ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.  
消 - tiêu
不消 bất tiêu
不消

bất tiêu

Từ điển trích dẫn

1. Không nên, không cần. ☆ Tương tự: "bất tất" 不必, "bất dụng" 不用.
2. Không chịu nổi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Lâm Xung khiếu nhất thanh: "Ai dã!" Cấp súc đắc khởi thì, phao đắc cước diện hồng thũng liễu. Lâm Xung đạo: "Bất tiêu sanh thụ"" 林沖叫一聲: "哎也"急縮得起時, 泡得腳面紅腫了. 林沖道: "不消生受" (Đệ bát hồi) Lâm Xung kêu to một tiếng: "Ui da!" Vội vàng rụt chân lại, chân bỏng sưng đỏ lên. Lâm Xung nói: "Đau không chịu nổi".
3. Không tiêu mất. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Nghê hồng dạ bất tiêu" 霓虹夜不消 (Phóng ai tạp ngâm 訪埃雜吟) Cầu vồng đêm không biến mất.

▸ Từng từ: 不 消
取消 thủ tiêu
取消

thủ tiêu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

trừ bỏ, loại bỏ, hủy bỏ

Từ điển trích dẫn

1. Trừ bỏ, tiêu trừ. § Cũng viết là "thủ tiêu" 取銷. ◇ Triệu Thụ Lí 趙樹理: "Kim Sanh tức phụ giác trước giá thoại dã hữu đạo lí, sở dĩ tựu thủ tiêu liễu tự kỉ đích ý kiến" 金生媳婦覺著這話也有道理, 所以就取消了自己的意見 (Tam lí loan 三里灣, Tứ).
2. ☆ Tương tự: "phế trừ" 廢除, "triệt tiêu" 撤消.
3. ★ Tương phản: "bảo lưu" 保留.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đem trừ bỏ đi.

▸ Từng từ: 取 消
撤消 triệt tiêu
撤消

triệt tiêu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm cho mất đi. Mất đi.

▸ Từng từ: 撤 消
消停 tiêu đình
消停

tiêu đình

Từ điển trích dẫn

1. Ngừng, dừng, đình chỉ. ◇ Trịnh Quang Tổ 鄭光祖: "Mạc tiêu đình, tật tiến phát" 莫消停, 疾進發 (Thiến nữ li hồn 倩女離魂, Đệ nhị chiệp).
2. Nghỉ ngơi, nghỉ lại. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Kí thị đại quan nhân bất khẳng lạc thảo, thả tại san trại tiêu đình kỉ nhật, đả thính đắc một sự liễu thì, tái hạ san lai bất trì" 既是大官人不肯落草, 且在山寨消停幾日, 打聽得沒事了時, 再下山來不遲 (Đệ ngũ thập hồi) Dù đại quan nhân chẳng khứng làm nghề lạc thảo thì cứ xin mời lên nghỉ chơi trên sơn trại vài ngày, ta thăm dò nếu được vô sự lại xuống núi có muộn gì.
3. Yên tĩnh, an ổn.
4. Thong thả, không hoảng vội, trùng trình. ◇ Tây du kí 西遊記: "Tiêu đình ta nhi; hữu thoại mạn thuyết bất phương, bất yếu hồ thuyết tán đạo đích" 消停些兒; 有話慢說不妨, 不要胡說散道的 (Đệ nhị tứ hồi).

▸ Từng từ: 消 停
消化 tiêu hóa
消化

tiêu hóa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tiêu hóa, tiêu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đồ ăn tan biến đi để thành chất bổ.

▸ Từng từ: 消 化
消售 tiêu thụ
消售

tiêu thụ

Từ điển trích dẫn

1. Bán ra (hóa vật). § Cũng viết là "tiêu thụ" 銷售. ◇ Vương Thao 王韜: "Kim tây phương chư quốc đa dụng thị vật, tiêu thụ tối quảng" 今西方諸國多用是物, 消售最廣 (Úng dũ dư đàm 瓮牖餘談, Tạo tự lai hỏa thuyết 造自來火說).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mua sắm mà dùng.

▸ Từng từ: 消 售
消失 tiêu thất
消失

tiêu thất

Từ điển trích dẫn

1. Tan biến, dần dần mất hẳn. ◇ Hứa Địa San 許地山: "Hoàng hôn để vi quang nhất phân nhất phân địa tiêu thất liễu" 黃昏底微光一分一分地消失了 (Không san linh vũ 空山靈雨, Biệt thoại 別話).

▸ Từng từ: 消 失
消息 tiêu tức
消息

tiêu tức

Từ điển trích dẫn

1. Quẻ "Càn" 乾 hào sáu là "tức" 息, quẻ "Khôn" 坤 hào sáu là "tiêu" 消. § Theo kinh Dịch, quẻ Càn chủ Dương, quẻ Khôn chủ Âm. Dương thăng thì vạn vật sinh sôi nẩy nở, nên gọi là "tức"; Âm giáng thì vạn vật diệt, nên gọi là "tiêu".
2. Tiêu trưởng, tăng giảm, thịnh suy. ◇ Dịch Kinh 易經: "Nhật trung tắc trắc, nguyệt doanh tắc thực, thiên địa doanh hư, dữ thì tiêu tức, nhi huống ư nhân hồ? huống ư quỷ thần hồ?" 日中則昃, 月盈則食, 天地盈虛, 與時消息, 而況於人乎? 況於鬼神乎? (Phong quái 豐卦) Mặt trời ở chính giữa (bầu trời) thì sẽ xế về tây, trăng đầy thì sẽ khuyết, trời đất lúc đầy lúc trống, cùng với thời gian tiêu vong và sinh trưởng. Huống hồ là người ta? Huống hồ là quỷ thần?
3. Riêng chỉ tăng bổ. ◇ Phạm Trọng Yêm 范仲淹: "Lí diện hữu bất thị xứ, tiện dữ cải chánh, không khuyết xứ, cánh tiêu tức" 裏面有不是處, 便與改正, 空缺處, 更消息 (Dữ Chu Thị thư 與朱氏書).
4. Biến hóa. ◇ Vương Thao 王韜: "Sự quý nhân thì dĩ biến thông, đạo tại dữ thì nhi tiêu tức" 事貴因時以變通, 道在與時而消息 (Khiển sử 遣使).
5. Nghỉ ngơi, hưu dưỡng. ◇ Ngụy thư 魏書: "Nhân vãn nhi tiến, yến vu cấm trung, chí dạ giai túy, các tựu biệt sở tiêu tức" 人挽而進, 宴于禁中, 至夜皆醉, 各就別所消息 (Bành Thành Vương Hiệp truyện 彭城王勰傳).
6. (Quốc gia) yên nghỉ (sau chiến tranh hoặc biến động) để khôi phục sức lực nguyên khí. ◇ Cựu Đường Thư 舊唐書: "Quốc gia nan tiêu tức giả, duy Thổ Phiền dữ Mặc Xuyết nhĩ" 國家難消息者, 唯吐蕃與默啜耳 (Quách Nguyên Chấn truyện 郭元振傳).
7. Ngừng, đình chỉ. ◇ Âu Dương Tu 歐陽修: "Tai lệ tiêu tức, phong vũ kí thì, canh chủng kí đắc, thường bình chi túc kí xuất nhi dân hữu thực" 災沴消息, 風雨既時, 耕種既得, 常平之粟既出而民有食 (Đáp Tây Kinh Vương tướng công thư 答西京王相公書).
8. Châm chước, sửa đổi thêm bớt. ◇ Tùy Thư 隋書: "Kim chi ngọc lộ, tham dụng cựu điển, tiêu tức thủ xả, tài kì chiết trung" 今之玉輅, 參用舊典, 消息取捨, 裁其折中 (Nghi chí ngũ 儀志五).
9. Tin tức, âm tín. ◇ Chu Chuẩn 周準: "Trung nguyên tiêu tức đoạn, Hồ địa phong sa hàn" 中原消息斷, 胡地風沙寒 (Minh Phi khúc 明妃曲).
10. Đầu mối, trưng triệu. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Tòng giá tiêu cực đích đả toán thượng, tựu khả dĩ khuy kiến na tiêu tức" 從這消極的打算上, 就可以窺見那消息 (Thả giới đình tạp văn nhị tập 且介亭雜文二集, Tại hiện đại Trung Quốc đích Khổng Phu Tử 在現代中國的孔夫子).
11. Bí mật, quyết khiếu. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Tả lai hữu khứ, chỉ tẩu liễu tử lộ, hựu bất hiểu đích bạch dương thụ chuyển loan mạt giác đích tiêu tức" 左來右去, 只走了死路, 又不曉的白楊樹轉灣抹角的消息 (Đệ tứ thất hồi) (Không biết đường) đi quanh co, chỉ đâm vào đường chết, lại biết được bí mật là thấy cây bạch dương thì phải rẽ.
12. Ảo diệu, chân đế. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Hình hài thổ mộc tâm vô nại, Tựu trung tiêu tức thùy năng giải" 形骸土木心無奈, 就中消息誰能解 (Trám Khoái Thông 賺蒯通, Đệ tam chiệp 第三摺).
13. Cơ quan, nút bật, then, chốt. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nguyên lai thị tây dương cơ quát, khả dĩ khai hợp, bất ý Lưu lão lão loạn mạc chi gian, kì lực xảo hợp, tiện tràng khai tiêu tức, yểm quá kính tử, lộ xuất môn lai" 原來是西洋機括, 可以開合, 不意劉老老亂摸之間, 其力巧合, 便撞開消息, 掩過鏡子, 露出門來 (Đệ tứ thập nhất hồi) Nguyên là một cái gương máy của tây phương, có thể đóng mở được, không ngờ bà già Lưu trong lúc sờ mó lung tung mà lại đúng ngay chỗ, làm cho cái nút bật mở ra, cái gương gạt sang một bên, hé ra một cái cửa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tin cho biết việc xảy ra.

▸ Từng từ: 消 息
消愁 tiêu sầu
消愁

tiêu sầu

Từ điển trích dẫn

1. Làm tiêu tan hết lo buồn, sầu hận. ◎ Như: "tá tửu tiêu sầu" 借酒消愁. ◇ Lí Bạch 李白: "Trừu đao đoạn thủy thủy cánh lưu, Cử bôi tiêu sầu sầu cánh sầu" 抽刀斷水水更流, 舉杯消愁愁更愁 (Tuyên Châu tạ thiểu lâu tiễn biệt giáo thư thúc vân 宣州謝朓樓餞別校書叔云).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm tan nỗi buồn. Tự tình khúc: » Nghêu ngao đồng tử tiêu sầu năm ba «.

▸ Từng từ: 消 愁
消散 tiêu tán
消散

tiêu tán

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tan mất. Không còn gì.

▸ Từng từ: 消 散
消極 tiêu cực
消極

tiêu cực

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tiêu cực, thụ động, bị động

Từ điển trích dẫn

1. Làm trái ngược, làm trở ngại phát triển. ◇ Quách Mạt Nhược 郭沫若: "Tòng tích cực phương diện lai thuyết, ca vịnh khả dĩ đoàn kết tự kỉ đích lực lượng. Tòng tiêu cực phương diện lai thuyết, ca vịnh khả dĩ hoán tán địch nhân đích quân tâm" 從積極方面來說, 歌詠可以團結自己的力量. 從消極方面來說, 歌詠可以渙散敵人的軍心 (Hồng ba khúc 洪波曲, Đệ ngũ chương tam).
2. Không mong cầu tiến thủ, tiêu trầm, thất vọng, bi quan. ◎ Như: "tự tòng lạc bảng hậu, tha nhất trực ngận tiêu cực" 自從落榜後, 他一直很消極.
3. § Trái với "tích cực" 積極.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ sự không thực có — Chỉ sự không muốn hoạt động để tiến tới.

▸ Từng từ: 消 極
消毀 tiêu hủy
消毀

tiêu hủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phá bỏ, làm cho mất đi.

▸ Từng từ: 消 毀
消毒 tiêu độc
消毒

tiêu độc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm tan biến chất độc hại.

▸ Từng từ: 消 毒
消滅 tiêu diệt
消滅

tiêu diệt

phồn thể

Từ điển phổ thông

tiêu diệt, tiêu hủy, giết chết

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm mất hẳn đi.

▸ Từng từ: 消 滅
消灑 tiêu sái
消灑

tiêu sái

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ sự trong sạch thanh cao, vượt khỏi cuộc đời, như rửa sạch bụi đời. Hát nói của Nguyễn Công Trứ: » Mùi tiêu sái với trần gian dễ mấy «.

▸ Từng từ: 消 灑
消灭 tiêu diệt
消灭

tiêu diệt

giản thể

Từ điển phổ thông

tiêu diệt, tiêu hủy, giết chết

▸ Từng từ: 消 灭
消用 tiêu dụng
消用

tiêu dụng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dùng tiền bạc vào công việc.

▸ Từng từ: 消 用
消磨 tiêu ma
消磨

tiêu ma

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mòn mỏi, mất dần đi. Thơ Tản Đà: » Tiêu ma tuế nguyệt, ngại ngùng tu mi «.

▸ Từng từ: 消 磨
消耗 tiêu hao
消耗

tiêu hao

Từ điển trích dẫn

1. Tiêu mòn, hao hụt. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Kiến Tiết Bàn niên khinh bất am thế sự, tiện sấn thì quải phiến khởi lai, kinh đô trung kỉ xứ sanh ý tiệm diệc tiêu hao" 見薛蟠年輕不諳世事, 便趁時拐騙起來, 京都中幾處生意漸亦消耗 (Đệ tứ hồi) Thấy Tiết Bàn trẻ tuổi, không hiểu việc đời bèn thừa dịp lừa dối, vì thế mấy chỗ buôn bán với Tiết Bàn ở kinh đô, đều bị hao hụt dần.
2. Làm hao tổn, gây tổn hại.
3. Tin tức, tăm hơi. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Nhai thượng tầm liễu tam ngũ nhật, bất kiến tiêu hao, Lâm Xung dã tự tâm hạ mạn liễu" 街上尋了三五日, 不見消耗, 林冲也自心下慢了 (Đệ thập hồi) Ra phố sục sạo dăm ba bữa nữa, không thấy tăm hơi gì, Lâm Xung trong lòng cũng bớt thấy lo ngại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thiếu hụt mất mát — Tin tức. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc : » Chiều lại tìm nào có tiêu hao «.

▸ Từng từ: 消 耗
消費 tiêu phí
消費

tiêu phí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dùng của cải tiền bạc vào công việc — Ta còn hiểu là dùng tiền của quá mức.

▸ Từng từ: 消 費
消逝 tiêu thệ
消逝

tiêu thệ

Từ điển trích dẫn

1. Đi mất, tiêu mất. ◎ Như: "thì quang tiêu thệ đắc chân khoái, chuyển nhãn hựu thị tân đích nhất niên liễu" 時光消逝得真快, 轉眼又是新的一年了.

▸ Từng từ: 消 逝
消遣 tiêu khiển
消遣

tiêu khiển

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tiêu khiển

Từ điển trích dẫn

1. Giải buồn.
2. Đùa bỡn, đùa cợt. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Khước bất thị đặc địa lai tiêu khiển ngã?" 卻不是特地來消遣我 (Đệ tam hồi) Có dễ tới đây đùa cợt tôi chăng?
3. Tạm giữ lại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khiến cho mất nỗi buồn. Làm cho khuây khỏa. Hát nói của Cao Bá Quát: » Tiêu khiển một vài chung lếu láo «.

▸ Từng từ: 消 遣
消除 tiêu trừ
消除

tiêu trừ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Diệt bỏ cho hết.

▸ Từng từ: 消 除
冰消瓦解 băng tiêu ngõa giải
冰消瓦解

băng tiêu ngõa giải

Từ điển trích dẫn

1. Giá tan ngói vỡ. Tỉ dụ vỡ lở, tan vỡ hoặc thất bại, li tán. ☆ Tương tự: "vũ tán vân tiêu" 雨散雲消.

▸ Từng từ: 冰 消 瓦 解