Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Người có chủ quyền. ★ Tương phản: "bộc nhân" 僕人, "nô lệ" 奴隸, "nô tài" 奴才. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Túc viết: Kim nhật Hoàng Thúc tố liễu Đông Ngô nữ tế, tiện thị Lỗ Túc chủ nhân, như hà cảm tọa" 肅曰: 今日皇叔做了東吳女婿, 便是魯肅主人, 如何敢坐 (Đệ ngũ thập lục hồi) (Lỗ) Túc nói: Nay Hoàng Thúc đã là rể Đông Ngô, tức là chủ của Lỗ Túc tôi, tôi đâu dám ngồi.
2. Chủ nhà. § Đối lại với "tân khách" 賓客.

▸ Từng từ: 主人

主任 chủ nhiệm

主任

chủ nhiệm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ nhiệm

Từ điển trích dẫn

1. Người chủ yếu phụ trách một cơ cấu hoặc bộ môn nào đó.

▸ Từng từ: 主任

主体 chủ thể

主体

chủ thể

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ thể

▸ Từng từ: 主体

主僕 chủ bộc

主僕

chủ bộc

Từ điển trích dẫn

1. Chủ và tớ, chủ nhân và bộc nhân. § Cũng nói "chủ nô" 主奴. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Như kim sanh xỉ nhật phồn, sự vụ nhật thịnh, chủ bộc thượng hạ an phú tôn vinh giả tẫn đa, vận trù mưu hoạch giả vô nhất" 如今生齒日繁, 事務日盛, 主僕上下安富尊榮者儘多, 運籌謀畫者無一 (Đệ nhị hồi) Nay người ngày càng nhiều, công việc ngày thêm bề bộn, thế mà từ chủ đến tớ, chỉ biết an hưởng phú quý, không có ai lo liệu định đoạt gì cả.
2. Chủ yếu và phụ thuộc.

▸ Từng từ: 主僕

主公 chủ công

主公

chủ công

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng bề tôi xưng hô với vua.
2. Tiếng đầy tớ tôn xưng chủ của mình. ◇ Tây du kí 西遊記: "Giá tặc hầu chân cá thị cá địa lí quỷ, khước chẩm ma tựu phóng đắc ngã đích chủ công lai dã" 這賊猴真個是個地裏鬼, 卻怎麼就訪得我的主公來也 (Đệ ngũ nhị hồi) Con giặc khỉ này đúng là ma đất ở đây, làm sao mà nó tìm tới tận chủ nhân của ta được thế.
3. Tiếng khách tôn xưng chủ nhân (đàn ông). ◇ Mai Nghiêu Thần 梅堯臣: "Văn đạo chủ công thiên ái khách" 聞道主公偏愛客 (Y vận hòa hứa đãi chế hậu viên yến tân 依韻和許待制後園宴賓) Nghe nói chủ nhân yêu mến khách.

▸ Từng từ: 主公

主力 chủ lực

主力

chủ lực

Từ điển trích dẫn

1. Lực lượng chủ yếu.

▸ Từng từ: 主力

主动 chủ động

主动

chủ động

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ động

▸ Từng từ: 主动

主動 chủ động

主動

chủ động

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ động

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trì phát động.
2. Người khởi xướng phát động.
3. Tự mình khởi xướng làm, tự giác hành động. ★ Tương phản: "bị động" 被動.
4. Tạo thành cục diện có lợi cho mình.

▸ Từng từ: 主動

主名 chủ danh

主名

chủ danh

Từ điển trích dẫn

1. Mệnh danh, đặt tên. ◇ Thư Kinh 書經: "Chủ danh san xuyên" 主名山川 (Lữ hình 呂刑) Đặt tên cho núi sông.
2. Tên họ của chủ phạm.
3. Danh xưng, danh nghĩa thích đáng.

▸ Từng từ: 主名

主坐 chủ tọa

主坐

chủ tọa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ mưu, chủ phạm. § Cũng nói là "chủ nhi" 主兒. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Từ Ninh thính bãi, tâm trung tưởng đạo: Kí hữu chủ tọa, tất bất ngại sự" 徐寧聽罷, 心中想道: 既有主坐, 必不礙事 (Đệ ngũ thập lục hồi) Từ Ninh nghe xong, trong bụng nghĩ: Đã biết có chủ phạm rồi, thì sự việc không còn lo ngại gì nữa.

▸ Từng từ: 主坐

主婚 chủ hôn

主婚

chủ hôn

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trì hôn lễ. ◇ Mã Trí Viễn 馬致遠: "Ca ca khả hữu thậm ma hảo thân sự cử bảo? Tương lai tựu lao ca ca chủ hôn, thành tựu giá môn thân sự" 哥哥可有甚麼好親事舉保? 將來就勞哥哥主婚 (Tiến phúc bi 薦福碑, Đệ nhất chiết).
2. Người chủ trì hôn lễ. ◇ Trần Nhữ Nguyên 陳汝元: "Nguyệt hạ truyền ngôn, đa mông tác phạt, đường tiền tiếu tửu, quyền tác chủ hôn" 月下傳言, 多蒙作伐, 堂前醮酒, 權作主婚 (Kim Liên kí 金蓮記, Đệ thập nhị xích).

▸ Từng từ: 主婚

主婦 chủ phụ

主婦

chủ phụ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người nội trợ

Từ điển trích dẫn

1. Nữ chủ nhân.
2. Vợ cả, chánh thất, chánh thê. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Kim thần chi sự vương, nhược lão thiếp chi sự kì chủ phụ giả" 今臣之事王, 若老妾之事其主婦者 (Ngụy sách nhất 魏策一) Nay tôi thờ nhà vua cũng như người thiếp già thờ vợ cả vậy thôi.

▸ Từng từ: 主婦

主客 chủ khách

主客

chủ khách

Từ điển trích dẫn

1. Người chủ trì tiếp đãi tân khách.
2. Người chủ và người khách. ◎ Như: "chủ khách tận hoan" 主客盡歡 chủ và khách hết sức vui vẻ.
3. Người khách chính, khách chủ yếu. ◎ Như: "tha thị kim thiên đích chủ khách" 他是今天的主客 ông ấy hôm nay là khách chính.
4. Tên chức quan, cầm đầu lễ nghi tiếp đãi các sứ thần ngoại quốc. ◇ Sử Kí 史記: "Dĩ Khôn vi chư hầu chủ khách" 以髡為諸侯主客 (Hoạt kê truyện 滑稽傳, Thuần Vu Khôn truyện 淳于髡傳) Cho Thuần Vu Khôn làm chưởng quản tiếp đãi chư hầu.

▸ Từng từ: 主客

主宰 chúa tể

主宰

chúa tể

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chúa tể

主宰

chủ tể

Từ điển trích dẫn

1. Cầm đầu, chi phối, khống chế. ◎ Như: "nhân ứng chủ tể tự kỉ đích mệnh vận" 人應主宰自己的命運 người ta phải biết làm chủ lấy vận mệnh của chính mình.
2. Người chủ thể có năng lực chi phối, cai quản sự vật.

▸ Từng từ: 主宰

主导 chủ đạo

主导

chủ đạo

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ đạo, chủ yếu

▸ Từng từ: 主导

主將 chủ tướng

主將

chủ tướng

Từ điển trích dẫn

1. Người cầm đầu quân. ☆ Tương tự: "chủ súy" 主帥.

▸ Từng từ: 主將

主導 chủ đạo

主導

chủ đạo

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ đạo, chủ yếu

▸ Từng từ: 主導

主帥 chủ súy

主帥

chủ súy

Từ điển trích dẫn

1. Tướng súy, người cầm đầu quân đội.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu thống lãnh quân đội — Tiếng người lính gọi ông tướng của mình. Cũng như Chủ tướng.

▸ Từng từ: 主帥

主席 chủ tịch

主席

chủ tịch

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ tịch

Từ điển trích dẫn

1. Người đứng đầu, duy trì trật tự cho một hội nghị tiến hành.
2. Lĩnh tụ một đảng phái, một tổ chức.
3. Địa vị của chủ nhân trong cuộc yến tiệc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người ngồi đầu chiếu, đầu tiệc, chỉ người đứng đầu, ngồi ở chỗ chính của một cuộc họp hẹp, của một tổ chức.

▸ Từng từ: 主席

主幣 chủ tệ

主幣

chủ tệ

Từ điển trích dẫn

1. Tiền trong một quốc gia dùng làm đơn vị cơ bản để quy định giá trị hàng hóa tín dụng.

▸ Từng từ: 主幣

主幹 chủ cán

主幹

chủ cán

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cốt yếu — Ngày nay còn chỉ người đứng ra lo việc gì.

▸ Từng từ: 主幹

主张 chủ trương

主张

chủ trương

giản thể

Từ điển phổ thông

1. chủ trương
2. quan điểm

▸ Từng từ: 主张

主張 chủ trương

主張

chủ trương

phồn thể

Từ điển phổ thông

1. chủ trương
2. quan điểm

Từ điển trích dẫn

1. Làm chủ tể, cai quản. ◇ Trang Tử 莊子: "Thiên kì vận hồ? Địa kì xử hồ? Nhật nguyệt kì tranh ư sở hồ? Thục chủ trương thị? Thục duy cương thị?" 天其運乎? 地其運乎? 日月其爭於所乎? 孰主張是? 孰維綱是? (Thiên vận 天運) Trời có vận chuyển không? Đất có đứng yên một chỗ không? Mặt trời và mặt trăng tranh chỗ của nhau không? Ai làm chủ tể những cái ấy? Ai giữ giềng mối những cái ấy?
2. Ý kiến, kiến giải, chủ ý. ◇ Lí Ngư 李漁: "Mẫu thân bất yếu đa lự, hài nhi tự hữu chủ trương" 母親不要多慮, 孩兒自有主張 (Ngọc tao đầu 玉搔頭, Tấn ngọc 訊玉) Mẹ không phải lo lắng chi nhiều, con đã có chủ ý.
3. Đề xướng, phù trì. ◇ Tống sử 宋史: "Phú quý dị đắc, Danh tiết nan thủ. Nguyện an thì xử thuận, Chủ trương thế đạo" 富貴易得, 名節難守. 願安時處順, 主張世道 (Ẩn dật truyện 隱逸傳, Từ Trung hành 徐中行) Giàu sang dễ có, Danh tiết khó giữ. Nguyện an thời xử thuận, Phù trì thế đạo.
4. Cứu giúp, tiếp tế. ◇ Cao Minh 高明: "Vọng tướng công khả liên kiến, chủ trương ta lương mễ, dữ nô gia cứu tế công bà chi mệnh" 望相公可憐見, 主張些糧米, 與奴家救濟公婆之命 (Tì bà kí 琵琶記, Nghĩa thương chẩn tế 義倉賑濟) Cầu mong tướng quân thương xót, tiếp tế chút lương gạo, cho tôi cứu mạng mẹ chồng.
5. Lo liệu, trù liệu.
6. Chống đỡ. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Trương Liêu thừa thế yểm sát, Viên Thượng bất năng chủ trương, cấp cấp dẫn quân bôn hồi Kí Châu" 張遼乘勢掩殺, 袁尚不能主張, 急急引軍奔回冀州 (Đệ tam thập nhị hồi) Trương Liêu thừa thế đánh theo, Viên Thượng chống đỡ không nổi, vội vàng dẫn quân chạy về Kí Châu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều mình giữ và theo đuổi — Giữ vững và theo đuổi đường lối riêng của mình.

▸ Từng từ: 主張

主意 chủ ý

主意

chủ ý

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ ý, quyết định

▸ Từng từ: 主意

主我 chủ ngã

主我

chủ ngã

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thiên về cái tôi, chỉ biết đến mình.

▸ Từng từ: 主我

主戰 chủ chiến

主戰

chủ chiến

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trương phát động chiến tranh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Có ý định theo đuổi việc chiến tranh, dùng chiến tranh để giải quyết mọi chuyện.

▸ Từng từ: 主戰

主持 chủ trì

主持

chủ trì

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ trì, chỉ đạo

Từ điển trích dẫn

1. Đứng đầu nắm giữ công việc, chủ đạo, quản lí.
2. Người quản lí, người chủ tể. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim bát môn tuy bố đắc chỉnh tề, chỉ thị trung gian thông khiếm chủ trì" 今八門雖布得整齊, 只是中間通欠主持 (Đệ tam thập lục hồi) Nay tám cửa tuy bố trí chỉnh tề, nhưng ở giữa thiếu người cầm đầu.
3. Chủ trương.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứng đầu, nắm giữ công việc.

▸ Từng từ: 主持

主日 chủ nhật

主日

chủ nhật

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Lấy mặt trời làm chủ các thần. ◇ Lễ Kí 禮記: "Giao chi tế dã, nghênh trường nhật chi chí dã. Đại báo thiên nhi chủ nhật dã" 郊之祭也, 迎長日之至也. 大報天而主日也 (Giao đặc sinh 郊特牲).
2. Theo Cơ đốc giáo, ngày thứ ba sau khi đức Ki-Tô chết thì sống dậy, gọi là "chúa nhật" 主日 ngày của Chúa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngày của Chúa, ngày cuối cùng của tuần lễ.

▸ Từng từ: 主日

主權 chủ quyền

主權

chủ quyền

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ quyền, quyền làm chủ

Từ điển trích dẫn

1. Quyền độc lập tự chủ, hoàn toàn do chính mình làm chủ chi phối lấy mình.
2. Quyền lực chính trị tối cao của một quốc gia, đối nội có tổ chức cai trị, đối ngoại thì không chịu sự can thiệp của bất cứ nước nào khác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái quuền được có vật gì, mà người khác phải tôn trọng.

▸ Từng từ: 主權

主母 chủ mẫu

主母

chủ mẫu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đày tớ dùng để gọi người chủ nhà.

▸ Từng từ: 主母

主父 chủ phụ

主父

chủ phụ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng người đày tớ gọi ông chủ nhà.

▸ Từng từ: 主父

主犯 chủ phạm

主犯

chủ phạm

Từ điển trích dẫn

1. Người phạm tội chính. ☆ Tương tự: "chánh phạm" 正犯, "thủ　 phạm" 首犯. ★ Tương phản: "tòng phạm" 從犯.

▸ Từng từ: 主犯

主的 chủ đích

主的

chủ đích

Từ điển trích dẫn

1. Mục tiêu chủ yếu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều cốt yếu nhắm tới.

▸ Từng từ: 主的

主祭 chủ tế

主祭

chủ tế

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trì tế tự. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Sử chi chủ tế, nhi bách thần hưởng chi" 使之主祭, 而百神享之 (Vạn Chương thượng 萬章上).
2. Người chủ trì việc tế tự. ◇ Trương Tịch 張籍: "Vô gia không thác mộ, Chủ tế bất tòng nhân" 無家空托墓, 主祭不從人 (Giang lăng hiếu nữ 江陵孝女).

▸ Từng từ: 主祭

主稿 chủ cảo

主稿

chủ cảo

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều người hoặc nhiều cơ quan hội họp làm việc chung, một người hoặc một cơ quan khởi thảo văn kiện, gọi là "chủ cảo" 主稿.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bản văn chính.

▸ Từng từ: 主稿

主筆 chủ bút

主筆

chủ bút

Từ điển trích dẫn

1. Người phụ trách biên tập cho một tờ báo hay tạp chí.
2. Chỉ người chủ trì phán án. ◇ Thẩm Đức Phù 沈德符: "Mỗi niên sơ đông, triều thẩm tội phạm, câu thái tể chủ bút, tương nhưng dĩ cửu" 每年初冬, 朝審罪犯, 俱太宰主筆, 相仍已久 (Dã hoạch biên 野獲編, Lại bộ 吏部, Đại kế củ nội các 大計糾內閣).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây bút cốt yếu, chỉ người trông coi việc viết.

▸ Từng từ: 主筆

主管 chủ quản

主管

chủ quản

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người chịu trách nhiệm về cái gì

Từ điển trích dẫn

1. Phụ trách quản lí.
2. Người giữ trách nhiệm quản lí công việc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu coi sóc công việc.

▸ Từng từ: 主管

主簿 chủ bạ

主簿

chủ bạ

Từ điển trích dẫn

1. Tên một chức quan, có từ đời nhà Hán, trông coi việc sổ sách văn thư bộ tịch một cơ quan ở trung ương hoặc một địa phương.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trông coi, nắm giữ sổ sách — Tên một chức quan thời trước, trông coi việc sổ sách một địa phương.

▸ Từng từ: 主簿

主編 chủ biên

主編

chủ biên

phồn thể

Từ điển phổ thông

người xuất bản, nhà xuất bản

Từ điển trích dẫn

1. Phụ trách hoạch định nội dung sách vở tài liệu xuất bản. ◎ Như: "giá kì giáo san do tha chủ biên" 這期校刊由他主編.
2. Người phụ trách chủ yếu công việc biên tập. ◎ Như: "tha thị bổn báo đích chủ biên" 他是本報的主編.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trông coi nắm giữ việc viết lách trong một tờ báo.

▸ Từng từ: 主編

主编 chủ biên

主编

chủ biên

giản thể

Từ điển phổ thông

người xuất bản, nhà xuất bản

▸ Từng từ: 主编

主義 chủ nghĩa

主義

chủ nghĩa

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trương cơ bản đối với sự vật hoặc nguyên lí, tức là một hình thái quan niệm và tín ngưỡng đã trở thành một tư trào hoặc học thuyết. ◎ Như: "tư bản chủ nghĩa" 資本主義, "tả thật chủ nghĩa" 寫實主義.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái lẽ phải, cái tư tưởng, học thuyết mình cho là phải và đi theo.

▸ Từng từ: 主義

主考 chủ khảo

主考

chủ khảo

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trì khảo thí.
2. Tên chức quan, dưới thời nhà Minh nhà Thanh, chủ trì "hương thí" 鄉試 thi hương. Phiếm chỉ người chủ trì khảo thí.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu trong việc xét hỏi học trò để người thi đậu.

▸ Từng từ: 主考

主腦 chủ não

主腦

chủ não

Từ điển trích dẫn

1. Người hoặc sự vật quan trọng nhất, có tính cách quyết định. ☆ Tương tự: "đầu mục" 頭目, "thủ lĩnh" 首領.

▸ Từng từ: 主腦

主要 chủ yếu

主要

chủ yếu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ yếu, hầu hết

Từ điển trích dẫn

1. Quan trọng nhất. ◎ Như: "chủ yếu nhậm vụ" 主要任務. ☆ Tương tự: "trọng yếu" 重要, "thủ yếu" 首要. ★ Tương phản: "phụ trợ" 輔助, "thứ yếu" 次要.

▸ Từng từ: 主要

主觀 chủ quan

主觀

chủ quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ quan

Từ điển trích dẫn

1. Phán đoán sự việc căn cứ theo nhận thức của riêng của mình, không cần phù hợp với trạng huống thật tế. ★ Tương phản: "khách quan" 客觀.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhìn sự việc theo ý riêng của mình.

▸ Từng từ: 主觀

主观 chủ quan

主观

chủ quan

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ quan

▸ Từng từ: 主观

主角 chủ giác

主角

chủ giác

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người lãnh đạo, người cầm đầu

▸ Từng từ: 主角

主詞 chủ từ

主詞

chủ từ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ ngữ (ngôn ngữ)

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng trong câu giữ vai trò làm hành động hoặc là đối tượng của trần thuật (tiếng Pháp: sujet). ◎ Như: trong câu "Khổng Tử thị thánh nhân" 孔子是聖人, "Khổng Tử" là chủ từ.

▸ Từng từ: 主詞

主語 chủ ngữ

主語

chủ ngữ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ ngữ (ngôn ngữ)

Từ điển trích dẫn

1. ☆ Tương tự: "chủ từ" 主詞.

▸ Từng từ: 主語

主謀 chủ mưu

主謀

chủ mưu

Từ điển trích dẫn

1. Người chủ yếu tính toán sắp đặt mưu kế. Pháp luật đặc chỉ người xúi giục, sai khiến kẻ khác đồng lõa phạm tội.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứng ra sắp đặt tính toán.

▸ Từng từ: 主謀

主词 chủ từ

主词

chủ từ

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ ngữ (ngôn ngữ)

▸ Từng từ: 主词

主语 chủ ngữ

主语

chủ ngữ

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ ngữ (ngôn ngữ)

▸ Từng từ: 主语

主辭 chủ từ

主辭

chủ từ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chính yếu trong một câu, quy tụ mọi hành động trong câu văn. Chữ Từ cũng viết 詞.

▸ Từng từ: 主辭

主頁 chủ hiệt

主頁

chủ hiệt

phồn thể

Từ điển phổ thông

trang nhà, trang chủ, trang đầu, homepage (tin học)

▸ Từng từ: 主頁

主題 chủ đề

主題

chủ đề

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ đề

▸ Từng từ: 主題

主顧 chủ cố

主顧

chủ cố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người khách hàng. Tiếng tâng bốc mà người bán hàng dùng để gọi khách hàng của mình.

▸ Từng từ: 主顧

主页 chủ hiệt

主页

chủ hiệt

giản thể

Từ điển phổ thông

trang nhà, trang chủ, trang đầu, homepage (tin học)

▸ Từng từ: 主页

主题 chủ đề

主题

chủ đề

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ đề

▸ Từng từ: 主题

主體 chủ thể

主體

chủ thể

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ thể

Từ điển trích dẫn

1. Địa vị thống trị của vua chúa.
2. Bộ phận chủ yếu trong sự vật. ◎ Như: học sinh là "chủ thể" 主體 của trường học.
3. Danh từ triết học: tương đối với "khách thể" 客體, chỉ người (hay "cá thể" 個體) có nhận thức và năng lực thực tiễn đối với "khách thể" 客體.
4. Pháp học dụng ngữ 法學用語: (1) Trong Dân pháp 民法, chỉ "công dân" 公民 (hoặc "pháp nhân" 法人) hưởng thụ quyền lợi và gánh vác nghĩa vụ. (2) Trong Hình pháp 刑法, chỉ người phạm tội, phải chịu trách nhiệm về hành vi của mình. (3) Trong Quốc tế pháp 國際法, chỉ "quốc gia" 國家 có chủ quyền và nghĩa vụ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vật tự làm chủ được mình.

▸ Từng từ: 主體

事主 sự chủ

事主

sự chủ

Từ điển trích dẫn

1. Hầu hạ, phục dịch nhà vua.
2. Người đứng đầu chủ trì sự vụ. ☆ Tương tự: "bổn gia nhi" 本家兒, "chánh sự chủ" 正事主, "đương sự nhân" 當事人.
3. Người bị hại trong án kiện (hình sự). ☆ Tương tự: "đương sự nhân" 當事人.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu trong một việc, người có liên hệ tới một việc. Cũng như: Đương sự.

▸ Từng từ: 事主

保主 bảo chủ

保主

bảo chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng nan lãnh trách nhiệm. Tức người bảo lãnh.

▸ Từng từ: 保主

信主 tín chủ

信主

tín chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có lòng tin trong việc cúng lễ.

▸ Từng từ: 信主

做主 tố chủ

做主

tố chủ

Từ điển trích dẫn

1. Phân xử, phán đoán, quyết định. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Trường lão dữ tửu gia tố chủ" 長老與酒家做主 (Đệ tứ hồi) Xin trưởng lão phân xử (việc này) cho tôi. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Hiện tại thái thái môn tại gia, tự nhiên thị thái thái môn tố chủ, bất tất đẳng ngã" 現在太太們在家, 自然是太太們做主, 不必等我 (Đệ nhất nhất thất hồi) Hiện có thím và mẹ cháu ở nhà, thì tất nhiên là do hai người quyết định, không cần đợi cháu.

▸ Từng từ: 做主

債主 trái chủ

債主

trái chủ

Từ điển trích dẫn

1. Chủ nợ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người cho vay nợ. Chủ nợ.

▸ Từng từ: 債主

僱主 cố chủ

僱主

cố chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người bỏ tiền mướn người khác làm việc cho mình.

▸ Từng từ: 僱主

先主 tiên chủ

先主

tiên chủ

Từ điển trích dẫn

1. Vua đời trước.
2. Vua khai quốc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị vua đời trước.

▸ Từng từ: 先主

公主 công chủ

公主

công chủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

công chúa

Từ điển trích dẫn

1. Con gái của thiên tử hoặc quốc vương.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con gái của vua. Ta thường đọc trại thành Công chúa.

▸ Từng từ: 公主

厂主 xưởng chủ

厂主

xưởng chủ

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ xưởng, chủ nhà máy

▸ Từng từ: 厂主

君主 quân chủ

君主

quân chủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người nắm quyền tối cao, vua chúa

Từ điển trích dẫn

1. Ông vua, nguyên thủ một quốc gia theo chế độ vua chúa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông vua — Có vua đừng đầu trong nước. Chỉ quốc gia theo chế độ vua chúa.

▸ Từng từ: 君主

喪主 tang chủ

喪主

tang chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng ra lo việc ma chay.

▸ Từng từ: 喪主

國主 quốc chủ

國主

quốc chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một nước, chỉ ông vua.

▸ Từng từ: 國主

地主 địa chủ

地主

địa chủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

địa chủ, chủ đất

Từ điển trích dẫn

1. Người cư trú trên khu đất (bổn địa).
2. Người có quyền sở hữu đất đai, ruộng vườn (có thể cho người khác thuê để canh tác hoặc sử dụng). § Cũng gọi là "điền chủ" 田主.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có quyền sở hữu đất đai, chẳng hạn có ruộng.

▸ Từng từ: 地主

天主 thiên chúa

天主

thiên chúa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đức Chúa trời. Đáng lẽ đọc Thiên chủ.

▸ Từng từ: 天主

女主 nữ chủ

女主

nữ chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị vua đàn bà. Ta vẫn đọc trại là Nữ chúa.

▸ Từng từ: 女主

孝主 hiếu chủ

孝主

hiếu chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đang có tang cha mẹ.

▸ Từng từ: 孝主

家主 gia chủ

家主

gia chủ

Từ điển trích dẫn

1. Xưng vị đối với khanh đại phu (thời Xuân Thu). ◇ Mặc Tử 墨子: "Kim chư hầu độc tri ái kì quốc, bất ái nhân chi quốc, thị dĩ bất đạn cử kì quốc dĩ công nhân chi quốc. Kim gia chủ độc tri ái kì gia, nhi bất ái nhân chi gia, thị dĩ bất đạn cử kì gia dĩ soán nhân chi gia" 今諸侯獨知愛其國, 不愛人之國, 是以不憚舉其國以攻人之國. 今家主獨知愛其家, 而不愛人之家, 是以不憚舉其家以篡人之家(Kiêm ái trung 兼愛中) Nay vua chư hầu chỉ biết yêu nước của mình, không yêu nước của người khác, thì chẳng e ngại mà đánh nước người ta. Nay gia chủ (khanh đại phu) chỉ biết yêu nhà của mình, không yêu nhà người khác, thì chẳng e ngại mà chiếm đoạt nhà người ta.
2. Chủ nhà, chủ nhân. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giả Chính thính liễu, đại nộ đạo: Gia nô phụ ân, dẫn tặc thâu thiết gia chủ, chân thị phản liễu!" 賈政聽了, 大怒道: 家奴負恩, 引賊偷竊家主, 真是反了 (Đệ nhất nhất nhị hồi) Giả Chính nghe xong, giận lắm, nói: Đầy tớ phụ ơn, đem kẻ cướp về ăn cướp chủ nhà, thật là trái ngược!

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu trong nhà.

▸ Từng từ: 家主

宾主 tân chủ

宾主

tân chủ

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ và khách

▸ Từng từ: 宾主

店主 điếm chủ

店主

điếm chủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chủ tiệm, chủ quán, chủ hàng

▸ Từng từ: 店主

廠主 xưởng chủ

廠主

xưởng chủ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ xưởng, chủ nhà máy

▸ Từng từ: 廠主

後主 hậu chủ

後主

hậu chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị vua sau, vua nối nghiệp.

▸ Từng từ: 後主

戶主 hộ chủ

戶主

hộ chủ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ nhà

▸ Từng từ: 戶主

户主 hộ chủ

户主

hộ chủ

giản thể

Từ điển phổ thông

chủ nhà

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người chủ nhà.

▸ Từng từ: 户主

房主 phòng chủ

房主

phòng chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người cho thuê nhà. Chủ nhà cho thuê.

▸ Từng từ: 房主

攝主 nhiếp chủ

攝主

nhiếp chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thay thế vua mà lo việc.

▸ Từng từ: 攝主

救主 cứu chúa

救主

cứu chúa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người cứu tinh, người cứu thoát

▸ Từng từ: 救主

教主 giáo chủ

教主

giáo chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người tạo lập một tôn giáo — Sau chỉ người đứng đầu một tôn giáo.

▸ Từng từ: 教主

施主 thí chủ

施主

thí chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ người đem của cải mà tặng cho sư hoặc nhà chùa.

▸ Từng từ: 施主

暗主 ám chủ

暗主

ám chủ

Từ điển trích dẫn

1. Ông vua ngu tối.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông vua ngu tối. Ta cũng đọc Ám chúa.

▸ Từng từ: 暗主

木主 mộc chủ

木主

mộc chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tấm gỗ nhỏ viết tên tuổi người chết, để thờ trên bàn thờ, còn gọi là Thần chủ.

▸ Từng từ: 木主

業主 nghiệp chủ

業主

nghiệp chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một công việc kinh doanh lớn lao — Người nắm giữ một tài sản to lớn.

▸ Từng từ: 業主

民主 dân chủ

民主

dân chủ

Từ điển trích dẫn

1. Chủ tể của dân, ngày xưa chỉ thiên tử, tức là vua. ◇ Tả truyện 左傳: "Tề quân chi ngữ thâu. Tang Văn Trọng hữu ngôn viết: Dân chủ thâu tất tử" (Văn công thập thất niên văn công thập thất niên 齊君之語偷. 臧文仲有言曰: 民主偷必死 (Văn công thập thất niên 文公十七年).
2. Chỉ quan lại. ◇ Tam quốc chí 三國志: "Bộc vi dân chủ, đương dĩ pháp suất hạ" 僕為民主, 當以法率下 (Chung Li Mục truyện 鍾離牧傳).
3. Thể chế chính trị trong đó chủ quyền quốc gia thuộc về nhân dân cả nước, nhân dân có quyền bầu lên những người đại biểu trong chính quyền, chính quyền lấy ý dân làm chuẩn tắc.
4. Hợp với nguyên tắc dân chủ, không chủ quan độc đoán. ◎ Như: "tác phong dân chủ" 作風民主.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người trong nước tự trách nhiệm về mọi việc trong nước, tức chủ quyền quốc gia thuộc về toàn dân.

▸ Từng từ: 民主

法主 pháp chủ

法主

pháp chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông thầy cúng, trị được tà ma. Ta cũng gọi là thầy pháp, tức ông thầy cúng có phép thuật. Bài Hàn nho phong vị phí của Nguyễn Công Trứ có câu: » Thầy bà mong dối trá kiếm ăn, lại nghĩ chữ dũng như, phép chi được lừng danh pháp chủ «.

▸ Từng từ: 法主

無主 vô chủ

無主

vô chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có người đứng đầu — Không thuộc về ai. Đoạn trường tân thanh : » Trải bao thỏ lặn ác tà, Ấy mồ vô chủ ai mà viếng thăm «.

▸ Từng từ: 無主

物主 vật chủ

物主

vật chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có quyền sở hữu về đồ đạc.

▸ Từng từ: 物主

田主 điền chủ

田主

điền chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có ruộng.

▸ Từng từ: 田主

畜主 súc chủ

畜主

súc chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người nuôi thú vật trong nhà.

▸ Từng từ: 畜主

盟主 minh chủ

盟主

minh chủ

Từ điển trích dẫn

1. Thủ lãnh đồng minh. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim phụng đại nghĩa, tất lập minh chủ, chúng thính ước thúc, nhiên hậu tiến binh" 今奉大義, 必立盟主, 眾聽約束, 然後進兵 (Đệ lục thập tam hồi) Nay làm việc đại nghĩa, nên lập minh chủ, để mọi người vâng lệnh, rồi sẽ tiến binh. ☆ Tương tự: "ngưu nhĩ" 牛耳.

▸ Từng từ: 盟主

神主 thần chủ

神主

thần chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bài vị viết tên người chết để thờ.

▸ Từng từ: 神主

祭主 tế chủ

祭主

tế chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu việc cúng vái.

▸ Từng từ: 祭主

窩主 oa chủ

窩主

oa chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kẻ chứa chấp kẻ gian — Kẻ cất giấu đồ vật bất hợp pháp.

▸ Từng từ: 窩主

聖主 thánh chúa

聖主

thánh chúa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng tôn xưng ông vua. Đáng lẽ đọc là Thánh chủ. Truyện Lục Vân Tiên : » Mừng nay thánh chúa trị đời «.

▸ Từng từ: 聖主

自主 tự chủ

自主

tự chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mình sai khiến được mình, không để bị ảnh hưởng bởi bên ngoài, người ngoài.

▸ Từng từ: 自主

舉主 cử chủ

舉主

cử chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người thi đậu — Người được lựa chọn, hoặc tiến dẫn ra làm quan.

▸ Từng từ: 舉主

苦主 khổ chủ

苦主

khổ chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người chịu đựng tai nạn.

▸ Từng từ: 苦主

謀主 mưu chủ

謀主

mưu chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng ra tính toán sắp đặt sự việc.

▸ Từng từ: 謀主

財主 tài chủ

財主

tài chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có của cải tiền bạc.

▸ Từng từ: 財主

買主 mãi chủ

買主

mãi chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người mua. Khách hàng.

▸ Từng từ: 買主

貸主 thải chủ

貸主

thải chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người cho vay nợ. Chủ nợ.

▸ Từng từ: 貸主

賓主 tân chủ

賓主

tân chủ

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ và khách

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người khách tới nhà và người chủ nhà.

▸ Từng từ: 賓主

郡主 quận chủ

郡主

quận chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Danh hiệu chỉ con gái của các bậc Vương, họ hàng với vua. Ta thường đọc Quận chúa. Truyện Lục Vân Tiên có câu: » Sắc phong quận chúa hiển vinh cho nàng «.

▸ Từng từ: 郡主

隊主 đội chủ

隊主

đội chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu nhóm. Như Đội trưởng 隊長.

▸ Từng từ: 隊主

霸主 bá chủ

霸主

bá chủ

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa, là người đứng đầu các chư hầu.
2. Đứng đầu, có thế lực nhất.

▸ Từng từ: 霸主

齋主 trai chủ

齋主

trai chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng ra lập lễ chay để cúng.

▸ Từng từ: 齋主

主人公 chủ nhân công

主人公

chủ nhân công

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng tôn xưng chủ nhân. ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Cánh phiền tương hỉ sự, Lai báo chủ nhân công" 更煩將喜事, 來報主人公 (Vịnh đăng hoa đồng hầu thập nhất 詠燈花同侯十一). § Cũng viết là: "chủ nhân ông" 主人翁.
2. Nhân vật chính trong tiểu thuyết, hí kịch... § Tiếng Anh: hero.

▸ Từng từ: 主人公

所有主 sở hữu chủ

所有主

sở hữu chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người làm chủ cải của mình.

▸ Từng từ: 所有主

拿主意 nã chủ ý

拿主意

nã chủ ý

Từ điển trích dẫn

1. (Xác định phương pháp hoặc đường lối để) lo liệu hoặc giải quyết vấn đề. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhược một liễu lão thái thái, dã chỉ thị bằng nhân khứ khi phụ liễu. Sở dĩ thuyết nã chủ ý yếu khẩn" 若沒了老太太, 也只是憑人去欺負了. 所以說拿主意要緊 (Đệ ngũ thập thất hồi) Cụ mà chết đi thì mặc cho người ta hất hủi thôi. Vì thế tôi bàn với cô, cần phải lo liệu trước đi.

▸ Từng từ: 拿主意

救世主 cứu thế chúa

救世主

cứu thế chúa

Từ điển trích dẫn

1. Chúa cứu thế. Tiếng của tín đồ Cơ đốc giáo tôn xưng Đức Chúa Gia Tô (Jesus).

▸ Từng từ: 救世主

東道主 đông đạo chủ

東道主

đông đạo chủ

Từ điển trích dẫn

1. Thời Xuân Thu, đại phu nước Trịnh là Chúc Chi Vũ 燭之武 yết kiến Tần Mục Công 秦穆公, xin quân Tần ngừng tấn công nước Trịnh, nước Trịnh nguyện làm chủ nhân trên đường phía đông chiêu đãi sứ giả nhà Tần qua lại. Vì nước Trịnh ở phía đông nước Tần, nên gọi là "đông đạo chủ" 東道主. Về sau dùng để phiếm xưng chủ nhân tiếp đãi hoặc mời tiệc tân khách. ◇ Lí Bạch 李白: "Quân vi đông đạo chủ, Ư thử ngọa vân tùng" 君為東道主, 於此臥雲松 (Vọng cửu hoa san... 望九華山贈青陽韋仲堪).

▸ Từng từ: 東道主

人本主義 nhân bản chủ nghĩa

人本主義

nhân bản chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Tư triều phát khởi vào cuối thế kỉ mười ba tại Âu Châu thời Phục hưng, chủ trương thoát li thế lực Giáo hội, cổ xúy giáo dục nhân văn, tôn trọng giá trị con người. § Cũng gọi là "nhân văn chủ nghĩa" 人文主義.

▸ Từng từ: 人本主義

個人主義 cá nhân chủ nghĩa

個人主義

cá nhân chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trương lấy cá nhân làm trung tâm, chỉ tôn trọng tự do cá nhân hay quyền lợi của cá nhân. ☆ Tương tự: "bổn vị chủ nghĩa" 本位主義. ★ Tương phản: "tập thể chủ nghĩa" 集體主義.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chủ trương cho rằng chỉ biết tới lợi ích riêng mình là phải, là đúng ( individualism ).

▸ Từng từ: 個人主義

克己主義 khắc kỉ chủ nghĩa

克己主義

khắc kỉ chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Một phái luân lí học ở Hi Lạp xưa, chủ trương đè nén tình dục, cự tuyệt khoái lạc, coi sự khắc chế chính mình là biểu hiện tối cao của đạo (tiếng Pháp: stoïcisme).

▸ Từng từ: 克己主義

利他主義 lợi tha chủ nghĩa

利他主義

lợi tha chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ nghĩa lấy lợi ích và hạnh phúc của người khác hoặc của toàn thể xã hội làm mục tiêu, do triết học gia Pháp Auguste Comte thủ xướng.

▸ Từng từ: 利他主義

印象主義 ấn tượng chủ nghĩa

印象主義

ấn tượng chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ trương nghệ thuật, đặc biệt là về hội họa, không dùng thái độ khách quan để miêu tả sự vật, mà lấy cảm nhận trực tiếp của cá nhân làm chủ thể sáng tạo (tiếng Pháp: Impressionnisme).

▸ Từng từ: 印象主義

名花有主 danh hoa hữu chủ

名花有主

danh hoa hữu chủ

Từ điển trích dẫn

1. "Danh hoa" 名花 ngày xưa chỉ người con gái đẹp. Ngày nay "danh hoa hữu chủ" 名花有主 thường tỉ dụ người con gái đã thuộc về một người nào rồi.

▸ Từng từ: 名花有主

國家主義 quốc gia chủ nghĩa

國家主義

quốc gia chủ nghĩa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung mọi tư tưởng và đường lối đem lại lợi ích chung cho đất nước dân tộc.

▸ Từng từ: 國家主義

天南洞主 thiên nam động chủ

天南洞主

thiên nam động chủ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hiệu của vua Lê Thánh Tông.

▸ Từng từ: 天南洞主

妙善公主 diệu thiện công chúa

妙善公主

diệu thiện công chúa

Từ điển trích dẫn

1. Theo dân gian truyền thuyết, là một tiền thân của Quan Thế Âm Bồ-tát 觀世音菩薩.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hiệu của Phật Quan Thế Âm.

▸ Từng từ: 妙善公主

居停主人 cư đình chủ nhân

居停主人

cư đình chủ nhân

Từ điển trích dẫn

1. Xem "cư đình" 居停.

▸ Từng từ: 居停主人

拜金主義 bái kim chủ nghĩa

拜金主義

bái kim chủ nghĩa

Từ điển trích dẫn

1. Chủ nghĩa lấy sự sùng bái kim tiền làm trung tâm hành động.

▸ Từng từ: 拜金主義

玉欣公主 ngọc hân công chúa

玉欣公主

ngọc hân công chúa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên vị công chúa, con gái vua Hiển Tông nhà Lê, được gả cho Nguyễn Huệ. Năm 1788, Nguyễn Huệ lên ngôi, bà được phong Bắc cung Hoàng hậu. Tác phẩm văn Nôm của bà có bài Văn tế vua Quang Trung, và bài văn khóc vua Quang Trung, làm năm 1792.

▸ Từng từ: 玉欣公主