Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

甲 - giáp

三甲 tam giáp

Từ điển trích dẫn

1. Thời đại khoa cử, trong khoa đình thí, chia những người đậu làm ba bực, gọi là "tam giáp" 三甲: Trạng Nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa là đệ nhất giáp, Hoàng Giáp là đệ nhị giáp, Tiến Sĩ là đệ tam giáp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba hạng thi đậu trong khoa thi Hội và Đình thời xưa, gồm Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa là đệ Nhất giáp, Hoàng giáp là đệ nhị giáp, và Tiến sĩ là đệ tam giáp.

▸ Từng từ: 三甲

二甲 nhị giáp

二甲

nhị giáp

Từ điển trích dẫn

1. Đời khoa cử, thi tiến sĩ lấy "nhất giáp" 一甲, "nhị giáp" 二甲, "tam giáp" 三甲 để chia hơn kém. Bảng tiến sĩ gọi là "giáp bảng" 甲榜. Nhất giáp có ba bực: (1) "Trạng nguyên" 狀元, (2) "Bảng nhãn" 榜眼, (3) "Thám hoa" 探花 gọi là "đỉnh giáp" 鼎甲.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ người thi đậu Tiến sĩ. Thơ Nguyễn Khuyến có câu: » Cậy cái bảng vàng treo nhị giáp, nẹt thằng mặt trắng lấy tam nguyên «.

▸ Từng từ: 二甲

兵甲 binh giáp

兵甲

binh giáp

Từ điển trích dẫn

1. Binh khí và mũ trụ áo giáp. Chỉ trang bị của quân đội. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Thành quách bất hoàn, binh giáp bất đa" 城郭不完, 兵甲不多 (Li Lâu thượng 離婁上) Thành quách chẳng vững chắc, vũ khí không nhiều.
2. Chiến tranh. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Nhàn ư binh giáp, tập ư chiến công" 閑於兵甲, 習於戰攻 (Yên sách nhị 燕策二) Thông thạo chiến tranh, quen thuộc chiến đấu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung khí giới và quân trang — Cũng chỉ tài dùng binh. Hát nói của Nguyễn Công Trứ có câu: » Binh giáp tàng hung trung «. Nghĩa là tài trị nước ở trong lòng mà ra, tài cầm quân thì giấu kín trong bụng.

▸ Từng từ: 兵甲

孚甲 phu giáp

孚甲

phu giáp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nứt nanh (hạt nảy mầm thành cây)

▸ Từng từ: 孚甲

戈甲 qua giáp

戈甲

qua giáp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây dáo và áo giáp, vật dụng của quân lính. Chỉ việc chiến tranh — Qua giáp: Qua: Ngọn giáo: Giáp: Áo giáp che tên đạn. Qua giáp là nói về quan võ. » Đem tài qua giáp, ép người văn chương « ( Nhị độ mai ).

▸ Từng từ: 戈甲

指甲 chỉ giáp

指甲

chỉ giáp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

móng tay

Từ điển trích dẫn

1. Móng tay, móng chân.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Móng tay, móng chân.

▸ Từng từ: 指甲

洗甲 tẩy giáp

洗甲

tẩy giáp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giặc tấm áo ra trận, ý nói thôi, không đánh nhau nữa. Như Tẩy binh 洗兵.

▸ Từng từ: 洗甲

犀甲 tê giáp

犀甲

tê giáp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Áo làm bằng da con tê ngưu, ngăn gươm đao.

▸ Từng từ: 犀甲

甲兵 giáp binh

甲兵

giáp binh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Áo mặc ra trận và võ khí. Chỉ quân đội.

▸ Từng từ: 甲兵

甲士 giáp sĩ

甲士

giáp sĩ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

quân có mặc giáp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quân lính mặc áo giáp — Như Giáp binh 甲兵.

▸ Từng từ: 甲士

甲子 giáp tí

甲子

giáp tí

Từ điển trích dẫn

1. "Giáp" 甲 đứng đầu mười "can" 干, "Tí" 子 đứng đầu mười hai "chi" 支. Lấy "can chi" hợp thành một hoa giáp, tức 60 năm, gọi là "giáp tí" 甲子.
2. Phiếm chỉ năm tháng, thời gian. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Biệt lai tần giáp tí, Thúc hốt hựu xuân hoa" 別來頻甲子, 倏忽又春華 (Xuân quy 春歸) Từ ngày li biệt đến nay đã bao nhiêu năm tháng, Bỗng chốc, hoa xuân lại về.
3. Tuổi tác. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Thường vấn kì giáp tí, thù bất văn kí ức, đãn ngôn kiến Hoàng Sào phản, do như tạc nhật" 嘗問其甲子, 殊不聞記憶, 但言見黃巢反, 猶如昨日 (Hồ tứ tướng công 胡四相公) Có lần hỏi tuổi, chỉ bảo không nhớ rõ, song nói rằng thấy chuyện Hoàng Sào làm phản như vừa hôm qua.
4. Tiết, mùa trong năm. ◇ Cao Thích 高適: "Tuế thì đương chánh nguyệt, Giáp tí nhập sơ hàn" 歲時當正月, 甲子入初寒 (Đồng quần công thập nguyệt triều yến Lí thái thú trạch 同群公十月朝宴李太守宅) Năm đương lúc tháng giêng, Tiết trời vừa chớm lạnh.
5. Chỉ vận mệnh (tính theo thiên can địa chi). ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Thích thôn trung lai nhất tinh giả, tự hiệu Nam San Ông, ngôn nhân hưu cữu, liễu nhược mục đổ, danh đại táo. Lí triệu chí gia, cầu thôi giáp tí" 適村中來一星者, 自號南山翁, 言人休咎, 了若目睹, 名大譟. 李召至家, 求推甲子 (Cửu san vương 九山王) Tình cờ có một người thầy số tới thôn, tự xưng là Nam Sơn Ông, nói chuyện họa phúc của người đều đúng như chính mắt nhìn thấy, rất nổi tiếng. Lí gọi tới nhà nhờ bói vận mạng.
6. Lịch (ghi ngày tháng, cát hung, nghi kị). ◇ Tây du kí 西遊記: "Nả hầu tại san trung, (...) dạ túc thạch nhai chi hạ, triêu du phong động chi trung. Chân thị: San trung vô giáp tí, Hàn tận bất tri niên" 那猴在山中(...)夜宿石崖之下, 朝遊峰洞之中. 真是: 山中無甲子, 寒盡不知年 (Đệ nhất hồi) Con khỉ ấy ở trong núi, (...) đêm ngủ dưới mái đá, sang rong chơi trong hang núi. Thật là: Trong núi không có lịch, Lạnh hết chẳng hay năm.

▸ Từng từ: 甲子

甲榜 giáp bảng

甲榜

giáp bảng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bảng bia tiến sĩ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ người đậu tiến sĩ. Thơ Nguyễn Khuyến có câu: » Mảnh giấy làm nên thân Giáp bảng «.

▸ Từng từ: 甲榜

甲殼 giáp xác

甲殼