn

1. Một mình, không có ai nương tựa. ◇ Hồng Lâu Mộng : "Thứ hậu tưởng khởi chúng nhân giai hữu thân quyến, độc tự kỉ cô đơn, vô cá thân quyến" , , (Đệ tứ thập cửu hồi).
2. Người thế cô, lực lượng ít ỏi.
3. ☆ Tương tự: "cô độc" , "đơn độc" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Cô độc .

▸ Từng từ:
孤婦 cô phụ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đàn bà một mình, đàn bà góa.

▸ Từng từ:
孤孀 cô sương

Từ điển trích dẫn

1. Con mồ côi và đàn bà góa. ◇ Hoài Nam Tử : "Điếu tử vấn tật, dĩ dưỡng cô sương" , (Tu vụ ) Phúng người chết, thăm hỏi người bệnh, nuôi con côi đàn bà góa.
2. Đàn bà góa. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì : "Hựu hữu cá thẩm mẫu Dương Thị, khước thị cô sương vô tử đích" , (Quyển bát).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Cô quả .

▸ Từng từ:
孤子 cô tử

Từ điển trích dẫn

1. Con mồ côi. ◇ Tống Ngọc : "Cô tử quả phụ, hàn tâm toan tị" , (Cao đường phú ).
2. Người để tang cha mà mẹ còn sống tự xưng là "cô tử" . ◇Ấu học quỳnh lâm : "Tự khiêm phụ tử viết cô tử" (Tật bệnh tử tang loại ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con không cha.

▸ Từng từ:
孤寂 cô tịch

Từ điển trích dẫn

1. Cô độc tịch mịch, quạnh hiu. ◇ Vu Phần : "Lữ quán tọa cô tịch, Xuất môn thành khổ ngâm" , (Lữ quán thu tư ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lẻ loi vắng vẻ, lặng lẽ quạnh hiu.

▸ Từng từ:
孤寒 cô hàn

Từ điển trích dẫn

1. Nghèo khó không có ai nương tựa, thân thế hàn vi. ◇ Tấn Thư : "Thần thiếu trường cô hàn, thủy nguyện hữu hạn" , (Đào Khản truyện ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lẻ loi nghèo khổ, không ai giúp đỡ.

▸ Từng từ:
孤寡 cô quả

Từ điển trích dẫn

1. Con côi và đàn bà góa. ◇ Lã Thị Xuân Thu : "Cầu kì cô quả nhi chấn tuất chi, kiến kì trưởng lão nhi kính lễ chi" , (Hoài sủng ).
2. Vua chư hầu tự xưng (khiêm từ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con mất cha và người đàn bà góa.

▸ Từng từ:
孤峭 cô tiễu

Từ điển trích dẫn

1. Cao chót vót một mình. ◇ Phương Cán : "Hạnh kiến tiên tài lĩnh quận sơ, Quận thành cô tiễu tự tiên cư" , (Tặng Xử Châu Đoạn lang trung ).
2. Tỉ dụ tính tình cô ngạo, không hòa đồng với thế tục. ◇ Tùy Thư : "Cát tính cô tiễu, bất dữ công khanh tương phù trầm" , (Tiêu Cát truyện ).
3. Tỉ dụ phong cách cao nhã siêu phàm (văn học, nghệ thuật...). ◇ Trịnh Chấn Đạc : "Tha môn đích ca thanh, thị như thu phong chi tảo lạc diệp, oán phụ chi tấu tì bà, cô tiễu nhi u kì, thanh viễn nhi thê mê, đê hồi nhi sầu tràng bách kết" , , , , , (Thiền dữ phưởng chức nương ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cao chót vót một mình. Chỉ người thanh cao.

▸ Từng từ:
孤忠 cô trung

Từ điển trích dẫn

1. Tiết tháo trung trinh độc lập. ◇ Tăng Củng : "Phúc mạo hoang hà tri đại độ, Ủy xà gian cấp kiến cô trung" , (Hàn Ngụy Công vãn ca từ ).
2. Chỉ người trung trực cương chính, không cầu ở người (hoặc không có bè cánh).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình hết lòng với vua cũ.

▸ Từng từ:
孤恩 cô ân

Từ điển trích dẫn

1. Phụ ơn, quên ơn. ◇ Lí Lăng : "Lăng tuy cô ân, Hán diệc phụ đức" , (Đáp Tô Vũ thư ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phụ ân, quên ơn.

▸ Từng từ:
孤房 cô phòng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái buồng ở một người. Chỉ đàn ông độc thân — Cũng chỉ người con gái chưa chồng, hoặc đàn bà góa.

▸ Từng từ:
孤拔 cô bạt

Từ điển trích dẫn

1. Dáng đứng cao vọt. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì : "San Đông Nghi Châu chi tây, hữu cá danh san, cô bạt tủng tiễu, húynh xuất chúng phong" 西, , , (Quyển tam thập lục) Phía tây Sơn Đông Nghi Châu, có ngọn núi có danh tiếng, cao vút chót vót, vượt hẳn đám núi khác.
2. Hình dung siêu quần xuất chúng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình vượt lên, ý nói tài giỏi hơn đời.

▸ Từng từ:
孤村 cô thôn

Từ điển trích dẫn

1. Xóm làng lẻ loi. ◇ Triều Xung Chi : "Cô thôn đáo hiểu do đăng hỏa, Tri hữu nhân gia dạ độc thư" , (Dạ hành ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xóm làng lẻ loi, ở nơi xa.

▸ Từng từ:
孤標 cô tiêu

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ đỉnh núi, ngọn cây... cao chót vót. ◇ Lí San Phủ : "Cô tiêu bách xích tuyết trung kiến, Trường khiếu nhất thanh phong lí văn" , (Tùng ).
2. Hình dung phẩm hạnh cao khiết, xuất chúng. ◇ Hồng Lâu Mộng : "Cô tiêu ngạo thế giai thùy ẩn? Nhất dạng khai hoa vi để trì?" ? ? (Đệ tam thập bát hồi) (Hỏi hoa cúc:) Bạt chúng ngạo đời cùng ai ẩn? Sao mà chậm chạp nở hoa như vậy?

▸ Từng từ:
孤注 cô chú

Từ điển trích dẫn

1. Dốc hết tiền bạc để ăn thua trong canh bạc.
2. Dốc hết sức để quyết được thua. ◇ Tư Mã Quang : "Thiền Uyên chi dịch, Chuẩn dĩ bệ hạ vi cô chú dữ địch bác nhĩ" , (Tốc thủy kí văn , Quyển lục).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dốc hết tiền bạc để ăn thua trong canh bạc.

▸ Từng từ:
孤焦 cô tiêu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây nêu đứng một mình. Chỉ người thanh cao.

▸ Từng từ:
孤特 cô đặc

Từ điển trích dẫn

1. Cô đơn, cô lập. ◇ Sử Kí : "Kim tướng quân nội bất năng trực gián, ngoại vi vong quốc tướng, cô đặc độc lập, nhi dục thường tồn, khởi bất ai tai?" , , , , ? (Hạng Vũ bổn kỉ ) Nay tướng quân ở triều đường thì không thể thẳng thắn can ngăn, mà ở ngoài biên cương thì (mang tiếng) là tướng làm mất nước; một mình trơ trọi mà muốn sống còn dài lâu thì há chẳng đáng thương ư?
2. Đặc xuất, siêu thoát, vượt ngoài thói tục. ◇ Vương Vũ Xưng : "Kì tính cô đặc, kì hành giới khiết" , (Tiến Đinh Vị dữ Tiết Thái Bảo thư ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình riêng biệt, ý nói tài giỏi hơn đời.

▸ Từng từ:
孤独 cô độc

cô độc

giản thể

Từ điển phổ thông

cô độc, cô đơn, một mình, lẻ loi

▸ Từng từ:
孤獨 cô độc

cô độc

phồn thể

Từ điển phổ thông

cô độc, cô đơn, một mình, lẻ loi

Từ điển trích dẫn

1. Trẻ không có cha và người già không có con. ◇ Tuân Duyệt : "Cao niên giả nhân sở tôn kính, quan quả cô độc giả nhân sở ai liên dã" , (Hán kỉ , Cảnh Đế kỉ ).
2. Một mình không ai giúp đỡ. ◇ Sưu Thần Kí : "Cung Đô huyện hạ hữu nhất lão mỗ, gia bần, cô độc" , , (Quyển nhị thập).
3. Lẻ loi, cô đơn tịch mịch. ◇ Lí Chí : "Ngã kí vô quyến thuộc chi lạc, hựu vô bằng hữu chi lạc, quỳnh nhiên cô độc" , , (Hựu dữ Chu Hữu San thư ) Tôi đã không có niềm vui cùng quyến thuộc, cũng chẳng có niềm vui với bạn bè, trơ trọi một thân một mình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình.

▸ Từng từ:
孤立 cô lập

cô lập

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cô lập, cách ly

Từ điển trích dẫn

1. Đứng một mình lẻ loi, không ai giúp đỡ. ◇ Hậu Hán Thư : "Như thị tắc nam đạo đoạn tuyệt, xa kị chi quân cô lập, Quan Đông phá đảm, tứ phương động diêu" , , , (Lưu Đào truyện ).
2. Làm cho bị trơ trọi không thể cứu giúp viện trợ. ◎ Như: "cô lập địch nhân" .
3. Không có chỗ dựa hoặc liên hệ. ◇ Lịch Đạo Nguyên : "San thạch bạch sắc đặc thượng, đình đình cô lập, siêu xuất quần san chi biểu" , , (Thủy kinh chú , Cô thủy ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứng một mình lẻ loi.

▸ Từng từ:
孤老 cô lão

Từ điển trích dẫn

1. Người già không con cháu để nương tựa. ◇ Quản Tử : "Dưỡng cô lão, tự thường tật, thu cô quả" , , (Ấu quan ).
2. Ngày xưa chỉ người che chở đùm bọc con hát hoặc kĩ nữ (thường thường lấy về làm thiếp hoặc vợ lẽ). ◇ Thủy hử truyện : "Ngã nữ nhi thường thường đối tha cô lão thuyết đề hạt đại ân" (Đệ tứ hồi) Con gái tôi thường nói với cô lão của nó về ơn lớn của đề hạt (chỉ Lỗ Đạt làm chức đề hạt).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người già không con cháu.

▸ Từng từ:
孤臣 cô thần

Từ điển trích dẫn

1. Bầy tôi trơ trọi một mình không ai giúp đỡ hoặc bị vua quên bỏ không trọng dụng nữa. ◇ Liễu Tông Nguyên : "Cô thần lệ dĩ tận, Hư tác đoạn tràng thanh" , (Nhập Hoàng Khê văn viên ).
2. Bầy tôi cô lậu kiến thức hẹp hòi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người bề tôi lẻ loi, không về hùa với phe nào.

▸ Từng từ:
孤芳 cô phương

Từ điển trích dẫn

1. Hoa thơm một mình. Thường tỉ dụ người có phẩm hạnh cao khiết xa cách thế tục. ◇ Vu Hữu Nhậm : "U diễm cư khâu hác, Cô phương hân hữu thác" , (Độ lũng tạp thi , Chi tứ).
2. Chỉ kiến giải độc đặc không giống số đông người.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hương thơm một mình, chỉ người thanh cao.

▸ Từng từ:
孤負 cô phụ

Từ điển trích dẫn

1. Làm trái, phụ lòng. ◇ Lí Lăng : "Công đại tội tiểu, bất mông minh sát, cô phụ Lăng tâm" , , (Đáp Tô Vũ thư ).
2. Mang lỗi, có lỗi. ◇ Hoàng Cơ : "Hận đồ mi xuy tận, anh đào quá liễu, tiện chỉ nhẫm thành cô phụ" , , 便 (Thủy long ngâm , Từ ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quên ơn nghĩa, bạc bẽo.

▸ Từng từ:
孤賤 cô tiện

Từ điển trích dẫn

1. Quê mùa hèn hạ. ◇ Nhậm Phưởng : "Thần lí lư cô tiện, tài vô khả chân trị" , (Vị phạm thủy hưng tác cầu lập thái tể bi biểu ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quê mùa hèn hạ.

▸ Từng từ:
孤身 cô thân

Từ điển trích dẫn

1. Cô đơn, một mình. ◇ Hàn Dũ : "Dư duy tráng thư sanh, Cô thân vô sở tê" , (Nam nội triều hạ quy trình đồng quan ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một mình, không ai giúp đỡ. Cũng nói Cô thân chích ảnh ( một mình chiếc bóng ).

▸ Từng từ:
孤陋 cô lậu

Từ điển trích dẫn

1. Học thức hẹp hòi quê mùa. ◇ Lễ Kí : "Độc học nhi vô hữu, tắc cô lậu nhi quả văn" , (Học kí ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quê mùa hẹp hòi, chỉ kiến thức nhỏ bé, thường dùng làm tiếng tự khiêm nhường. Cũng nói là Cô lậu quả văn ( quê, hẹp, nghe ít ).

▸ Từng từ:
孤露 cô lộ

Từ điển trích dẫn

1. Trẻ mất cha mẹ, không ai che chở.
2. Cô lập trơ trọi. ◇ Diêu Tích Quang : "Ngã Nha San chi binh, cô lộ vô viện" , (Đông phương binh sự kỉ lược , Viên triều thiên ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con mồ côi cha mẹ, không ai che chở.

▸ Từng từ:
孤高 cô cao

Từ điển trích dẫn

1. Một mình cao chót vót. ◇ Sầm Tham : "Tháp thế như dũng xuất, Cô cao tủng thiên cung" , (Dữ Cao Thích Tiết cứ Đồng Đăng Từ Ân tự phù đồ ).
2. Tính tình siêu thoát, vượt ngoài thói tục. ◇ Lí Trung : "Quan tư thanh quý cận Đan Trì, Tính cách cô cao thế sở hi" , (Hiến Trương thập di ).

▸ Từng từ:
孤魂 cô hồn

Từ điển trích dẫn

1. Hồn ma cô độc. ◇ Phan Nhạc : "Cô hồn độc quỳnh quỳnh, An tri linh dữ vô" , (Điệu vong ).
2. Tỉ dụ người không ai nương tựa giúp đỡ. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Nhữ đẳng tùy Lưu Bị, như cô hồn tùy quỷ nhĩ" , (Đệ am thập cửu hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hồn người chết lẻ loi, không ai cúng vái.

▸ Từng từ:
茨孤 tỳ cô

tỳ cô

phồn thể

Từ điển phổ thông

cây tỳ cô

▸ Từng từ:
遺孤 di cô

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trẻ mồ côi, cha mẹ chết để lại.

▸ Từng từ:
孤哀子 cô ai tử

Từ điển trích dẫn

1. Con mất cả cha và mẹ. § Cha chết thì xưng là "cô tử" , mẹ chết thì xưng là "ai tử" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người con mà cả cha và mẹ cùng qua đời ( cha chết thì xưng là Cô tử, mẹ chết thì xưng là Ai tử ).

▸ Từng từ:
人孤勢單 nhân cô thế đơn

Từ điển trích dẫn

1. Hình dung người ít ỏi thế lực yếu kém.

▸ Từng từ:
孤掌難鳴 cô chưởng nan minh

Từ điển trích dẫn

1. Một bàn tay đơn chiếc thì vỗ không vang dội. Tỉ dụ một mình không ai giúp đỡ thì khó thành công. ◇ Cung Đại Dụng : "Tuy nhiên nhĩ tâm minh thánh, nhược bất thị vân đài thượng anh hùng tính lực, nhĩ độc tự cá cô chưởng nan minh" , , (Thất lí than , Đệ tam chiết).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một bàn tay thì khó kêu ( vì phải hai bàn tay vỗ vào thì mới kêu ), ý nói một mình thì khó làm nên việc.

▸ Từng từ:
孤苦伶仃 cô khổ linh đinh

Từ điển trích dẫn

1. Một thân một mình khổ sở không nơi nương tựa. ◇ Hồng Lâu Mộng : "Phụ mẫu tảo tử, tẩu tử hiềm ngã, đầu lí hữu lão thái thái đáo để hoàn đông ngã ta, như kim dã tử liễu. Lưu hạ ngã cô khổ linh đinh, như hà liễu cục" , , , . , (Đệ nhất nhất nhị hồi) Cha mẹ chết sớm, chị dâu lại ghét mình. Trước kia có bà, còn thương mình ít nhiều, bây giờ bà cũng chết rồi, để lại một mình bơ vơ khổ sở, rốt cuộc biết làm thế nào.

▸ Từng từ:
孤身隻影 cô thân chích ảnh

Từ điển trích dẫn

1. Một mình một bóng. Hình dung một người cô đơn. ◇ Quan Hán Khanh : "Khả liên ngã cô thân chích ảnh vô thân quyến, tắc lạc đích thôn thanh nhẫn khí không ta oán" , (Đậu nga oan , Đệ tam chiệp).

▸ Từng từ:
孤陋寡聞 cô lậu quả văn

Từ điển trích dẫn

1. Học thức, kiến văn thiển bạc.

▸ Từng từ:
孤雲野鶴 cô vân dã hạc

Từ điển trích dẫn

1. Mây đơn hạc nội. Tỉ dụ người ở ẩn, nhàn dật tự tại, không cầu danh lợi. ◇ Trần Nhữ Nguyên : "Ngã tự tố cô vân dã hạc vô câu hệ, hàn biều phá nạp kham di thế" , ( Kim liên kí , Đệ tứ xích).

▸ Từng từ: