Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Gốc cây và cành cây. Chỉ con cháu dòng chính và dòng thứ trong một họ.
2. Cành cây chỗ chim đậu từ trước, chỉ tổ cũ. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Túc điểu luyến bổn chi" 宿鳥戀本枝 (Vô gia biệt 無家別) Những con chim trọ còn quyến luyến tổ cũ.
3. § Cũng viết là "bổn chi" 本支.

▸ Từng từ: 本枝

枝吾 chi ngô

枝吾

chi ngô

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Chi ngô 支吾.

▸ Từng từ: 枝吾

枝幹 chi cán

枝幹

chi cán

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành ây và thân cây. chỉ cái chính và cái phụ.

▸ Từng từ: 枝幹

枝指 kì chỉ

枝指

kì chỉ

Từ điển trích dẫn

1. Ngón tay ngón chân mọc thừa ra bên cạnh ngón cái.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngón tay ngón chân mọc thêm ra ( từ một ngón mà mọc tẽ ra ).

▸ Từng từ: 枝指

枝格 chi cách

枝格

chi cách

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành cây, phân tách từ thân cây ra.

▸ Từng từ: 枝格

枝梧 chi ngô

枝梧

chi ngô

Từ điển trích dẫn

1. Chống cự. ◇ Sử Kí 史記: "Chư tướng giai triệp phục, mạc cảm chi ngô" 諸將皆慴服, 莫敢枝梧 (Hạng Vũ bổn kỉ 項羽本紀) Các tướng đều nem nép, không ai dám kháng cự. § Cũng viết là "chi ngô" 支吾.

▸ Từng từ: 枝梧

枝棲 chi thê

枝棲

chi thê

Từ điển trích dẫn

1. Chim đậu trên cành cây. Tỉ dụ chỗ nương tựa hoặc chức vụ để được an thân.

▸ Từng từ: 枝棲

枝水 chi thủy

枝水

chi thủy

Từ điển trích dẫn

1. Dòng nước nhánh. § Cũng gọi là "chi lưu" 支流. ◇ Quản Tử 管子: "Thủy hữu đại tiểu, hựu hữu viễn cận, thủy chi xuất ư san nhi lưu nhập ư hải giả, mệnh viết kinh thủy; thủy biệt ư tha thủy, nhập ư đại thủy cập hải giả, mệnh viết chi thủy" 水有大小, 又有遠近, 水之出於山而流入於海者, 命曰經水; 水別於他水, 入於大水及海者, 命曰枝水 (Đạc địa 度地).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sông nhánh.

▸ Từng từ: 枝水

枝節 chi tiết

枝節

chi tiết

Từ điển trích dẫn

1. Cành cây và đốt cây.
2. Tỉ dụ rắc rối, phiền toái.
3. Tỉ dụ nhỏ nhặt, thứ yếu. ◎ Như: "chi tiết vấn đề lưu đãi hội hậu tái hành thảo luận" 枝節問題留待會後再行討論.
4. Sự tình hoặc cơ hội. ◇ Tỉnh thế nhân duyên truyện 醒世姻緣傳: "Khủng tha kế giác, chánh đãi tầm nhất cá chi tiết phụng thừa tha" 恐他計較, 正待尋一個枝節奉承他 (Đệ cửu thập thất hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành cây và đốt cây, chỉ chung những cái nhỏ nhặt, phụ thuộc trong cái toàn thể.

▸ Từng từ: 枝節

枝胤 chi dận

枝胤

chi dận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ con cháu.

▸ Từng từ: 枝胤

枝葉 chi diệp

枝葉

chi diệp

Từ điển trích dẫn

1. Cành và lá cây. ◇ Nguyên Chẩn 元稹: "Thất địa nhan sắc cải, Thương căn chi diệp tàn" 失地顏色改, 傷根枝葉殘 (Chủng trúc 種竹).
2. Con cháu, dòng dõi.
3. Bề tôi, bộ thuộc. ◇ Hoài Nam Tử 淮南子: "Quân, căn bổn dã; thần, chi diệp dã. Căn bổn bất mĩ, chi diệp mậu giả, vị chi văn dã" 君, 根本也; 臣, 枝葉也. 根本不美, 枝葉茂者, 未之聞也 (Mậu xưng 繆稱).
4. Sự vật phụ thuộc, thứ yếu. ◇ Sử Kí 史記: "Phù tiên vương dĩ nhân nghĩa vi bổn, nhi dĩ cố tắc văn pháp vi chi diệp, khởi bất nhiên tai" 夫先王以仁義為本, 而以固塞文法為枝葉, 豈不然哉 (Trần Thiệp thế gia 陳涉世家).
5. Lời nói rườm rà hoa hòe. ◇ Lễ Kí 禮記: "Thiên hạ vô đạo tắc từ hữu chi diệp" 是故君子不自大其事, 不自尚其功 (Biểu kí 表記).
6. Chi tiết, khía cạnh, bộ phận sinh thêm ra bên ngoài sự tình. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Khán lai lưỡng cá nhân nguyên bổn thị nhất cá tâm, đãn đô đa sanh liễu chi diệp, phản lộng thành lưỡng cá tâm liễu" 看來兩個人原本是一個心, 但都多生了枝葉, 反弄成兩個心了 (Đệ nhị thập cửu hồi) Xem ra, hai người vốn cùng một ý nghĩ, nhưng đều có những khía cạnh riêng, thành thử hóa ra hai tâm tư khác biệt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành và lá cây — Chỉ con cháu — Chỉ cái phụ thuộc.

▸ Từng từ: 枝葉

枝蔓 chi man

枝蔓

chi man

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành cây và dây bò, chỉ sự tiếp nối chằng chịt.

▸ Từng từ: 枝蔓

枝解 chi giải

枝解

chi giải

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Chi giải 支解.

▸ Từng từ: 枝解

桂枝 quế chi

桂枝

quế chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

canh cây quế — Vỏ quế lấy ở cành cây quế, dùng làm vị thuốc. Thơ Hồ Xuân Hương có câu: » Ngọt bùi thiếp nhớ mùi cam thảo, Cay đắng chàng ơi vị quế chi «.

▸ Từng từ: 桂枝

花枝 hoa chi

花枝

hoa chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhành hoa, cành hoa.

▸ Từng từ: 花枝

茘枝 lệ chi

茘枝

lệ chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cây vải — Trái vải.

▸ Từng từ: 茘枝

荔枝 lệ chi

荔枝

lệ chi

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cây vải

▸ Từng từ: 荔枝

連枝 liên chi

連枝

liên chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành cây mọc liền nhau, chỉ tình anh em ruột thịt — Cũng chỉ nghĩa vợ chồng khắng khít — Trong bài Trường hận ca nói vua Đường Huyền Tông và Dương Quý Phi nguyện với nhau rằng: 在天願作比翼鳥, 在地爲連理枝: Ở trên trời thì làm con chim liền cánh, ở dưới đất thì làm cành cây liền thớ. » Trong khi chắp cánh, liền cành, Mà lòng rẻ rúng đã dành một bên! « ( Kiều ).

▸ Từng từ: 連枝

金枝 kim chi

金枝

kim chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cành vàng chỉ con gái nhà quyền quý. Thường nói Kim chi ngọc diệp ( cành vàng lá ngọc ) — Tiêu phỏng nhạc từ kim chi phồn mậu, ngọc diệp diên trường ( cành vàng sum suê, lá gọc dài tốt ). Tương truyền Hoàng Đế cùng Xi—vưu đánh nhau ở đồng nội Trác—lộc, trên đầu Hoàng Đế thường thấy có mây ngũ sắc và lá ngọc cành vàng trên trời rủ xuống. » Mà trong ngọc kim chi « ( Đại Nam Quốc Sử ).

▸ Từng từ: 金枝

駢枝 biền chi

駢枝

biền chi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quá thừa, vô dụng.

▸ Từng từ: 駢枝

南枝集 nam chi tập

南枝集

nam chi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tác phẩm chữ Hán của Nguyễn Thượng Hiền, danh sĩ đời Nguyễn, sinh năm 1867, hiệu là Mai Sơn, người xã Liên bạt phủ Ứng hòa tỉnh Hà đông Bắc phần Việt Nam, đậu Hoàng giáp năm 1892, niên hiệu Thành thái thứ 4, làm chức Biên tu Sử quán, ít lâu sau từ chức.

▸ Từng từ: 南枝集