Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Người đứng đầu trong nhà. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Đại nhân, tiểu nhi phạm tội, tội tọa gia trưởng" 大人, 小兒犯罪, 罪坐家長 (Thần nô nhi 神奴兒) Người lớn, trẻ nhỏ phạm tội, gia trưởng chịu tội.
2. Chồng, trượng phu. ◇ Tây du kí 西遊記: "San trung hữu nhất đỗng, khiếu tố Vân Sạn đỗng. Đỗng lí nguyên hữu cá Noãn Nhị Thư. Tha kiến ngã hữu ta vũ nghệ, chiêu ngã tố cá gia trưởng" 山中有一洞, 叫做雲棧洞. 洞裡原有個卵二姐. 他見我有些武藝, 招我做個家長 (Đệ bát hồi) Trong núi có một cái động, tên là động Vân Sạn (Đường Mây). Chủ động có Noãn Nhị Thư. Thấy tôi có chút võ nghệ, vời tôi làm chồng.
3. Ngày xưa nô bộc gọi chủ là "gia trưởng" 家長.
4. Nhà thuyền. ◇ Cảnh thế thông ngôn 警世通言: "Khiếu: Gia trưởng, dữ ngã di chu đáo Thu Giang đình khứ. Chu nhân y mệnh" 叫: 家長, 與我移舟到秋江亭去. 舟人依命 (Quyển thập nhất, Tô tri huyện La Sam tái hợp 蘇知縣羅衫再合) Kêu: Ông lái thuyền, cùng ta đưa thuyền đến đình Thu Giang. Nhà thuyền vâng lệnh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu trong nhà. Như Gia chủ.

▸ Từng từ: 家長

尊長 tôn trưởng

尊長

tôn trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người nhiều tuổi đáng kính.

▸ Từng từ: 尊長

州長 châu trưởng

州長

châu trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

thống đốc một châu, thống đốc bang (Hoa Kỳ)

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa chỉ vua chư hầu thống trị một châu hoặc một bộ tộc.
2. Thủ trưởng một châu.
3. ☆ Tương tự: "châu bá" 州伯 .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một châu. Vị quan coi một châu.

▸ Từng từ: 州長

市長 thị trưởng

市長

thị trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

thị trưởng, chủ tịch thành phố

Từ điển trích dẫn

1. Chức quan đứng đầu một đô thời Hán.
2. Chức vị hành chánh quản trị một thành phố.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức đứng đầu một thành phố.

▸ Từng từ: 市長

師長 sư trưởng

師長

sư trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bậc thầy và người trên. Chỉ chung các người vai vế trên mình — Vị tướng đứng đầu một Sư đoàn thời xưa — Người thầy tu đứng đầu một chùa. Đoạn trường tân thanh có câu: » Thấy màu ăn mặc nâu sồng, Giác Duyên sư trưởng lành lòng liền thương «.

▸ Từng từ: 師長

幫長 bang trưởng

幫長

bang trưởng

Từ điển trích dẫn

1. Người đứng đầu một "bang" 幫.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người Trung Hoa cư ngụ tại nước ngoài, tổ chức thành từng Bang, mỗi Bang quy tụ những người cùng tỉnh, ngời đứng đầu một Bang như vậy gọi là Bang trưởng.

▸ Từng từ: 幫長

庭長 đình trưởng

庭長

đình trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ tọa, người chủ trì

▸ Từng từ: 庭長

廠長 xưởng trưởng

廠長

xưởng trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

chủ xưởng, chủ nhà máy, giám đốc xưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một chỗ làm việc, chỉ huy thợ thuyền.

▸ Từng từ: 廠長

延長 duyên trường

延長

duyên trường

phồn thể

Từ điển phổ thông

duỗi dài, kéo dài

▸ Từng từ: 延長

成長 thành trưởng

成長

thành trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

lớn lên, trưởng thành lên

▸ Từng từ: 成長

所長 sở trường

所長

sở trường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều mà mình giỏi. Cái hay, cái giỏi của mình.

▸ Từng từ: 所長

排長 bài trưởng

排長

bài trưởng

Từ điển trích dẫn

1. Cấp bực trong quân đội Trung Hoa, đứng đầu một "bài" (một đơn vị nhỏ), ở cấp trên "ban trưởng" 班長 và cấp dưới "liên trưởng" 連長.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cấp bực chỉ huy trong quân đội Trung Hoa, đứng đầu một Bài ( một đơn vị nhỏ ).

▸ Từng từ: 排長

族長 tộc trưởng

族長

tộc trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu trong họ.

▸ Từng từ: 族長

會長 hội trưởng

會長

hội trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

hội trưởng, người đứng đầu tổ chức

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một đoàn thể.

▸ Từng từ: 會長

校長 hiệu trưởng

校長

hiệu trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

hiệu trưởng, người đứng đầu trong một trường học

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông thầy đứng đầu một trường học.

▸ Từng từ: 校長

片長 phiến trường

片長

phiến trường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái tài nhỏ bé. Cái sở trường ít ỏi.

▸ Từng từ: 片長

生長 sinh trưởng

生長

sinh trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Được đẻ ra và lớn lên. Thơ Tản Đà có câu: » Nào những ai, sinh trưởng nơi khuê các, khuya sớm phận nữ nhi «.

▸ Từng từ: 生長

省長 tỉnh trưởng

省長

tỉnh trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức đứng đầu tại tỉnh.

▸ Từng từ: 省長

社長 xã trưởng

社長

xã trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức đứng đầu một xã.

▸ Từng từ: 社長

組長 tổ trưởng

組長

tổ trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một nhóm nhỏ.

▸ Từng từ: 組長

綿長 miên trường

綿長

miên trường

Từ điển trích dẫn

1. Tiếp tục lâu dài. ◇ Tây du kí 西遊記: "Phổ dụ thế nhân vi thiện, quản giáo nhĩ hậu đại miên trường" 普諭世人為善, 管教你後代綿長 (Đệ thập nhất hồi).
2. Xa, dằng dặc. ◇ Lưu Tri Cơ 劉知幾: "Cương vũ tu khoát, đạo lộ miên trường" 疆宇修闊, 道路綿長 (Sử thông 史通, Tự truyện 序傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lâu dài.

▸ Từng từ: 綿長

總長 tổng trưởng

總長

tổng trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức chính phủ đứng đầu một bộ.

▸ Từng từ: 總長

艦長 hạm trưởng

艦長

hạm trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị sĩ quan hải quân chỉ huy một tầu chiến.

▸ Từng từ: 艦長

芳長 phương trưởng

芳長

phương trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thơm tho lớn mạnh. Nói về cây cỏ — Chỉ sự lớn lên, nói về người. Có nghĩa như Trưởng thành. Đoạn trường tân thanh có câu: » Hai em phương trưởng hòa hai, nọ chàng Kim đó là người ngày xưa «.

▸ Từng từ: 芳長

軍長 quân trưởng

軍長

quân trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người chỉ huy trong binh đội.

▸ Từng từ: 軍長

郡長 quận trưởng

郡長

quận trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức hàng chánh đứng đầu một quận ngày nay.

▸ Từng từ: 郡長

部長 bộ trưởng

部長

bộ trưởng

Từ điển trích dẫn

1. Viên chức đứng đầu một bộ trong chính phủ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức đứng đầu mộ trong chính phủ.

▸ Từng từ: 部長

鄉長 hương trưởng

鄉長

hương trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một làng, tức Lí trưởng — Người có tuổi hoặc danh vọng trong làng.

▸ Từng từ: 鄉長

酋長 tù trưởng

酋長

tù trưởng

phồn thể

Từ điển phổ thông

người đứng đầu một tập thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một bộ lạc thiểu số.

▸ Từng từ: 酋長

里長 lí trưởng

里長

lí trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên chức đứng đẩu một làng.

▸ Từng từ: 里長

長上 trưởng thượng

長上

trưởng thượng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người lớn, ở trên mình.

▸ Từng từ: 長上

長久 trường cửu

長久

trường cửu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lâu dài.

▸ Từng từ: 長久

長亭 trường đình

長亭

trường đình

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà trạm đặt dọc đường đi ở Trung Hoa thời xưa, cứ 10 dặm lại đặt một trạm. Đoạn trường tân thanh : » Bề ngoài mười dặm trường đình «.

▸ Từng từ: 長亭

長兄 trưởng huynh

長兄

trưởng huynh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Anh cả. Người anh lớn hơn hết.

▸ Từng từ: 長兄

長命 trường mệnh

長命

trường mệnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuộc sống dài. Sống lâu.

▸ Từng từ: 長命

長嘆 trường thán

長嘆

trường thán

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Than dài. Than thở không thôi.

▸ Từng từ: 長嘆

長城 trường thành

長城

trường thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường cao và dài đắp lên ngăn giặc — Tên bức thành lớn ở phía tây bắc Trung Hoa, chạy dài từ tỉnh Cam Túc đến tỉnh Trực lệ, do vua Tần Thủy Hoàng cho đắp lên để ngăn giặc Hung, Nô. Còn gọi là Vạn lí trường thành. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc : » Trống Trường thành lung lay bóng nguyệt «.

▸ Từng từ: 長城

長壽 trường thọ

長壽

trường thọ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sống lâu.

▸ Từng từ: 長壽

長夜 trường dạ

長夜

trường dạ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đêm dài.

▸ Từng từ: 長夜

長女 trưởng nữ

長女

trưởng nữ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứa con gái đầu.

▸ Từng từ: 長女

長媳 trưởng tức

長媳

trưởng tức

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con dâu cả ( vợ của con trai đầu ).

▸ Từng từ: 長媳

長子 trưởng tử

長子

trưởng tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con đầu lòng.

▸ Từng từ: 長子

長孫 trưởng tôn

長孫

trưởng tôn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứa cháu đầu ( con lớn của người con đầu lòng ).

▸ Từng từ: 長孫

長安 trường an

長安

trường an

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên kinh đô nhà Hán, nay là huyện Trường an tỉnh Thiểm Tây — Sau chỉ kinh đô nhà vua — Yên ổn lâu dài.

▸ Từng từ: 長安

長官 trưởng quan

長官

trưởng quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị quan trên.

▸ Từng từ: 長官

長征 trường chinh

長征

trường chinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đánh giặc lâu dài.

▸ Từng từ: 長征

長恨 trường hận

長恨

trường hận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mối buồn giận khôn dứt.

▸ Từng từ: 長恨

長成 trưởng thành

長成

trưởng thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đã khôn lớn nên người.

▸ Từng từ: 長成

長春 trường xuân

長春

trường xuân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mùa xuân dài. Trẻ lâu. Sống lâu.

▸ Từng từ: 長春

長楊 trường dương

長楊

trường dương

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một huyện thuộc tỉnh Hồ Bắc. Cũng đọc Tràng dương. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc : » Kị sau còn khuất nẻo Tràng dương «.

▸ Từng từ: 長楊

長槍 trường thương

長槍

trường thương

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây dáo dài.

▸ Từng từ: 長槍

長歌 trường ca

長歌

trường ca

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bài hát dài.

▸ Từng từ: 長歌

長江 trường giang

長江

trường giang

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con sông dài. Đoạn trường tân thanh : » Đem mình gieo xuống giữa dòng trường giang « — Tên một con sông lớn của Trung Hoa, còn gọi là Dương tử giang.

▸ Từng từ: 長江

長生 trường sinh

長生

trường sinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sống lâu.

▸ Từng từ: 長生

長男 trưởng nam

長男

trưởng nam

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trai đầu lòng. Đứa con trai lớn tuổi hơn cả. Ca dao: » Thương thì thương vậy chẳng tày trưởng nam «.

▸ Từng từ: 長男

長篇 trường thiên

長篇

trường thiên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bài thơ dài — Cuốn truyện dài.

▸ Từng từ: 長篇

長老 trưởng lão

長老

trưởng lão

phồn thể

Từ điển phổ thông

sư cụ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người già cả, trọng tuổi.

▸ Từng từ: 長老

長者 trưởng giả

長者

trưởng giả

Từ điển trích dẫn

1. Người lớn tuổi hoặc bậc cao. ◇ Tư Mã Thiên 司馬遷: "Bộc tuy bãi nô, diệc thường trắc văn trưởng giả chi di phong hĩ" 僕雖罷駑, 亦嘗側聞長者之遺風矣 (Báo Nhậm Thiếu Khanh thư 報任少卿書) Tôi tuy hèn kém, nhưng cũng đã từng trộm nghe lời chỉ giáo của bậc trưởng giả.
2. Chỉ người hiển quý, thành đạt giàu có. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Tha (Lô Tuấn Nghĩa), thị Bắc Kinh đại danh phủ đệ nhất đẳng trưởng giả, như hà năng cú đắc tha lai lạc thảo?" 他(盧俊義)是北京大名府第一等長者, 如何能夠得他來落草? (Đệ lục thập hồi) Ông ta (Lô Tuấn Nghĩa), là bậc trưởng giả đệ nhất ở Bắc Kinh, làm sao có được ông ta đến đây làm nghề lạc thảo?
3. Chỉ người đức hạnh cao hoặc có học vấn. ◇ Sử Kí 史記: "Trần Anh giả, cố Đông Dương lệnh sử, cư huyện trung, tố tín cẩn, xưng vi trưởng giả" 陳嬰者, 故東陽令史, 居縣中, 素信謹, 稱為長者 (Hạng Vũ bổn kỉ 項羽本紀) Trần Anh trước làm lệnh sử Đông Dương, ở trong huyện, là người cẩn tín, được tiếng là một bậc trung hậu có đức hạnh..
4. Tiếng tôn xưng người đàn ông (ngày xưa). ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Túc thế hữu duyên, kim tịch tương ngộ nhị quân, thảo thảo bôi bàn, dĩ phụng trưởng giả" 夙世有緣, 今夕相遇二君, 草草杯盤, 以奉長者 (Đệ thất nhị hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người lớn tuổi trong vùng — Người giàu có trong vùng.

▸ Từng từ: 長者

長途 trường đồ

長途

trường đồ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đường dài. Đường xa. Tục ngữ: » Trường đồ tri mã lực « ( Đường xa biết sức ngựa ).

▸ Từng từ: 長途

長驅 trường khu

長驅

trường khu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đuổi thật xa. Đuổi chạy dài.

▸ Từng từ: 長驅

長齋 trường trai

長齋

trường trai

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ăn chay cả đời.

▸ Từng từ: 長齋

隊長 đội trưởng

隊長

đội trưởng

Từ điển trích dẫn

1. Người cầm đầu một đội. ◇ Sử Kí 史記: "Tôn Tử phân vi nhị đội, dĩ vương chi sủng cơ nhị nhân các vi đội trưởng, giai lệnh trì kích" 孫子分為二隊, 以王之寵姬二人各為隊長, 皆令持戟 (Tôn Tử Ngô Khởi truyện 孫子吳起傳).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Đội chủ 隊主.

▸ Từng từ: 隊長

雄長 hùng trưởng

雄長

hùng trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một vùng. Người tài giỏi trong vùng.

▸ Từng từ: 雄長

黨長 đảng trưởng

黨長

đảng trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu một phe nhóm chính trị — Người cầm đầu đồng bọn.

▸ Từng từ: 黨長

副會長 phó hội trưởng

副會長

phó hội trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chức vụ hàng nhì trong một đoàn thể, sau vị Hội trưởng.

▸ Từng từ: 副會長

副里長 phó lí trưởng

副里長

phó lí trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chức vụ hàng nhì trong làng, sau vị Lí trưởng. Thường gọi tắt là Phó Lí.

▸ Từng từ: 副里長

長夜飲 trường dạ ẩm

長夜飲

trường dạ ẩm

Từ điển trích dẫn

1. Suốt đêm yến tiệc không ngừng. ◇ Sử Kí 史記: "Công tử tự tri tái dĩ hủy phế, nãi tạ bệnh bất triều, dữ tân khách vi trường dạ ẩm" 公子自知再以毀廢, 乃謝病不朝, 與賓客為長夜飲 (Quyển thất thập thất, Ngụy Công tử truyện 魏公子傳) Biết mình lại bị gièm pha bỏ phế, Công tử bèn cáo bệnh không vào chầu, cùng tân khách thâu canh yến tiệc.

▸ Từng từ: 長夜飲

山高水長 sơn cao thủy trường

山高水長

sơn cao thủy trường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Núi cao sông dài, chỉ cảnh đẹp đất nước — Cũng chỉ sự vững bền, như núi lúc nào cũng cao, sông lúc nào cũng dài.

▸ Từng từ: 山高水長

揠苖助長 yển miêu trợ trưởng

揠苖助長

yển miêu trợ trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rút cây lúa cao lên để giúp cây lúa mau lớn, ý nói nóng nảy muốn mau chóng thì chỉ hư việc và tỏ ra kém hiểu biết.

▸ Từng từ: 揠苖助長