Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

功 - công

內功 nội công

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ công phu tu dưỡng "nội đan" 內丹 của đạo gia.
2. Về quyền thuật, "nội công" 內功 là sức vận dụng từ bên trong thân thể. Dùng để rèn luyện các khí quan nội bộ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sức mạnh vận dụng trong người, không lộ ra ngoài.

▸ Từng từ: 內功

功力 công lực

功力

công lực

Từ điển trích dẫn

1. Công lao, công nghiệp.
2. Công hiệu.
3. Chỉ thời gian và sức đem ra làm việc gì.
4. Chỉ trình độ về học thuật hoặc nghề nghiệp. ◇ Tang Khắc Gia 臧克家: " (Lão Xá) cựu thi tả đắc ngận hảo, hữu tài tình, dã hữu công lực" (老舍)舊詩寫得很好, 有才情, 也有功力 (Lão Xá vĩnh tại 老舍永在).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sức mạnh để nên việc.

▸ Từng từ: 功力

功効 công hiệu

功効

công hiệu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kết quả việc làm.

▸ Từng từ: 功効

功勞 công lao

功勞

công lao

Từ điển trích dẫn

1. Công tích, công huân. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Hưu phân công lao cao hạ; Lương San Bạc nhất hàng cựu đầu lĩnh khứ tả biên chủ trụ thượng tọa" 休分功勞高下; 梁山泊一行舊頭領去左邊主住上坐 (Đệ tứ thập nhất hồi) Chưa nên bàn luận công lao cao hay thấp; các đầu lĩnh cũ của Lương Sơn Bạc thì ngồi sang ngôi chủ vị bên trái.
2. Chỉ người có công giúp lập nên sự nghiệp. ◇ Quốc ngữ 國學: "Tôn quý sủng, thưởng công lao, sự cẩu lão, lễ tân lữ, hữu cố cựu" 尊貴寵, 賞功勞, 事耇老, 禮賓旅, 友故舊 (Tấn ngữ tứ 晉語四).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những khó khăn mệt nhọc để thành việc.

▸ Từng từ: 功勞

功名 công danh

功名

công danh

Từ điển trích dẫn

1. Sự nghiệp và thanh danh. ◇ Nhạc Phi 岳飛: "Tam thập công danh trần dữ thổ, Bát thiên lí lộ vân hòa nguyệt" 三十功名塵與土, 八千里路雲和月 (Mãn giang hồng 滿江紅, Từ 詞) Công danh ba chục năm trời, chẳng qua là cát với bụi, (Bôn ba chinh chiến) tám ngàn dặm đường dài, chỉ thấy mây và trăng.
2. Chỉ khoa bảng và chức quan (dưới thời đại khoa cử ngày xưa).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự việc lập được và tiếng tăm có được. Hát nói của Nguyễn Công Trứ có câu: » Trong lang miếu đã dành công danh ấy «.

▸ Từng từ: 功名

功夫 công phu

功夫

công phu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. khéo léo, kỹ xảo
2. võ thuật

Từ điển trích dẫn

1. Võ thuật. ◎ Như: "công phu diễn viên" 功夫演員 diễn viên võ thuật.
2. Bản lĩnh, trình độ. § Cũng viết là "công phu" 工夫.
3. Thì giờ. § Cũng viết là "công phu" 工夫. ◎ Như: "ngã khả một công phu bồi nhĩ, nhĩ tùy ý ba" 我可沒功夫陪你, 你隨意吧 tôi không có thì giờ tiếp anh, anh cứ tùy ý nhé!
4. Chiếm nhiều thời gian, sức lực. § Cũng viết là "công phu" 工夫. ◎ Như: "tha hoa liễu ngận đại đích công phu tài bả điện não học hảo" 他花了很大的功夫才把電腦學好 anh ấy mất rất nhiều công phu (thời gian và tinh lực) mới học thành giỏi môn điện toán.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những khó khăn vất vả để nên việc. Hát nói của Nguyễn Công Trứ có câu: » Nghề chơi cũng kắm công phu «. — Còn chỉ thời gian làm việc.

▸ Từng từ: 功夫

功德 công đức

功德

công đức

Từ điển trích dẫn

1. Công nghiệp và đức hạnh.
2. Thuật ngữ Phật giáo: Chỉ chung những việc tốt lành, giúp sự tu hành tinh tiến, lợi ích chúng sinh. § Cũng gọi là "thiện sự" 善事.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc lớn và nết tốt — Tiếng nhà Phật chỉ chung những việc thiện, giúp sự tu hành tinh tiến.

▸ Từng từ: 功德

功效 công hiệu

功效

công hiệu

Từ điển trích dẫn

1. Công lao, thành tích. ◇ Hán Thư 漢書: "Phụng Thế công hiệu vưu trước, nghi gia tước thổ chi thưởng" 奉世功效尤著, 宜加爵土之賞 (Phùng Phụng Thế truyện 馮奉世傳) Phụng Thế công lao to lớn, đáng được tăng thêm tước vị phong thưởng đất đai.
2. Hiệu nghiệm, hiệu quả. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhĩ tiều nhĩ môn na biên giá kỉ nhật, thất sự bát sự, cánh một hữu ngã môn giá biên đích nhân, khả tri thị giá môn quan đích hữu công hiệu liễu" 你瞧你們那邊這幾日, 七事八事, 竟沒有我們這邊的人, 可知是這門關的有功效了 (Đệ lục thập nhị hồi) Coi bên nhà cậu mấy hôm nay xảy ra nhiều việc lôi thôi, không có người nào bên tôi dính dáng vào đấy, thế mới biết là đóng cửa này cũng có hiệu nghiệm.

▸ Từng từ: 功效

功果 công quả

功果

công quả

Từ điển trích dẫn

1. Phật sự, công đức. § Chỉ những việc niệm Phật, tụng kinh, cúng chay, v.v. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì 初刻拍案驚奇: "Nhân niệm vong phu ân nghĩa, tư lương tố ta trai tiếu công quả siêu độ tha" 因念亡夫恩義, 思量做些齋醮功果超度他 (Quyển thập thất).
2. Tùy theo hành vi thiện ác từ trước, nay gặp kết quả báo ứng tốt hay xấu. ◇ Tây du kí 西遊記: "Tài biến tố giá thất mã, nguyện đà sư phụ vãng Tây thiên bái Phật, giá cá đô thị các nhân đích công quả" 纔變做這匹馬, 願馱師父往西天拜佛, 這個都是各人的功果 (Đệ nhị thập tam hồi).
3. Công hiệu và kết quả. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Giá bổn thư đích công quả như hà, ngã hiện tại bất nguyện tự tụng" 這本書的功果如何, 我現在不願自頌 (Văn nghệ luận tập 文藝論集, Cổ thư kim dịch đích vấn đề 古書今譯的問題).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ chung những việc thiện làm được, ảnh hưởng tốt tới sự nghiệp của mình.

▸ Từng từ: 功果

功率 công suất

功率

công suất

Từ điển trích dẫn

1. Vật lí học: "Công" 功 của vật thể trong một đơn vị thời gian, gọi là "công suất" 功率. § Ghi chú: "Công" 功 = lực (đơn vị: Newton) nhân với khoảng cách di chuyển của vật thể (đơn vị: m, mètre). ◎ Như: "công suất kế" 功率計 máy đo công suất.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sức làm việc của một bộ máy tính theo một đơn vị thời gian nào đó ( power ).

▸ Từng từ: 功率

功用 công dụng

功用

công dụng

Từ điển trích dẫn

1. Công hiệu, hiệu lực. ◇ Tăng Củng 曾鞏: "Đắc điền khả trị giả nhị thập nhị vạn khoảnh, dục tu canh đồn chi nghiệp, độ kì công dụng hĩ" 得田可治者二十二萬頃, 欲修耕屯之業, 度其功用矣 (Đồn điền sách 屯田策) Được hai mươi hai vạn khoảnh ruộng có thể khai khẩn, muốn sửa đổi nghề cày cấy trồng trọt, đo lấy công hiệu của nó.
2. Chỉ công năng, tác dụng, sự dùng được việc của một cái gì. ◇ Ba Kim 巴金: "Tại tĩnh tịch đích dạ lí, nhĩ đóa đảo hữu loại tự nhãn tình đích công dụng, lâu hạ đích nhất thiết, tha hảo tượng khán đắc dị thường thanh sở" 在靜寂的夜裏, 耳朵倒有類似眼睛的功用, 樓下的一切, 他好像看得異常清楚 (Diệt vong 滅亡, Đệ nhị chương).
3. Do sức người làm ra. ◇ Hoa Nghiêm kinh 華嚴經: "Giai tự nhiên nhi hành, bất giả công dụng" 皆自然而行, 不假功用 (Quyển tam thất).
4. Công phu, trình độ đạt được. ◇ Bạch Cư Dị 白居易: "Tự tòng ủy thuận nhậm phù trầm, Tiệm giác niên lai công dụng thâm" 自從委順任浮沉, 漸覺年來功用深 (Vịnh hoài 詠懷).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dùng vào việc.

▸ Từng từ: 功用

功績 công tích

功績

công tích

phồn thể

Từ điển phổ thông

thành tích, chiến công

Từ điển trích dẫn

1. Công lao, huân tích. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Huyền Đức kiến chi, tự trần công tích" 玄德見之, 自陳功績 (Đệ nhị hồi) Huyền Đức đến chào ông ta ("Trương Quân" 張鈞), kể công mình (đánh giặc "Hoàng Cân" 黃巾).

▸ Từng từ: 功績

功绩 công tích

功绩

công tích

giản thể

Từ điển phổ thông

thành tích, chiến công

▸ Từng từ: 功绩

功罪 công tội

功罪

công tội

Từ điển trích dẫn

1. Công lao và lỗi lầm.

▸ Từng từ: 功罪

功能 công năng

功能

công năng

Từ điển trích dẫn

1. Tài nghề, kĩ thuật.
2. Hiệu năng, công hiệu, hiệu lực.
3. Tài năng. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Tắc vị nhĩ thư kiếm công năng, nhân thử thượng cam thụ giá tao khang khí tức" 則為你書劍功能, 因此上甘受這糟糠氣息 (Cử án tề mi 舉案齊眉, Đệ tam chiệp) Vì tài năng thư kiếm của ngươi, cho nên mới chịu nhận làm vợ chồng thanh khí.
4. Chỉ người có tài năng. ◇ Tào Tháo 曹操: "Thái bình thượng đức hạnh, hữu sự thưởng công năng" 太平尚德行, 有事賞功能 (Luận lại sĩ hành năng lệnh 論吏士行能令) Khi thái bình thì trọng người có đức hạnh; lúc hữu sự, thì khen thưởng kẻ có tài năng.

▸ Từng từ: 功能

功臣 công thần

功臣

công thần

Từ điển trích dẫn

1. Bề tôi có công lao.
2. Danh hiệu ban cho bề tôi có công (đời Đường, Tống và Minh).
3. Chỉ người có công góp phần làm xong việc gì hoặc giúp đỡ người nào đó.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người bề tôi làm được nhiều việc cho vua.

▸ Từng từ: 功臣

功課 công khóa

功課

công khóa

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa, khảo hạch kết quả, thành tích của thuộc hạ, gọi là "công khóa" 功課.
2. Phật giáo thuật ngữ: Chỉ việc mỗi ngày tụng kinh, xướng tán, trì chú, v.v.
3. Mượn chỉ các sự việc phải làm mỗi ngày.
4. Các việc làm theo thứ tự đã quy định. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Chánh thuyết trước, cát thì dĩ đáo, thỉnh Bảo Ngọc xuất khứ, phần hóa tiền lương, tán phúc, công khóa hoàn tất, phương tiến thành hồi gia" 正說著, 吉時已到, 請寶玉出去, 焚化錢糧, 散福, 功課完畢, 方進城回家 (Đệ bát thập hồi) Đương nói thì đến giờ làm lễ. Họ mời Bảo Ngọc ra rót rượu, đốt vàng, cúng tán phúc. Các nghi lễ xong xuôi, Bảo Ngọc mới vào thành về nhà.
5. Bài học, bài tập (quy định cho học sinh).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung bài vở, việc học hành.

▸ Từng từ: 功課

加功 gia công

加功

gia công

Từ điển trích dẫn

1. Tiến hành công việc. § Cũng như "thi công" 施工.
2. Sửa sang cho tốt đẹp thêm. § Cũng như "gia công" 加工.
3. Cố gắng làm, nỗ lực. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Bảo Ngọc tự kỉ mỗi nhật dã gia công, hoặc tả nhị bách tam bách bất câu" 寶玉自己每日也加功, 或寫二百三百不拘 (Đệ thất thập hồi) Chính Bảo Ngọc mỗi ngày cũng cố gắng viết hai hoặc ba trăm chữ, không hạn định.
4. Trong pháp luật thời xưa, có hành vi phụ giúp kẻ mang tội giết người, gọi là "gia công" 加功.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tăng thêm, cố gắng nhọc mệt mà làm việc.

▸ Từng từ: 加功

勲功 huân công

勲功

huân công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những nỗi khó khăn mệt nhọc phải chịu đựng để làm nên việc lớn.

▸ Từng từ: 勲功

大功 đại công

大功

đại công

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

công lớn, công trạng cao

▸ Từng từ: 大功

奇功 kì công

奇功

kì công

Từ điển trích dẫn

1. Công trạng cao lớn phi thường. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Cầm tặc định tu cầm tặc thủ, kì công đoan đích đãi kì nhân" 擒賊定須擒賊首, 奇功端的待奇人 (Đệ ngũ hồi) Bắt giặc nên bắt tên đầu sỏ, kì công phải đợi người kì tài.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc làm to lớn khó khăn lạ lùng đã hoàn tất được.

▸ Từng từ: 奇功

奏功 tấu công

奏功

tấu công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dâng công lao lên vua. Văn tế trận vong tướng sĩ của Nguyễn Văn Thành: » Mà những người từng thượng trận ngày xưa, rắp tấu công từ Vị Ngọ Thân Dậu đến giờ… «.

▸ Từng từ: 奏功

小功 tiểu công

小功

tiểu công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tang nhỏ, thời gian để tang ngắn — Công lao nhỏ bé.

▸ Từng từ: 小功

巨功 cự công

巨功

cự công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự nghiệp lớn lao.

▸ Từng từ: 巨功

戎功 nhung công

戎功

nhung công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự việc to lớn lập được. Công lớn.

▸ Từng từ: 戎功

成功 thành công

成功

thành công

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thành công, thắng lợi

Từ điển trích dẫn

1. Thành tựu công nghiệp hoặc sự nghiệp. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Công chí nhược kiên, tất năng thành công" 公志若堅, 必能成功 (Đệ nhất nhất tứ hồi) Nếu ông bền chí, thì tất cũng thành công.
2. Thu hoạch.
3. Có hiệu quả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nên việc. Xong việc một cách tốt đẹp.

▸ Từng từ: 成功

戰功 chiến công

戰功

chiến công

Từ điển trích dẫn

1. Công tích lập được khi chiến đấu. ☆ Tương tự: "quân công" 軍功. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Khiên Hoằng, Vương Kì đẳng các lĩnh châu quận, hựu ư Miên Trúc trúc đài dĩ chương chiến công" 牽弘, 王頎等各領州郡, 又於綿竹築臺以彰戰功 (Đệ nhất nhất bát hồi) Bọn Khiên Hoằng, Vương Kì cùng được coi châu quận. Lại lập một tòa đền ở Miên Trúc để nêu chiến công của mình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc lớn lập được trong lúc đánh nhau.

▸ Từng từ: 戰功

武功 vũ công

武功

vũ công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thành tích về quân sự.

▸ Từng từ: 武功

歸功 quy công

歸功

quy công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kể công lao của người khác.

▸ Từng từ: 歸功

用功 dụng công

用功

dụng công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dùng sức, gắng sức.

▸ Từng từ: 用功

矜功 căng công

矜功

căng công

Từ điển trích dẫn

1. Khoe khoang công trạng. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Căng công bất lập, hư nguyện bất chí" 矜功不立, 虛願不至 (Tề sách tứ 齊策四) Khoe công thì không thành, nguyện vọng hão huyền thì không đạt.

▸ Từng từ: 矜功

立功 lập công

立功

lập công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tạo nên sự việc lớn lao, có ích cho quốc gia xã hội.

▸ Từng từ: 立功

膚功 phu công

膚功

phu công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Công lao to lớn.

▸ Từng từ: 膚功

論功 luận công

論功

luận công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bàn xét về việc đã làm được.

▸ Từng từ: 論功

賀功 hạ công

賀功

hạ công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chúc mừng việc đã thành tựu — Chúc mừng việc thắng trận.

▸ Từng từ: 賀功

軍功 quân công

軍功

quân công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc tốt lập được trong binh đội.

▸ Từng từ: 軍功

邊功 biên công

邊功

biên công

Từ điển trích dẫn

1. Công huân lập được ở vùng biên cương. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Trẫm dục yếu đài cử nhĩ, đãn hữu biên công, phương khả thăng thiên" 朕欲要抬舉你, 但有邊功, 方可升遷 (Đệ nhị hồi) Trẫm muốn tiến cử ngươi, nhưng phải có công lao gì ở vùng biên giới, mới có thể thăng chức được.
2. Việc xảy ra ở vùng biên giới.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Công lao đánh giặc ở biên giới.

▸ Từng từ: 邊功

陰功 âm công

陰功

âm công

Từ điển trích dẫn

1. Âm đức, đức hạnh kín đáo người ta không biết được. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tiết Bàn thính liễu, khấu đầu bất điệt, đạo: "Hảo đãi tích điểm âm công nhiêu ngã bãi"" 薛蟠聽了, 叩頭不迭, 道: "好歹積點陰功饒我罷" (Đệ tứ thập thất hồi) Tiết Bàn nghe xong, rập đầu lạy lia lịa, nói: "Xin ông làm phúc tha cho con."

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc làm tốt mà không ai biết, chỉ có thần thánh biết.

▸ Từng từ: 陰功

霸功 bá công

霸功

bá công

Từ điển trích dẫn

1. Công nghiệp xưng bá.
2. Bá đạo. Nói tương đối với "vương đạo" 王道.

▸ Từng từ: 霸功

六畜爭功 lục súc tranh công

六畜爭功

lục súc tranh công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tác phẩm văn vần bằng chữ Nôm của Việt Nam không rõ tác giả, nội dung mô tả sự tranh giành công lao của sáu loài vật nuôi trong nhà. Tác phẩm này có rất nhiều tiếng cổ.

▸ Từng từ: 六畜爭功

功高望重 công cao vọng trọng

功高望重

công cao vọng trọng

Từ điển trích dẫn

1. Công huân rất cao, thanh danh lớn lao. ◇ Tôn Mai Tích 孫梅錫: "Tướng quân bất tất oán trướng, nhĩ công cao vọng trọng, bất cửu tự minh" 將軍不必怨悵, 你功高望重,不久自明 (Cầm tâm kí 琴心記, Đệ tam nhị xích).

▸ Từng từ: 功高望重

戴罪立功 đái tội lập công

戴罪立功

đái tội lập công

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đội trên đầu mà lập công, tức đang có tội mà lập công để chuộc tội.

▸ Từng từ: 戴罪立功

軍功佩星 quân công bội tinh

軍功佩星

quân công bội tinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi sao đeo để chứng tỏ có công lao với binh đội. Một thứ huy chương quân đội.