Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

異 - di, dị

乖異 quai dị

Từ điển trích dẫn

1. Không đồng nhất, khác biệt. ◇ Sử Kí 史記: "Kê kì lịch phổ điệp chung thủy ngũ đức chi truyền, cổ văn hàm bất đồng, quai dị" 稽其曆譜諜終始五德之傳, 古文咸不同, 乖異 (Tam đại thế biểu 三代世表).
2. Kì quái, trái bình thường. ◇ Thẩm Tác Triết 沈作哲: "Tuyên Hòa gian, chấp chánh Đặng Tử Thường gia hữu nhất nữ tử tuyệt sắc, nhiên kì lí tính quai dị, đa độc xử, quả tiếu ngôn" 宣和間, 執政鄧子常家有一女子絕色, 然其理性乖異, 多獨處, 寡笑言 (Ngụ giản 寓簡, Quyển cửu).
3. Chỉ mạnh dữ, hung tàn. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Thệ đương hủy độc tài nhi dân chủ, đại quai dị dĩ từ tường, hóa can qua vi ngọc bạch, tác hòa bình chi kiều lương" 誓當毀獨裁而民主, 代乖异以慈祥, 化干戈為玉帛, 作和平之橋梁 (Tế Lí Văn 祭李聞).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Quai trương 乖張.

▸ Từng từ: 乖異

卓異 trác dị

卓異

trác dị

Từ điển trích dẫn

1. Tài năng xuất chúng, ưu việt. ☆ Tương tự: "trác việt" 卓越.
2. Thời nhà Thanh, bộ Lại cứ ba năm tổ chức một kì khảo sát, viên quan có tài năng kiệt xuất được gọi là "Trác dị" 卓異. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Phủ quân bất vong sở tự, vô hà, tể dĩ "Trác dị" văn" 撫軍不忘所自, 無何, 宰以『卓異』聞 (Xúc chức 促織) Quan tuần phủ không quên ơn (quan huyện), nên ít lâu sau, quan huyện cũng được phong làm bậc "Tài năng ưu việt".

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cao vượt lên, khác hẳn xung quanh.

▸ Từng từ: 卓異

奇異 kì dị

奇異

kì dị

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Kì quái. ◇ Tống Ngọc 宋玉: "Kiến nhất phụ nữ, Trạng thậm kì dị" 見一婦女, 狀甚奇異 (Thần nữ phú 神女賦) Thấy một người đàn bà, Hình trạng kì quái.
2. Lạ lùng, kì lạ. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Bảo Ngọc kiến Bảo Cầm niên kỉ tối tiểu, tài hựu mẫn tiệp, thâm vi kì dị" 寶玉見寶琴年紀最小, 才又敏捷, 深為奇異 (Đệ ngũ thập hồi) Bảo Ngọc thấy Bảo Cầm nhỏ tuổi hơn cả, lại có tài nhanh nhẹn, thật lấy làm kì lạ.
3. ☆ Tương tự: "li kì" 離奇, "cổ quái" 古怪, "quái tích" 怪僻, "quái dị" 怪異, "côi dị" 瑰異, "kì diệu" 奇妙, "kì quái" 奇怪, "hi kì" 稀奇.
4. ★ Tương phản: "bình phàm" 平凡, "bình thường" 平常

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lạ lùng.

奇異

kỳ dị

phồn thể

Từ điển phổ thông

kỳ dị, quái lạ

▸ Từng từ: 奇異

尤異 vưu dị

尤異

vưu dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đặc biệt, khác lạ.

▸ Từng từ: 尤異

差異 sai dị

差異

sai dị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

khác biệt, sai khác, chênh lệch

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác nhau.

▸ Từng từ: 差異

怪異 quái dị

怪異

quái dị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

quái dị, kỳ quái, kỳ lạ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lạ lùng khác thường.

▸ Từng từ: 怪異

災異 tài dị

災異

tài dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều khác thường xảy tới, gây hại lớn lao.

▸ Từng từ: 災異

特異 đặc dị

特異

đặc dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Riêng biệt, khác lạ.

▸ Từng từ: 特異

珍異 trân dị

珍異

trân dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quý báu lạ lùng ít thấy.

▸ Từng từ: 珍異

瑰異 côi dị

瑰異

côi dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quái lạ — Hiếm và lạ.

▸ Từng từ: 瑰異

異事 dị sự

異事

dị sự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Việc lạ lùng — Việc khác.

▸ Từng từ: 異事

異人 dị nhân

異人

dị nhân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người lạ lùng, không giống người thường — Chỉ người tiên — Người khác.

▸ Từng từ: 異人

異俗 dị tục

異俗

dị tục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thói quen lạ, chỉ phong tục xấu xa.

▸ Từng từ: 異俗

異別 dị biệt

異別

dị biệt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác xa nhau.

▸ Từng từ: 異別

異同 dị đồng

異同

dị đồng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giống nhau và khác nhau.

▸ Từng từ: 異同

異國 dị quốc

異國

dị quốc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Dị bang 異邦.

▸ Từng từ: 異國

異地 dị địa

異地

dị địa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vùng đất khác, chỉ nơi quê người.

▸ Từng từ: 異地

異域 dị vực

異域

dị vực

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Dị cảnh 異境, Dị địa 異地.

▸ Từng từ: 異域

異境 dị cảnh

異境

dị cảnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vùng đất lạ.

▸ Từng từ: 異境

異姓 dị tính

異姓

dị tính

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác họ.

▸ Từng từ: 異姓

異客 dị khách

異客

dị khách

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người lạ mặt — Người có hình dạng quái gở lạ lùng.

▸ Từng từ: 異客

異己 dị kỉ

異己

dị kỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác với mình.

▸ Từng từ: 異己

異常 dị thường

異常

dị thường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lạ thường, không xảy ra luôn.

▸ Từng từ: 異常

異形 dị hình

異形

dị hình

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dáng dấp quái lạ.

▸ Từng từ: 異形

異心 dị tâm

異心

dị tâm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Dị chí 異志.

▸ Từng từ: 異心

異志 dị chí

異志

dị chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ khác, chỉ sự bội phản.

▸ Từng từ: 異志

異性 dị tính

異性

dị tính

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác phái ( nam và nữ ).

▸ Từng từ: 異性

異才 dị tài

異才

dị tài

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Dị năng 異能.

▸ Từng từ: 異才

異教 dị giáo

異教

dị giáo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tôn giáo khác, tôn giáo ngoài, không phải tôn giáo mình đang theo.

▸ Từng từ: 異教

異方 dị phương

異方

dị phương

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vùng khác, quê người. Như Tha phương.

▸ Từng từ: 異方

異族 dị tộc

異族

dị tộc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác dòng họ — Khác giống.

▸ Từng từ: 異族

異日 dị nhật

異日

dị nhật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngày khác, một ngày nào đó sắp tới.

▸ Từng từ: 異日

異時 dị thời

異時

dị thời

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc đã qua, lúc trước.

▸ Từng từ: 異時

異樣 dị dạng

異樣

dị dạng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hình dáng lạ lùng — Kiểu lạ.

▸ Từng từ: 異樣

異母 dị mẫu

異母

dị mẫu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác mẹ, chỉ anh chị em cùng cha khác mẹ.

▸ Từng từ: 異母

異父 dị phụ

異父

dị phụ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác cha. Chỉ anh chị em cùng mẹ khác cha.

▸ Từng từ: 異父

異物 dị vật

異物

dị vật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vật lạ, ít thấy — Chỉ vật quý báu — Còn chỉ người chết.

▸ Từng từ: 異物

異生 dị sinh

異生

dị sinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ kẻ phàm tục.

▸ Từng từ: 異生

異相 dị tướng

異相

dị tướng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mặt mũi hình dị kì lạ.

▸ Từng từ: 異相

異稟 dị bẩm

異稟

dị bẩm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tính chất khác thường do trời phú cho.

▸ Từng từ: 異稟

異端 dị đoan

異端

dị đoan

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa nhà nho gọi các học thuyết, học phái khác là "dị đoan" 異端. ◇ Huyền Tông 玄宗: "Ta hồ! phu tử một nhi vi ngôn tuyệt, dị đoan khởi nhi đại nghĩa quai" 嗟乎! 夫子沒而微言絕, 異端起而大義乖 (Hiếu kinh 孝經, Tự 序).
2. Đứng từ vị trí của người hoặc tổ chức chính thống, gọi những quan điểm học thuyết hoặc giáo nghĩa khác là "dị đoan" 異端. ◇ Tăng Triệu 僧肇: "Ngoại đạo phân nhiên, dị đoan cạnh khởi, tà biện bức chân, đãi loạn chánh đạo" 外道紛然, 異端競起, 邪辯逼真, 殆亂正道 (Bách luận tự 百論序).
3. Các loại thuyết pháp, không cùng kiến giải. ◇ Kê Khang 嵇康: "Quảng cầu dị đoan, dĩ minh sự lí" 廣求異端, 以明事理 (Đáp thích nan trạch vô cát hung nhiếp sanh luận 答釋難宅無吉凶攝生論).
4. Ý khác, lòng chia lìa. ◇ Nam Tề Thư 南齊書: "(Siêu Tông) hiệp phụ gian tà, nghi gián trung liệt, cấu phiến dị đoan, cơ nghị thì chánh" (超宗)協附姦邪, 疑間忠烈, 構扇異端, 譏議時政 (Tạ Siêu Tông truyện 謝超宗傳).
5. Phân li, chia cách. ◇ Tái sanh duyên 再生緣: "Nô hợp nhĩ, đồng xử đồng quy bất dị đoan" 奴合你, 同處同歸不異端 (Đệ thập thất hồi).
6. Chỉ sự vật không quan trọng, không khẩn yếu. ◇ Nhan thị gia huấn 顏氏家訓: "Cổ nhân vân: Đa vi thiểu thiện, bất như chấp nhất. Thạch thử ngũ năng, bất thành kĩ thuật (...) nhược tỉnh kì dị đoan, đương tinh diệu dã" 古人云: 多為少善, 不如執一. 鼫鼠五能, 不成伎術(...)若省其異端, 當精妙也 (Tỉnh sự 省事).
7. Ngoài ra, hơn nữa. ◇ Vương Vũ Xưng 王禹偁: "Bổn nguyên giai tả lỗ, Dị đoan diệc hàm ta" 本源皆瀉滷, 異端亦鹹鹺 (Diêm trì thập bát vận 鹽池十八韻).
8. Sự đoan ngoài ý liệu. ◇ Kha Đan Khâu 柯丹丘: "Kim nhật thú thân hài phụng loan, Bất tri hà cố lai trì hoãn. Mạc phi tha nhân sanh dị đoan, Tu tri nhân loạn pháp bất loạn" 今日娶親諧鳳鸞, 不知何故來遲緩. 莫非他人生異端, 須知人亂法不亂 (Kinh thoa kí 荊釵記, Thưởng thân 搶親).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Niềm tin tưởng khác lạ, chỉ lòng tin không chính đáng.

▸ Từng từ: 異端

異聞 dị văn

異聞

dị văn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chuyện lạ, chưa từng nghe.

▸ Từng từ: 異聞

異能 dị năng

異能

dị năng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tài lạ, người thường không có.

▸ Từng từ: 異能

異見 dị kiến

異見

dị kiến

Từ điển trích dẫn

1. Kiến giải không giống nhau. ◇ Vương Thủ Nhân 王守仁: "Giáo giả duy dĩ thử vi giáo, nhi học giả duy dĩ thử vi học. Đương thị chi thì, nhân vô dị kiến, gia vô dị tập" 教者惟以此為教, 而學者惟以此為學. 當是之時, 人無異見, 家無異習 (Truyền tập lục 傳習錄, Quyển trung).
2. Cũng chỉ kiến giải riêng biệt, khác thường. ◇ Tăng Củng 曾鞏: "Ngoạn tư thi thư, vô xuất luân chi dị kiến; du tâm hàn mặc, đa thiệp tục chi trần ngôn" 玩思詩書, 無出倫之異見; 遊心翰墨, 多涉俗之塵言 (Hồng Châu tạ đáo nhậm biểu 洪州謝到任表).
3. Kì quan. § Cảnh quan, hiện tượng lạ lùng, hiếm thấy.
4. Chỉ tà thuyết dị đoan. ◇ Pháp Uyển Châu Lâm 法苑珠林: "Tỏa tà trí chi hư giác, đỗ dị kiến chi vọng ngôn" 挫邪智之虛角, 杜異見之妄言 (Quyển lục bát).

▸ Từng từ: 異見

異議 dị nghị

異議

dị nghị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lời bàn khác, chỉ lời chê trách, phản đối.

▸ Từng từ: 異議

異邦 dị bang

異邦

dị bang

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nước khác, nước ngoài.

▸ Từng từ: 異邦

異類 dị loại

異類

dị loại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khác giống, không cùng loài.

▸ Từng từ: 異類

異點 dị điểm

異點

dị điểm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỗ khác nhau.

▸ Từng từ: 異點

立異 lập dị

立異

lập dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm ra vẻ khác người, không thích giống người khác.

▸ Từng từ: 立異

詫異 sá dị

詫異

sá dị

Từ điển trích dẫn

1. Kì quái, làm cho kinh dị. ◇ Kinh bổn thông tục tiểu thuyết 京本通俗小說: "Kinh Công phần hương tống Phật, hốt nhiên hôn đảo ư bái chiên chi thượng, tả hữu hô hoán bất tỉnh. Đáo ngũ canh, như mộng sơ giác, khẩu trung đạo: Sá dị! Sá dị!" 荊公焚香送佛, 忽然昏倒於拜氈之上, 左右呼喚不醒. 到五更, 如夢初覺, 口中道: 詫異! 詫異! (Ảo tướng công 拗相公).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngạc nhiên, lấy làm lạ.

▸ Từng từ: 詫異

離異 ly dị

離異

ly dị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

vợ chồng bỏ nhau

▸ Từng từ: 離異

靈異 linh dị

靈異

linh dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thiêng liêng lạ lùng.

▸ Từng từ: 靈異

驚異 kinh dị

驚異

kinh dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thấy quái lạ mà sợ hãi. » Thánh từ kinh dị xiết bao « ( Hạnh Thục Ca ).

▸ Từng từ: 驚異

同床異夢 đồng sàng dị mộng

同床異夢

đồng sàng dị mộng

Từ điển trích dẫn

1. Tỉ dụ cùng sinh sống hoặc cùng nhau làm việc nhưng ý kiến bất đồng, mỗi người đều có dự tính riêng. ☆ Tương tự: "đồng sàng các mộng" 同床各夢. ◇ Chu Nhi Phục 周而復: "Tống Kì Văn yếu tha hòa Giang Cúc Hà trù hoạch miên phưởng toàn nghiệp liên doanh đích sự, lưỡng cá nhân đồng sàng dị mộng, các hữu các đích đả toán" 宋其文要他和江菊霞籌劃棉紡全業聯營的事, 兩個人同床異夢, 各有各的打算 (Thượng Hải đích tảo thần 上海的早晨, Đệ tứ bộ tam bát 第四部三八).

▸ Từng từ: 同床異夢

大同小異 đại đồng tiểu dị

大同小異

đại đồng tiểu dị

Từ điển trích dẫn

1. Đại cương giống nhau, chỉ khác nhau chút ít không đáng kể. ◇ Mã Nam Thôn 馬南村: "Độc giả tổng giác đắc hữu hứa đa văn chương, tự hồ đô đại đồng tiểu dị, thiên thiên nhất luật, một hữu thập ma tân đông tây" 讀者總覺得有許多文章, 似乎都大同小異, 千篇一律, 沒有什麼新東西 (Yên San dạ thoại 燕山夜話, Bát cổ dư nghiệt 八股餘孽).
2. ★ Tương phản: "thiên huyền địa cách" 天懸地隔, "thiên sai địa biệt" 天差地別, "thiên nhưỡng chi biệt" 天壤之別, "tuyệt bất tương đồng" 絕不相同, "húynh nhiên bất đồng" 迥然不同.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giống nhau ở cái lớn mà cái nhỏ khác nhau, ý nói chỉ khác nhau về chi tiết.

▸ Từng từ: 大同小異

黨同攻異 đảng đồng công dị

黨同攻異

đảng đồng công dị

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kết phe với kẻ giống mình mà đánh, chống lại người khác mình. Nói về kẻ tiểu nhân.

▸ Từng từ: 黨同攻異

南海異人列傳 nam hải dị nhân liệt truyện

南海異人列傳

nam hải dị nhân liệt truyện

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách đời Hậu Lê, chép tiểu sử của các danh nhân và nhân vật thần thoại Việt Nam.

▸ Từng từ: 南海異人列傳