Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

作 - tá, tác

仵作 ngỗ tác

Từ điển trích dẫn

1. Tên một chức lại để khám xét các người tử thương. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Nhất diện giáo câu tập Trịnh Đồ gia lân hữu nhân đẳng, điểm liễu ngỗ tác hành nhân, ngưỡng trước bổn địa phương quan nhân tịnh phường sương lí chánh tái tam kiểm nghiệm" 一面教拘集鄭屠家鄰佑人等, 點了仵作行人, 仰著本地方官人並坊廂里正再三檢驗 (Đệ tam hồi) Một mặt cho gọi các nhà láng giềng Trịnh Đồ, điểm lính ngỗ tác giúp quan địa phương cùng chức dịch xã phường khám nghiệm (xác chết Trịnh Đồ) lại hai ba lần.

▸ Từng từ: 仵作

作业 tác nghiệp

作业

tác nghiệp

giản thể

Từ điển phổ thông

phận sự, vị trí công tác

▸ Từng từ: 作业

作亂 tác loạn

作亂

tác loạn

Từ điển trích dẫn

1. Làm loạn, làm phản. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Kim Đổng Trác tác loạn, thiên hạ chư hầu, cộng vãng tru chi" 今董卓作亂, 天下諸侯, 共往誅之 (Đệ ngũ hồi) Nay Đổng Trác làm loạn, chư hầu trong thiên hạ cùng dấy binh đến đánh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gây việc rối reng trong nước.

▸ Từng từ: 作亂

作動 tác động

作動

tác động

Từ điển trích dẫn

1. Cử chỉ động tác. ◇ Liệt Tử 列子: "Nhân hữu vong phu giả, ý kì lân chi tử. Thị kì hành bộ, thiết phu dã; nhan sắc, thiết phu dã; ngôn ngữ, thiết phu dã; tác động thái độ, vô vi nhi bất thiết phu dã" 人有亡鈇者, 意其鄰之子. 視其行步, 竊鈇也; 顏色, 竊鈇也; 言語, 竊鈇也; 作動態度, 無為而不竊鈇也 (Thuyết phù 說符) Một người đánh mất cái rìu, ngờ con của người láng giềng lấy. Thấy hắn ta bước đi đúng là đứa ăn cắp rìu; có vẻ mặt đúng là đứa ăn cắp rìu; nói năng đúng là đứa ăn cắp rìu; cử chỉ động tác thái độ, không làm gì mà không như đứa ăn cắp rìu.
2. Chỉ bào thai động trước khi sinh. ◇ Nhị thập niên mục đổ chi quái hiện trạng 二十年目睹之怪現狀: "Ngã khán nữ nhân đỗ tử thống đắc na ma lợi hại, hoặc giả thị tác động yếu sanh tiểu hài tử, dã vị khả tri" 我看女人肚子痛得那麼利害, 或者是作動要生小孩子, 也未可知 (Đệ nhị thập ngũ hồi) Ta thấy người đàn bà đau bụng dữ dội, có thể là thai động sắp đẻ con, cũng chưa biết chừng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Tác dụng 作用.

▸ Từng từ: 作動

作反 tác phản

作反

tác phản

Từ điển trích dẫn

1. Làm phản, chống lại. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Ngoại biên ki cá đại bộc nhân Lí Quý đẳng thính kiến lí biên tác phản khởi lai, mang đô tiến lai nhất tề hát trụ" 外邊幾個大僕人李貴等聽見裏邊作反起來, 忙都進來一齊喝住 (Đệ cửu hồi) Ở ngoài mấy người hầu lớn (của Bảo Ngọc) là bọn Lí Quý nghe tiếng làm loạn bên trong (trường), vội chạy vào quát phải thôi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nổi dậy chống lại.

▸ Từng từ: 作反

作古 tác cổ

作古

tác cổ

Từ điển trích dẫn

1. Làm ra người thiên cổ. Uyển từ để nói là chết. ☆ Tương tự: "khứ thế" 去世, "thệ thế" 逝世.
2. Không theo quy tắc có sẵn, tự làm ra thể lệ mới. ◇ Cựu Đường Thư 舊唐書: "Thượng viết: Tự ngã tác cổ, khả hồ?" 上曰: 自我作古, 可乎? (Cao Tông kỉ hạ 高宗紀下) Vua nói: Tự ta tạo ra lệ mới, có được không?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm thành người xưa. Ý nói chết.

▸ Từng từ: 作古

作合 tác hợp

作合

tác hợp

Từ điển trích dẫn

1. Kết thành vợ chồng.
2. Làm môi giới.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm cho xum họp ( thành vợ chồng ) — Cung oán ngâm khúc có câu: » Đường tác hợp trời kia dun dủi, lọt làm sao cho khỏi nhân tình «.

▸ Từng từ: 作合

作品 tác phẩm

作品

tác phẩm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tác phẩm

Từ điển trích dẫn

1. Thành phẩm đã được sáng tác ra (nói về văn chương, nghệ thuật.)

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vật được làm ra. Thường chỉ sách vở, văn thơ, tranh vẽ..

▸ Từng từ: 作品

作坊 tác phường

作坊

tác phường

Từ điển trích dẫn

1. Xưởng thợ (thủ công nghệ). ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Tái thuyết hữu Dương Hùng đích trượng nhân Phan Công, tự hòa Thạch Tú thương lượng, yếu khai đồ tể tác phường" 再說有楊雄的丈人潘公, 自和石秀商量, 要開屠宰作坊 (Đệ tứ thập tứ hồi) Lại nói về Phan Công bố vợ của Dương Hùng cùng Thạch Tú bàn tính việc muốn mở lò lợn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi tụ tập làm việc. Xưởng thợ.

▸ Từng từ: 作坊

作威 tác oai

作威

tác oai

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm vẻ dữ tợn cho người khác sợ. Cũng đọc Tác uy.

▸ Từng từ: 作威

作孽 tác nghiệt

作孽

tác nghiệt

Từ điển trích dẫn

1. Gây tội, gây nợ, làm điều xấu ác mà rước lấy tai vạ. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Lôi công lão da dã hữu nhãn tình, chẩm bất đả giá tác nghiệt đích" 雷公老爺也有眼睛, 怎不打這作孽的 (Đệ lục thập hồi) Ông thiên lôi có mắt làm sao không đánh chết con quái ác này đi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gây ra điều ác để rồi phải chịu ở những kiếp sau.

▸ Từng từ: 作孽

作客 tác khách

作客

tác khách

Từ điển trích dẫn

1. Ở trọ xa nhà. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Vạn lí bi thu thường tác khách" 萬里悲秋常作客 (Đăng cao 登高) Ở nơi muôn dặm, ta thường làm kẻ xa nhà thương thu.
2. Làm người khách (được người khác tiếp đãi).
3. Làm người ra ngoài buôn bán. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì 初刻拍案驚奇: "Thoại thuyết Huy Châu phủ hữu nhất thương nhân, (...), chuyên nhất tẩu Xuyên Thiểm tác khách phiến hóa, đại đắc lợi tức" 話說徽州府有一商人, (...), 專一走川陝作客販貨, 大得利息 (Quyển tứ) Nói về phủ Huy Châu có một nhà buôn, (...), chuyên đi Tứ Xuyên Thiểm Tây buôn bán hàng hóa, được lợi tức lớn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tìm người xa nhà. Ý nói đi xa.

▸ Từng từ: 作客

作害 tác hại

作害

tác hại

Từ điển trích dẫn

1. Làm hại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm thiệt thòi tới. Gây điều xấu.

▸ Từng từ: 作害

作家 tác gia

作家

tác gia

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tác gia, người chuyên soạn sách, nhạc

▸ Từng từ: 作家

作弊 tác tệ

作弊

tác tệ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

gian lận

Từ điển trích dẫn

1. Làm điều bất chính để thủ lợi, làm bậy. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Chỉ hứa nhĩ chủ tử tác tệ, tựu bất hứa ngã tác tình mạ?" 只許你主子作弊, 就不許我作情嗎 (Đệ tứ thập tam hồi) Chỉ để cho chủ mày làm bậy, chứ không cho tao được làm ơn hay sao?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm điều xấu, gây hại.

▸ Từng từ: 作弊

作怪 tác quái

作怪

tác quái

Từ điển trích dẫn

1. quỷ thần quấy rối làm hại người. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Cứ ngã đích chủ ý, bả tha khảm khứ, tất thị hoa yêu tác quái" 據我的主意, 把他砍去, 必是花妖作怪 (Đệ cửu thập tứ hồi) Theo ý tôi, đem cái cây này chặt đi, hẳn là hoa nó thành yêu quái quấy rối đấy.
2. Gây ra ảnh hưởng, có tác dụng. ◇ Ba Kim 巴金: "Khả thị tại tha đích tâm lí lánh ngoại hữu nhất chủng đông tây tại tác quái" 可是在她的心裏另外有一種東西在作怪 (Gia 家, Tứ) Có thể là ở trong lòng của nàng còn có một thứ ảnh hưởng gì đó khác.
3. Kì quái, lạ lùng. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Ngã cận nhật thính đắc nhất cá đầu đà trực lai hạng nội xao mộc ngư khiếu Phật, na tư xao đắc tác quái" 我近日聽得一個頭陀直來巷內敲木魚叫佛, 那廝敲得作怪 (Đệ tứ thập ngũ hồi) Gần đây em lại thấy một tên đầu đà cứ vào ngõ gõ mõ niệm Phật, nó gõ mõ có vẻ kì quái khác thường.
4. Quấy phá.
5. Làm chuyện bậy bạ (nói tránh sự việc có hành vi tình dục). ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Bảo Ngọc nan đạo hòa thùy tác quái liễu bất thành?" 寶玉難道和誰作怪了不成? (Đệ tam thập tứ hồi) Không lẽ thằng Bảo Ngọc đã giở trò bậy bạ gì với ai chăng?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm những việc lạ lùng — Gây điều tai hại cho người khác.

▸ Từng từ: 作怪

作惡 tác ác

作惡

tác ác

Từ điển trích dẫn

1. Làm điều xấu, làm hại.
2. Ưu uất phiền muộn. ◇ Lục Du 陸游: "Tiệm lão tình hoài đa tác ác, Bất kham hoàn tác tống mai thi" 漸老情懷多作惡, 不堪還作送梅詩 (Mai hoa tuyệt cú 梅花絕句).
3. Giận dữ, nổi giận.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm điều xấu xa hại người.

▸ Từng từ: 作惡

作愛 tác ái

作愛

tác ái

phồn thể

Từ điển phổ thông

làm tình, ái ân

▸ Từng từ: 作愛

作成 tác thành

作成

tác thành

Từ điển trích dẫn

1. Tạo thành. ◇ Hán Thư 漢書: "Kinh vĩ thiên địa, tác thành tứ thì" 經緯天地, 作成四時 (Lễ nhạc chí 禮樂志).
2. Giúp cho thành công.
3. Khuyên khích, cổ động, xúi giục. ◇ Tây du kí 西遊記: "Ca ca, nhĩ yếu đồ can tịnh, chỉ tác thành ngã hạ thủy" 哥哥, 你要圖乾淨, 只作成我下水 (Đệ nhị thập nhị hồi) Đại ca, huynh cứ muốn được khô ráo, chỉ xúi đệ xuống nước thôi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm nên cho, gây dựng cho.

▸ Từng từ: 作成

作战 tác chiến

作战

tác chiến

giản thể

Từ điển phổ thông

tác chiến

▸ Từng từ: 作战

作戰 tác chiến

作戰

tác chiến

phồn thể

Từ điển phổ thông

tác chiến

Từ điển trích dẫn

1. Đánh nhau, chiến đấu. ◎ Như: "dữ địch quân anh dũng tác chiến" 與敵軍英勇作戰.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm công việc đánh nhau. Đánh giặc.

▸ Từng từ: 作戰

作文 tác văn

作文

tác văn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

soạn văn

Từ điển trích dẫn

1. Soạn viết văn chương. ◇ Phạm Trọng Yêm 范仲淹: "Nãi trùng tu Nhạc Dương lâu, tăng kì cựu chế, khắc Đường hiền kim nhân thi phú ư kì thượng, chúc dư tác văn dĩ kí chi" 乃重修岳陽樓, 增其舊制, 刻唐賢今人詩賦於其上, 屬予作文以記之 (Nhạc Dương Lâu kí 岳陽樓記) Bèn sửa sang lại lầu Nhạc Dương, tăng thêm cho cái đã làm trước, khắc thơ phú của các hiền sĩ đời Đường và các người thời nay ở trên đó, cậy tôi viết bài văn để ghi lại.
2. Luyện tập làm văn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viết bài văn. Làm văn.

▸ Từng từ: 作文

作料 tác liệu

作料

tác liệu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đồ gia vị

▸ Từng từ: 作料

作業 tác nghiệp

作業

tác nghiệp

phồn thể

Từ điển phổ thông

phận sự, vị trí công tác

Từ điển trích dẫn

1. Việc làm, công tác, nghiệp vụ. ◇ Tư Mã Quang 司馬光: "Nhân vô bần phú, hàm thất tác nghiệp" 人無貧富, 咸失作業 (Dữ Ngô thừa tướng thư 與吳丞相書).
2. Bài tập (học sinh). ◎ Như: "số học tác nghiệp" 數學作業, "khóa ngoại tác nghiệp" 課外作業 bài tập ở nhà.
3. Làm việc, lao động. ◎ Như: "cao không đái điện tác nghiệp" 高空帶電作業 làm việc mắc điện trên không.
4. Làm thành tội nghiệt. ◇ Lỗ Ứng Long 魯應龍: "Nhữ hà tác nghiệp tạo tội, hóa mại giả hương" 汝何作業造罪, 貨賣假香 (Nhàn song quát dị chí 閑窗括異志).

▸ Từng từ: 作業

作法 tác pháp

作法

tác pháp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

phương pháp làm việc, cách tiến hành

Từ điển trích dẫn

1. Đặt ra điển chương, pháp luật.
2. Làm phép thuật. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Trương Bảo tác pháp, phong lôi đại tác, phi sa tẩu thạch, hắc khí mạn thiên, cổn cổn nhân mã, tự thiên nhi hạ" 張寶作法, 風雷大作, 飛砂走石, 黑氣漫天, 滾滾人馬, 自天而下 (Đệ nhị hồi) Trương Bảo thi triển pháp thuật, gió sấm nổi dậy, khí đen đầy trời, ầm ầm binh mã, từ trời hạ xuống.
3. Dùng thủ đoạn.
4. Răn bảo, quở trách. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tuy bất cảm a sất Tần Chung, khước nã trước Hương Liên tác pháp, phản thuyết tha đa sự" 雖不敢呵叱秦鐘, 卻拿著香憐作法, 反說他多事 (Đệ cửu hồi) Tuy không dám mắng Tần Chung, mà lại quở trách Hương Liên, cho là hay sinh sự.
5. Phương pháp làm văn chương hoặc vẽ tranh. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giá cá bất hảo, bất thị giá cá tác pháp. Nhĩ biệt phạ táo, chỉ quản nã liễu cấp tha tiều khứ, khán tha thị chẩm ma thuyết" 這個不好, 不是這個作法. 你別怕臊, 只管拿了給她瞧去, 看她是怎麼說 (Đệ tứ thập bát hồi) Bài này không được, không phải lối làm như thế. Nhưng chị đừng xấu hổ, cứ mang sang cho (cô Đại Ngọc) xem, để coi cô ta bảo thế nào.
6. Cách làm. ◎ Như: "đậu hủ đích tác pháp" 豆腐的作法 cách làm đậu hủ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đặt ra phép tắc luật lệ.

▸ Từng từ: 作法

作爱 tác ái

作爱

tác ái

giản thể

Từ điển phổ thông

làm tình, ái ân

▸ Từng từ: 作爱

作物 tác vật

作物

tác vật

Từ điển trích dẫn

1. Tạo vật, chủ tể của vạn vật.
2. Vật nhà nông làm ra, cây trồng trọt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Món đồ làm ra.

▸ Từng từ: 作物

作用 tác dụng

作用

tác dụng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tác dụng, lợi ích

Từ điển trích dẫn

1. Dụng ý, dụng tâm. ◎ Như: "tha giảng giá cú thoại đích tác dụng hà tại?" 他講這句話的作用何在?
2. Việc làm, hành vi. ◇ Ngụy thư 魏書: "Tác dụng thất cơ, tuy thành tất bại" 作用失機, 雖成必敗 (Tôn Thiệu truyện 孫紹傳).
3. Thi hành pháp thuật. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Tác dụng tất, thị tháp thượng diệc vô huyết tích" 作用畢, 視榻上亦無血跡 (Lục phán 陸判).
4. Ảnh hưởng, hiệu quả. ◎ Như: "tiêu hóa tác dụng" 消化作用.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm ảnh hưởng tới.

▸ Từng từ: 作用

作禍 tác họa

作禍

tác họa

Từ điển trích dẫn

1. Gây ra tai vạ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gây nên tai vạ.

▸ Từng từ: 作禍

作福 tác phúc

作福

tác phúc

Từ điển trích dẫn

1. Làm điều tốt cho người khác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm điều tốt cho người khác.

▸ Từng từ: 作福

作者 tác giả

作者

tác giả

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tác giả, người làm ra, người soạn ra

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ thợ, phu lao dịch. ◇ Tùy Thư 隋書: "Đốc dịch nghiêm cấp, tác giả đa tử" 督役嚴急, 作者多死 (Dương Tố truyện 楊素傳) Thúc giục lao dịch gắt gao, các phu dịch nhiều người chết.
2. Người khai sáng. ◇ Lễ Kí 禮記: "Tác giả chi vị thánh, thuật giả chi vị minh" 作者之謂聖, 述者之謂明 (Nhạc kí 樂記).
3. Người có thành tựu lớn lao về một nghệ nghiệp.
4. Người sáng tác (thi ca, văn chương hoặc nghệ thuật phẩm). § Cũng gọi là "tác gia" 作家.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người làm ra.

▸ Từng từ: 作者

作色 tác sắc

作色

tác sắc

Từ điển trích dẫn

1. Biến sắc mặt, nghiêm mặt lại hoặc nổi giận.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đổi vẻ mặt, làm ra vẻ giận dữ để nạt nộ người khác.

▸ Từng từ: 作色

作閙 tác náo

作閙

tác náo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gây chuyện ồn ào.

▸ Từng từ: 作閙

作風 tác phong

作風

tác phong

Từ điển trích dẫn

1. Thái độ, hành vi (tại tư tưởng, công tác, sinh hoạt...). ◇ Mao Thuẫn 茅盾: "Hoàn toàn thị vô sỉ đích tác phong!" 完全是無恥的作風! (Tiểu quyển quyển lí đích nhân vật 小圈圈裏的人物).
2. Phong cách (của tác gia, tác phẩm...).

▸ Từng từ: 作風

佳作 giai tác

佳作

giai tác

Từ điển trích dẫn

1. Tác phẩm hay. ◇ Lí Bạch 李白: "Bất hữu giai tác, hà thân nhã hoài?" 不有佳作, 何伸雅懷? (Xuân dạ yến tòng đệ đào lí viên tự 春夜宴從弟桃李園序) Nếu chẳng có văn hay, Sao diễn tả được lòng nhã?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bài văn bài thơ hay.

▸ Từng từ: 佳作

倣作 phỏng tác

倣作

phỏng tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem Phóng tác. Vần Phóng.

▸ Từng từ: 倣作

傑作 kiệt tác

傑作

kiệt tác

Từ điển trích dẫn

1. Tác phẩm xuất sắc.
2. Phiếm chỉ đồ vật làm ra rất hay rất tốt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Công trình cực giá trị, chỉ bài thơ, tập văn, bức họa cực hay đẹp.

▸ Từng từ: 傑作

公作 công tác

公作

công tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc chung của quốc gia — Làm việc chung cho quốc gia.

▸ Từng từ: 公作

共作 cộng tác

共作

cộng tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chung nhau làm việc.

▸ Từng từ: 共作

创作 sáng tác

创作

sáng tác

giản thể

Từ điển phổ thông

sáng tác, sáng tạo ra, làm ra

▸ Từng từ: 创作

制作 chế tác

制作

chế tác

Từ điển trích dẫn

1. Làm ra, tạo tác. ☆ Tương tự: "chế tạo" 製造.
2. Trứ thuật, sáng tác. ◇ Lưu Tri Cơ 劉知幾: "Thập hữu bát gia, chế tác tuy đa, vị năng tận thiện" 十有八家, 制作雖多, 未能盡善 (Sử thông 史通, Cổ kim chánh sử 古今正史) Mười tám người, trứ tác tuy nhiều, nhưng chưa được hoàn thiện.
3. Dạng thức. ◇ Vương Củng 王鞏: "Kì (kim đái) chế tác dữ sắc trạch vưu kì" 其(金帶)制作與色澤尤奇 (Vương thị đàm lục 王氏談錄, Đường thì kim đái 唐時金帶) Kim đai này dạng thức và sắc thái rất ưu mĩ.
4. Chỉ chế độ điển chương về phương diện lễ nhạc. ◇ Phương Hiếu Nhụ 方孝孺: "Chí Chu chế tác chi bị, Khổng Tử xưng kì văn, đặc ngôn kì lễ nhạc hiến chương chi thịnh nhĩ" 至周制作之備, 孔子稱其文, 特言其禮樂憲章之盛耳 (Dữ Trịnh Thúc Độ thư 與鄭叔度書, Chi nhị 之二) Tới đời Chu điển chương đã hoàn chỉnh, Khổng Tử tán dương phép tắc nghi thức của nó, đặc biệt là về lễ nhạc hiến chương rất phong phú.

▸ Từng từ: 制作

創作 sáng tác

創作

sáng tác

phồn thể

Từ điển phổ thông

sáng tác, sáng tạo ra, làm ra

▸ Từng từ: 創作

动作 động tác

动作

động tác

giản thể

Từ điển phổ thông

động tác, hành động, cử động

▸ Từng từ: 动作

動作 động tác

動作

động tác

phồn thể

Từ điển phổ thông

động tác, hành động, cử động

Từ điển trích dẫn

1. Hành vi cử chỉ. ◇ Lã Thị Xuân Thu 呂氏春秋: "Thị kì hành bộ thiết phu dã, nhan sắc thiết phu dã, ngôn ngữ thiết phu dã, động tác thái độ, vô vi bất thiết phu dã" 視其行步竊鈇也, 顏色竊鈇也, 言語竊鈇也, 動作態度, 無為不竊鈇也 (Khứ vưu 本味) Thấy hắn ta bước đi đúng là đứa ăn cắp rìu, có vẻ mặt đúng là đứa ăn cắp rìu, nói năng đúng là đứa ăn cắp rìu, hành vi cử chỉ thái độ, không làm gì mà không như đứa ăn cắp rìu.
2. Lao tác, lao động.
3. Hoạt động. ◎ Như: "du vịnh thị nhất chủng toàn thân đô yếu động tác đích vận động" 游泳是一種全身都要動作的運動 bơi lội là một thứ thể thao cần phải hoạt động toàn thân.
4. Biến động, biến hóa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự cử động của thân thể, chân tay để làm một việc gì.

▸ Từng từ: 動作

包作 bao tác

包作

bao tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhận hết việc mà làm. Như Bao biện.

▸ Từng từ: 包作

協作 hiệp tác

協作

hiệp tác

Từ điển trích dẫn

1. Chung sức cùng làm, cộng đồng hợp tác. ☆ Tương tự: "hợp tác" 合作, "hỗ trợ" 互助.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cùng nhà làm việc chung.

▸ Từng từ: 協作

合作 hợp tác

合作

hợp tác

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hợp tác, cộng tác, kết hợp làm chung

Từ điển trích dẫn

1. Cùng nhau làm việc. ◎ Như: "thông lực hợp tác" 通力合作 đồng tâm hiệp lực, cộng đồng nỗ lực.
2. Cùng nhau sáng tác. ◇ Thẩm Sơ 沈初: "Quốc triều Uẩn Nam Điền Vương Thạch Cốc đa hợp tác san thủy, diệc tối giai" 國朝惲南田王石谷多合作山水, 亦最佳 (Tây thanh bút kí 西清筆記, Kí danh tích 記名跡) Quan triều đình Uẩn Nam Điền và Vương Thạch Cốc thường cùng nhau vẽ tranh sơn thủy, cũng đều rất đẹp.
3. Hợp tấu, cùng nhau diễn tấu. ◇ Trương Sư Chánh 張師正: "Nhất nhật, nhập san đốc dịch mê lộ, văn nhạc thanh hợp tác ư san cốc gian" 一日, 入山督役迷路, 聞樂聲合作於山谷間 (Quát dị chí 括异志, Cao Thuấn Thần 高舜臣) Một hôm, vào núi coi sóc lao dịch, bị lạc đường, nghe tiếng nhạc hợp tấu trong hang núi.
4. Làm theo phép tắc. ◇ Cát Hồng 葛洪: "Mặc Tử bái thụ hợp tác, toại đắc kì nghiệm" 墨子拜受合作, 遂得其驗 (Thần tiên truyện 神仙傳, Mặc Tử 墨子).
5. Hợp cách (thư họa, thi văn). ◇ Hồ Chấn Hanh 胡震亨: "Như Lão Đỗ chi nhập Thục, thiên thiên hợp tác, ngữ ngữ đương hành, sơ học sở đương pháp dã" 如老杜之入蜀, 篇篇合作, 語語當行, 初學所當法也 (Đường âm quý thiêm 唐音癸籤, Quyển lục 卷六, Bình vị nhị 評彙二).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Họp nhau lại chung sức làm việc.

▸ Từng từ: 合作

夜作 dạ tác

夜作

dạ tác

Từ điển trích dẫn

1. Làm việc ban đêm. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Cựu chế cấm dân dạ tác, dĩ phòng hỏa tai" 舊制禁民夜作, 以防火災 (Liêm Phạm truyện 廉范傳) Chế độ xưa cấm dân làm việc ban đêm, để phòng ngừa hỏa hoạn.
2. Chợ đêm. ◇ Dụ thế minh ngôn 喻世明言: "Vãn phạn quá liễu, an bài Triệu Chánh tại khách phòng lí thụy, Hầu Hưng phu phụ tại môn tiền tố dạ tác" 晚飯過了, 安排趙正在客房裡睡, 侯興夫婦在門前做夜作 (Quyển tam thập lục, Tống tứ công đại náo cấm hồn trương 宋四公大鬧禁魂張) Ăn tối xong, thu xếp cho Triệu Chánh ở phòng khách ngủ, vợ chồng Hầu Hưng bán chợ đêm trước cửa nhà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm việc ban đêm.

▸ Từng từ: 夜作

大作 đại tác

大作

đại tác

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng tôn xưng tác phẩm của người khác.
2. Làm việc lớn. ◇ Dịch Kinh 易經: "Lợi dụng vi đại tác, nguyên cát, vô cữu" 利用為大作, 元吉無咎 (Ích quái 益卦, Sơ cửu 初九) Lợi dụng (sự giúp đỡ của người) mà làm việc lớn, nếu làm rất phải thì không có lỗi.
3. Bùng lên, nổi lên mạnh bạo. ◇ Tam quốc diễn nghĩa: "Hốt nhiên cuồng phong đại tác, phi sa tẩu thạch" 忽然狂風大作, 飛沙走石 (Đệ thập hồi) Bỗng nhiên gió dữ nổi lên ầm ầm, cát bay đá đổ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng tôn xưng việc làm hoặc tác phẩm của người khác.

▸ Từng từ: 大作

工作 công tác

工作

công tác

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

công tác, làm việc, làm nhiệm vụ

Từ điển trích dẫn

1. Công trình kiến trúc. ◇ Thẩm Quát 沈括: "Cơ tuế công giá chí tiện, khả dĩ đại hưng thổ mộc chi dịch, ư thị chư tự công tác đỉnh hưng" 饑歲工價至賤, 可以大興土木之役, 於是諸寺工作鼎興 (Mộng khê bút đàm 夢溪筆談, Quan chánh nhất 官政一) Năm đói kém giá làm công rẻ mạt, có thể phát động lao dịch xây cất, do dó mà các công trình về chùa chiền được hưng thịnh.
2. Làm ra, chế tác.
3. Làm việc. ◇ Chu Lập Ba 周立波: "Tiêu đội trưởng hắc giá bạch nhật địa công tác" 蕭隊長黑價白日地工作 (Bạo phong sậu vũ 暴風驟雨, Đệ nhất bộ lục) Đội trưởng Tiêu làm việc bán giá chợ đen giữa ban ngày ban mặt.
4. Nghiệp vụ, nhiệm vụ.
5. Việc làm, chức nghiệp. ◇ Ngải Vu 艾蕪: "Công tác trảo bất đáo thủ, thực vật trảo bất đáo khẩu" 工作找不到手, 食物找不到口 (Nhân sanh triết học đích nhất khóa 人生哲學的一課, Tam) Việc làm tìm không đến tay, thức ăn tìm không tới miệng.
6. Người làm về các thứ thủ công nghệ.

▸ Từng từ: 工作

巨作 cự tác

巨作

cự tác

Từ điển trích dẫn

1. Tác phẩm nội dung tinh thâm có ảnh hưởng lớn lao.

▸ Từng từ: 巨作

惡作 ác tác

惡作

ác tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm điều xấu, cũng như Ác phạm — Tiếng nhà Phật chỉ sự hối hận, lo sợ sau khi đã làm điều ác.

▸ Từng từ: 惡作

拙作 chuyết tác

拙作

chuyết tác

Từ điển trích dẫn

1. Khiêm xưng tác phẩm của mình. § Cũng nói là "chuyết trứ" 拙著. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Thị tiểu đệ chuyết tác, yêu cầu tiên sanh chỉ giáo" 是小弟拙作, 要求先生指教 (Đệ nhị thập cửu hồi) .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Chuyết bút 拙筆.

▸ Từng từ: 拙作

振作 chấn tác

振作

chấn tác

Từ điển trích dẫn

1. Hưng khởi, nổi dậy. ◇ Tiễn đăng tân thoại 剪燈新話: "Vị cập sổ lí, đại phong chấn tác, xuy sa tẩu thạch" 未及數里, 大風振作, 吹沙走石 (Vĩnh châu dã miếu kí 永州野廟記) Đi chưa được vài dặm, gió lớn nổi dậy, cát bay đá chạy.
2. Phấn phát. ◇ Lão tàn du kí 老殘遊記: "Khán trước triều chánh nhật suy, tri đạo nan kì chấn tác" 看著朝政日衰, 知道難期振作 (Đệ nhất hồi) Thấy triều chính ngày một suy đồi, biết khó mà phấn phát lên được.

▸ Từng từ: 振作

操作 thao tác

操作

thao tác

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thao tác, động tác, hành động

▸ Từng từ: 操作

發作 phát tác

發作

phát tác

Từ điển trích dẫn

1. Biểu hiện, hiển hiện. ◇ Lễ Kí 禮記: "Tứ sướng giao ư trung, nhi phát tác ư ngoại" 四暢交於中, 而發作於外 (Nhạc kí 樂記) (Âm dương cương nhu) bốn cái thông sướng qua lại trong lòng phát ra tác động bên ngoài thân.
2. Nổi giận, nổi cọc. ◇ Mao Thuẫn 茅盾: "Tha ngận tưởng phát tác nhất hạ, nhiên nhi một hữu túc cú đích dũng khí; tha chỉ hảo ủy khuất địa nhẫn thụ" 他很想發作一下, 然而沒有足夠的勇氣; 他只好委屈地忍受 (Thi dữ tản văn 詩與散文).
3. Phát sinh, sinh ra. ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Độc vụ chướng phân, nhật tịch phát tác" 毒霧瘴氛, 日夕發作 (Triều Châu thứ sử tạ thượng biểu 潮州刺史謝上表) Sương độc hơi chướng, ngày đêm phát sinh.
4. Chỉ sự vật ẩn kín bỗng bạo phát. ◇ Ba Kim 巴金: "Nhĩ đích bệnh cương cương hảo nhất điểm, hiện tại phạ hựu yếu phát tác liễu" 你的病剛剛好一點, 現在怕又要發作了 (Hàn dạ 寒夜, Thập bát).
5. Tung ra, bùng ra. ◎ Như: "hưởng lượng đích tiếu thanh đột nhiên phát tác liễu" 響亮的笑聲突然發作了.
6. Chê trách, khiển trách. ◇ Thuyết Nhạc Toàn truyện 說岳全傳: "Lương Vương bị Tông Da nhất đốn phát tác, vô khả nại hà, chỉ đắc đê đầu quỵ hạ, khai khẩu bất đắc" 梁王被宗爺一頓發作, 無可奈何, 只得低頭跪下, 開口不得 (Đệ thập nhất hồi).
7. Bắt đầu làm, ra tay. ◇ Đông Chu liệt quốc chí 東周列國志: "Sổ bách danh giáp sĩ, các đĩnh khí giới, nhất tề phát tác, tương chúng quan viên loạn khảm" 數百名甲士, 各挺器械, 一齊發作, 將眾官員亂砍 (Đệ tam hồi).
8. Chỉ vật chất (thuốc, rượu...) ở trong thân thể nổi lên tác dụng.
9. Bại lộ, lộ ra. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "(Hưng nhi) thính kiến thuyết "Nhị nãi nãi khiếu", tiên hách liễu nhất khiêu. Khước dã tưởng bất đáo thị giá kiện sự phát tác liễu, liên mang cân trước Vượng nhi tiến lai" 興兒聽見說"二奶奶叫", 先唬了一跳. 卻也想不到是這件事發作了, 連忙跟著旺兒進來 (Đệ lục thập thất hồi) (Thằng Hưng) nghe nói "mợ Hai gọi", sợ giật nẩy người. Không ngờ việc ấy đã lộ, liền theo thằng Vượng đi vào.
10. Phát tích. § Từ chỗ hèn kém mà đắc chí hiển đạt, hoặc từ nghèo khó trở nên giàu có. ◇ Thẩm Tòng Văn 沈從文: "Tiện bất năng đồng phiến du thương nhân nhất dạng đại đại phát tác khởi lai" 便不能同販油商人一樣大大發作起來 (Biên thành 邊城, Nhị 二).

▸ Từng từ: 發作

細作 tế tác

細作

tế tác

phồn thể

Từ điển phổ thông

gián điệp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người lính giữ việc dò xét bên địch.

▸ Từng từ: 細作

细作 tế tác

细作

tế tác

giản thể

Từ điển phổ thông

gián điệp

▸ Từng từ: 细作

罰作 phạt tác

罰作

phạt tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Công việc nặng nhọc mà kẻ có tội phải làm, coi như một cách trừng trị.

▸ Từng từ: 罰作

耕作 canh tác

耕作

canh tác

Từ điển trích dẫn

1. Cày cấy, làm ruộng. ◇ Hàn Phi Tử 韓非子: "Canh tác nhi thực chi, quật tỉnh nhi ẩm chi, ngô vô cầu ư nhân dã" 耕作而食之, 掘井而飲之, 吾無求於人也 (Ngoại trữ thuyết hữu thượng 外儲說右上) Cày cấy mà ăn, đào giếng mà uống, ta không nhờ tới người khác.
2. Phiếm chỉ việc canh nông.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cày cấy. chỉ chung việc làm ruộng.

▸ Từng từ: 耕作

著作 trứ tác

著作

trứ tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Soạn ra, làm ra, viết, vẽ ra.

▸ Từng từ: 著作

製作 chế tác

製作

chế tác

Từ điển trích dẫn

1. Làm ra, chế tạo. ◇ Lí Phục Ngôn 李復言: "Kì cung khuyết giai kim ngân, hoa mộc lâu điện, giai phi nhân thế chi chế tác" 其宮闕皆金銀, 花木樓殿, 皆非人世之製作 (Tục huyền quái lục 續玄怪錄, Dương cung chánh 楊恭政).
2. Tả tác, soạn thuật.
3. Chỉ tác phẩm.

▸ Từng từ: 製作

輩作 bối tác

輩作

bối tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Họp nhau mà làm.

▸ Từng từ: 輩作

農作 nông tác

農作

nông tác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc làm ruộng.

▸ Từng từ: 農作

不合作 bất hợp tác

不合作

bất hợp tác

Từ điển trích dẫn

1. Không làm việc chung với người khác, không cùng người khác phối hợp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không làm việc chung với.

▸ Từng từ: 不合作

合作社 hợp tác xã

合作社

hợp tác xã

Từ điển trích dẫn

1. Tổ chức lấy phương pháp cộng đồng kinh doanh mưu cầu lợi ích kinh tế, dịch vụ cho các thành viên. ◎ Như: "tín dụng hợp tác xã" 信用合作社.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đoàn thể quy tụ những người cùng làm việc với nhau.

▸ Từng từ: 合作社

處女作 xử nữ tác

處女作

xử nữ tác

Từ điển trích dẫn

1. Tác phẩm đầu tay. ◇ Ba Kim 巴金: "Tác vi biên tập, tha phát biểu liễu bất thiểu tân tác giả đích xử nữ tác, cổ lệ tân nhân hoài trứ dũng khí hòa tín tâm tiến nhập văn đàn" 作為編輯, 他發表了不少新作者的處女作, 鼓勵新人懷着勇氣和信心進入文壇 (Trí "Thập nguyệt" 致十月).

▸ Từng từ: 處女作

为非作歹 vi phi tác đãi

为非作歹

vi phi tác đãi

giản thể

Từ điển phổ thông

làm điều xằng bậy, trái đạo lý, tác oai tác quái

▸ Từng từ: 为非作歹

交互作用 giao hỗ tác dụng

交互作用

giao hỗ tác dụng

Từ điển trích dẫn

1. Tác dụng phát sinh do ảnh hưởng lẫn nhau của hai hoặc nhiều loại sự vật.

▸ Từng từ: 交互作用

作法自斃 tác pháp tự tễ

作法自斃

tác pháp tự tễ

Từ điển trích dẫn

1. Người đặt ra pháp luật lại tự mình phạm luật. § "Thương Ưởng" 商鞅 đời Tần đặt ra luật cấm dân không cho người lạ vào trú. Đến lúc Ưởng bị tội đi đày, dân không cho trú, phải đi suốt cả đêm ngày. Ưởng than: "tác pháp tự tễ" 作法自斃 nghĩa là làm ra pháp luật để tự hại lấy mình.

▸ Từng từ: 作法自斃

作福作威 tác phúc tác uy

作福作威

tác phúc tác uy

Từ điển trích dẫn

1. Làm oai làm phúc, ý nói dựa vào quyền thế, khinh thị, lấn ép người khác.

▸ Từng từ: 作福作威

為非作歹 vi phi tác đãi

為非作歹

vi phi tác đãi

phồn thể

Từ điển phổ thông

làm điều xằng bậy, trái đạo lý, tác oai tác quái

▸ Từng từ: 為非作歹