Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Tính chất của vật phẩm. ☆ Tương tự: "chất địa" 質地. ◎ Như: " thương phẩm phẩm chất đích hảo hoại quan hệ sản tiêu thị tràng đích khai thác" 商品品質的好壞關係產銷市場的開拓.
2. Hành vi, tư tưởng biểu hiện qua tác phong, nhận thức, bản chất, tính cách con người... ◇ Lão Xá 老舍: "Kính ái tha môn đích hảo phẩm chất" 敬愛他們的好品質 (Lạc đà tường tử 駱駝祥子, Hậu kí 後記).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái tinh chất của một vật.

▸ Từng từ: 品質

地質 địa chất

地質

địa chất

Từ điển trích dẫn

1. Tính chất đất đá của vỏ trái đất: phân loại, thành phần, phân bố, kết cấu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chất đất, mọi thứ trong trái đất.

▸ Từng từ: 地質

委質 ủy chí

委質

ủy chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Theo làm tin — Trao làm con tin.

▸ Từng từ: 委質

媒質 môi chất

媒質

môi chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chất trung gian, Chẳng hạn không khí là môi chất để truyền âm thanh.

▸ Từng từ: 媒質

容質 dung chất

容質

dung chất

Từ điển trích dẫn

1. Dung mạo và tư chất. ◇ Liệt nữ truyện 列女傳: "Dung chất thậm mĩ, khảng khái hữu trượng phu chi tiết" 容質甚美, 慷慨有丈夫之節 (Vương Quảng Nữ truyện 王廣女傳) Dáng dấp tư cách cao đẹp, khảng khái có khí tiết của bậc trượng phu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dáng dấp và tính cách.

▸ Từng từ: 容質

實質 thực chất

實質

thực chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

thực chất, bản chất

▸ Từng từ: 實質

對質 đối chất

對質

đối chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gọi cả hai bên ra, cho đứng trước mặt nhau mà vặn hỏi cho ra sự thật.

▸ Từng từ: 對質

性質 tính chất

性質

tính chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

tính chất, bản chất, đặc điểm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều có sẵn bên trong.

▸ Từng từ: 性質

斧質 phủ chất

斧質

phủ chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái rìu để chặt đầu kẻ tử tội và cái thớt để kê đầu kẻ tử tội lên mà chặt. chỉ hình phạt chặt đầu.

▸ Từng từ: 斧質

本質 bản chất

本質

bản chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

bản chất, tự nhiên, vốn có

本質

bổn chất

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Hình thể của chính mình. ◇ Lưu Trí 劉智: "Phàm quang chi sở chiếu, quang thể tiểu ư tế, tắc đại ư bổn chất" 凡光之所照, 光體小於蔽, 則大於本質 (Luận thiên 論天).
2. Trạng mạo bổn lai. ◇ Tiết Đạo Hành 薛道衡: "Nga mi phi bổn chất, Thiền tấn cải chân hình" 娥眉非本質, 蟬鬢改真形 (Chiêu Quân từ 昭君辭) Mày ngài không phải là hình dáng xưa nay, Hai mấn tóc chải chuốt (hình cánh ve) làm biến đổi hình trạng thật của mình.
3. Tính chất căn bổn vốn có của sự vật, bổn tính, tư chất.
4. Sự thật xưa nay. ◇ Lưu Tri Cơ 劉知幾: "Phù bổn chất như thử, nhi thôi quá sử thần, do giám giả kiến Mô Mỗ đa xi, nhi quy tội vu minh kính dã" 夫本質如此, 而推過史臣, 猶鑑者見嫫姆多媸, 而歸罪于明鏡也 (Sử thông 史通, Ngôn ngữ 言語) Sự thật bổn lai như thế, mà che giấu thợ vẽ, lại còn soi gương thấy Mô Mỗ xấu xí quá, mà quy tội cho gương sáng vậy.
5. Dáng vẻ chất phác vốn có. ◇ Đường Thuận Chi 唐順之: "Cận đắc kì thi độc chi, tắc dĩ tẩy tận duyên hoa, độc tồn bổn chất, u huyền nhã đạm, nhất biến nhi đắc cổ tác giả chi tinh" 近得其詩讀之, 則已洗盡鉛華, 獨存本質, 幽玄雅淡, 一變而得古作者之精 (Đáp Hoàng Phủ Bách Tuyền lang trung 答皇甫百泉郎中) Gần đây đọc được thơ ông, đem gột rửa hết son phấn, chỉ giữ lại vẻ chất phác tự nhiên, u huyền nhã đạm, liền đạt tới tinh hoa của những tác giả cổ điển.

▸ Từng từ: 本質

毒質 độc chất

毒質

độc chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thứ hại người, có thể làm chết người.

▸ Từng từ: 毒質

氣質 khí chất

氣質

khí chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

chất khí, hơi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Khí cục 氣局.

▸ Từng từ: 氣質

流質 lưu chất

流質

lưu chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

chất lỏng, dịch lỏng

▸ Từng từ: 流質

物質 vật chất

物質

vật chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những cái có hình thể, chiếm vị trí trong không gian, rờ mó được, thấy được.

▸ Từng từ: 物質

私質 tư chất

私質

tư chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

tư chất, bản tính của một người

▸ Từng từ: 私質

素質 tố chất

素質

tố chất

Từ điển trích dẫn

1. Chất địa màu trắng. ◇ Nhĩ nhã 爾雅: "Y, Lạc nhi nam, tố chất ngũ thải giai bị, thành chương viết huy" 伊洛而南, 素質五采皆備, 成章曰翬 (Thích điểu 釋).
2. Dong sắc trắng trẻo, sáng sủa. ◇ Cát Hồng 葛洪: "Dã dong mị tư, duyên hoa tố chất, phạt mệnh giả dã" 冶容媚姿, 鉛華素質, 伐命者也 (Bão phác tử 抱樸子, Sướng huyền 暢玄).
3. Bổn chất. § Tức là tính chất vốn có. ◇ Quản Tử 管子: "Chánh tĩnh bất tranh, động tác bất nhị, tố chất bất lưu, dữ địa đồng cực" 正靜不爭, 動作不貳, 素質不留, 與地同極 (Thế 勢).

▸ Từng từ: 素質

訪質 phỏng chất

訪質

phỏng chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hỏi kĩ.

▸ Từng từ: 訪質

變質 biến chất

變質

biến chất

phồn thể

Từ điển phổ thông

biến chất

▸ Từng từ: 變質

資質 tư chất

資質

tư chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái trời cho sẵn trong mỗi người. Chỉ sự thông minh sẵn có.

▸ Từng từ: 資質

質問 chất vấn

質問

chất vấn

Từ điển trích dẫn

1. Hỏi để hiểu (chỗ đúng hoặc sai của mình). ◇ Du Việt 俞樾: "Tử Đức hỉ đàm thế vụ, cập tòng dư du, cải nhi trị kinh. Thường dĩ "Mao thi" nghĩa chất vấn, dư tùy bút đáp chi" 子德喜談世務, 及從余游, 改而治經. 嘗以"毛詩"義質問, 余隨筆答之 (Xuân tại đường tùy bút 春在堂隨筆, Quyển cửu).
2. Vặn hỏi, hạch hỏi. ◇ Ba Kim 巴金: ""Nhĩ môn hữu thập ma lí do một thu ngã môn đích báo chỉ?" Trương Huệ Như khí phẫn địa chất vấn đạo" 你們有什麼理由沒收我們的報紙? 張惠如氣憤地質問道 (Gia 家, Nhị cửu).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hỏi cho ra lẽ.

▸ Từng từ: 質問

質實 chất thật

質實

chất thật

Từ điển trích dẫn

1. Thật thà, không giả dối. § Cũng như "chất phác" 質樸.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Chất phác 質樸.

▸ Từng từ: 質實

質庫 chí khố

質庫

chí khố

Từ điển trích dẫn

1. Nhà cầm đồ. Cũng gọi là "đương phố" 當鋪.

▸ Từng từ: 質庫

質成 chất thành

質成

chất thành

Từ điển trích dẫn

1. Nhờ người phân định phải trái thật giả.

▸ Từng từ: 質成

質數 chất số

質數

chất số

Từ điển trích dẫn

1. Con số chỉ là bội số của 1 và của chính nó. § Cũng gọi là "tố số" 素數. ◎ Như: 2, 3, 5, 7, 11, 13 là những chất số, trong khi 4, 6, 8, 9 không phải là những chất số.

▸ Từng từ: 質數

質料 chất liệu

質料

chất liệu

Từ điển trích dẫn

1. Tài liệu, nguyên liệu. ◎ Như: "giá kiện y phục chất liệu bất thác" 這件衣服質料不錯.
2. Phẩm chất. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Thử gian sanh hoạt phí pha quý, nhiên nhất nhân nguyệt dụng tiểu dương bách nguyên túc cú, thực vật tuy giác quý nhi chất liệu thù giai" 此間生活費頗貴, 然一人月用小洋百元足夠, 食物雖較貴而質料殊佳 (Thư tín tập 書信集, Trí hứa thọ thường 致許壽裳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái làm nên vật.

▸ Từng từ: 質料

質樸 chất phác

質樸

chất phác

Từ điển trích dẫn

1. Thật thà, mộc mạc. § Cũng viết là "chất phác" 質朴. ◇ Ngô Việt Xuân Thu 吳越春秋: "Vô Dư chất phác, bất thiết cung thất chi sức, tòng dân sở cư" 無余質朴, 不設宮室之飾, 從民所居 (Việt Vương Vô Dư ngoại truyện 越王無餘外傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chân thật, không trau chuốt.

▸ Từng từ: 質樸

質正 chất chánh

質正

chất chánh

Từ điển trích dẫn

1. Phẩm chất chánh trực. ◇ Cát Hồng 葛洪: "Cổ nhân chất chánh, quý hành tiện ngôn. Cố vi chánh giả, bất thượng văn biện; tu đạo giả, bất sùng từ thuyết" 古人質正, 貴行賤言. 故為政者, 不尚文辨; 修道者, 不崇辭說 (Bão phác tử 抱樸子, Cần cầu 勤求).
2. Tra hỏi cho đúng. ◇ Lí Chí 李贄: "Liêu thả bác vi chú giải, dĩ chất chánh chư quân hà như?" 聊且博為註解, 以質正諸君何如? (Tứ vật thuyết 四勿說).
3. Biện minh. ◇ Cựu Đường Thư 舊唐書: "(Lữ) Tài đa dĩ điển cố chất chánh kì lí, tuy vi thuật giả sở đoản, nhiên pha hợp kinh nghĩa" 才多以典故質正其理, 雖為術者所短, 然頗合經義 (Lữ Tài truyện 呂才傳).

質正

chất chính

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hỏi lại cho đúng.

▸ Từng từ: 質正

質疑 chất nghi

質疑

chất nghi

phồn thể

Từ điển phổ thông

hỏi để biết

Từ điển trích dẫn

1. Hỏi kĩ điều mình còn ngờ vực.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hỏi kĩ điều mình còn ngờ vực.

▸ Từng từ: 質疑

質言 chất ngôn

質言

chất ngôn

Từ điển trích dẫn

1. Nói thật.

▸ Từng từ: 質言

質證 chất chứng

質證

chất chứng

Từ điển trích dẫn

1. Bằng cứ, chứng cứ. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Bất tri tha sát hoại nâm phụ tử chi thì, hữu thậm ma tang trượng chất chứng lai" 不知他殺壞您父子之時, 有甚麼贓仗質證來 (Phùng Ngọc Lan 馮玉蘭, Đệ tam chiệp).
2. Đặt nghi vấn, tìm hiểu, luận chứng. ◇ Lương Chương Cự 梁章鉅: "Viện trung dị nghiệp sanh, diệc hân hân hướng vinh, nhật dĩ thi văn tương chất chứng" 院中肄業生, 亦欣欣向榮, 日以詩文相質證 (Quy điền tỏa kí 歸田瑣記, Độc thư 讀書).
3. Đối chất, biện chứng. ◇ Mã Trí Viễn 馬致遠: "Xã trưởng, thích tài ngã na tức phụ, nhĩ dã khán kiến đích, đáo quan khứ nhĩ dữ ngã tố cá chất chứng" 社長, 適纔我那媳婦, 你也看見的, 到官去你與我做個質證 (Nhạc Dương lâu 岳陽樓, Đệ tam chiết).
4. Kiểm chứng, nghiệm chứng. ◇ Lỗ Tấn 魯迅: "Ấn bổn thượng tuy hữu khả nghi chi xứ, dã vô tòng chất chứng, nhi thả liên tiểu dẫn dã khủng phạ hòa sơ cảo vị tất hoàn toàn nhất dạng liễu" 印本上雖有可疑之處, 也無從質證, 而且連小引也恐怕和初稿未必完全一樣了 (Thả giới đình tạp văn mạt biên 且介亭雜文末編, Hải thượng thuật lâm 海上述林, Hạ quyển tự ngôn 下卷序言).

▸ Từng từ: 質證

質量 chất lượng

質量

chất lượng

Từ điển trích dẫn

1. Tư chất khí lượng. ◇ Lưu Thiệu 劉劭: "Phàm nhân chi chất lượng, trung hòa tối quý hĩ. Trung hòa chi chất, tất bình đạm vô vị" 凡人之質量, 中和最貴矣. 中和之質, 必平淡無味 (Nhân vật chí 人物志, Cửu trưng 九徵).
2. Trình độ ưu liệt (tốt, xấu) và số lượng. ◇ A Anh 阿英: "Tòng na thì khởi, tiểu phẩm văn thị cánh gia tinh luyện, tại chất lượng song phương, đô hữu ngận đại đích khai triển" 從那時起, 小品文是更加精煉, 在質量雙方, 都有很大的開展 (Tiểu phẩm văn đàm 小品文談).
3. Trình độ tốt hoặc xấu (của sự vật, sản phẩm hoặc công tác).
4. Lượng vật chất chứa đựng trong vật thể (Vật lý học, tiếng Pháp: masse).

▸ Từng từ: 質量

質點 chất điểm

質點

chất điểm

phồn thể

Từ điển phổ thông

điểm rất nhỏ

Từ điển trích dẫn

1. Hạt vật chất không có thể tích. Trong vật lí học, dùng để thuyết minh trạng thái chuyển động của mọi vật thể. § Cũng gọi là "lạp tử" 粒子.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần nhỏ nhất của vật.

▸ Từng từ: 質點

鑛質 khoáng chất

鑛質

khoáng chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung kim loại và đất đá.

▸ Từng từ: 鑛質

雜質 tạp chất

雜質

tạp chất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lẫn lộn, không thuần một thứ.

▸ Từng từ: 雜質

鬼質 quỷ chất

鬼質

quỷ chất

Từ điển trích dẫn

1. Hình dạng xấu xí (như ma). ◇ Phạm Thành Đại 范成大: "Thái lăng tân khổ phế lê sừ, Huyết chỉ lưu đan quỷ chất khô" 采菱辛苦廢犁鉏, 血指流丹鬼質枯 (Tứ thì điền viên tạp hứng thi 四時田園雜興詩).
2. Xấu ác (hình chất).

▸ Từng từ: 鬼質