Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Chỉ sáu chế độ của vạn vật: "thiên, địa, xuân, hạ, thu, đông" 天, 地, 春, 夏, 秋, 冬.
2. (Thuật ngữ Phật giáo). Cũng dịch là "Lục đáo bỉ ngạn" 六到彼岸; "độ" 度 là dịch ý của Phạm văn "pāramitā" "ba la mật đa" 波羅蜜多. Chỉ sáu loại pháp môn đưa đến bờ bên kia (tức "niết bàn" 涅槃): "bố thi, trì giới, nhẫn nhục, tinh tiến, tinh lự (thiền định), trí tuệ (bát nhã)" 布施, 持戒, 忍辱, 精進, 精慮(禪定), 智慧(般若).

▸ Từng từ: 六度

再度 tái độ

再度

tái độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

một lần nữa

▸ Từng từ: 再度

初度 sơ độ

初度

sơ độ

Từ điển trích dẫn

1. Lúc bắt đầu.
2. Lúc sơ sinh.
3. Lần thứ nhất.
4. Sinh nhật. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Hội ảo sơ độ, nhân tòng kì tử tế hành vãng vi thọ" 會媼初度, 因從其子婿行往為壽 (Liên Hương 蓮香) Gặp dịp sinh nhật bà lão, (chàng) theo rể của bà đến chúc thọ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc bắt đầu — Lúc chào đời — Cái mức lúc đầu.

▸ Từng từ: 初度

制度 chế độ

制度

chế độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chế độ

Từ điển trích dẫn

1. Chuẩn tắc đặt ra cho mọi người tuân theo. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Cận lai khí mãnh đô yếu phiên xuất tân dạng, khước bất tri cổ nhân thị chẩm dạng đích chế độ" 近來器皿都要翻出新樣, 卻不知古人是怎樣的制度 (Đệ ngũ tam hồi).
2. Lập ra pháp độ. ◇ Hán Thư 漢書: "Thần nguyện vị dân chế độ dĩ phòng kì dâm" 臣願為民制度以防其淫 (Nghiêm An truyện 嚴安傳) Thần nguyện vì dân lập ra pháp độ để ngăn ngừa tham lạm.
3. Quy định. ◇ Tục tư trị thông giám 續資治通鑒: 尚書省奏: "Thượng thư tỉnh tấu: Vĩnh Cố tự chấp chánh vi Chân Định duẫn, kì tản cái đương dụng hà chế độ? Kim chủ viết: Dụng chấp chánh chế độ" 永固自執政為真定尹, 其繖蓋當用何制度? 金主曰: 用執政制度 (Tống Hiếu Tông Long Hưng nguyên niên 宋孝宗隆興元年).
4. Chế tác, tạo dựng. ◇ Triệu Nguyên Nhất 趙元一: "Thần vọng Phụng Thiên hữu thiên tử khí, nghi chế độ vi lũy, dĩ bị phi thường" 臣望奉天有天子氣, 宜制度為壘, 以備非常 (Phụng Thiên lục 奉天錄, Quyển nhất).
5. Phương pháp chế tạo. ◇ Chu Úc 朱彧: "Đông Pha tại Hoàng Châu, thủ tác thái canh, hiệu vi Đông Pha canh, tự tự kì chế độ" 東坡在黃州, 手作菜羹, 號為東坡羹, 自敘其制度 (Bình Châu khả đàm 萍洲可談, Quyển nhị).
6. Quy mô, dạng thức. ◇ Hàn Thái Hoa 韓泰華: "Thử linh kim chất kiên luyện, chế độ hồn phác" 此鈴金質堅鍊, 制度渾樸 (Vô sự vi phúc trai tùy bút 無事為福齋隨筆, Quyển thượng) Chuông này bằng chất kim rèn đúc chắc chắn, dạng thức thì mộc mạc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phép tắc lập ra để noi theo.

▸ Từng từ: 制度

剃度 thế độ

剃度

thế độ

Từ điển trích dẫn

1. Nghi thức cạo trọc đầu cho người xuất gia. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Khước tài giá cá yếu xuất gia đích nhân, hình dong xú ác, tướng mạo hung ngoan, bất khả thế độ tha, khủng cửu hậu lụy cập san môn" 卻纔這個要出家的人, 形容醜惡, 相貌兇頑, 不可剃度他, 恐久後累及山門 (Đệ tứ hồi) Cái người vừa rồi muốn xin xuất gia, coi hình dung dữ tợn, mặt mũi ngang bướng, không thể cạo đầu cho hắn được, e rằng sau này sẽ làm lụy đến sơn môn.

▸ Từng từ: 剃度

則度 tắc độ

則度

tắc độ

Từ điển trích dẫn

1. Phép tắc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khuôn mức phải theo.

▸ Từng từ: 則度

剛度 cương độ

剛度

cương độ

Từ điển trích dẫn

1. Trình độ cứng chắc của vật chất.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mứng cứng rắn của vật chất.

▸ Từng từ: 剛度

印度 ấn độ

印度

ấn độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nước Ấn Độ

Từ điển trích dẫn

1. Quốc gia thuộc Á Châu, thủ đô là "Tân Đức Lí" 新德里 New Delhi (Republic of India).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước ở Châu Á.

▸ Từng từ: 印度

厚度 hậu độ

厚度

hậu độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

độ dày

▸ Từng từ: 厚度

國度 quốc độ

國度

quốc độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức tiêu dùng vào việc nước. Cũng như: Quốc dụng 國用.

▸ Từng từ: 國度

大度 đại độ

大度

đại độ

Từ điển trích dẫn

1. Độ lượng rộng lớn. ◇ Phương Hiếu Nhụ 方孝孺: "Thiên hạ chi sự thành ư đại độ chi quân tử, nhi bại ư tư trí chi tiểu nhân" 天下之事成於大度之君子, 而敗於私智之小人 (Trịnh Linh Công 鄭靈公, Chi nhất).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ rộng rãi.

▸ Từng từ: 大度

宽度 khoan độ

宽度

khoan độ

giản thể

Từ điển phổ thông

độ rộng, chiều rộng, bề rộng

▸ Từng từ: 宽度

密度 mật độ

密度

mật độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

mật độ, độ dày đặc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức đông đảo. Độ khít.

▸ Từng từ: 密度

寬度 khoan độ

寬度

khoan độ

phồn thể

Từ điển phổ thông

độ rộng, chiều rộng, bề rộng

▸ Từng từ: 寬度

局度 cục độ

局度

cục độ

Từ điển trích dẫn

1. Độ lượng, khí độ. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Thiệu ngoại khoan nhã hữu cục độ, ưu hỉ bất hình ư sắc" 紹外寬雅有局度, 憂喜不形於色 (Viên Thiệu truyện 袁紹傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ rộng hẹp của một người. Như Độ lượng.

▸ Từng từ: 局度

幅度 bức độ

幅度

bức độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

độ rộng, độ lớn, khổ

▸ Từng từ: 幅度

度世 độ thế

度世

độ thế

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cứu giúp cho đời.

▸ Từng từ: 度世

度假 độ giá

度假

độ giá

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

kỳ nghỉ hè, kỳ nghỉ lễ

▸ Từng từ: 度假

度口 độ khẩu

度口

độ khẩu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nuôi miệng, nuôi thân.

▸ Từng từ: 度口

度外 độ ngoại

度外

độ ngoại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ở ngoài sự tính toán của mình, không ngờ.

▸ Từng từ: 度外

度持 độ trì

度持

độ trì

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giúp đỡ gìn giữ cho, che chở cho.

▸ Từng từ: 度持

度支 độ chi

度支

độ chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tính toán việc tiêu tiển sao cho đủ.

▸ Từng từ: 度支

度日 độ nhật

度日

độ nhật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sống qua ngày.

▸ Từng từ: 度日

度田 đạc điền

度田

đạc điền

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đo ruộng.

▸ Từng từ: 度田

度身 độ thân

度身

độ thân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nuôi nấng giúp đỡ cha mẹ.

▸ Từng từ: 度身

度量 độ lượng

度量

độ lượng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

độ lượng, phạm vi, giới hạn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đo lường. Đáng lẽ đọc Đạc lượng — Chỉ lòng dạ rộng hẹp của người ta.

▸ Từng từ: 度量

強度 cường độ

強度

cường độ

phồn thể

Từ điển phổ thông

cường độ, độ mạnh, độ khoẻ

Từ điển trích dẫn

1. Mức độ mạnh. ◎ Như: "quang tuyến cường độ" 光線強度.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mức ghi nhận sức mạnh ( intensité, intensiti ).

▸ Từng từ: 強度

强度 cường độ

强度

cường độ

giản thể

Từ điển phổ thông

cường độ, độ mạnh, độ khoẻ

▸ Từng từ: 强度

态度 thái độ

态度

thái độ

giản thể

Từ điển phổ thông

thái độ, quan điểm

▸ Từng từ: 态度

態度 thái độ

態度

thái độ

phồn thể

Từ điển phổ thông

thái độ, quan điểm

Từ điển trích dẫn

1. Vẻ mặt, cử chỉ. ◇ Tuân Tử 荀子: "Dong mạo, thái độ, tiến thối, xu hành, do lễ tắc nhã, bất do lễ tắc di cố tích vi, dong chúng nhi dã" 容貌, 態度, 進退, 趨行, 由禮則雅, 不由禮則夷固僻違, 庸眾而野 (Tu thân 修身) Vẻ mặt, cử chỉ, tới lui, bước đi, theo lễ thì đúng đắn, không theo lễ thì ngang trái, dung tục, thô lỗ.
2. Khí thế, tư thái. ◇ Lục Quy Mông 陸龜蒙: "(Hầu Sanh) tác thất ngôn thi, thậm hữu thái độ" (侯生)作七言詩, 甚有態度 (Tống Hầu đạo sĩ hoàn Thái Bạch San tự 送侯道士還太白山序).
3. Chủ trương hoặc lập trường (đối với sự tình). ◇ Thiệu Ung 邵雍: "Sự đáo cấp thì quan thái độ, Nhân vu nguy xứ lộ can tì" 事到急時觀態度, 人于危處露肝脾 (Tri nhân ngâm 知人吟) Việc xảy ra cấp thời hãy xem xét chủ trương xử sự ra sao, Người ở chỗ hiểm nguy lộ ra gan mật.
4. Tính tình. ◎ Như: "ái sái thái độ" 愛耍態度 tính thích đùa bỡn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dáng dấp và vẻ mặt bên ngoài nhờ đó biết được lòng dạ bên trong.

▸ Từng từ: 態度

憶度 ức đạc

憶度

ức đạc

Từ điển trích dẫn

1. Đoán chừng, phỏng đoán. § Cũng viết là: "ức đạc" 臆度.

▸ Từng từ: 憶度

揆度 quỹ độ

揆度

quỹ độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đo lường, ước lượng.

▸ Từng từ: 揆度

支度 chi độ

支度

chi độ

Từ điển trích dẫn

1. Trù tính, kế toán. ◇ Chu Thư 周書: "Thì huyền binh thâm nhập, Duyệt chi độ lộ trình, lặc kì bộ ngũ, tiết giảm lương thực" 時懸兵深入, 悅支度路程, 勒其部伍, 節減糧食 (Vương Duyệt truyện 王悅傳) Lúc đó quân bị cô lập không có binh cứu viện, (Vương) Duyệt trù tính lộ trình, lĩnh suất đội ngũ, tiết kiệm lương thực.
2. Chi tiêu. ◇ Tống sử 漢書: "Can Đức tam niên, thủy chiếu chư châu chi độ kinh phí ngoại, phàm kim bạch tất tống khuyết hạ, vô hoặc chiếm lưu" 乾德三年, 始詔諸州支度經費外, 凡金帛悉送闕下, 毋或占留 (Thực hóa chí hạ nhất 食貨志下一) Can Đức năm thứ ba, mới xuống chiếu cho các châu ngoại trừ chi tiêu kinh phí ra, hết thảy vàng lụa phải đưa về triều đình, không được chiếm giữ lưu lại.
3. Gọi tắt của "chi độ sứ" 支度使, tên một chức quan, coi việc chi dụng trong quân.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiêu dùng sinh sống hàng ngày. Chẳng hạn Chi độ thê nhi ( nuôi vợ con qua ngày ).

▸ Từng từ: 支度

普度 phổ độ

普度

phổ độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ sự giúp đỡ cho tất cả chúng sinh ở mọi nơi. » Phật hữu tình từ bi phổ độ « ( Chiêu hồn ).

▸ Từng từ: 普度

暗度 ám độ

暗度

ám độ

Từ điển trích dẫn

1. Trôi qua một cách âm thầm lặng lẽ không hay không biết. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Ám độ nam lâu nguyệt, Hàn thâm bắc chử vân" 暗度南樓月, 寒深北渚雲 (Chu trung dạ tuyết hữu hoài 舟中夜雪有懷).
2. Ngấm ngầm tráo đổi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đoán phỏng chừng, không biết rõ.

▸ Từng từ: 暗度

格度 cách độ

格度

cách độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức rộng hẹp của lòng dạ một người.

▸ Từng từ: 格度

極度 cực độ

極度

cực độ

Từ điển trích dẫn

1. Cực điểm. ◇ Tào Ngu 曹禺: "Tại cực độ đích khẩn trương trung, tha cơ hồ tượng điên cuồng liễu nhất bàn" 在極度的緊張中, 他幾乎像顛狂了一般 (Bắc Kinh nhân 北京人, Đệ nhất mạc).
2. Trình độ rất sâu xa. ◎ Như: "cực độ quan thiết" 極度關切.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức cao nhất. Mức chót.

▸ Từng từ: 極度

氣度 khí độ

氣度

khí độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ lòng dạ rộng hẹp của một người.

▸ Từng từ: 氣度

法度 pháp độ

法度

pháp độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Các mức thi hành luật lệ quốc gia.

▸ Từng từ: 法度

測度 trắc đạc

測度

trắc đạc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đo lường — Ước lượng trước.

▸ Từng từ: 測度

溫度 ôn độ

溫度

ôn độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức ấm, mức nóng. Cũng như Nhiệt độ.

▸ Từng từ: 溫度

溶度 dung độ

溶度

dung độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức nóng để một chất chảy thanh nước, tức độ nóng chảy.

▸ Từng từ: 溶度

溼度 thấp độ

溼度

thấp độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức hơi ẩm trong không khí. Độ ẩm.

▸ Từng từ: 溼度

滅度 diệt độ

滅度

diệt độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ sự chết.

▸ Từng từ: 滅度

濃度 nùng độ

濃度

nùng độ

Từ điển trích dẫn

1. Độ đậm đặc, độ mạnh, nồng độ (rượu...). ◎ Như: "cao lương tửu đích tửu tinh nùng độ cao ư ti tửu" 高粱酒的酒精濃度高於啤酒.
2. Trình độ. ◎ Như: "cảm tình nùng độ" 感情濃度.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mức tan của một chất nước, mức đậm của một chất hòa tan, ta gọi là Nồng độ.

▸ Từng từ: 濃度

濟度 tế độ

濟度

tế độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đưa qua bến bên kia. Tiếng nhà Phật, chỉ sự dùng phép Phật mà cứu vớt chúng sinh khỏi cảnh cực khổ ở đời. Đoạn trường tân thanh : » Nhờ tay tế độ vớt người trầm luân «.

▸ Từng từ: 濟度

熱度 nhiệt độ

熱度

nhiệt độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức nóng.

▸ Từng từ: 熱度

用度 dụng độ

用度

dụng độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ dùng qua ngày.

▸ Từng từ: 用度

程度 trình độ

程度

trình độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mức đã đạt tới.

程度

trình độ

Từ điển trích dẫn

1. Pháp độ, tiêu chuẩn. ◇ Lưu Đại Khôi 劉大櫆: "Vi đồng tử thì, ứng đối trưởng giả, ngôn từ đa minh biện, nhi ấp tốn đa trúng trình độ" 為童子時, 應對長者, 言詞多明辯, 而揖遜多中程度 (Hương ẩm đại tân phương quân mộ chí minh 鄉飲大賓方君墓志銘) Khi còn là trẻ con, đối đáp với người trên, lời nói đều sáng sủa mạch lạc, biết lễ độ chào hỏi rất phải phép.
2. Trình hạn, tiến trình. ◇ Minh sử 明史: "Lập trình độ, chu hành đắc vô trệ" 立程度, 舟行得無滯 (Trương Bổn truyện 張本傳) Xếp đặt tiến trình, thuyền đi sẽ không chậm trễ.
3. Mức độ (về mặt văn hóa, giáo dục, tri thức, năng lực, v.v.).
4. Trạng huống biến hóa mà sự vật đạt tới. ◎ Như: "thiên khí hoàn một hữu lãnh đáo há tuyết đích trình độ" 天氣還沒有冷到下雪的程度.

▸ Từng từ: 程度

穩度 ổn độ

穩度

ổn độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức vững vàng của vật ( Stabilité ).

▸ Từng từ: 穩度

節度 tiết độ

節度

tiết độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mực thước — Dè dặt, có chừng mực.

▸ Từng từ: 節度

經度 kinh độ

經度

kinh độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức đo theo chiều Bắc Nam trên bản đồ ( Longitude ).

▸ Từng từ: 經度

緯度 vĩ độ

緯度

vĩ độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con số tính từ đường Xích đạo, biểu thị một vị trí trên trái đất.

▸ Từng từ: 緯度

襟度 khâm đô

襟度

khâm đô

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ rộng hẹp.

▸ Từng từ: 襟度

調度 điều độ

調度

điều độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều hòa theo mức thường.

▸ Từng từ: 調度

超度 siêu độ

超度

siêu độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt quá mức thường.

▸ Từng từ: 超度

軌度 quỹ độ

軌度

quỹ độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phép tắc, mực thước phải theo.

▸ Từng từ: 軌度

速度 tốc độ

速度

tốc độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tốc độ, vận tốc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mức nhanh đạt được.

▸ Từng từ: 速度

過度 quá độ

過度

quá độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt mức bình thường.

▸ Từng từ: 過度

量度 lượng độ

量度

lượng độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đo lường.

▸ Từng từ: 量度

限度 hạn độ

限度

hạn độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức không được vượt qua.

▸ Từng từ: 限度

風度 phong độ

風度

phong độ

phồn thể

Từ điển phổ thông

phong độ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dáng dấp cử chỉ bề ngoài. » Tuy quyền tước lớn mà phong độ hèn «. ( Nhị độ mai ).

▸ Từng từ: 風度

风度 phong độ

风度

phong độ

giản thể

Từ điển phổ thông

phong độ

▸ Từng từ: 风度

高度 cao độ

高度

cao độ

Từ điển trích dẫn

1. Mức cao.
2. Trình độ quan trọng. Như "cao độ cảnh giác" 高度警覺 hết sức cảnh giác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mức cao.

▸ Từng từ: 高度

二度梅 nhị độ mai

二度梅

nhị độ mai

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn truyện Nôm viết theo thể Lục bát, Không rõ tác giả, phỏng theo cuốn tiểu thuyết Trung Hoa là Trung hiếu tiết nghĩa Nhị độ mai .

▸ Từng từ: 二度梅

印度教 ấn độ giáo

印度教

ấn độ giáo

Từ điển trích dẫn

1. Tên một tôn giáo ở Ấn Độ (Hinduism), một biến thể của Bà La Môn giáo, xuất hiện vào khoảng thế kỉ thứ 5, thờ nhiều thần.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tôn giáo ở Ấn Độ ( hinduism ), một biến thể của Bà-la-môn giáo, xuất hiện vào khoảng thế kỉ thứ 5, thờ các các vị thần, để phản đối Phật giáo.

▸ Từng từ: 印度教

印度河 ấn độ hà

印度河

ấn độ hà

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một con sông lớn ở Ấn Độ.

▸ Từng từ: 印度河

印度洋 ấn độ dương

印度洋

ấn độ dương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông