Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

勝 - thăng, thắng

不勝 bất thăng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất thăng" 不勝: (1) Không nổi, không xuể. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bạch đầu tao cánh đoản, Hồn dục bất thăng trâm" 白頭搔更短, 渾欲不勝簪 (Xuân vọng 春望) Đầu bạc càng gãi càng ngắn, Hoàn toàn như không cài trâm được nữa. (2) Hết sức, vô hạn. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đô hỉ chi bất thăng" 都喜之不勝 (Đệ tứ thập lục hồi) Đều vui mừng khôn xiết.
2. "Bất thắng" 不勝: Không làm được, không thành công. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thí giáo xuất mã, như kì bất thắng, trách chi vị trì" 試教出馬, 如其不勝, 責之未遲 (Đệ ngũ hồi) Xin hãy thử cho đem ngựa ra đánh, hễ mà không thắng, thì trị tội cũng chưa muộn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không nổi. Không xuể, chẳng hạn Bất thăng sổ ( đếm không xuể ).

不勝

bất thắng

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Bất thăng" 不勝: (1) Không nổi, không xuể. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Bạch đầu tao cánh đoản, Hồn dục bất thăng trâm" 白頭搔更短, 渾欲不勝簪 (Xuân vọng 春望) Đầu bạc càng gãi càng ngắn, Hoàn toàn như không cài trâm được nữa. (2) Hết sức, vô hạn. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Đô hỉ chi bất thăng" 都喜之不勝 (Đệ tứ thập lục hồi) Đều vui mừng khôn xiết.
2. "Bất thắng" 不勝: Không làm được, không thành công. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thí giáo xuất mã, như kì bất thắng, trách chi vị trì" 試教出馬, 如其不勝, 責之未遲 (Đệ ngũ hồi) Xin hãy thử cho đem ngựa ra đánh, hễ mà không thắng, thì trị tội cũng chưa muộn.

▸ Từng từ: 不勝

乘勝 thừa thắng

乘勝

thừa thắng

Từ điển trích dẫn

1. Nhân thế được hơn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhân lúc đang được, đang hơn mà làm tới.

▸ Từng từ: 乘勝

全勝 toàn thắng

全勝

toàn thắng

Từ điển trích dẫn

1. Thắng lợi hoàn toàn. ◇ Tôn Tử 孫子: "Cố năng tự bảo nhi　 toàn thắng dã" 故能自保而全勝也 (Quân hình 軍形).
2. Thắng vượt xa.
3. Tên chiến xa (theo sử nhà Minh).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Được hơn trọn vẹn.

▸ Từng từ: 全勝

制勝 chế thắng

制勝

chế thắng

Từ điển trích dẫn

1. Chế phục người khác để đạt được thắng lợi. ☆ Tương tự: "khắc phục" 克服, "thủ thắng" 取勝, "chế phục" 制服. ◇ Tôn Tử 孫子: "Nhân giai tri ngã sở dĩ thắng chi hình, nhi mạc tri ngô sở dĩ chế thắng chi hình" 人皆知我所以勝之形, 而莫知吾所以制勝之形 (Hư thật 虛實) Người ta đều biết cái hình thể bên ngoài của sự chiến thắng của ta, nhưng không biết cái thể thức mà ta vận dụng chế phục quân địch để thủ thắng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sắp đặt mưu lược để vượt hơn người khác.

▸ Từng từ: 制勝

勝利 thắng lợi

勝利

thắng lợi

phồn thể

Từ điển phổ thông

thắng lợi, chiến thắng

Từ điển trích dẫn

1. Đánh bại đối phương (trong chiến tranh hoặc cuộc tranh đua). ◎ Như: "thắng lợi khải toàn" 勝利凱旋.
2. Thành công, đạt được mục đích.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Được hơn kẻ khác và thâu được phần có ích cho mình.

▸ Từng từ: 勝利

勝地 thắng địa

勝地

thắng địa

Từ điển trích dẫn

1. Vùng đất có cảnh đẹp. ◇ Vương Bột 王勃: "Thắng địa bất thường, thịnh diên nan tái" 勝地不常, 盛筵難再 (Đằng Vương Các tự 滕王閣序) Chốn danh thắng không còn mãi, tiệc lớn khó được hai lần.
2. Nơi có địa hình, vị trí ưu thắng. ◇ Quản Tử 管子: "Cố hiền trí chi quân tất lập ư thắng địa" 故賢知之君必立於勝地 (Thất pháp 七法) Cho nên bậc vua sáng suốt tài trí ắt kiến lập ở nơi có địa hình và vị trí ưu thắng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vùng đất có cảnh đẹp.

▸ Từng từ: 勝地

勝敗 thắng bại

勝敗

thắng bại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Được và thua.

▸ Từng từ: 勝敗

勝景 thắng cảnh

勝景

thắng cảnh

Từ điển trích dẫn

1. Cảnh đẹp, danh thắng. ◇ Tây du kí 西遊記: "Thượng giới hữu vô biên đích thắng cảnh, nhĩ bất thụ dụng, khước tư tẩu nhất phương, hà dã?" 上界有無邊的勝景, 你不受用, 卻私走一方, 何也? (Đệ tam thập nhất hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cảnh đẹp hơn những nơi khác. Hát nói của Cao Bá Quát: » Gồm đủ cả thắng cảnh, lương thời, thưởng tâm lạc sự «.

▸ Từng từ: 勝景

勝負 thắng phụ

勝負

thắng phụ

Từ điển trích dẫn

1. Được thua. ☆ Tương tự: "thắng bại" 勝敗. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thì Trương Giác tặc chúng thập ngũ vạn, Thực binh ngũ vạn, tương cự ư Quảng Tông, vị kiến thắng phụ" 時張角賊眾十五萬, 植兵五萬, 相拒於廣宗, 未見勝負 (Đệ nhất hồi) Bấy giờ quân Trương Giác mười lăm vạn, quân (Lư) Thực năm vạn, đang chống nhau ở Quảng Tông, chưa rõ bên nào thua được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Được và thua. Như Thắng bại.

▸ Từng từ: 勝負

勝跡 thắng tích

勝跡

thắng tích

Từ điển trích dẫn

1. Cổ tích danh tiếng. § Cũng viết là "thắng tích" 勝蹟. ◇ Mạnh Hạo Nhiên 孟浩然: "Giang san lưu thắng tích, Ngã bối phục đăng lâm" 江山留勝跡, 我輩復登臨 (Dữ chư tử đăng Hiện san 與諸子登峴山).

▸ Từng từ: 勝跡

勝迹 thắng tích

勝迹

thắng tích

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cảnh đẹp do công trình đời xưa để lại.

▸ Từng từ: 勝迹

勝過 thắng quá

勝過

thắng quá

phồn thể

Từ điển phổ thông

vượt trội, trội hơn

▸ Từng từ: 勝過

勝陣 thắng trận

勝陣

thắng trận

Từ điển trích dẫn

1. Đánh thắng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đánh bại được quân địch.

▸ Từng từ: 勝陣

名勝 danh thắng

名勝

danh thắng

phồn thể

Từ điển phổ thông

danh lam thắng cảnh, nơi nổi tiếng về cảnh đẹp hoặc di tích lịch sử

Từ điển trích dẫn

1. Cổ tích danh tiếng hoặc nơi có phong cảnh đẹp. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Giá dạng danh thắng đích sở tại, nhi kim phá bại chí thử, tựu một hữu nhất cá nhân lai tu lí" 這樣名勝的所在, 而今破敗至此, 就沒有一個人來修理 (Đệ ngũ thập ngũ hồi).
2. Bậc tài giỏi có danh vọng. ◇ Lưu Nghĩa Khánh 劉義慶: "Tuyên Vũ tập chư danh thắng giảng Dịch, nhật thuyết nhất quái" 宣武集諸名勝講易, 日說一卦 (Thế thuyết tân ngữ 世說新語, Văn học 文學).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cảnh đẹp nổi tiếng.

▸ Từng từ: 名勝

大勝 đại thắng

大勝

đại thắng

Từ điển trích dẫn

1. Thắng lớn, thắng lợi hoàn toàn. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Trác mệnh quân sĩ vi trụ, tận giai sát chi, lược phụ nữ tài vật, trang tải xa thượng, huyền đầu thiên dư khỏa ư xa hạ, liên chẩn hoàn đô, dương ngôn sát tặc đại thắng" 卓命軍士圍住, 盡皆殺之, 掠婦女財物, 裝載車上, 懸頭千餘顆於車下, 連軫還都, 揚言殺賊大勝 (Đệ tứ hồi) (Đổng) Trác sai quân vây cả lại, rồi giết sạch, cướp đàn bà con gái và của cải, chất đầy xe, treo hơn một nghìn đầu lâu ở dưới xe, nối đuôi nhau kéo về kinh đô, nói phao lên rằng đi đánh giặc thắng trận.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hơn xa — Hơn quân địch trong một trận đánh to lớn.

▸ Từng từ: 大勝

好勝 hiếu thắng

好勝

hiếu thắng

Từ điển trích dẫn

1. Thích được hơn người khác, không chịu thua ai. ◇ Khổng Tử gia ngữ 孔子家語: "Hiếu thắng giả, tất ngộ kì địch" 好勝者, 必遇其敵 (Quyển tam, Quan Chu 觀周) Người hiếu thắng, ắt gặp kình địch.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thích được hơn người khác, không chịu thua ai.

▸ Từng từ: 好勝

得勝 đắc thắng

得勝

đắc thắng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thâu đặt được sự hơn người.

▸ Từng từ: 得勝

戰勝 chiến thắng

戰勝

chiến thắng

phồn thể

Từ điển phổ thông

1. chiến thắng, thắng trận
2. vượt qua, khắc phục được

Từ điển trích dẫn

1. Đoạt được thắng lợi (chiến tranh, thi đua). ◇ Sử Kí 史記: "Tề dữ Lỗ tam chiến nhi Lỗ tam thắng, quốc dĩ nguy vong tùy kì hậu, tuy hữu chiến thắng chi danh, nhi hữu vong quốc chi thật" 齊與魯三戰而魯三勝, 國以危亡隨其後, 雖有戰勝之名, 而有亡國之實 (Trương Nghi truyện 張儀傳) Tề với Lỗ ba lần đánh nhau. Lỗ ba lần thắng, rồi sau đó nước diệt vong. Tuy có cái tiếng là đánh thắng, nhưng thực ra là mất nước.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đánh được, đánh ăn.

▸ Từng từ: 戰勝

殊勝 thù thắng

殊勝

thù thắng

Từ điển trích dẫn

1. Vượt hơn.
2. Tốt đẹp đặc biệt. ◎ Như: "san thủy thù thắng" 山水殊勝.
3. Thắng cảnh đặc biệt. ◇ Liễu Tông Nguyên 柳宗元: "Kiến quái thạch đặc xuất, độ kì hạ tất hữu thù thắng" 見怪石特出, 度其下必有殊勝 (Vĩnh châu thôi trung thừa vạn thạch đình kí 永州崔中丞萬石亭記).

▸ Từng từ: 殊勝

決勝 quyết thắng

決勝

quyết thắng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhất định phải hơn, không chịu thua.

▸ Từng từ: 決勝

不勝衣 bất thăng y

不勝衣

bất thăng y

Từ điển trích dẫn

1. Rất yếu ớt (mình khom xuống như không mang nổi cái áo đang mặc).
2. Rất cung kính.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rất yếu ớt ( dường như, rất cung kính ), mình khom xuống như không mang nổi cái áo đang mặc.

▸ Từng từ: 不勝衣

不分勝負 bất phân thắng phụ

不分勝負

bất phân thắng phụ

phồn thể

Từ điển phổ thông

không phân thắng bại, hòa, huề

▸ Từng từ: 不分勝負

人定勝天 nhân định thắng thiên

人定勝天

nhân định thắng thiên

Từ điển trích dẫn

1. Sức người có thể khắc phục trở ngại tự nhiên, thay đổi hoàn cảnh. ☆ Tương tự: "sự tại nhân vi" 事在人為. ★ Tương phản: "thiên ý nan vi" 天意難違, "thành sự tại thiên" 成事在天.

▸ Từng từ: 人定勝天

百戰百勝 bách chiến bách thắng

百戰百勝

bách chiến bách thắng

Từ điển trích dẫn

1. Trăm trận đánh trăm lần thắng, đánh đâu thắng đó. Tỉ dụ thiện chiến. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Ngô dữ nhữ đẳng, cộng cứ cao thành, nam lâm đại giang, bắc bối san hiểm, dĩ dật đãi lao, dĩ chủ chế khách; thử nãi bách chiến bách thắng chi thế" 吾與汝等, 共據高城, 南臨大江, 北背山險, 以逸待勞, 以主制客; 此乃百戰百勝之勢 (Đệ bát thập ngũ hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trăm trận đánh trăm lần thắng, ý nói đánh đâu thắng đó.

▸ Từng từ: 百戰百勝

聊勝於無 liêu thắng ư vô

聊勝於無

liêu thắng ư vô

Từ điển trích dẫn

1. Có ít còn hơn không. § Nguồn gốc: ◇ Đào Tiềm 陶潛: "Nhược nữ tuy phi nam, Úy tình liêu thắng vô" 弱女雖非男, 慰情聊勝無 (Họa lưu sài tang 和劉柴桑). ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Đãn giá nhất bộ thư ngã tổng yếu dịch thành tha, toán thị liêu thắng ư vô chi tác" 但這一部書我總要譯成它, 算是聊勝於無之作 (Thư tín tập 書信集, Trí tào tĩnh hoa 致曹靖華).

▸ Từng từ: 聊勝於無

轉敗爲勝 chuyển bại vi thắng

轉敗爲勝

chuyển bại vi thắng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thua mà xoay lại thành được.

▸ Từng từ: 轉敗爲勝

御製名勝圖繪詩集 ngự chế danh thắng đồ hội thi tập

御製名勝圖繪詩集

ngự chế danh thắng đồ hội thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ chữ Hán của vua Thiệu Trị nhà Nguyễn, gồm các bài thơ vịnh những phong cảnh đẹp.

▸ Từng từ: 御製名勝圖繪詩集

救人一命勝造七級浮屠 cứu nhân nhất mệnh thắng tạo thất cấp phù đồ

救人一命勝造七級浮屠

cứu nhân nhất mệnh thắng tạo thất cấp phù đồ

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Cứu nhân nhất mệnh thắng tạo thất cấp phù đồ" 救人一命勝造七級浮屠: Cứu mạng một người còn nhiều công đức hơn là xây chùa miếu bảy tầng cao. § Ca dao Việt Nam: Dẫu xây chín đợt phù đồ, Không bằng làm phước cứu cho một người.

▸ Từng từ: 救人一命勝造七級浮屠