Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

和 - hòa, họa, hồ

不和 bất hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bất hòa, bất đồng

Từ điển trích dẫn

1. Không hòa thuận, có xích mích. ◇ Sử Kí 史記: "Quốc loạn, thượng hạ bất thân, phụ tử bất hòa" 國亂, 上下不親, 父子不和 (Tuần lại liệt truyện 循吏列傳) Nước rối loạn, trên dưới không thân thiết, cha con không hòa mục.
2. Không phù hợp.
3. Không điều hòa. ◇ Quản Tử 管子: "Âm dương bất hòa, phong vũ bất thì" 陰陽不和, 風雨不時 (Thất thần thất chủ 七臣七主) Âm dương không điều hòa, gió mưa không phải lúc.
4. Không vui vẻ. ◇ Sử Kí 史記: "Thái hậu bất hòa chi sắc thiểu giải" 太后不和之色少解 (Triệu thế gia 趙世家) Nét mặt không vui của thái hậu mới thư giãn một chút.
5. Không khỏe, thân thể không được dễ chịu. ◇ Thuyết Đường 說唐: "Ca ca quý thể bất hòa, hà tất câu thử cố sáo?" 哥哥貴體不和, 何必拘此故套 (Đệ lục hồi) Anh trong người không được khỏe khoắn, sao cứ câu nệ thói cũ?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không được êm đềm. Chỉ sự xích mích.

▸ Từng từ: 不和

倡和 xướng họa

倡和

xướng họa

Từ điển trích dẫn

1. Một người hát ca trước, người khác theo tiếng ca hòa theo, cùng nhau ứng đáp.
2. Một người đề xuất chủ trương, người khác phụ họa, hô ứng cùng nhau.
3. Dùng thi từ thù đáp với nhau. ◇ Trương Thọ Khanh 張壽卿: "Cộng giai nhân xướng họa truyền bôi" 共佳人倡和傳杯 (Hồng lê hoa 紅梨花, Đệ tam chiệp) Cùng người đẹp xướng họa truyền chén.
4. Ví dụ vợ chồng hòa mục, phu xướng phụ tùy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đọc lên và đáp lại, chỉ việc làm thơ đáp tặng lại nhau.

▸ Từng từ: 倡和

共和 cộng hòa

共和

cộng hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cộng hòa

Từ điển trích dẫn

1. Hai ông "Chu Định Công" 周定公 và "Triệu Mục Công" 召穆公 cùng giúp vua "Lệ Vương" 厲王 nhà Chu Hư trị nước, gọi là "cộng hòa" 共和, nghĩa là các quan cùng hòa với nhau mà làm việc.
2. Chính thể trong đó người dân bầu cử những người ra lãnh đạo quốc gia theo luật định trong hiến pháp. ★ Tương phản: "chuyên chế" 專制.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thể chế chính trị, trong đó chủ quyền quốc gia thuộc về toàn dân.

▸ Từng từ: 共和

協和 hiệp hòa

協和

hiệp hòa

Từ điển trích dẫn

1. Hòa hợp, hòa thuận. ◇ Tam Quốc 三國: "Vạn bang hiệp hòa" 萬邦協和 (Chung hội 鍾會, Di Thục tướng lại sĩ dân hịch 移蜀將吏士民檄) Muôn nước hòa hợp.
2. Điều hòa. ◎ Như: "hiệp hòa âm dương" 協和陰陽.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hòa hợp tốt đẹp — Hiệu của một vị vua triều Nguyễn vào năm 1883, vị này làm vua có bốn tháng.

▸ Từng từ: 協和

和合 hòa hợp

和合

hòa hợp

Từ điển trích dẫn

1. Hòa mục đồng tâm. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nữ nhi lạc, phu xướng phụ tùy chân hòa hợp" , 夫唱婦隨真和合 (Đệ nhị thập bát hồi) Gái này vui, chồng đề xướng vợ phụ theo thật là hòa mục.
2. Điều hòa, hỗn hợp. ◎ Như: "âm dương hòa hợp" 陰陽和合.
3. Chỉ hai cao tăng "Hàn San" 寒山 và "Thập Đắc" 拾得.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cùng chung trong sự êm đẹp.

▸ Từng từ: 和合

和善 hòa thiện

和善

hòa thiện

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tốt bụng, hiền hậu

▸ Từng từ: 和善

和好 hòa hảo

和好

hòa hảo

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hòa hợp, hòa giải

Từ điển trích dẫn

1. Hòa mục, thân thiện.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Êm đềm tốt đẹp — Tên một tông phái Phật giáo ở miền Tây Nam phần Việt Nam xuất hiện vào tiền bán thế kỉ 20.

▸ Từng từ: 和好

和尚 hòa thượng

和尚

hòa thượng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hòa thượng, sư

Từ điển trích dẫn

1. Là bậc tôn sư thân cận dìu dắt các "Sa-di" 沙彌 hoặc "Tỉ-khâu" 比丘, vì vậy cũng được gọi là Thân giáo sư hoặc Lực Sinh. Trong thời gian đầu của Phật giáo tại Ấn Ðộ, người ta phân biệt hai vị thầy của một người mới nhập "Tăng-già" 僧伽, đó là "Hòa thượng" 和尚 và "A-xà-lê" 阿闍梨 (hoặc "Giáo thụ" 教授). Hòa thượng là người dạy các đệ tử biết trì Giới, thực hành nghi lễ, và vị Giáo thụ là người giảng Pháp, ý nghĩa của kinh sách. Vì thế mà danh từ Hòa thượng đồng nghĩa với từ Luật sư hoặc Giới sư trong thời này.
2. Tại Ðông và Nam Á, danh hiệu Hòa thượng là chức vị cao nhất mà một người tu hành có thể đạt được, cao hơn cả vị A-xà-lê. Muốn mang danh hiệu này một vị tăng phải đạt được những tiêu chuẩn đạo đức, thời gian tu tập (tuổi hạ).... và danh hiệu này được ban trong một buỗi lễ long trọng. Danh từ này sau cũng được dùng chỉ những vị tăng cao tuổi, trụ trì một ngôi chùa và có đức hạnh, tư cách cao cả mặc dù chưa được chính thức phong hiệu.
3. Danh hiệu "Ðại Hòa thượng" cũng thường được sử dụng trong Thiền tông để chỉ những vị Thiền sư. Theo những nghi thức tụng niệm trong một Thiền viện tại Nhật Bản, thiền sinh phải tưởng niệm đến hệ thống truyền thừa từ Phật "Thích-ca Mâu-ni" 釋迦牟尼 đến vị "Lão sư" 老師 đang trụ trì và tụng danh hiệu của chư vị.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên gọi vị tăng ( tu sĩ Phật giáo ).

▸ Từng từ: 和尚

和平 hòa bình

和平

hòa bình

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hòa bình, thái bình

Từ điển trích dẫn

1. Yên ổn, không chiến tranh. ◇ Dịch Kinh 易經: "Thánh nhân cảm nhân tâm nhi thiên hạ hòa bình" 聖人感人心而天下和平 (Hàm quái 咸卦) Thánh nhân cảm hóa lòng người mà thiên hạ yên ổn không có chiến tranh.
2. Ôn hòa. ◎ Như: "dược tính hòa bình" 藥性和平 tính chất thuốc ôn hòa.
3. Hòa mục. ◇ Ngụy thư 魏書: "Thượng hạ hòa bình, dân vô oán báng" 上下和平, 民無怨謗 (Cao Tông kỉ 高宗紀) Trên dưới hòa mục, dân không oán trách chê bai.
4. Bình tĩnh an định.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Êm đềm yên ổn, không có giặc giã.

▸ Từng từ: 和平

和會 hòa hội

和會

hòa hội

Từ điển trích dẫn

1. Hội họp vui mừng, hoan hội. ◇ Thư Kinh 書經: "Tứ phương dân đại hòa hội" 四方民大和會 (Khang cáo 康誥).
2. Hòa hài an định. ◇ Dương Triêu Anh 楊朝英: "Lục thần hòa hội tự an nhiên, Nhất nhật thanh nhàn tự tại tiên" 六神和會自安然, 一日清閑自在仙 (Thủy tiên tử 水仙子, Khúc 曲).
3. Hội hợp, dung hợp, chiết trung.
4. Hội nghị hòa bình. ◎ Như: "Ba Lê hòa hội" 巴黎和會 kí kết năm 1919, sau đệ nhất thế chiến.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuộc họp để sắp đặt công việc cho êm đẹp.

▸ Từng từ: 和會

和氣 hòa khí

和氣

hòa khí

Từ điển trích dẫn

1. Khí của trời đất, âm dương điều hợp, vạn vật sinh sản. ◎ Như: "hòa khí nhân uân" 和氣氤氳 khí trời đất hòa hợp.
2. Thái độ ôn hòa thân thiện.
3. Hòa mục dung hợp.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự êm đẹp của đôi bên.

▸ Từng từ: 和氣

和睦 hòa mục

和睦

hòa mục

Từ điển trích dẫn

1. Thân ái thuận hợp.
2. ☆ Tương tự: "hòa hảo" 和好, "hòa khí" 和氣, "hòa ái" 和藹, "thân mục" 親睦, "thân thiện" 親善.
3. ★ Tương phản: "bất hòa" 不和, "kháng tranh" 抗爭, "tranh chấp" 爭執, "tranh sảo" 爭吵.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ăn ở êm đẹp giữa anh em.

▸ Từng từ: 和睦

和約 hòa ước

和約

hòa ước

phồn thể

Từ điển phổ thông

hòa ước, hiệp định hòa bình

Từ điển trích dẫn

1. Những điều ước ký kết giữa những nước tham dự hội thảo chấm dứt chiến tranh. ★ Tương phản: "chiến thư" 戰書.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Những điều giao hẹn giữa đôi bên để giữ tình trạng êm đẹp.

▸ Từng từ: 和約

和緩 hòa hoãn

和緩

hòa hoãn

Từ điển trích dẫn

1. Gọi chung hai nhà lương y "Hòa" 和 và "Hoãn" 緩 (nước Tần thời Xuân Thu).
2. Ôn hòa thư hoãn.
3. Làm cho tình thế đương căng thẳng trở thành êm dịu thong thả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Êm đềm không còn căng thẳng.

▸ Từng từ: 和緩

和约 hòa ước

和约

hòa ước

giản thể

Từ điển phổ thông

hòa ước, hiệp định hòa bình

▸ Từng từ: 和约

和蔼 hòa ái

和蔼

hòa ái

giản thể

Từ điển phổ thông

thân ái, tử tế, tốt bụng

▸ Từng từ: 和蔼

和藹 hòa ái

和藹

hòa ái

phồn thể

Từ điển phổ thông

thân ái, tử tế, tốt bụng

▸ Từng từ: 和藹

和解 hòa giải

和解

hòa giải

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hòa giải, giảng hòa

Từ điển trích dẫn

1. Hai bên chấm dứt tranh chấp, đi đến thỏa thuận.
2. Khế ước cho hai bên nhượng bộ lẫn nhau, ngừng tranh cãi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm cho hai bên được yên ổn êm đềm, không còn chống đối nhau nữa.

▸ Từng từ: 和解

和觧 hòa giải

和觧

hòa giải

phồn thể

Từ điển phổ thông

hòa giải, giảng hòa

▸ Từng từ: 和觧

和談 hòa đàm

和談

hòa đàm

phồn thể

Từ điển phổ thông

hòa đàm

▸ Từng từ: 和談

和諧 hòa hài

和諧

hòa hài

phồn thể

Từ điển phổ thông

(như: hài hòa 和諧,和谐)

Từ điển trích dẫn

1. Hòa mục, thuận hợp.
2. Phối hợp lẫn nhau. ◎ Như: "âm vận hòa hài" 音韻和諧 âm vận hòa hợp.
3. Tuần phục. ◇ Quan Hán Khanh 關漢卿: "Yếu bức lặc ngã hòa hài" 要逼勒我和諧 (Đậu nga oan 竇娥冤) Bắt ép buộc ta phải tuần phục.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Êm đềm tốt đẹp. Nói về sự hòa hợp vợ chồng.

▸ Từng từ: 和諧

和議 hòa nghị

和議

hòa nghị

Từ điển trích dẫn

1. Hội nghị để đạt thành hiệp nghị, đình chỉ tranh chấp. ☆ Tương tự: "hòa đàm" 和談, "hiệp định" 協定, "hiệp nghị" 協議.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bàn tính sắp xếp cho được êm đẹp.

▸ Từng từ: 和議

和谈 hòa đàm

和谈

hòa đàm

giản thể

Từ điển phổ thông

hòa đàm

▸ Từng từ: 和谈

和谐 hòa hài

和谐

hòa hài

giản thể

Từ điển phổ thông

(như: hài hòa 和諧,和谐)

▸ Từng từ: 和谐

和雅 hòa nhã

和雅

hòa nhã

Từ điển trích dẫn

1. Ôn hòa và nhã nhặn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Êm đẹp.

▸ Từng từ: 和雅

和韻 hòa vận

和韻

hòa vận

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Họa vận" 和韻: Làm thơ để đáp tặng lại bài thơ của người khác, theo đúng vận cước, thứ đệ của bài thơ đó.
2. "Hòa vận" 和韻: Viết văn làm thơ, tìm tòi cho đúng âm điệu, hòa hài vận cước. ◇ Văn tâm điêu long 文心雕龍: "Ngâm vịnh tư vị, lưu ư tự cú, khí lực cùng ư hòa vận" 吟詠滋味, 流於字句, 氣力窮於和韻 (Thanh luật 聲律) Thú vị ngâm vịnh, trôi chảy ở trong câu chữ, hơi sức để hết vào trong việc hòa vận.

和韻

họa vận

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. "Họa vận" 和韻: Làm thơ để đáp tặng lại bài thơ của người khác, theo đúng vận cước, thứ đệ của bài thơ đó.
2. "Hòa vận" 和韻: Viết văn làm thơ, tìm tòi cho đúng âm điệu, hòa hài vận cước. ◇ Văn tâm điêu long 文心雕龍: "Ngâm vịnh tư vị, lưu ư tự cú, khí lực cùng ư hòa vận" 吟詠滋味, 流於字句, 氣力窮於和韻 (Thanh luật 聲律) Thú vị ngâm vịnh, trôi chảy ở trong câu chữ, hơi sức để hết vào trong việc hòa vận.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm thơ để đáp lại bài thơ của người khác, và theo đúng những vần của bài thơ trước.

▸ Từng từ: 和韻

和順 hòa thuận

和順

hòa thuận

Từ điển trích dẫn

1. Thuận ứng, không làm trái. ◇ Dịch Kinh 易經: "Hòa thuận ư đạo đức" 和順於道德 (Thuyết quái truyện 說卦傳) Thuận ứng với đạo đức của thánh nhân.
2. Hòa mục thuận tòng. ◇ Quản Tử 管子: "Phụ mẫu bất thất kì thường, tắc tử tôn hòa thuận" 父母不失其常, 則子孫和順 (Hình thế giải 形勢解) Cha mẹ không trái đạo thường, thì con cháu hòa mục thuận tòng.
3. Tính tình tốt lành hòa ái ôn thuận. ◇ Lễ Kí 禮記: "Hòa thuận tích trung, nhi anh hoa phát ngoại" 和順積中, 而英華發外 (Nhạc kí 樂記) Ý nói: Tư niệm việc tốt lành lâu ngày, hòa ái thuận hợp tích chứa trong lòng; lời nói âm thanh phát hiện ra bên ngoài.
4. Điều hòa thích hợp. ◇ Tư Mã Quang 司馬光: "Phong vũ hòa thuận" 風雨和順 (Nghị biện 議辨, Sách vấn thập đạo 策問十道) Gió mưa điều hòa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ăn ở êm đẹp, biết nghe nhau, không chống nhau.

▸ Từng từ: 和順

和風 hòa phong

和風

hòa phong

phồn thể

Từ điển phổ thông

gió thổi nhẹ

▸ Từng từ: 和風

和风 hòa phong

和风

hòa phong

giản thể

Từ điển phổ thông

gió thổi nhẹ

▸ Từng từ: 和风

太和 thái hòa

太和

thái hòa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rất êm đềm. Hát nói của Nguyễn Công Trứ: » Cõi đời mở mặt giang san thái bình «.

▸ Từng từ: 太和

媾和 cấu hòa

媾和

cấu hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

làm hòa, giảng hòa

Từ điển trích dẫn

1. Giảng hòa, nghị hòa.

▸ Từng từ: 媾和

寬和 khoan hòa

寬和

khoan hòa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ rộng rãi, tính nết êm đềm.

▸ Từng từ: 寬和

平和 bình hòa

平和

bình hòa

Từ điển trích dẫn

1. Hài hòa, điều hòa.
2. Ôn hòa.
3. Thuyên dũ, khỏi bệnh. ◇ Tấn Thư 晉書: "Phục duy thánh thể tiệm tựu bình hòa" 伏惟聖體漸就平和 (Hoa Biểu truyện 華表傳) Cúi nghĩ thánh thể đã dần dần thuyên dũ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Yên ổn yêm đềm. Cũng nói Hòa bình.

▸ Từng từ: 平和

慶和 khánh hòa

慶和

khánh hòa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tỉnh ở Trung phần, tỉnh lị là thị xã Nha Trang.

▸ Từng từ: 慶和

拌和 phan hòa

拌和

phan hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hòa lẫn, trộn phẫn, pha lẫn

▸ Từng từ: 拌和

搅和 giảo hòa

搅和

giảo hòa

giản thể

Từ điển phổ thông

trộn, pha, hòa

▸ Từng từ: 搅和

攪和 giảo hòa

攪和

giảo hòa

phồn thể

Từ điển phổ thông

trộn, pha, hòa

▸ Từng từ: 攪和

暖和 noãn hòa

暖和

noãn hòa

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

trời ấm áp

▸ Từng từ: 暖和

柔和 nhu hòa

柔和

nhu hòa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mềm mại êm đềm ( nói về cách cư xử ).

▸ Từng từ: 柔和

求和 cầu hòa

求和

cầu hòa

Từ điển trích dẫn

1. Xin ngưng chiến, giảng hòa. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Nhược dữ cửu chiến, đại tổn sĩ tốt, bất nhược cầu hòa an dân vi thượng" 若與久戰, 大損士卒, 不若求和安民為上 (Đệ lục thập bát hồi) Nếu đánh nhau lâu, rất tổn hại binh sĩ, chi bằng cầu hòa để yên dân là hơn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xin được dàn xếp êm đẹp, vì sợ bị thua.

▸ Từng từ: 求和

温和 ôn hòa

温和

ôn hòa

giản thể

Từ điển phổ thông

ôn hòa, nhẹ nhàng, hòa nhã

▸ Từng từ: 温和

溫和 ôn hòa

溫和

ôn hòa

phồn thể

Từ điển phổ thông

ôn hòa, nhẹ nhàng, hòa nhã

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ tính tình, thái độ, ngôn ngữ... mềm mỏng, hòa hoãn.
2. Chỉ khí hậu không nóng không lạnh. ◇ Hán Thư 漢書: "Kế Tân địa bình, ôn hòa, hữu mục túc, tạp thảo kì mộc" 罽賓地平, 溫和, 有目宿, 雜草奇木 (Kế Tân quốc 罽賓國) Nước Kế Tân đất bằng phẳng, khí hậu ôn hòa, có rau đậu, cỏ nhiều cây lạ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ tính tình êm đềm, không nóng nảy — Êm đềm nhẹ nhàng, không gấp rút mạnh mẽ.

▸ Từng từ: 溫和

處和 xử hòa

處和

xử hòa

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quyết định cho đôi bên ngừng tranh chấp, để ăn ở êm đềm với nhau.

▸ Từng từ: 處和

解和 giải hòa

解和

giải hòa