Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Ngăn cấm, cản trở, cưỡng lại. ☆ Tương tự: "cấm chỉ" 禁止, "trở chỉ" 阻止, "át chỉ" 遏止, "át chế" 遏制. ★ Tương phản: "đề xướng" 提倡, "xướng đạo" 倡導. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Khải phong khứu chi, phương liệt phún dật, tràng dưỡng tiên lưu, bất khả chế chỉ" 啟封嗅之, 芳烈噴溢, 腸癢涎流, 不可制止 (Tần Sinh 秦生) Mở nút (hũ rượu) ngửi thấy thơm phức, thèm chảy nước miếng, không nhịn được (bèn rót lấy mà uống).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngăn cấm, không cho làm.

▸ Từng từ: 制止

哀止 ai chỉ

哀止

ai chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thôi khóc, lời xướng trong buổi tế người chết.

▸ Từng từ: 哀止

容止 dung chỉ

容止

dung chỉ

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Nghi dung cử chỉ.
2. Cho ở, chứa chấp. ◇ Ngụy thư 魏書: "Quá kì bất xuất, sa môn thân tử, dong chỉ giả tru nhất môn" 過期不出, 沙門身死, 容止者誅一門 (Thích Lão chí 釋老志) Quá hạn mà không ra trình, sa môn phải chết, người chứa chấp sa môn bị giết cả nhà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mặt mũi cử chỉ.

▸ Từng từ: 容止

廢止 phế chỉ

廢止

phế chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thôi. Ngừng lại — Bỏ đi.

▸ Từng từ: 廢止

止咳 chỉ khái

止咳

chỉ khái

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho hết ho. ◎ Như: "giá chủng dược kí năng chỉ khái hựu bất thương vị, nhĩ bất phương thí thí!" 這種藥既能止咳又不傷胃, 你不妨試試!

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm cho hết ho.

▸ Từng từ: 止咳

止嘔 chỉ ẩu

止嘔

chỉ ẩu

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho ngừng nôn mửa. ◎ Như: "nghiêm trọng đích ẩu thổ, tất tu dụng dược vật lai chỉ ẩu" 嚴重的嘔吐, 必須用藥物來止嘔.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm hết nôn mửa.

▸ Từng từ: 止嘔

止境 chỉ cảnh

止境

chỉ cảnh

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ cuối cùng, chỗ không thể lên quá được nữa. ◎ Như: "học vô chỉ cảnh" 學無止境 việc học không bao giờ tới cùng.

▸ Từng từ: 止境

止庵 chỉ am

止庵

chỉ am

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hiệu của Phan Huy Ôn, danh sĩ đời Lê, Việt Nam. Xem tiểu sử ở vần Ôn.

▸ Từng từ: 止庵

止息 chỉ tức

止息

chỉ tức

Từ điển trích dẫn

1. Nghỉ, hưu tức. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Dư thường ngụ cư Huệ Châu Gia Hựu tự, túng bộ Tùng Phong đình hạ, túc lực bì phạp, tư dục tựu lâm chỉ tức" 余嘗寓居惠州嘉佑寺, 縱步松風亭下, 足力疲乏, 思欲就林止息 (Kí du Tùng Phong đình 記游松風亭).
2. Ngưng, dừng, đình chỉ. ◇ Sử Kí 史記: "Kim thiên vũ, lưu tử nhi hành, vị tri sở chỉ tức dã" 今天雨, 流子而行, 未知所止息也 (Mạnh Thường Quân truyện 孟嘗君傳).
3. Tên khúc đàn cổ. ◇ Da Luật Sở Tài 耶律楚材: "Thanh đán chú u hương, Trừng tâm đàn "Chỉ tức"" 清旦炷幽香, 澄心彈"止息" (Đàn"Quảng Lăng tán" 彈"廣陵散", Chung nhật nhi thành nhân phú thi ngũ thập vận 終日而成因賦詩五十韻).

▸ Từng từ: 止息

止戈 chỉ qua

止戈

chỉ qua

Từ điển trích dẫn

1. Thôi việc can quan, ngưng chiến tranh.
2. Hình dung chữ "vũ" 武. "Nhất chỉ qua vi vũ" 一止戈爲武 chữ "chỉ" hợp với chữ "qua" thành chữ "vũ".

▸ Từng từ: 止戈

止步 chỉ bộ

止步

chỉ bộ

Từ điển trích dẫn

1. Dừng bước lại, không đi tới nữa. ◎ Như: "mĩ cảnh đương tiền, đại gia phân phân chỉ bộ quan thưởng" 美景當前, 大家紛紛止步觀賞.
2. Cấm đi tới, cấm vào. ◎ Như: "nữ sinh túc xá, nam tân chỉ bộ" 女生宿舍, 男賓止步.

▸ Từng từ: 止步

止渴 chỉ khát

止渴

chỉ khát

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho hết khát, giải khát. ◎ Như: "vọng mai chỉ khát" 望梅止渴.

▸ Từng từ: 止渴

止痛 chỉ thống

止痛

chỉ thống

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giảm đau, ngừng đau

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho hết đau nhức. ◎ Như: "chỉ thống liệu thương" 止痛療傷.

▸ Từng từ: 止痛

止血 chỉ huyết

止血

chỉ huyết

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cầm máu, làm ngừng chảy máu

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho máu vết thương ngừng chảy, cầm máu. ◎ Như: "tha đích thương khẩu huyết lưu bất chỉ, tất tu lập khắc chỉ huyết, phủ tắc hội hữu sanh mệnh đích nguy hiểm" 他的傷口血流不止, 必須立刻止血, 否則會有生命的危險.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm cho máu ngừng chảy. Cầm máu.

▸ Từng từ: 止血

禁止 cấm chỉ

禁止

cấm chỉ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cấm chỉ, cấm đoán

Từ điển trích dẫn

1. Cấm chế, không cho phép. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Lộ tự ấu tiện hỉ ngưỡng thị tinh thần, dạ bất năng mị. Phụ mẫu bất năng cấm chỉ" 輅自幼便喜仰視星辰, 夜不能寐. 父母不能禁止 (Đệ lục thập cửu hồi) (Quản) Lộ từ nhỏ thường thích ngẩng mặt lên trời xem các vì sao, ban đêm không ngủ. Cha mẹ cấm không được.
2. Hạn chế tự do, quản chế (không giam giữ, nhưng không cho ra vào tự do, ngăn chặn không được thông đồng với bè đảng).
3. Giam giữ ở một nơi, cấm cố. ◇ Lương Thư 梁書: "Cảnh văn chi đại nộ, tống Tiểu Trang Nghiêm tự cấm chỉ, bất thính xuất nhập" 景聞之大怒, 送小莊嚴寺禁止, 不聽出入 (Hầu Cảnh truyện 侯景傳).
4. Ngăn chặn, trở chỉ. ◇ Sử Kí 史記: "Chư hầu cánh tương tru phạt, Chu thiên tử phất năng cấm chỉ" 諸侯更相誅伐, 周天子弗能禁止 (Tần Thủy Hoàng bổn kỉ 秦始皇本紀).
5. Kiêng cữ, tránh dùng (thức ăn, thuốc thang).
6. Cấm luật và hiệu lệnh giản đơn. ◇ Sử Kí 史記: "Tam nguyệt vi Sở tướng, thi giáo đạo dân, thượng hạ hòa hợp, thế tục thịnh mĩ, chánh hoãn cấm chỉ, lại vô gian tà, đạo tặc bất khởi" 三月為楚相, 施教導民, 上下和合, 世俗盛美, 政緩禁止, 吏無姦邪, 盜賊不起 (Tuần lại liệt truyện 循吏列傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngăn chặn, không cho làm.

▸ Từng từ: 禁止

舉止 cử chỉ

舉止

cử chỉ

phồn thể

Từ điển phổ thông

cử chỉ, cử động, hành động

Từ điển trích dẫn

1. Cất chân lên.
2. Hành động, cử động. ◇ Đào Tiềm 陶潛: "Thần nghi vũ mị, cử chỉ tường nghiên" ( nhàn tình phú 神儀嫵媚, 舉止詳妍 (閑情賦). ◇ Mạnh Giao 孟郊: "Túy kiến dị cử chỉ, Túy văn dị thanh âm" 醉見異舉止, 醉聞異聲音 (Tửu đức 酒德).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói chung về dáng điệu chân tay.

▸ Từng từ: 舉止

行止 hành chỉ

行止

hành chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm và thôi, nói chung cử chỉ hành động của một người.

▸ Từng từ: 行止

防止 phòng chỉ

防止

phòng chỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngăn ngừa. Ngăn chặn.

▸ Từng từ: 防止

阻止 trở chỉ

阻止

trở chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Ngăn cản, chế chỉ.

▸ Từng từ: 阻止

飲酖止渴 ẩm đam chỉ khát

飲酖止渴

ẩm đam chỉ khát

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Uống rượu độc cho khỏi khát, ý nói chỉ cần vui sướng tức thì mà quên tai họa về sau.

▸ Từng từ: 飲酖止渴

飲鴆止渴 ẩm trậm chỉ khát

飲鴆止渴

ẩm trậm chỉ khát

Từ điển trích dẫn

1. Uống rượu độc cho hết khát. Tỉ dụ chỉ lo giải quyết khó khăn trước mắt mà không nghĩ tới hậu hoạn. ◎ Như: "hấp thực độc phẩm lai giải ẩn, vô dị thị ẩm trậm chỉ khát đích tự sát hành vi" 吸食毒品來解癮, 無異是飲鴆止渴的自殺行為.

▸ Từng từ: 飲鴆止渴