ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.  
甘 - cam
不甘 bất cam
不甘

bất cam

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

không chịu, không cam lòng

Từ điển trích dẫn

1. Không tình nguyện, không cam lòng, không chịu được. ★ Tương phản: "cam tâm" 甘心. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Phi viết: Nhược bất sát giá tư, phản yêu tại tha bộ hạ thính lệnh, kì thật bất cam! Nhị huynh yêu tiện trụ tại thử, ngã tự đầu biệt xứ khứ dã" 飛曰: 若不殺這廝, 反要在他部下聽令, 其實不甘! 二兄要便住在此, 我自投別處去也 (Đệ nhị hồi) Trương Phi nói: Nếu không giết nó, mà lại ở đây làm đầy tớ cho nó sai khiến, thì tôi không thể chịu được! Hai anh muốn ở lại đây, tôi xin đi nơi khác.

▸ Từng từ: 不 甘
珍甘 trân cam
珍甘

trân cam

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đồ ăn quý và ngon — Chỉ bổn phận con cái phụng dưỡng cha mẹ. Đoạn trường tân thanh : » Trân cam ai kẻ đỡ thay việc mình «.

▸ Từng từ: 珍 甘
甘咎 cam cữu
甘咎

cam cữu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chịu lỗi.

▸ Từng từ: 甘 咎
甘地 cam địa
甘地

cam địa

Từ điển trích dẫn

1. Tức Mohandas K. Gandhi (1869-1948), người Ấn Độ, đã đưa ra chủ nghĩa tranh đấu hòa bình "Bất đề kháng", "Bất hợp tác", đem lại độc lập cho nước mình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên phiên âm của bậc vĩ nhân Ấn Độ là Mahātma Gāndhī, chủ trương bất hợp tác với đế quốc.

▸ Từng từ: 甘 地
甘寢 cam tẩm
甘寢

cam tẩm

Từ điển trích dẫn

1. Ngủ say, ngủ ngon. § Cũng nói là "cam thụy" 甘睡. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Hồ kí tận, thủy giải y cam tẩm" 壺既盡, 始解衣甘寢 (Tần Sinh 秦生) Uống cạn bầu rồi mới cởi áo ngủ say.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngủ say, ngủ ngon. Cũng nói là Cam thụy 睡.

▸ Từng từ: 甘 寢
甘心 cam tâm
甘心

cam tâm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bằng lòng, cam chịu

Từ điển trích dẫn

1. Tự nguyện. ◇ Lưu Bán Nông 劉半農: "Hiểu phong khinh khinh xuy lai, ngận lương khoái, ngận thanh khiết, khiếu ngã bất cam tâm thụy" 曉風輕輕吹來, 很涼快, 很清潔, 叫我不甘心睡 (Dương tiên tập 揚鞭集, Hiểu 曉).
2. Thỏa lòng, thích ý. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Nhĩ dục vọng sát nhất nhân tiện liễu khước da? Ức tương đắc cừu nhân nhi cam tâm da?" 爾欲妄殺一人便了卻耶? 抑將得仇人而甘心耶? (Thi nghiện 詩讞) Ngươi muốn giết oan một người cho xong chuyện hay muốn tìm ra kẻ thù mới hả lòng?
3. Làm cho vui lòng. ◇ Hán Thư 漢書: "Hà chí lệnh thiên hạ tao động, bãi Trung Quốc, cam tâm Di Địch chi nhân hồ!" 何至令天下騷動, 罷中國, 甘心夷狄之人乎 (Cấp Ảm truyện 汲黯傳).
4. Yêu thích, hướng mộ. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Tự Hán dĩ lai, học giả sỉ ngôn Thương Ưởng, Tang Hoằng Dương, nhi thế chủ độc cam tâm yên" 自漢以來, 學者恥言商鞅, 桑弘羊, 而世主獨甘心焉 (Đông Pha chí lâm 東坡志林, Tư Mã Thiên nhị đại tội 司馬遷二大罪).
5. Đành lòng, cam chịu. ◇ Tạ Linh Vận 謝靈運: "Cựu nghiệp hoành hải ngoại, Vu uế tích đồi linh. Cơ cận bất khả cửu, Cam tâm vụ kinh doanh" 舊業橫海外, 蕪穢積穨齡. 饑饉不可久, 甘心務經營 (Bạch thạch nham hạ kính hành điền 白石岩下徑行田).
6. Mặc tình, phóng túng. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Phàm chư túc hoạt, tửu đồ, hí khách, giai nhĩ nạp tà thanh, khẩu xuất siểm ngôn, cam tâm dật du, xướng tạo bất nghĩa" 凡諸宿猾, 酒徒, 戲客, 皆耳納邪聲, 口出諂言, 甘心逸遊, 唱造不義 (Hoàng Phủ Quy truyện 皇甫規傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bằng lòng. Đành lòng.

▸ Từng từ: 甘 心
甘旨 cam chỉ
甘旨

cam chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Ngon ngọt, điềm mĩ. ◇ Triều Thác 晁錯: "Phù hàn chi ư y, bất đãi khinh noãn; cơ chi ư thực, bất đãi cam chỉ" 夫寒之於衣, 不待輕煖; 饑之於食, 不待甘旨 (Luận quý túc sơ 論貴粟疏) Người ta khi lạnh, không cứ phải có áo ấm nhẹ mới chịu mặc; người ta khi đói, không cứ phải có ngon ngọt mới chịu ăn.
2. Thức ăn ngon. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Nga nhi hành tửu tiến soạn, bị cực cam chỉ" 俄而行酒薦饌, 備極甘旨 (Cửu Sơn Vương 九山王) Chốc lát, bày rượu dâng tiệc, đủ các thức rất ngon.
3. Chỉ đồ ăn nuôi thân. ◇ Bạch Cư Dị 白居易: "Thần mẫu đa bệnh, thần gia tố bần; cam chỉ hoặc khuy, vô dĩ vi dưỡng; dược nhị hoặc khuyết, không trí kì ưu" 臣母多病, 臣家素貧; 甘旨或虧, 無以為養; 藥餌或闕, 空致其憂 (Tấu trần tình trạng 奏陳情狀).
4. Chỉ sự phụng dưỡng cha mẹ. ◇ Trần Nhữ Nguyên 陳汝元: "Cửu vi cam chỉ, bị lịch tân toan" 久違甘旨, 備歷辛酸 (Kim liên kí 金蓮記, Trú cẩm 晝錦) Đã lâu làm trái bổn phận phụng dưỡng cha mẹ, từng trải đắng cay.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị ngon ngọt.

▸ Từng từ: 甘 旨
甘暖 cam noãn
甘暖

cam noãn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngon ngọt và ấm áp, chỉ sự phụng dưỡng cha mẹ ( dâng cha mẹ đồ ăn ngon và áo ấm ).

▸ Từng từ: 甘 暖
甘泉 cam tuyền
甘泉

cam tuyền

Từ điển trích dẫn

1. Suối nước ngọt. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thảng thượng thiên bất tuyệt đại Hán, tức tứ cam tuyền, nhược khí vận dĩ chung, thần Lượng đẳng nguyện tử thử xứ" 倘上天不絕大漢, 即賜甘泉, 若氣運已終, 臣亮等願死此處 (Đệ bát thập cửu hồi) Trời ví bằng chưa tuyệt nhà Hán, xin cho ngay suối ngọt chảy ra; nếu khí vận nhà Hán đã hết, Lượng cũng xin chết tại chỗ này.
2. Tên huyện ở tỉnh Thiểm Tây. Xưa thuộc phủ "Diên An" 延安.
3. Tên một tòa li cung đời Tần, ở tỉnh Thiểm Tây, trên núi Cam Tuyền.
4. Tên một bài phú của "Dương Hùng" 揚雄, thời Đông Hán.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Suối nước ngọt — Tên một ngọn núi, ở phía Tây bắc huyện Thuần Hóa, tỉnh Thiểm Tây, trên núi có suối nước ngọt nên mới có tên Cam tuyền, lại có đài khói để đốt báo hiệu khi có giặc. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc có câu: » Khói Cam tuyền mờ mịt thức mây «.

▸ Từng từ: 甘 泉
甘結 cam kết
甘結

cam kết

phồn thể

Từ điển phổ thông

cam kết

Từ điển trích dẫn

1. Giấy bảo chứng giữ đúng lời. ◇ Cao Minh 高明: "Tả hữu dữ tha thủ liễu cam kết" 左右與他取了甘結 (Tì bà kí 琵琶記, Nghĩa thương chẩn tế 義倉賑濟).
2. Làm tờ bảo chứng. ◇ Tống đề hình tẩy oan tập lục 宋提刑洗冤集錄: "Nhưng thủ khổ chủ tịnh thính nhất can nhân đẳng, liên danh cam kết, y thức bị tế khai tả đương nhật bảo kết" 仍取苦主並聽一干人等, 連名甘結, 依式備細開寫當日保結 (Thánh triều ban hàng tân lệ 聖朝頒降新例, Kiểm nghiệm pháp thức 檢驗法式).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bằng lòng giữ đúng lời.

▸ Từng từ: 甘 結
甘结 cam kết
甘结

cam kết

giản thể

Từ điển phổ thông

cam kết

▸ Từng từ: 甘 结
甘苦 cam khổ
甘苦

cam khổ

Từ điển trích dẫn

1. Vị ngọt và vị đắng. ◇ Tuân Tử 荀子: "Khẩu biện toan hàm cam khổ, tị biện phân phương tinh tao" 口辨酸鹹甘苦, 鼻辨芬芳腥臊 (Vinh nhục 榮辱).
2. Tỉ dụ hoàn cảnh tốt đẹp và hoàn cảnh gian khổ. ◇ Sử Kí 史記: "Yên vương điếu tử vấn cô, dữ bách tính đồng cam khổ" 燕王弔死問孤, 與百姓同甘苦 (Yên Triệu Công thế gia 燕召公世家).
3. Khốn khổ, gian khổ. ◇ Lí Ngư 李漁: "Thí vấn thị thục di an lạc? Thục phân cam khổ? Thùy dữ thê hoàng?" (Thận loan giao thận loan giao, bi khống 試問是孰貽安樂? 孰分甘苦? 誰與悽惶? (Thận loan giao 慎鸞交, Bi khống 悲控).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chịu đựng nỗi khổ — Ngọt và đắng. Chỉ nỗi vui buồn sướng khổ ở đời. Chẳng hạn khổ tận cam lai ( đắng hết thì ngọt lại, ý nói hết khổ tới sướng ).

▸ Từng từ: 甘 苦
甘草 cam thảo
甘草

cam thảo

Từ điển trích dẫn

1. Tên một loài cây nhỏ rễ có vị ngọt dùng làm thuốc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một loài cây nhỏ cầm có chất ngọt dùng làm vị thuốc, cũng gọi là vị Cam thảo ( glicyrrhiza glabra ). Thơ Hồ Xuân Hương có câu: » Ngọt bùi thiếp nhớ mùi cam thảo, cay đắng chàng ơi thiếp nhớ vị quế chi «.

▸ Từng từ: 甘 草
甘蔗 cam giá
甘蔗

cam giá

Từ điển trích dẫn

1. Cây mía, dùng làm đường hoặc ăn sống.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây mía.

▸ Từng từ: 甘 蔗
甘蕉 cam tiêu
甘蕉

cam tiêu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cây chuối

▸ Từng từ: 甘 蕉
甘言 cam ngôn
甘言

cam ngôn

Từ điển trích dẫn

1. Lời ngon ngọt. ◇ Sử Kí 史記: "Khổ ngôn dược dã, cam ngôn tật dã" 苦言藥也, 甘言疾也 (Thương Quân liệt truyện 商君列傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lời nói ngọt, bùi tai.

▸ Từng từ: 甘 言
甘酸 cam toan
甘酸

cam toan

Từ điển trích dẫn

1. Vị ngọt và vị chua. ◇ Phạm Thành Đại 范成大: "Giác long mục chi yêu ma, Hai bồ đào chi cam toan" 覺龍目之么麼, 咍蒲萄之甘酸 (Lệ chi phú 荔枝賦).
2. Chỉ các thứ vị ngon. ◇ Tiêu Cám 焦贛: "Nhật yến bất thực, tuyệt vô cam toan" 日晏不食, 絕無甘酸 (Dịch lâm 易林, Phệ hạp chi sư 噬嗑之師).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngọt và chua. Như Cam khổ 甘苦.

▸ Từng từ: 甘 酸
甘雨 cam vũ
甘雨

cam vũ

Từ điển trích dẫn

1. Mưa lành, mưa hợp thời. ◇ Hoài Nam Tử 淮南子: "Cam vũ thì giáng, ngũ cốc phiền thực" 甘雨時降, 五穀蕃植 (Chủ thuật huấn 主術訓).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mưa lành, giúp cây cỏ sinh trưởng.

▸ Từng từ: 甘 雨
甘露 cam lộ
甘露

cam lộ

Từ điển trích dẫn

1. Sương mưa ngon ngọt. § Ngày xưa coi là điềm lành thiên hạ thái bình. ◇ Giả Nghị 賈誼: "Cam lộ kí giáng, chu thảo manh nha" 甘露既降, 朱草萌芽 (Quá Tần luận 過秦論).
2. Ngày xưa mê tín tin có thứ nước tiên làm cho trường sinh bất lão.
3. Thuật ngữ Phật giáo: Tỉ dụ giáo lí nhà Phật, niết bàn... § Ta quen gọi là "cam lồ". ◇ Pháp Hoa Kinh 法華經: "Vị đại chúng thuyết cam lộ tịnh pháp" 為大眾說甘露淨法 (Dược thảo dụ phẩm đệ ngũ 藥草喻品第五).
4. Chỉ loài "nha trùng" 蚜蟲 tiết ra chất lỏng, vị ngọt như mật.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sương ngọt. Chỉ ơn vua nhuần thấm khắp thiên hạ như sương thấm ướt muôn loài cây cỏ — Chỉ giáo lí nhà Phật. Ta quen gọi là Cam lồ.

▸ Từng từ: 甘 露
肥甘 phì cam
肥甘

phì cam

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngọt béo, chỉ đồ ăn ngon bổ.

▸ Từng từ: 肥 甘
辛甘 tân cam
辛甘

tân cam

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cay và ngọt, chỉ sự sướng khổ ở đời.

▸ Từng từ: 辛 甘
褕衣甘食 du y cam thực
褕衣甘食

du y cam thực

Từ điển trích dẫn

1. Ham mặc áo đẹp, tham ăn món ngon. ◇ Sử Kí 史記: "Nông phu mạc bất xuyết canh thích lỗi, du y cam thực, khuynh nhĩ dĩ đãi mệnh giả" 農夫莫不輟耕釋耒, 褕衣甘食, 傾耳以待命者 (Hoài Âm Hầu liệt truyện 淮陰侯列傳) Nông phu chẳng người nào không tháo bừa, ham mặc áo đẹp tham ăn món ngon, nghiêng tai nghe ngóng đợi xem số mệnh (ra sao). § Cũng nói là "cam thực du y" 甘食褕衣.

▸ Từng từ: 褕 衣 甘 食
久旱逢甘雨 cửu hạn phùng cam vũ
久旱逢甘雨

cửu hạn phùng cam vũ

Từ điển trích dẫn

1. Chịu nắng hạn lâu ngày mừng gặp được mưa lành. Tỉ dụ ước nguyện từ lâu bây giờ được thỏa, vui mừng khôn xiết. ◎ Như: bốn điều đắc ý trên đời là: "cửu hạn phùng cam vũ, tha hương ngộ cố tri, động phòng hoa chúc dạ, kim bảng quải danh thì" 久旱逢甘雨, 他鄉遇故知, 洞房花燭夜, 金榜掛名時.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nắng cạn lâu ngày, ý nói chờ đợi lâu ngày mà được thỏa lòng.

▸ Từng từ: 久 旱 逢 甘 雨