Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Cành và lá cây. ◇ Nguyên Chẩn 元稹: "Thất địa nhan sắc cải, Thương căn chi diệp tàn" 失地顏色改, 傷根枝葉殘 (Chủng trúc 種竹).
2. Con cháu, dòng dõi.
3. Bề tôi, bộ thuộc. ◇ Hoài Nam Tử 淮南子: "Quân, căn bổn dã; thần, chi diệp dã. Căn bổn bất mĩ, chi diệp mậu giả, vị chi văn dã" 君, 根本也; 臣, 枝葉也. 根本不美, 枝葉茂者, 未之聞也 (Mậu xưng 繆稱).
4. Sự vật phụ thuộc, thứ yếu. ◇ Sử Kí 史記: "Phù tiên vương dĩ nhân nghĩa vi bổn, nhi dĩ cố tắc văn pháp vi chi diệp, khởi bất nhiên tai" 夫先王以仁義為本, 而以固塞文法為枝葉, 豈不然哉 (Trần Thiệp thế gia 陳涉世家).
5. Lời nói rườm rà hoa hòe. ◇ Lễ Kí 禮記: "Thiên hạ vô đạo tắc từ hữu chi diệp" 是故君子不自大其事, 不自尚其功 (Biểu kí 表記).
6. Chi tiết, khía cạnh, bộ phận sinh thêm ra bên ngoài sự tình. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Khán lai lưỡng cá nhân nguyên bổn thị nhất cá tâm, đãn đô đa sanh liễu chi diệp, phản lộng thành lưỡng cá tâm liễu" 看來兩個人原本是一個心, 但都多生了枝葉, 反弄成兩個心了 (Đệ nhị thập cửu hồi) Xem ra, hai người vốn cùng một ý nghĩ, nhưng đều có những khía cạnh riêng, thành thử hóa ra hai tâm tư khác biệt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành và lá cây — Chỉ con cháu — Chỉ cái phụ thuộc.

▸ Từng từ: 枝葉

樹葉 thụ diệp

樹葉

thụ diệp

phồn thể

Từ điển phổ thông

lá cây

▸ Từng từ: 樹葉

百葉 bách diệp

百葉

bách diệp

Từ điển trích dẫn

1. Hoa lá cành trùng điệp. Hình dung cây cỏ mọc nhiều và tươi tốt. ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Bách diệp song đào vãn cánh hồng, Khuy song ánh trúc kiến linh lung" 百葉雙桃晚更紅, 窺窗映竹見玲瓏 (Đề bách diệp đào hoa 題百葉桃花).
2. Nhiều tầng lớp chồng chất. ◎ Như: "bách diệp song" 百葉窗.
3. Dạ dày bò, cừu... gọi là "bách diệp" 百葉. § Dạ dày bò, cừu... có nhiều lớp và mỏng như lá nên gọi tên như thế.
4. Tục gọi đậu hủ là "bách diệp" 百葉.
5. Sách lịch. ◇ Tống sử 宋史: "Trần Thị nữ tương tiến ngự, sĩ lương văn chi, cự kiến Nhân Tông. Nhân Tông phi bách diệp trạch nhật" 陳氏女將進御, 士良聞之, 遽見仁宗. 仁宗披百葉擇日 (Hoạn giả truyện tam 宦者傳三, Diêm Văn Ứng truyện 閻文應傳).
6. Bách thế, bách đại, thời gian lâu dài. ◇ Tam quốc chí 三國志: "Tự vị bổn chi bách diệp, vĩnh thùy hồng huy, khởi ngụ nhị thế nhi diệt, xã tắc băng bĩ tai?" 自謂本枝百葉, 永垂洪暉, 豈寤二世而滅, 社稷崩圮哉? (Cao Đường Long truyện 高堂隆傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái dạ dày của loài nhai lại, như trâu, bò v.v.

▸ Từng từ: 百葉

累葉 lũy diệp

累葉

lũy diệp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều đời.

▸ Từng từ: 累葉

荷葉 hà diệp

荷葉

hà diệp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lá sen.

▸ Từng từ: 荷葉

葉子 diệp tử

葉子

diệp tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chiếc lá — Trang giấy, trang sách — Lá bài ( dụng cụ đánh bạc ).

▸ Từng từ: 葉子

葉尖 diệp tiêm

葉尖

diệp tiêm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đầu nhọn của lá.

▸ Từng từ: 葉尖

葉柄 diệp bính

葉柄

diệp bính

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuống lá.

▸ Từng từ: 葉柄

葉脈 diệp mạch

葉脈

diệp mạch

Từ điển trích dẫn

1. Thớ lá, gân lá. § Có "chủ mạch" 主脈, "chi mạch" 支脈 và "tế mạch" 細脈; giữ nhiệm vụ phân phối nước và chất nuôi cây. Còn gọi là "diệp cân" 葉筋.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gân lá.

▸ Từng từ: 葉脈

葉身 diệp thân

葉身

diệp thân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thân lá. Cũng gọi là Diệp phiến.

▸ Từng từ: 葉身

複葉 phức diệp

複葉

phức diệp

Từ điển trích dẫn

1. Lá kép, loại lá cây do nhiều lá nhỏ đính lại mà thành.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lá kép, loại lá cây do nhiều lá nhỏ đính lại mà thành.

▸ Từng từ: 複葉

迦葉 ca diếp

迦葉

ca diếp

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Ca-Diếp" 迦葉 (phiên âm tiếng Phạn "kassapa", nghĩa là "Ẩm Quang" 飲光 uống ánh sáng) là tên người, tên Phật. Có nhiều vị mang tên này, chẳng hạn "Ma-Ha Ca-Diếp" 摩訶迦葉, một đệ tử xuất sắc của Phật "Thích-Ca" 釋迦. Tên của một đại đệ tử của Phật (Kasyapa).
2. Mượn chỉ Thiền tông Phật giáo. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bổn tự y Ca-Diếp, Hà tằng tạ Ác Thuyên" 本自依迦葉, 何曾藉偓佺 (Thu nhật quỳ phủ vịnh hoài... 秋日夔府詠懷奉寄鄭監李賓客一百韻).
3. Chỉ một trong bảy vị Phật trong quá khứ trước Phật Thích-Ca. § Xem "Pháp uyển châu lâm" 法苑珠林 (Quyển tam).

迦葉

già diệp

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Ca-Diếp" 迦葉 (phiên âm tiếng Phạn "kassapa", nghĩa là "Ẩm Quang" 飲光 uống ánh sáng) là tên người, tên Phật. Có nhiều vị mang tên này, chẳng hạn "Ma-Ha Ca-Diếp" 摩訶迦葉, một đệ tử xuất sắc của Phật "Thích-Ca" 釋迦. Tên của một đại đệ tử của Phật (Kasyapa).
2. Mượn chỉ Thiền tông Phật giáo. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bổn tự y Ca-Diếp, Hà tằng tạ Ác Thuyên" 本自依迦葉, 何曾藉偓佺 (Thu nhật quỳ phủ vịnh hoài... 秋日夔府詠懷奉寄鄭監李賓客一百韻).
3. Chỉ một trong bảy vị Phật trong quá khứ trước Phật Thích-Ca. § Xem "Pháp uyển châu lâm" 法苑珠林 (Quyển tam).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên Phật — Tên vị Bồ Tát — Tên của một Đại đệ tử của Phật. Đọc theo nhà Phật là Ca-diếp.

▸ Từng từ: 迦葉

金葉 kim diệp

金葉

kim diệp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vàng lá. Vàng dát thành phiến mỏng.

▸ Từng từ: 金葉

柏葉酒 bách diệp tửu

柏葉酒

bách diệp tửu

Từ điển trích dẫn

1. Rượu dầm lá bách. Phong tục ngày xưa cùng uống vào dịp nguyên đán để chúc thọ và trừ tà. ◇Ứng Thiệu 應劭: "Chánh đán ẩm bách diệp tửu thượng thọ" 正旦飲柏葉酒上壽 Hán quan nghi 漢官儀, Quyển hạ).

▸ Từng từ: 柏葉酒

百葉窗 bách diệp song

百葉窗

bách diệp song

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. cửa chớp
2. cửa thông gió ở máy hay động cơ

▸ Từng từ: 百葉窗

葉綠素 diệp lục tố

葉綠素

diệp lục tố

Từ điển trích dẫn