多 - đa
三多 tam đa

Từ điển trích dẫn

1. Ba thứ nhiều, dùng trong lời chúc tụng của người Trung Quốc, gồm "đa phúc" , "đa thọ" và "đa nam tử" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba thứ nhiều ở đời. Gồm Đa phúc, Đa lộc và Đa thọ ( nhiều con cháu, nhiều tiền bạc do chức vụ cao, và nhiều tuổi ).

▸ Từng từ:
增多 tăng đa

tăng đa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tăng thêm, tăng lên

Từ điển trích dẫn

1. Tăng thêm, thêm nhiều. ☆ Tương tự: "gia đa" , "tăng gia" . ★ Tương phản: "tài giảm" , "giảm thiểu" . ◇ Khổng An Quốc : "Cánh dĩ trúc giản tả chi, tăng đa phục sanh nhị thập ngũ thiên" , (Thư kinh , Tự ) Lại lấy thẻ tre viết, phục hồi tăng thêm được hai mươi lăm thiên.

▸ Từng từ:
士多 sĩ đa

Từ điển trích dẫn

1. Tiệm tạp hóa, cửa hàng. § Dịch âm tiếng Anh "store".

▸ Từng từ:
多事 đa sự

đa sự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều chuyện, lắm sự, hay gây phiền toái

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều việc, nhiều chuyện xảy ra, lắm sự biến. ◇ Trang Tử : "Đa nam tử tắc đa cụ, phú tắc đa sự, thọ tắc đa nhục" , , (Thiên địa ) Nhiều con trai thì nhiều sợ, giàu thì nhiều việc, sống lâu thì lắm nhục.
2. Làm nhiều việc thừa, làm những việc không đâu, đa quản nhàn sự . ◇ Trang Tử : "Kim tử kí thượng vô quân hầu hữu ti chi thế, nhi hạ vô đại thần chức sự chi quan, nhi thiện sức lễ nhạc, tuyển nhân luân, dĩ hóa tề dân, bất thái đa sự hồ?" , , , , , (Ngư phủ ) Nay ông đã: trên thì không có quyền thế của thiên tử hay chư hầu có quan ti, dưới thì không có quan viên của đại thần phải giao chức vụ, thế mà tự chuyên sửa lễ nhạc, tuyển lựa nhân luân, để giáo hóa dân chúng, chẳng cũng là làm nhiều chuyện quá sao?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều chuyện, hay dính dấp vào chuyện người khác.

▸ Từng từ:
多元 đa nguyên

Từ điển trích dẫn

1. Đa chủng, đa dạng. ◎ Như: "hiện đại xã hội trung, gia đình hình thái dĩ phi thường đa nguyên" , .

▸ Từng từ:
多党 đa đảng

đa đảng

giản thể

Từ điển phổ thông

nước có nhiều đảng phái

▸ Từng từ:
多分 đa phân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đại khái, ước chừng.

Từ điển trích dẫn

1. Phần lớn.
2. Đại khái, ước chừng. ◇ Vô danh thị : "Khán khán tha khí sắc, hải! Dã khả liên, đa phần yếu ô hô liễu dã" , ! , (Hợp đồng văn tự , Đệ nhất chiết) Coi thần sắc nó kìa, than ôi! Cũng tội nghiệp, coi bộ gần chết rồi.

▸ Từng từ:
多半 đa bán

Từ điển trích dẫn

1. Đại đa số, phần lớn. ☆ Tương tự: "đa số" .
2. Đại khái. ☆ Tương tự: "đa quản" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quá nửa. Hơn nửa.

▸ Từng từ:
多变 đa biến

đa biến

giản thể

Từ điển phổ thông

hay thay đổi, dễ thay đổi, không kiên định

▸ Từng từ:
多士 đa sĩ

Từ điển trích dẫn

1. Bánh mì nướng (lát mỏng). § Dịch âm tiếng Anh "toast"; tiếng Pháp: "pain grillé".

▸ Từng từ:
多妻 đa thê

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều vợ.

▸ Từng từ:
多少 đa thiểu

đa thiểu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bao nhiêu

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều hay ít, bao nhiêu. ◇ Mạnh Hạo Nhiên : "Dạ lai phong vũ thanh, Hoa lạc tri đa thiểu" , (Xuân hiểu ) Đêm qua (nghe) tiếng mưa gió, Hoa rụng không biết nhiều hay ít?
2. Nhiều lắm.
3. Hoặc nhiều hoặc ít. ◇ Văn minh tiểu sử : "Thị tang tử đích tình nghị, đa thiểu bang trợ ta, dã vị khả tri" , , (Đệ tam thập nhất hồi) Đó là tình nghĩa xóm làng, giúp đỡ nhau hoặc nhiều hoặc ít, chưa biết được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đa ít. Nhiều hay ít — Bao nhiêu.

▸ Từng từ:
多年 đa niên

đa niên

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều năm

▸ Từng từ:
多心 đa tâm

Từ điển trích dẫn

1. Nghi ngờ.
2. Mang lòng dạ khác, phản phúc. ★ Tương phản: "nhất tâm" .

▸ Từng từ:
多忙 đa mang

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều việc rối rít. ◎ Như: "đa mang thì đại" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rất bận rộn, lòng dạ rối bời ( không phải Đa mang của tiếng Việt ).

▸ Từng từ:
多情 đa tình

Từ điển trích dẫn

1. Giàu tình cảm. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Khổng Minh tự thị đa tình, nãi Công Cẩn lượng trách, tự thủ tử nhĩ" , , (Đệ ngũ thập thất hồi) Khổng Minh vẫn là người giàu tình cảm, chỉ vì Công Cẩn hẹp hòi, tự rước lấy cái chết đó thôi. ☆ Tương tự: "trọng tình" . ★ Tương phản: "bạc tình" , "bạc hãnh" , "quả tình" , "vô tình" .
2. Tình nhân. ◇ Vĩnh nhạc đại điển : "Vị tri hà nhật, tái dữ đa tình hoan hội?" , (Hoạn môn tử đệ ) Chưa biết ngày nào, lại được cùng tình nhân hoan hội?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều tình cảm — Dễ yêu thương, gặp người nào vừa ý đều có thể yêu.

▸ Từng từ:
多愁 đa sầu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hay buồn rầu. Cũng nói đa sầu đa cảm ( hay buồn rầu và xúc động bởi những chuyện nhỏ, không đáng ).

▸ Từng từ:
多感 đa cảm

Từ điển trích dẫn

1. Dễ thương cảm, nhiều cảm xúc.
2. Đa tạ, rất cảm ơn. ◇ Thủy hử truyện : "Tự tòng thứ phối Giang Châu, kinh quá chi thì, đa cảm Triều đầu lĩnh tịnh chúng hào kiệt khổ khổ tương lưu" , , (Đệ tứ thập nhất hồi) Từ khi bị đày ở Giang Châu, qua bao nhiêu lâu, rất cảm ơn được Triều đầu lĩnh và các hào kiệt đã cố nài giữ lại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hay xúc động, nhiều mối nổi dậy trong lòngkhi đứng trước ngoại cảnh.

▸ Từng từ:
多慾 đa dục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều ham muốn.

▸ Từng từ:
多才 đa tài

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giỏi giang về nhiều ngành khác nhau.

▸ Từng từ:
多故 đa cố

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều hoạn nạn. ◇ Ban Bưu : "Ai sinh dân chi đa cố" (Bắc chinh phú ) Thương xót cho dân sinh nhiều hoạn nạn.
2. Nhiều xảo quyệt, gian trá. ◇ Hoài Nam Tử : "Thị dĩ thượng đa cố, tắc hạ đa trá" , (Chủ thuật ) Ấy là bề trên nhiều xảo quyệt, thì kẻ dưới lắm giả dối.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vất vả, nhiều gian nan.

▸ Từng từ:
多敢 đa cảm

Từ điển trích dẫn

1. Đại khái, hầu như. ◇ Thủy hử truyện : "Túc hạ phóng tâm, thử thì đa cảm Tống Công Minh dĩ đô thủ bảo quyến tại san thượng liễu" , (Đệ ngũ nhị hồi) Xin túc hạ yên tâm, vào giờ này hầu như Tống Công Minh đã đưa quý quyến lên núi cả rồi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đại khái. Tổng quát.

▸ Từng từ:
多数 đa số

đa số

giản thể

Từ điển phổ thông

đa số, phần lớn

▸ Từng từ:
多數 đa số

đa số

phồn thể

Từ điển phổ thông

đa số, phần lớn

Từ điển trích dẫn

1. Số đông, phần nhiều. ◎ Như: "thiểu số phục tòng đa số" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Số đông. Phần nhiều.

▸ Từng từ:
多文 đa văn

Từ điển trích dẫn

1. Có tài văn chương, phú hữu văn thải.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Có tài văn chương.

▸ Từng từ:
多方 đa phương

đa phương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều phía, nhiều ngả đường

Từ điển trích dẫn

1. Đủ loại phương pháp. ◇ Ngụy thư : "Thần văn vi trị bất tại đa phương, tại ư lực hành nhi dĩ" , (Dương Ni truyện ).
2. Mọi mặt, các phương diện. ◇ Mặc Tử : "Nhân chi sở đắc ư bệnh giả đa phương, hữu đắc chi hàn thử, hữu đắc chi lao khổ" , , (Công Mạnh ) Người ta mắc bệnh là do nhiều phương diện, có người do nóng lạnh mà mắc phải, có người do khổ nhọc mà mắc phải.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều hướng. Nhiều phe.

▸ Từng từ:
多星 đa tinh

đa tinh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

trời nhiều sao

▸ Từng từ:
多時 đa thời

Từ điển trích dẫn

1. Đã lâu. Cũng nói là "đa thời gian" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều khi. Lắm lúc.

▸ Từng từ:
多樣 đa dạng

đa dạng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đa dạng, nhiều, phong phú

▸ Từng từ:
多次 đa thứ

đa thứ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều lần

▸ Từng từ:
多淫 đa dâm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều mối ham muốn xác thịt.

▸ Từng từ:
多疑 đa nghi

đa nghi

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đa nghi, hay ngờ vực

Từ điển trích dẫn

1. Hay ngờ vực. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Tháo bình sinh vi nhân đa nghi, tuy năng dụng binh, nghi tắc đa bại. Ngô dĩ nghi binh thắng chi" , , . (Đệ thất thập nhị hồi) (Tào) Tháo thường có tính đa nghi, tuy biết dùng binh, nhưng đa nghi thì hay thua. Ta dùng nghi binh cho nên được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hay ngờ vực.

▸ Từng từ:
多神 đa thần

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói về thứ tín ngưỡng không chuyên nhất, thờ nhiều vị thần cùng lúc.

▸ Từng từ:
多种 đa chủng

đa chủng

giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều loài, nhiều loại, linh tinh, hỗn tạp

▸ Từng từ:
多種 đa chủng

đa chủng

phồn thể

Từ điển phổ thông

nhiều loài, nhiều loại, linh tinh, hỗn tạp

▸ Từng từ:
多站 đa trạm

đa trạm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. nhiều trạm
2. nhiều giai đoạn

▸ Từng từ:
多端 đa đoan

đa đoan

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều mối, nhiều ngả (đường)

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều mối, rắc rối, lôi thôi.
2. Sự vụ phồn tạp hoặc chỉ một người đảm nhiệm nhiều thứ việc, chức vụ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều mối, ý nói rắc rối — Ta hiểu là rất bận rộn, nhiều việc.

▸ Từng từ:
多管 đa quản

Từ điển trích dẫn

1. ☆ Tương tự: "đa bán" , "đại khái" , "đa phần" , "đa định" , "đa cảm" .

▸ Từng từ:
多聞 đa văn

Từ điển trích dẫn

1. Nghe nhiều, chỉ sự học rộng biết nhiều. ◇ Luận Ngữ : "Hữu trực, hữu lượng, hữu đa văn, ích hĩ" , , , (Quý thị ) Bạn chính trực, bạn thành tín, bạn biết nhiều, là bạn có ích.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nghe nhiều, chỉ sự học rộng hiểu nhiều.

▸ Từng từ:
多葉 đa diệp

đa diệp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nhiều lá, sum suê, um tùm

▸ Từng từ:
多虧 đa khuy

Từ điển trích dẫn

1. May sao, may mà. ☆ Tương tự: "hạnh khuy" . ◇ Hồng Lâu Mộng : "Thư thư, ngã tòng đáo liễu giá lí, đa khuy thư thư chiếu ứng" , , (Đệ lục cửu hồi) Chị ơi, từ ngày em về đây, may nhờ có chị săn sóc giúp đỡ.

▸ Từng từ:
多言 đa ngôn

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều lời, nói nhiều. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Đệ vật đa ngôn, ngô tương tung hoành thiên hạ, hữu thù khởi khả bất báo" , , (Đệ thất hồi) Chú đừng nói nhiều, ý tôi muốn tung hoành trong thiên hạ, nay có thù lẽ nào lại không báo?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều lời. Nói nhiều. Chẳng hạn Đa ngôn đa quá ( nói nhiều thì mắc nhiều lỗi lầm ).

▸ Từng từ:
多變 đa biến

đa biến

phồn thể

Từ điển phổ thông

hay thay đổi, dễ thay đổi, không kiên định

▸ Từng từ:
多餘 đa dư

đa dư

phồn thể

Từ điển phổ thông

thừa, không cần thiết

▸ Từng từ:
多馀 đa dư

đa dư

giản thể

Từ điển phổ thông

thừa, không cần thiết

▸ Từng từ:
多麼 đa ma

đa ma

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thật là, làm sao, xiết bao (dùng trong câu cảm thán)

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng viết là: .
2. Dùng để hỏi về trình độ, số lượng... ◎ Như: "nhĩ nhất tiểu thì năng bào đa ma viễn?" ?
3. Biểu thị trình độ cao (thán từ). ◇ Mao Thuẫn : "A Đại đích da nha, nhĩ đâu hạ ngã khứ liễu, nhĩ tri đạo ngã thị đa ma khổ a!" , , ! (Lâm gia phô tử , Thất).
4. Biểu thị trình độ kém, thấp, không đáng kể. ◇ Bạch tuyết di âm : "Mẫu thương dăng hòa na thư thương dăng, đa ma điểm tử đông tây tha hội điều tình, cánh bỉ nhân hoàn năng" , 西調, (Tiễn điện hoa , Chức hồng nhung ).

▸ Từng từ:
多黨 đa đảng

đa đảng

phồn thể

Từ điển phổ thông

nước có nhiều đảng phái

▸ Từng từ:
大多 đại đa

đại đa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

phần lớn, phần nhiều, đa số

▸ Từng từ:
很多 khấn đa

khấn đa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

rất nhiều, rất lắm

▸ Từng từ:
最多 tối đa

tối đa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tối đa, nhiều nhất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều nhất.

▸ Từng từ:
梖多 bái đa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một giống cây lớn, gỗ tốt.

▸ Từng từ:
修多羅 tu đa la

Từ điển trích dẫn

1. "Tu-đa-la" dịch âm tiếng Phạn "sūtra", nghĩa là "kinh" . Đem những lời Phật đã nói chép lại thành sách, gọi là kinh. Nói đủ phải nói là khế kinh, nghĩa là kinh Phật nói đúng lí đúng cơ, không sai một chút nào vậy. § Có bản dịch là "tu-đố-lộ". Còn viết là "Tu-tha-la" .

▸ Từng từ:
多妻制 đa thê chế

Từ điển trích dẫn

1. Chế độ hôn nhân cho phép một người chồng có hai hoặc nhiều người vợ.

▸ Từng từ:
多神教 đa thần giáo

Từ điển trích dẫn

1. Tôn giáo tin thờ nhiều vị thần linh. ◎ Như: "Đạo giáo" .

▸ Từng từ:
多足類 đa túc loại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Loài vật có nhiều chân ( như loài rết chẳng hạn ).

▸ Từng từ:
多音字 đa âm tự

Từ điển trích dẫn

1. Chữ gồm nhiều âm hợp thành, như trong tiếng Anh, tiếng Pháp, khác với chữ tiếng Hán, thuộc loại đơn âm tự.

▸ Từng từ:
多音語 đa âm ngữ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nói do nhiều âm hợp lại, chẳng hạn các thứ tiếng Tây phương, trái với tiếng Việt là tiếng đơn âm.

▸ Từng từ:
大多數 đại đa số

Từ điển trích dẫn

1. Phần lớn, số đông. § Số lượng hơn một nửa tổng số trở lên. ◎ Như: "giá thứ đích hoạt động, ban thượng đích đồng học đại đa số đô tham gia liễu" , .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần lớn. Số đông.

▸ Từng từ:
百多祿 bá đa lộc

Từ điển trích dẫn

1. Pierre Pigneaux, giáo sĩ người Pháp đã giúp Nguyễn Ánh (vua Gia Long) đánh thắng nhà Tây Sơn.

▸ Từng từ: 祿
厄瓜多爾 ách qua đa nhĩ

Từ điển trích dẫn

1. Quốc gia thuộc Mĩ Châu, thủ đô là "Cơ Đa" Quito (Republic of Ecuador).

▸ Từng từ:
多才多藝 đa tài đa nghệ

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều khả năng tài nghệ. § Cũng viết là .

▸ Từng từ:
多文為富 đa văn vi phú

Từ điển trích dẫn

1. Không giàu bằng tiền của mà giàu bằng học vấn tri thức. ◇ Lễ kí : "Bất kì đa tích, đa văn dĩ vi phú" , (Nho hạnh ) Chẳng cầu chất chứa (tiền của) cho nhiều, lấy văn chương học vấn uyên bác làm giàu.

▸ Từng từ:
波羅密多 ba la mật đa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phiên âm tiếng Phạn ( s: pāramitā ), có nghĩa là tới được bờ bên kia, chỉ sự tu hành được tới chính quả.

▸ Từng từ:
裒多益寡 bầu đa ích quả

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bớt chỗ nhiều mà thêm vào chỗ ít, ý nói san qua sớt lại cho đồng đều.

▸ Từng từ: