Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

八 - bát

八世 bát thế

八世

bát thế

Từ điển trích dẫn

1. Tám đời, gồm "Tam Hoàng" 三皇 và "Ngũ Đế" 五帝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám đời, gồm Tam Hoàng và Ngũ đế. Cũng như Bát đại — Đời thứ tám.

▸ Từng từ: 八世

八仙 bát tiên

八仙

bát tiên

Từ điển trích dẫn

1. Tám vị tiên trong thần thoại: (1) Gồm Hán Chung Li 漢鐘離, Trương Quả Lão 張果老, Hàn Tương Tử 韓湘子, Lí Thiết Quải 李鐵拐, Tào Quốc Cữu 曹國舅, Lã Động Tân 呂洞賓, Lam Thái Hòa 藍采和 và Hà Tiên Cô 何仙姑. (2) "Thục trung bát tiên" 蜀中八仙: Dung Thành Công 容成公, Lí Nhĩ 李耳, Đổng Trọng Thư 董仲舒, Trương Đạo Lăng 張道陵, Trang Quân Bình 莊君平, Lí Bát Bách 李八百, Phạm Trường Sanh 范長生, Nhĩ Chu Tiên Sanh 爾朱先生.
2. Chỉ tám người đời Đường, đều giỏi uống rượu làm thơ: Lí Bạch 李白, Hạ Tri Chương 賀知章, Lí Thích Chi 李適之, Nhữ Dương Vương Lí Liễn 汝陽王李璉, Thôi Tông Chi 崔宗之, Tô Tấn 蘇晉, Trương Húc 張旭, Tiêu Toại 焦遂.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám vị tiên, gồm Hán Chung Li 漢鐘離, Trương Quả Lão 張果老, Hàn Tương Tử 韓湘子, Lí Thiết Quải 李鐵拐, Tào Quốc Cữu 曹國舅, Lã Động Tân 呂洞賓, Lam Thái Hòa 藍采和 và Hà Tiên Cô 何仙姑.

▸ Từng từ: 八仙

八代 bát đại

八代

bát đại

Từ điển trích dẫn

1. Tám đời, chỉ tám triều vua thượng cổ Trung Hoa gồm "Tam Hoàng" 三皇 và "Ngũ Đế" 五帝.
2. Tám triều đại: (1) Gồm Đông Hán, Ngụy, Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần và Tùy. (2) Ngụy, Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần, Tùy. (3) Tần, Hán, Ngụy, Tấn, Nguyên Ngụy, Tề, Chu, Tùy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám đời, chỉ tám triều vua thượng cổ Trung Hoa gồm Ngũ đế và Tam hoàng — Chỉ tám triều đại, gồm Đông Hán, Ngụy, Tấn, Tống, Tề, Lương, Trần và Tùy.

▸ Từng từ: 八代

八佾 bát dật

八佾

bát dật

Từ điển trích dẫn

1. Tên một điệu múa thời Chu 周 tại sân vua, các vũ công sắp thành tám hàng, mỗi hàng tám người.
2. Vũ nhạc tế Khổng Tử 孔子.
3. Tên một thiên trong Luận Ngữ 論語.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một điệu múa thời cổ tại sân vua, các vũ công sắp thành tám hàng mà múa — Tên một thiên trong sách Luận ngữ.

▸ Từng từ: 八佾

八儒 bát nho

八儒

bát nho

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám phái Nho học sau khi tạ thế, gồm các học phái của Tử Trương, Tử Tư, Nhan Thị, Mạnh Thị, Tất Điêu Thị, Tôn Thị và Nhạc Chính Thị.

▸ Từng từ: 八儒

八刑 bát hình

八刑

bát hình

Từ điển trích dẫn

1. Tám hình phạt thời Chu 周 dành cho tám tội: Bất hiếu 不孝, Bất mục 不睦, Bất nhân 不姻, Bất đệ 不弟, Bất nhậm 不任, Bất tuất 不恤, Tạo ngôn 造言, Loạn dân 亂民.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám sự trừng phạt thời xưa dành cho tám tội: Bất hiếu, Bất mục, Bất uyển, Bất nhiệm, Bất ấn, Bất trung, Bất uấn, Tạo ngôn, Loạn dân.

▸ Từng từ: 八刑

八到 bát đáo

八到

bát đáo

Từ điển trích dẫn

1. Tám hướng gồm: Đông, Tây, Nam, Bắc, Đông nam, Tây nam, Đông bắc và Tây bắc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám hướng có thể tới được, gồm Đông, Tây, Nam, Bắc, Đông nam, Tây nam, Đông bắc và Tây bắc.

▸ Từng từ: 八到

八十 bát thập

八十

bát thập

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tám mươi, 80

▸ Từng từ: 八十

八卦 bát quái

八卦

bát quái

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bát quái

Từ điển trích dẫn

1. Tám quẻ trong Kinh Dịch: Càn, Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Li, Khôn, Đoái.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám quẻ bói trong kinh Dịch của Trung Hoa, gồm các quẻ Càn, Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Li, Khôn, Đoài.

▸ Từng từ: 八卦

八哥 bát kha

八哥

bát kha

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

con yểng, con sáo

▸ Từng từ: 八哥

八垠 bát ngân

八垠

bát ngân

Từ điển trích dẫn

1. Giới hạn đất đai ở tám phương, chỉ chung các vùng đất ở biên giới. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Phú thi tân khách gian, Huy sái động bát ngân" 賦詩賓客間, 揮灑動八垠 (Kí Tiết Tam lang trung 寄薛三郎中) Làm thơ giữa các tân khách, Vẫy bút rung động tám phương biên thùy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giới hạn đất đai ở tám phương. Chỉ chung các vùng đất ở biên giới.

▸ Từng từ: 八垠

八字 bát tự

八字

bát tự

Từ điển trích dẫn

1. Tám chữ, theo các nhà tướng số thời xưa thì tám chữ đó cho biết "năm, tháng, ngày, giờ" sinh đẻ của một người; mỗi chi tiết về "năm, tháng, ngày, giờ" được chỉ định bằng hai chữ tính theo "thiên can" 天干 và "địa chi" 地支, tổng cộng là tám chữ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám chữ, theo các nhà tướng số thời xưa thì tám chữ đó cho biết năm tháng ngày giờ sinh đẻ của một người, mỗi chi tiết về năm, tháng, ngày, giờ được chỉ định bằng hai chữ. Một chữ tính theo Thập can, một chữ tính theo Thập nhị chi, cộng là tám chữ.

▸ Từng từ: 八字

八度 bát độ

八度

bát độ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

quãng tám

▸ Từng từ: 八度

八戒 bát giới

八戒

bát giới

Từ điển trích dẫn

1. Tám điều giới luật của nhà Phật: không sát sinh, không tà dâm, không trộm cắp, không nói bậy, không uống rượu, không ngồi giường cao rộng, không đeo vật trang sức, không múa hát.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám điều ngăn cấm của nhà Phật, gồm Không sát sinh, Không tà dâm, Không trộm cắp, Không nói bậy, Không uống rượu, Không ngồi giường cao, Không đeo nữ trang, Không múa hát vui vẻ.

▸ Từng từ: 八戒

八拜 bát bái

八拜

bát bái

Từ điển trích dẫn

1. Tám lạy: (1) Lễ tiết ngày xưa đối với thần minh. (2) Lễ tiết đối với "phụ chấp bối" 父執輩, tức là người ngang tuổi cha mình.
2. Chỉ bạn bè kết nghĩa. § Còn gọi là "bát bái chi giao" 八拜之交, vì đời xưa, bạn bè làm lễ kết nghĩa anh em chị em thì lạy nhau tám lạy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám lạy. Chỉ bạn bè kết nghĩa. Còn nói là Bát bái chi giao. Vì đời xưa, bạn bè làm lễ kết nghĩaanh em thì lạy nhau tám lạy.

▸ Từng từ: 八拜

八政 bát chính

八政

bát chính

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tám chính sự: "lương thực" 糧食, "tài chánh" 財政, "tế tự" 祭祀, "thủy thổ công trình" 水土工程, "giáo dục" 教育, "đạo tặc bộ thẩm" 盜賊捕審, "chiêu đãi chư hầu" 招待諸侯, "quân sự" 軍事.
2. Tám quy cách: phương thức "ẩm thực" 飲食, chế độ "y phục" 衣服, tiêu chuẩn công kĩ nghệ: "sự vi" 事為, các loại khí cụ: "dị biệt" 異別, cùng các loại thước tấc, thăng đẩu, số mã: "độ" 度, "lượng" 量, "số" 數 và "chế" 制.
3. Tám quan hệ nhân luân của con người trong xã hội: "phu thê" 夫妻, "phụ tử" 父子, "huynh đệ" 兄弟, "quân thần" 君臣.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám điều lo lắng sắp xếp trong nước gồm Ẩm thực, Y phục, Sự vi, Dị biệt, Độ, Lượng, Số và Chế — Tám bổn phận ăn ở với người khác, gồm Phu, Thê, Tử, Huynh, Đệ, Quân và Thần.

▸ Từng từ: 八政

八方 bát phương

八方

bát phương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tám phương trời đất

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng như "bát đáo" 八到.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Bát đáo 八到.

▸ Từng từ: 八方

八旗 bát kỳ

八旗

bát kỳ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chỉ 8 đạo quân thời nhà Thanh (Trung Quốc)

▸ Từng từ: 八旗

八景 bát cảnh

八景

bát cảnh

Từ điển trích dẫn

1. "Tiêu Tương bát cảnh" 瀟湘八景 tám cảnh đẹp trên sông Tiêu Tương do "Tống Địch" 宋迪 vẽ: "Bình sa nhạn lạc" 平沙雁落, "Viễn phố phàm quy" 遠浦帆歸, "San thị tình lam" 山市晴嵐, "Giang thiên mộ tuyết" 江天暮雪, "Động Đình thu nguyệt" 洞庭秋月, "Tiêu Tương dạ vũ" 瀟湘夜雨, "Yên tự vãn chung" 煙寺晚鍾, "Ngư thôn lạc chiếu" 漁村落照.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám cảnh đẹp trên sông Tiêu Tương. Đặng Trần Côn đời Lê có làm tám bài thơ Tiêu Tương bát cảnh — Tám cảnh đẹp ở Yên kinh đời nhà Nguyên.

▸ Từng từ: 八景

八月 bát nguyệt

八月

bát nguyệt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tháng Tám

▸ Từng từ: 八月

八極 bát cực

八極

bát cực

Từ điển trích dẫn

1. Vùng đất rất xa.
2. Tên thần tiên theo truyền thuyết. ◇ Tây du kí 西遊記: "Ngọc Đế truyền chỉ, tức trước Lôi bộ chúng thần, phân đầu thỉnh Tam Thanh, Tứ Ngự, Ngũ Lão, Lục Ti, Thất Nguyên, Bát Cực, Cửu Diệu, Thập Đô, thiên chân vạn thánh, lai thử phó hội, đồng tạ Phật ân" 玉帝傳旨, 即著雷部眾神, 分頭請三清, 四御, 五老, 六司, 七元, 八極, 九曜, 十都, 千真萬聖, 來此赴會, 同謝佛恩 (Đệ thất hồi) Ngọc Hoàng truyền lệnh, sai ngay các thần bộ Sấm, chia nhau mời các tiên Tam Thanh, Tứ Ngự, Ngũ Lão, Lục Ti, Thất Nguyên, Bát Cực, Cửu Diệu, Thập Đô, với ngàn vạn chân thánh khác tới dự hội cùng tạ ơn Phật.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám vùng đất thật xa, ở ngoài tám phương.

▸ Từng từ: 八極

八狄 bát địch

八狄

bát địch

Từ điển trích dẫn

1. Thời cổ chỉ chung các giống dân sống phía bắc Trung Quốc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung các giống dân sống ở các vùng xa.

▸ Từng từ: 八狄

八珍 bát trân

八珍

bát trân

Từ điển trích dẫn

1. "Bát trân" 八珍 tám món ăn quý: "long can" 龍肝 gan rồng, "phượng tủy" 鳳髓 tủy phượng, "báo thai" 豹胎 bào thai beo, "lí vĩ" 鯉尾 đuôi cá lí, "hào chích" 鴞炙 chả chim hào, "tinh thần" 猩脣 môi đười ươi, "hùng chưởng" 熊掌 bàn chân gấu, "tô lạc thiền" 酥酪蟬 ve nấu sữa béo. § Còn nhiều thuyết khác tùy nơi tùy thời.
2. Phiếm chỉ những vị ăn ngon quý. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Ngự trù lạc dịch tống bát trân" 御廚絡繹送八珍 (Lệ nhân hành 麗人行) Nhà bếp vua liên tục đưa ra các thứ trân tu mĩ vị.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám món ăn quý theo quan niệm xưa, gồm Gan rồng, Tủy phượng, Bào thai beo, Đuôi cá Lí, Chả chim Hào, Môi đười ươi, Bàn chân gấu, Nhượng giò, Heo sữa.

▸ Từng từ: 八珍

八病 bát bệnh

八病

bát bệnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám căn bệnh, tức tám điều tối kị trong lúc làm thơ, do Trầm Ước đặt ra, gồm Bình đẩu, Thượng vĩ, Phong yêu, Hạc tất, Đại vận, Tiểu vận, Bàng nữu, Chính nữu.

▸ Từng từ: 八病

八眉 bát mi

八眉

bát mi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cặp lông mày giống hình chữ Bát.

▸ Từng từ: 八眉

八節 bát tiết

八節

bát tiết

Từ điển trích dẫn

1. "Bát tiết" 八節 tám thời tính theo khí hậu trong năm: Lập xuân 立春, Lập hạ 立夏, Lập thu 立秋, Lập đông 立冬, Xuân phân 春分, Thu phân 秋分, Hạ chí 夏至 và Đông chí 冬至.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám thời tính theo khí hậu trong năm, gồm các tiết Lập xuân, Lập hạ, Lập thu, Lập đông, Xuân phân, Thu phân, Hạ chí, và Đồng chí.

▸ Từng từ: 八節

八維 bát duy

八維

bát duy

Từ điển trích dẫn

1. Dây buộc chống giữ tứ giác tứ phương. ◇ Vương Dật 王逸: "Thiên hữu bát duy, dĩ vi cương kỉ dã" 天有八維, 以為綱紀也 (Chú 注) Trời có bát duy, để làm kỉ cương.
2. Tứ giác tứ phương.

▸ Từng từ: 八維

八股 bát cổ

八股

bát cổ

Từ điển trích dẫn

1. "Bát cổ" 八股 tên một thể văn biền ngẫu tám vế dùng trong khoa cử thời Minh.
2. Nói chế giễu tính cách câu nệ cứng ngắc, không biết thích ứng biến thông. ◎ Như: "bát cổ đích giáo điều" 八股的教條, "bát cổ đích tác phong" 八股的作風.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám vế. Tên một thể văn biền ngẫu dùng trong khoa cử thời xưa.

▸ Từng từ: 八股

八能 bát năng

八能

bát năng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ người nhạc công tài giỏi có thể sử dụng tám loại nhạc khí theo Bát âm. Xem thêm Bát âm 八音.

▸ Từng từ: 八能

八脈 bát mạch

八脈

bát mạch

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Danh từ Đông y thời trước, chỉ tám đường mạch chủ yếu trong cơ thể người ta.

▸ Từng từ: 八脈

八苦 bát khổ

八苦

bát khổ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ tám điều đau khổ ở đời, gồm Sinh, Lão, Bệnh, Tử, Ái biệt li, Oán tăng hội, Cầu bất đắc và Ngũ thịnh ấm.

▸ Từng từ: 八苦

八荒 bát hoang

八荒

bát hoang

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Các vùng xa xôi ở tám phương, không người đặt chân.

▸ Từng từ: 八荒

八蠻 bát man

八蠻

bát man

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám nước ở tám phương xa xôi.

▸ Từng từ: 八蠻

八行 bát hàng

八行

bát hàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thư từ.

▸ Từng từ: 八行

八表 bát biểu

八表

bát biểu

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ ngoài tám hướng, chỉ nơi rất xa. ◇ Đào Uyên Minh 陶淵明: "Viễn chi bát biểu, Cận khế vân sầm" 遠之八表, 近憩雲岑 (Quy điểu 歸鳥) Xa thẳm ngoài tám cõi, Nghỉ gần đỉnh vút mây.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám vùng đất thật xa, ở ngoài tám phương.

▸ Từng từ: 八表

八裔 bát duệ

八裔

bát duệ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám cõi xa xôi ở tám phương.

▸ Từng từ: 八裔

八角 bát giác

八角

bát giác

Từ điển trích dẫn

1. Gọi tắt của "bát giác hình" 八角形 hình tám góc.
2. Quả hồi hương bát giác.

▸ Từng từ: 八角

八識 bát thức

八識

bát thức

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ tám thứ biết, gồm Nhãn thức Nhĩ thức, Thân thức, Ý thức, Mạt-na thức và A-lại-da thức.

▸ Từng từ: 八識

八議 bát nghị

八議

bát nghị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám trường hợp phạm tội mà được giảm tội, tùy theo địa vị của người bị tội, gồm Nghị thân, Nghị cố, Nghị hiền, Nghị năng, Nghị công, Nghị quý, Nghị cần, Nghị tân.

▸ Từng từ: 八議

八財 bát tài

八財

bát tài

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám loại của quý theo quan niệm xưa, gồm: Hạt trai, Ngà voi, Ngọc, Đá quý, Gỗ, Vàng, Da thú, Lông chim. Cũng có là tám loại vật liệu để chế thành đồ quý.

▸ Từng từ: 八財

八邪 bát tà

八邪

bát tà

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ tám điều với Bát chính đạo, gồm Tà kiến, Tà tư duy, Tà ngữ, Tà nghiệp, Tà mệnh, Tà phương tiện, Tà niệm và Tà định.

▸ Từng từ: 八邪

八陳 bát trận

八陳

bát trận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thế trận tám mặt, do vua Hoàng đế thời thượng cổ theo phép tinh điền mà chế rađể phá giặc Vi Sưu, trận có tám cửa gồm.

▸ Từng từ: 八陳

八面 bát diện

八面

bát diện

Từ điển trích dẫn

1. Tám mặt của một đồ vật. ◇Ứng Thiệu 應劭: "Lôi cổ bát diện, lộ cổ tứ diện" 雷鼓八面, 路鼓四面 (Phong tục thông 風俗通, Thanh âm 聲音, Cổ 鼓) Trống lôi tám mặt, trống lộ bốn mặt.
2. Tám phương. ☆ Tương tự: "bát phương" 八方.

▸ Từng từ: 八面

八音 bát âm

八音

bát âm

Từ điển trích dẫn

1. Tám loại âm thanh: "kim, thạch, ti, thổ, bào, trúc, cách, mộc" 金石絲竹匏土革木. ◎ Như: "chung" 鐘 thuộc kim, "khánh" 磬 thuộc thạch, "cầm" 琴 và "sắt" 瑟 thuộc ti, "tiêu" 簫 và "địch" 笛 thuộc trúc, "sanh" 笙 thuộc bào, "huân" 塤 thuộc thổ, "cổ" 鼓 thuộc cách, "ngữ" 敔 thuộc mộc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám loại âm thanh phát ra bởi Kim, Thạch, Cách, Ti, Mộc, Bào, Trúc ( chuông, khánh đá, trống đất, trống da, dây đàn, mõ gỗ, trống bằng trái bầu và sáo bằng tre ).

▸ Từng từ: 八音

八駿 bát tuấn

八駿

bát tuấn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám con ngựa quý của Mục Vương nhà Chu.

▸ Từng từ: 八駿

八體 bát thể

八體

bát thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám lối viết chữ Trung Hoa, được ấn định dưới đời Tần Thủy Hoàng, gồm Đại triện, Tiểu triện, Khắc phùng, Mô thư, Thự thư, Thù thư và Lệ thư.

▸ Từng từ: 八體

八鸞 bát loan

八鸞

bát loan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loại xe của vua thời xưa.

▸ Từng từ: 八鸞

六八 lục bát

六八

lục bát

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sáu và tám. Tên một thể văn vần hoàn toàn Việt Nam, trong đó có một câu sáu chữ xem với một câu tám chữ. Thể lục bát còn gọi là Thể truyện, vì các truyện cổ Việt nam điều viết theo thể này ( Tống trân cúc hoa, Trê Cóc , Hoa Tiên , Đoạn trường tân thanh , Lục Vân Tiên ).

▸ Từng từ: 六八

忘八 vong bát

忘八

vong bát

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quên tám điều, gồm Hiếu, Đễ, Trung, Tín, Lễ, Nghĩa, Liêm, Sĩ. Tiếng dùng để mắng kẻ xấu xa.

▸ Từng từ: 忘八

八卦拳 bát quái quyền

八卦拳

bát quái quyền

Từ điển trích dẫn

1. Một môn quyền thuật, sáng lập từ thời nhà Thanh "Càn Long" 乾隆, có thể tấn công và đỡ tám mặt. § Còn gọi là "bát quái chưởng" 八卦掌.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một môn võ tay không, có thể tấn công và đỡ tám mặt.

▸ Từng từ: 八卦拳

八大家 bát đại gia

八大家

bát đại gia

Từ điển trích dẫn

1. Tám nhà văn học nổi tiếng nhất Trung Hoa gồm "Hàn Dũ" 韓愈, "Liễu Tông Nguyên" 柳宗元 (đời Đường), "Âu Dương Tu" 歐陽修, "Tô Tuân" 蘇洵, "Tô Thức" 蘇軾, "Tô Triệt" 蘇轍, "Vương An Thạch" 王安石 và "Tăng Củng" 曾鞏 (đời Tống).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám nhà văn học nổi tiếng nhất Trung Hoa gồm Hàn Dũ 韓愈, Liễu Tông Nguyên 柳宗元 ( đời Đường ), Âu Dương Tu 歐陽修, Tô Tuân 蘇洵, Tô Thức 蘇軾, Tô Triệt 蘇轍, Vương An Thạch 王安石 và Tăng Củng 曾鞏 ( đời Tống ). Cũng gọi rõ là Đường Tống Bát đại gia.

▸ Từng từ: 八大家

八斗才 bát đẩu tài

八斗才

bát đẩu tài

Từ điển trích dẫn

1. Tài ba xuất chúng. § Sách Nam sử cho rằng sự tài giỏi trong thiên hạ được một "thạch" 石 (tức 10 đấu), mà Tào Tử Kiến 曹子建 chiếm hết tám đấu. ◇ Tạ Linh Vận 謝靈運: "Thiên hạ tài cộng nhất thạch, Tử Kiến độc đắc bát đẩu" 天下才共一石, 子建獨得八斗.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tài lớn xuất chún. Do sách Nam sử cho rằng sự tài giỏi trong thiên hạ được một thạch ( tức 10 đấu ), mà Tào Tử Kiến chiếm hết tám đấu.

▸ Từng từ: 八斗才

八正道 bát chính đạo

八正道

bát chính đạo

Từ điển trích dẫn

1. "Bát chính đạo" 八正道 bao gồm: 1. "Chính kiến" 正見 gìn giữ một quan niệm xác đáng về Tứ diệu đế và giáo lí Vô ngã; 2. "Chính tư duy" 正思唯: suy nghĩ hay là có một mục đích đúng đắn, suy xét về ý nghĩa của bốn chân lí một cách không sai lầm; 3. "Chính ngữ" 正語: không nói dối, nói phù phiếm; 4. "Chính nghiệp" 正業: tránh phạm giới luật; 5. "Chính mệnh" 正命: tránh các nghề nghiệp mang lại giết hại như đồ tể, thợ săn, buôn vũ khí, buôn thuốc phiện; 6. "Chính tinh tiến" 正精進: phát triển nghiệp tốt, diệt trừ nghiệp xấu; 7. "Chính niệm" 正念: tỉnh giác trên ba phương diện Thân, khẩu, ý; 8. "Chính định" 正定: tập trung tâm ý đạt bốn định xuất thế gian.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ tám con đường tốt đẹp thẳng thắn để tu hành cho thành chính quả, gồm Chính kiến, Chính tư duy, Chính ngữ, Chính nghiệp, Chính mệnh, Chính tinh tiến, Chính niệm và Chính định.

▸ Từng từ: 八正道

八角形 bát giác hình

八角形

bát giác hình

Từ điển trích dẫn

1. Hình tám góc.

▸ Từng từ: 八角形

八陣圖 bát trận đồ

八陣圖

bát trận đồ

Từ điển trích dẫn

1. Trận pháp của Khổng Minh "Gia Cát Lượng" 諸葛亮 lập ra.
2. Tên một bài thơ ngũ ngôn tuyệt cú của ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Công cái tam phân quốc, Danh thành bát trận đồ, Giang lưu thạch bất chuyển, Di hận thất thôn Ngô" 功蓋三分國, 名成八陣圖. 江流石不轉, 遺恨失吞吳 (Bát trận đồ 八陣圖) Công (Khổng Minh) bao trùm cả đất nước chia ba (thời Tam quốc), Danh tiếng lừng lẫy vì đã làm ra Bát trận đồ. Sông chảy mãi nhưng đá không dời chuyển, (Như còn) để lại mối hận không thôn tính được nước Ngô.

▸ Từng từ: 八陣圖

百八鐘 bách bát chung

百八鐘

bách bát chung

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hồi chuông chùa, đánh lên vào buổi sáng và gần tối gồm một trăm lẻ tám tiếng.

▸ Từng từ: 百八鐘

一百八十 nhất bách bát thập độ

一百八十

nhất bách bát thập độ

Từ điển trích dẫn

1. Trong môn hình học, một trăm tám mươi độ là góc bẹt. Thường dùng để hình dung sự biến chuyển rất lớn, trước sau khác hẳn. ◎ Như: "tha tự tòng phụ thân thệ thế hậu, tính cách thượng hữu liễu nhất bách bát thập độ đích cải biến" 他自從父親逝世後, 性格上有了一百八十度的改變.

▸ Từng từ: 一百八十

七顛八倒 thất điên bát đảo

七顛八倒

thất điên bát đảo

Từ điển trích dẫn

1. Lộn xộn, ngả nghiêng, bừa bãi. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Gia hạ nhân đẳng kiến Phượng Thư bất tại, dã hữu thâu nhàn hiết lực đích, loạn loạn sảo sảo dĩ nháo đích thất điên bát đảo, bất thành sự thể liễu" 家下人等見鳳姐不在, 也有偷閒歇力的, 亂亂吵吵已鬧的七顛八倒, 不成事體了 (Đệ bách thập nhất hồi) Bọn người nhà thấy Phượng Thư không ở đấy, cũng có người thừa cơ nghỉ trộm, làm bừa bãi, lung tung, không ra sự thể gì cả. ☆ Tương tự: "đông đảo tây oai" 東倒西歪, "loạn thất bát tao" 亂七八糟.
2. Đầu váng, thần hồn điên đảo.

▸ Từng từ: 七顛八倒

丈八蛇矛 trượng bát xà mâu

丈八蛇矛

trượng bát xà mâu

Từ điển trích dẫn

1. Một loại giáo dài một trượng tám thước. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Bàng biên nhất tướng, viên tĩnh hoàn nhãn, đảo thụ hổ tu, đĩnh trượng bát xà mâu, phi mã đại khiếu" 傍邊一將, 圓睜環眼, 倒豎虎鬚, 挺丈八蛇矛, 飛馬大叫 (Đệ ngũ hồi) Ở bên cạnh có một tướng, mắt tròn trợn ngược, râu hùm vểnh lên, vác một ngọn bát xà mâu, tế ngựa đến thét lên.

▸ Từng từ: 丈八蛇矛

六八間七 lục bát gián thất

六八間七

lục bát gián thất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một thể văn của Việt Nam, cứ hai câu lục bát thì tới hai câu bảy chữ ( thất ngôn ). Còn gọi là thể Song thất lục bát. Cũng gọi là thể ngâm, vì các khúc ngâm đều viết theo thể này ( Chinh phụ ngâm khúc , Cung oán ngâm khúc v.v… ) .

▸ Từng từ: 六八間七

半斤八兩 bán cân bát lượng

半斤八兩

bán cân bát lượng

Từ điển trích dẫn

1. Nửa cân và tám lạng. Tỉ dụ ngang nhau, không bên nào hơn. ◇ Vĩnh nhạc đại điển hí văn tam chủng 永樂大典戲文三種: "Lưỡng cá bán cân bát lượng, Các gia quy khứ bất tu sân" 兩個半斤八兩, 各家歸去不須嗔 (Trương Hiệp trạng nguyên 張協狀元, Đệ nhị thập bát xuất).
2. ☆ Tương tự: "các hữu thiên thu" 各有千秋, "kì cổ tương đương" 旗鼓相當. ★ Tương phản: "tương khứ huyền thù" 相去懸殊.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nửa cân và tám lạng, ý nói ngang nhau, không bên nào hơn. Vì tám lạng cũng là nửa cân ta.

▸ Từng từ: 半斤八兩

百八煩惱 bách bát phiền não

百八煩惱

bách bát phiền não

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ chung tất cả những mối ràng buộc gây đau khổ ở đời. Theo nhà Phật có 108 mối phiền não tất cả.

▸ Từng từ: 百八煩惱

雙七六八 song thất lục bát

雙七六八

song thất lục bát

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một thể văn vần của Việt Nam, cứ hai câu 7 chữ lại tới một câu 6 chữ, rồi một câu 8 chữ. Thể này còn gọi là thể Ngâm, các Ngâm khúc đều viết theo thể này ( Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc , Cung oán ngâm khúc ).

▸ Từng từ: 雙七六八

八國集團峰會 bát quốc tập đoàn phong hội

八國集團峰會

bát quốc tập đoàn phong hội

Từ điển trích dẫn

1. G8 summit.

▸ Từng từ: 八國集團峰會

第八才子花箋演音 đệ bát tài tử hoa tiên diễn âm

第八才子花箋演音

đệ bát tài tử hoa tiên diễn âm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một nhan đề của cuốn Hoa Tiên truyện của Nguyễn Huy Tự. Sở dĩ có nhan đề như vậy, vì đây là một cuốn truyện Nôm phỏng theo một cuốn tiểu thuyết Trung Hoa là Đệ bát tài tử Hoa Tiên kí. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Tự.

▸ Từng từ: 第八才子花箋演音