Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

關 - loan, quan

三關 tam quan

Từ điển trích dẫn

1. Gọi chung ba cửa ải thời xưa. § Bao gồm tên ba cửa ải khác nhau, tùy theo địa phương hoặc triều đại.
2. Chỉ ba bộ phận quan trọng trên thân người. Có nhiều thuyết khác nhau: (1) Tai, mắt, miệng. (2) Miệng, chân, tay.
3. Riêng chỉ "hạ đan điền" 下丹田.
4. Danh từ đông y, còn gọi là "tam chỉ quan" 三指關, tức "phong quan" 風關, "khí quan" 氣關, "mệnh quan" 命關.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái cổng lớn, có ba lối ra vào, một lối lớn ở giữa, hai lối nhỏ ở hai bên. Cổng chùa thời xưa thường làm theo lối tam quan này.

▸ Từng từ: 三關

入關 nhập quan

入關

nhập quan

Từ điển trích dẫn

1. Đi vào cửa một khu vực. ◇ Phan Nhạc 潘岳: "Huề lão ấu nhi nhập quan" 攜老幼而入關 (Tây chinh phú 西征賦).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vào cửa, ý nói tiến vào lĩnh thổ một nước.

▸ Từng từ: 入關

城關 thành quan

城關

thành quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

vùng phía ngoài cổng thành

▸ Từng từ: 城關

把關 bả quan

把關

bả quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

canh cửa, giữ cửa, gác cổng

▸ Từng từ: 把關

有關 hữu quan

有關

hữu quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

liên quan tới, quan hệ tới

Từ điển trích dẫn

1. Có quan hệ, có liên quan.
2. Dính dáng tới, dây dưa.

▸ Từng từ: 有關

機關 cơ quan

機關

cơ quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

cơ quan, tổ chức

Từ điển trích dẫn

1. Then chốt, bộ phận điều khiển cỗ máy.
2. Mưu kế. ◇ Lão Xá 老舍: "Tha bất tái hòa Cao Đệ đàm tâm liễu, phạ thị tẩu liễu chủy, tiết lộ liễu cơ quan" 她不再和高第談心了, 怕是走了嘴, 泄露了機關 (Tứ thế đồng đường 四世同堂, Ngũ nhị) Bà sẽ không nói chuyện tâm sự với Cao Đệ (con gái cả của chồng) nữa, sợ lỡ miệng, để lộ mưu kế.
3. Tổ chức, cơ cấu.
4. Chỉ miệng. § Nguồn gốc: ◇ quỷ Cốc Tử 鬼谷子: "Cố khẩu giả, cơ quan dã, sở dĩ bế tình ý dã" 故口者, 機關也, 所以閉情意也 (Quyền thiên 權篇). ◇ Tiêu Cám 焦贛: "Cơ quan bất tiện, bất năng xuất ngôn" 機關不便, 不能出言 (Dịch lâm 易林, Tiểu súc chi mông 小畜之蒙).
5. Khớp xương, đốt xương (trên thân thể người ta). ◇ Tố Vấn 素問: "Cơ quan bất lợi giả, yêu bất khả dĩ hành, hạng bất khả dĩ cố" 機關不利者, 腰不可以行, 項不可以顧 (Quyết luận 厥論) Khớp xương mà không trơn tru, hông không đi được, gáy không quay đầu được.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bộ phận điều khiển toàn bộ máy — Nơi điều khiển công việc.

▸ Từng từ: 機關

海關 hải quan

海關

hải quan

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa chỉ cửa khẩu đặt ở vùng đất dọc theo bờ biển để kiểm soát ra vào. ◇ Lưu Hướng 劉向: "Toại phụng tang quy, chí hải quan" 遂奉喪歸, 至海關 (Liệt nữ truyện 列女傳, Châu nhai nhị nghĩa 珠崖二義) Rồi theo đưa tang về, tới cửa khẩu ở vùng duyên hải.
2. Cơ quan kiểm tra hành lí lữ khách, trưng thu quan thuế các hàng hóa xuất nhập biên giới quốc gia.

▸ Từng từ: 海關

相關 tương quan

相關

tương quan

Từ điển trích dẫn

1. Có quan hệ với nhau. ◎ Như: "hưu thích tương quan" 休戚相關 mừng lo cùng quan hệ mật thiết với nhau. § Cũng như nói: "thần vong xỉ hàn" 脣亡齒寒 môi hở răng lạnh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Liên hệ, dính dáng với nhau.

▸ Từng từ: 相關

蕭關 tiêu quan

蕭關

tiêu quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cửa ải thuộc tỉnh Cam Túc. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc : » Chẳng nơi Hãn hãi thì miền tiêu quan «.

▸ Từng từ: 蕭關

覺關 giác quan

覺關

giác quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Các bộ phận thân thể giúp ta nhận biết về bên ngoài ( như tai, mắt… ).

▸ Từng từ: 覺關

過關 quá quan

過關

quá quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đi qua cửa ải. Đoạn trường tân thanh có câu: » Quá quan này khúc Chiêu Quân, nửa phần luyến chúa nửa phần tư gia «.

▸ Từng từ: 過關

閉關 bế quan

閉關

bế quan

Từ điển trích dẫn

1. Đóng cửa khẩu, không chịu thông thương với nước ngoài. ◎ Như: "bế quan tự thủ" 閉關自守.
2. Nhà tu hành đóng cửa ở một chỗ riêng, trong một thời gian nhất định, để tu tập.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đóng cửa, không chịu giao thiệp với người khác. Cũng nói Bế quan tỏa cảng ( đóng cửa đường bộ, khóa cửa đường sông ).

▸ Từng từ: 閉關

開關 khai quan

開關

khai quan

Từ điển trích dẫn

1. Mở cửa (thành, cung, ải, v.v.). ◇ Khuất Nguyên 屈原: "Ngô lệnh đế hôn khai quan hề, Ỷ xương hạp nhi vọng dư" 吾令帝閽開關兮, 倚閶闔而望予 (Li tao 離騷) Ta truyền mở cửa nhà trời, Lính canh lại tựa cửa ngoài nhìn ta.
2. Mở ra và đóng lại. ◇ Nhi nữ anh hùng truyện 兒女英雄傳: "Khẩn tiếp trước tiện thính đắc ngoại gian đích môn phong xuy đích khai quan loạn hưởng, hách đắc cá Lâu Chủ Chánh cốt nhuyễn cân tô" 緊接著便聽得外間的門風吹的開關亂響, 嚇得個婁主政骨軟筋酥 (Đệ tam ngũ hồi).
3. Cái bật điện. § Tiếng Anh: switch; tiếng Pháp: interrupteur.
4. Van. § Thiết bị dùng để điều chỉnh lưu lượng (chất lỏng hoặc chất hơi). ◎ Như: "du môn khai quan" 油門開關 van dẫn dầu.

▸ Từng từ: 開關

關係 quan hệ

關係

quan hệ

Từ điển trích dẫn

1. Tác dụng hỗ tương giữa các sự vật. ◎ Như: "quan hệ xí nghiệp" 關係企業.
2. Ảnh hưởng, khiên thiệp. ◎ Như: "quan hệ tha môn tiền trình" 關係他們前程 ảnh hưởng tới tương lai của họ.
3. Liên hệ nào đó giữa người với người hoặc giữa người và sự vật. ◇ Ba Kim 巴金: "Ngã thâm thâm cảm giác đáo ngã hòa tha môn đích huyết nhục tương liên đích quan hệ" 我深深感覺到我和他們的血肉相連的關係 (Tại Ni-tư 在尼斯).
4. Hành vi tình dục nam nữ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ràng buộc, dính dấp tới — Chỉ sự việc lớn lao, dính dấp tới nhiều việc khác.

▸ Từng từ: 關係

關內 quan nội

關內

quan nội

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vùng đất bên trong cửa ải. Trong nước.

▸ Từng từ: 關內

關切 quan thiết

關切

quan thiết

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ràng buộc chặt chẽ.

▸ Từng từ: 關切

關塞 quan tái

關塞

quan tái

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cửa ải ở biên giới. Đoạn trường tân thanh có câu: » Một màu quan tái mấy mùa gió trăng «. Chỉ sự xa cách.

▸ Từng từ: 關塞

關外 quan ngoại

關外

quan ngoại

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ "Hàm Cốc Quan" 函谷關 hoặc khu vực "Đồng Quan" 潼關 về phía đông. ◇ Sầm Tham 岑參: "Thỉnh quân thì ức Quan ngoại khách, Hành đáo Quan tây đa trí thư" 請君時憶關外客, 行到關西多致書 (Hàm Cốc Quan ca tống Lưu Bình Sự sứ Quan tây 函谷關歌送劉評事使關西).
2. Khu vực phía ngoài kinh thành.
3. Phiếm chỉ phía ngoài quan ải.
4. Chỉ khu vực phía đông "San Hải Quan" 山海關.
5. Xưa gọi khu vực phía tây "Khang Định" 康定 (Tứ Xuyên) ngày nay.
6. Xưa gọi khu vực phía tây "Gia Dục Quan" 嘉峪關.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ở ngoài cửa ải. Chỉ vùng đất xa xôi.

▸ Từng từ: 關外

關山 quan san

關山

quan san

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Quan sơn 關山. Đoạn trường tân thanh có câu: » Người lên ngựa kẻ chia bào, rừng phong thu đã nhuộm màu quan san «.

▸ Từng từ: 關山

關帝 quan đế

關帝

quan đế

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Danh hiệu dân chúng dùng để chỉ Quan Vân Trường thời Tam quốc.

▸ Từng từ: 關帝

關征 quan chinh

關征

quan chinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thuế phải nộp khi đem hàng hóa ra vào lĩnh thổ một nước.

▸ Từng từ: 關征

關心 quan tâm

關心

quan tâm

phồn thể

Từ điển phổ thông

quan tâm, để ý, lưu tâm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dính dấp trong lòng. Bận lòng. Nghĩ tới.

▸ Từng từ: 關心

關懷 quan hoài

關懷

quan hoài

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bận lòng, lo nghĩ trong lòng. Bản dịch Chinh phụ ngâm có câu: » Nay một thân nuôi già dạy trẻ, Mối quan hoài mang mể biết bao «.

▸ Từng từ: 關懷

關房 quan phòng

關房

quan phòng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giữ gìn chỗ đất hiểm yếu ở biên giới — Đóng chặt giữ gìn. Đoạn trường tân thanh có câu: » Quan phòng then chặt lưới mau, Nói lời trước mặt rơi châu vắng người «.

▸ Từng từ: 關房

關河 quan hà

關河

quan hà

phồn thể

Từ điển phổ thông

quan hà, sông núi, giang sơn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cửa ải và sông, chỉ sự xa xôi, đi xa. Đoạn trường tân thanh có câu: » Tiễn đưa một chén quan hà, Xuân đình thoắt đã dạo ra cao đình «.

▸ Từng từ: 關河

關涉 quan thiệp

關涉

quan thiệp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dính dấp ràng buộc với. Như: Quan hệ.

▸ Từng từ: 關涉

關照 quan chiếu

關照

quan chiếu

Từ điển trích dẫn

1. Nhắn tin, báo tin, thông báo. ◇ Lão tàn du kí 老殘遊記: "Đáo thượng phòng quan chiếu nhất thanh, thuyết, hữu tiên sanh lai khán bệnh" 到上房關照一聲, 說, 有先生來看病 (Đệ tam hồi).
2. Phối hợp với nhau, tương ứng. ◇ Lão tàn du kí 老殘游記: "Na bát cá quản phàm đích khước thị nhận chân đích tại na lí quản, chỉ thị các nhân quản các nhân đích phàm, phảng phất tại bát chích thuyền thượng tự đích, bỉ thử bất tương quan chiếu" 那八個管帆的卻是認真的在那裏管, 只是各人管各人的帆, 彷彿在八隻船上似的, 彼此不相關照 (Đệ nhất hồi).
3. Chăm sóc, quan tâm, chiếu cố. ◇ Ba Kim 巴金: "Giá lưỡng niên yếu bất thị kháo Chung tiên sanh quan chiếu, khủng phạ tảo tựu trạm bất trụ liễu" 這兩年要不是靠鍾先生關照, 恐怕早就站不住了 (Hàn dạ 寒夜, Thập cửu).
4. Tờ chứng minh. ◇ Thanh hội điển sự lệ 清會典事例: "Xuất khẩu thì, thủ khẩu viên biện nghiệm minh quan chiếu thuế đan, gia trạc quải hiệu phóng hành" 出口時, 守口員弁驗明關照稅單, 加戳掛號放行 (Hộ bộ bát bát 戶部八八, Quan thuế cấm lệnh nhất 關稅禁令一).

▸ Từng từ: 關照

關礙 quan ngại

關礙

quan ngại

Từ điển trích dẫn

1. Trở ngại, cản trở. ◇ Văn minh tiểu sử 文明小史: "Tựu thị tha môn tại na lí động thổ, thảng hữu nhất trường bán đoản, khởi bất ư ngã đích phong thủy dã hữu quan ngại?" 就是他們在那裡動土, 倘有一長半短, 豈不於我的風水也有關礙 (Đệ nhị hồi) Họ như mà động thổ ở đó, nếu có gì bất ngờ xảy ra, há chẳng phải là vì phong thủy có trở ngại cho tôi chăng?
2. Liên can, liên lụy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngăn trở.

▸ Từng từ: 關礙

關稅 quan thuế

關稅

quan thuế

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa chỉ thuế đánh trên hàng hóa đi qua cửa khẩu vùng bờ biển.
2. Thuế trưng thu trên các hóa vật xuất nhập biên giới nước.

▸ Từng từ: 關稅

關節 quan tiết

關節

quan tiết

Từ điển trích dẫn

1. Khớp xương. ◎ Như: "tất quan tiết" 膝關節 khớp xương đầu gối.
2. Khúc mấu chốt, giai đoạn quan trọng trong sự tiến triển của một công việc.
3. Hối lộ, đút lót. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Sái Phúc, Sái Khánh lưỡng cá thương nghị định liễu, ám địa lí bả kim tử mãi thượng cáo hạ, quan tiết dĩ định" 蔡福, 蔡慶兩箇商議定了, 暗地裏把金子買上告下, 關節已定 (Đệ lục thập nhị hồi) Sái Phúc, Sái Khánh hai người bàn luận xong, rồi ngầm đem số vàng mua chuộc trên dưới, đút lót đâu vào đấy.
4. Ám hiệu. ◇ Diệp Hiến Tổ 葉憲祖: "Ám tống nhất cá quan tiết, ngã vương khả dĩ thoát thân dã" 暗送一個關節, 我王可以脫身也 (Dịch thủy hàn 易水寒) Ngầm đưa một ám hiệu, vua ta nhờ đó mới được thoát thân.
5. Dặn dò.
6. Mưu kế, cơ mưu.
7. Ám chỉ, không nói rõ ra để người ta hiểu ngầm.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khớp xương.

▸ Từng từ: 關節

關聯 quan liên

關聯

quan liên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ràng buộc, dính dấp tới. Cũng nói: Liên quan.

▸ Từng từ: 關聯

關通 quan thông

關通

quan thông