Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

堂 - đàng, đường

中堂 trung đường

Từ điển trích dẫn

1. Ngôi nhà chính ở giữa.
2. Sân. ◇ Hà Cảnh Minh 何景明: "Hệ mã trung đường thụ, Thính oanh thượng uyển hoa" 繫馬中堂樹, 聽鶯上苑花 (Kí Tôn Thế Kì 寄孫世其).
3. Bức thư họa lớn treo tại phòng chính ở giữa nhà. ◇ Lão tàn du kí 老殘遊記: "Chỉ hữu trung gian quải trứ nhất bức trung đường, chỉ họa liễu nhất cá nhân" 只有中間掛著一幅中堂, 只畫了一個人 (Đệ tam hồi).
4. Nhà Đường đặt phòng chánh sự cho tể tướng làm việc ở "trung thư tỉnh" 中書省, nên gọi tể tướng là "trung đường" 中堂.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà chính ở giữa. Cúng xhỉ khoảng giữa nhà. ĐTTT: » Sang nhà cha, tới trung đường «.

▸ Từng từ: 中堂

令堂 lệnh đường

令堂

lệnh đường

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng tôn xưng mẹ người khác. ☆ Tương tự: "lệnh mẫu" 令母, "lệnh từ" 令慈.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chỉ cha mẹ của người đối diện. Chỉ cha người khác thì dùng Lệnh nghiêm đường, Lệnh thông đường, Lệnh xuân đường. Chỉ mẹ người khác thì nói Lệnh từ đường, Lệnh huyên đường, Lệnh mẫu.

▸ Từng từ: 令堂

佛堂 phật đường

佛堂

phật đường

Từ điển trích dẫn

1. Điện thờ cúng tượng Phật.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà thờ Phật. Chùa Phật. Đoạn trường tân thanh có câu: » Đưa nàng đến trước Phật đường. Tam quy ngũ giới cho nàng xuất gia «.

▸ Từng từ: 佛堂

公堂 công đường

公堂

công đường

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa chỉ thính đường của vua, triều đường. ◇ Thi Kinh 詩經: "Tê bỉ công đường, Xưng bỉ hủy quang" 躋彼公堂, 稱彼兕觥 (Bân phong 豳風, Thất nguyệt 七月) Lên thính đường kia của vua, Dâng chén rượu làm bằng sừng tê.
2. Ngày xưa chỉ thính đường sở quan. ◇ Quách Chiêu Phù 郭昭符: "Quy lai điêu đẩu chuyển phân minh, Vĩnh dạ công đường thủ u độc" 歸來刁斗轉分明, 永夜公堂守幽獨 (Thu nhật quy quận trung đường sự 秋日歸郡中堂事) Lúc trở về cái điêu đẩu (gõ cầm canh) đã chuyển thành rõ rệt, Suốt đêm ở công đường quan thự u tĩnh một mình.
3. Phiếm chỉ mọi thính đường bình thường. ◇ Giả Đảo 賈島: "Công đường thu vũ dạ, Dĩ thị niệm viên lâm" 公堂秋雨夜, 已是念園林 (Dạ tập diêu 夜集姚) Ở thính đường đêm mưa thu, Để mà nhớ rừng vườn.
4. Ngày xưa chỉ nơi xử kiện.
5. Ngày xưa chỉ từ đường của gia tộc. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn 醒世恆言: "(Điền tam tẩu) nhật dạ tại trượng phu diện tiền thoán xuyết: Công đường tiền khố điền sản, đô thị bá bá môn chưởng quản, nhất xuất nhất nhập, nhĩ toàn bất tri đạo" (田三嫂)日夜在丈夫面前攛掇: 公堂錢庫田產, 都是伯伯們掌管, 一出一入, 你全不知道 (Tam hiếu liêm nhượng sản lập cao danh 三孝廉讓產立高名) (Bà ba Điền chị dâu) ngày đêm trước mặt chồng xúi giục: Tiền kho điền sản của từ đường, đều do các bác cai quản, một ra một vào, ông hoàn toàn chẳng hay biết chi cả.
6. Mượn chỉ đất đai tài sản của từ, miếu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phủ quan. Nơi quan làm việc — Chỉ nơi quan xử án, tòa án.

▸ Từng từ: 公堂

北堂 bắc đường

北堂

bắc đường

Từ điển trích dẫn

1. Ngày xưa chỉ nhà sau đông phòng (chỗ ở của vợ cả). Là chỗ phụ nữ giặt rửa. ◇ Nghi lễ 儀禮: "Phụ tẩy tại bắc đường" 婦洗在北堂 (Sĩ hôn lễ 士昏禮).
2. Chỗ ở của bà mẹ. ◇ Hà Cảnh Minh 何景明: "Ngọc trướng trú nam quốc, Kim tôn khai bắc đường" 玉帳駐南國, 金尊開北堂 (Bạch tướng quân chinh nam kiêm thọ mẫu 白將軍征南兼壽母).
3. Tiếng tôn xưng bà mẹ. ◇ Lí Bạch 李白: "Bắc đường thiên vạn thọ, Thị phụng hữu quang huy" 北堂千萬壽, 侍奉有光輝 (Tặng Lịch Dương Trữ tư mã 贈歷陽褚司馬).
4. Có thể mượn chỉ tổ mẫu.
5. Phiếm chỉ bắc ốc. ◇ Lô Chiếu Lân 盧照鄰: "Hoành quế chi ư tây đệ, Nhiễu lăng hoa ư bắc đường" 橫桂枝於西第, 繞菱花於北堂 (Minh nguyệt dẫn 明月引).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chỉ người mẹ.

▸ Từng từ: 北堂

升堂 thăng đường

升堂

thăng đường

Từ điển trích dẫn

1. Lên sảnh đường. ◎ Như: "thăng đường nghị sự" 升堂議事 lên sảnh đường họp bàn công việc.
2. Ngày xưa, chỉ công đường nơi quan lại xét xử án kiện.
3. Chỉ học vấn hoặc tài nghệ đã đạt tới trình độ cao. ◇ Luận Ngữ 論語: "Do dã thăng đường hĩ, vị nhập ư thất dã" 由也升堂矣, 未入於室也 (Tiên tiến 先進) (Học vấn) của anh Do vào hạng lên đến phòng chính rồi, mà chưa vào nội thất (nghĩa là đã khá lắm, chỉ chưa tinh vi thôi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lên ngồi trong dinh, nói quan bắt đầu làm việc.

▸ Từng từ: 升堂

嚴堂 nghiêm đường

嚴堂

nghiêm đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ người cha. Đoạn trường tân thanh có câu: » Vốn người huyện Tích châu Thường, theo nghiêm đường mở ngôi hàng lâm chuy «.

▸ Từng từ: 嚴堂

坳堂 ao đường

坳堂

ao đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỗ nước tụ, chỗ đất trũng xuống, có nước. Ta cũng gọi là cái Ao.

▸ Từng từ: 坳堂

堂上 đường thượng

堂上

đường thượng

Từ điển trích dẫn

1. Chỗ trên đại đường.
2. Tiếng kính xưng đối với cha mẹ. ◇ Nhị khắc phách án kinh kì 二刻拍案驚奇: "Kiến quá Thái sơn, hựu thỉnh nhạc ông thụ lễ; tham hoàn đường thượng, hoàn khiếu phụ mẫu thăng sảnh" 見過泰山, 又請岳翁受禮; 參完堂上, 還叫父母升廳 (Quyển nhị thập ngũ).
3. Người làm việc tiếp khách trong tiệm trà, quán ăn.
4. Ngày xưa, tiếng tôn xưng quan viên, quan trên.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ cha mẹ.

▸ Từng từ: 堂上

堂堂 đường đường

堂堂

đường đường

Từ điển trích dẫn

1. Dung mạo đoan chính trang nghiêm. ◇ Luận Ngữ 論語: "Đường đường hồ Trương dã, nan dữ tịnh vi nhân hĩ" 堂堂乎張也, 難與並為仁矣 (Tử Trương 子張) Tử Trương thật có vẻ đường hoàng, nhưng khó làm việc nhân với anh ấy được.
2. Chí khí cao lớn. ◇ Nhạc Phi 岳飛: "Chánh khí đường đường quán đẩu ngưu, Thệ tương trinh tiết báo quân cừu" 正氣堂堂貫斗牛, 誓將貞節報君仇 (Đề Tân Cam cổ tự bích 題新淦古寺壁) Chính khí cao vượt tới sao Ngưu sao Đẩu, Thề đem tấm lòng trung trinh ra báo thù cho vua.
3. Khí thế, lực lượng lớn mạnh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vẻ phân minh, rõ ràng, ngay thẳng, không có điều gì ẩn giấu. Cũng nói Đường đường chính chính.

▸ Từng từ: 堂堂

堂皇 đàng hoàng

堂皇

đàng hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đàng hoàng, oai nghiêm

堂皇

đường hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đàng hoàng, oai nghiêm

Từ điển trích dẫn

1. Khí thế to rộng.
2. Đại đường, chỗ quan lại làm việc. ◇ Hán Thư 漢書: "Giám ngự sử dữ Hộ quân chư hiệu liệt tọa đường hoàng thượng" 監御史與護軍諸校列坐堂皇上 (Hồ Kiến truyện 胡建傳) Giám ngự sử với Hộ quân chư hiệu ngồi thành hàng tại đại đường.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rộng lớn sáng tỏ. Chỉ dáng điệu thẳng thắn sang trọng.

▸ Từng từ: 堂皇

堂陛 đường bệ

堂陛

đường bệ

Từ điển trích dẫn

1. Sảnh đường và bậc thềm. Cũng chỉ cung nội. ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Ngoại vô tứ viên, đường bệ đồi lạc, ngưu dương nhập thất, cư dân hành thương, bất lai tế hưởng" 外無四垣, 堂陛穨落, 牛羊入室, 居民行商, 不來祭享 (Tế Tương quân phu nhân văn 祭湘君夫人文).
2. Chỉ triều đình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà lớn và bậc thềm. Chỉ vua và tôi — Ta lại hiểu là dáng điệu trang trọng oai nghiêm.

▸ Từng từ: 堂陛

夀堂 thọ đường

夀堂

thọ đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái nhà của người già, tức cái áo quan. Truyện Nhị độ mai : » Dạy mua hai cỗ thọ đường «.

▸ Từng từ: 夀堂

外堂 ngoại đường

外堂

ngoại đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà ngoài. Hoa Tiên có câu: » Thái Cơ nghe nói đỡ lời, tiệc vui ban tối khi chơi ngoại đường «.

▸ Từng từ: 外堂

天堂 thiên đàng

天堂

thiên đàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thiên đường

天堂

thiên đường

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thiên đường

Từ điển trích dẫn

1. (Tôn giáo) Chỉ thế giới tốt đẹp sung sướng cho linh hồn người chết đến ở. § Tương đối với "địa ngục" 地獄. ◇ Huệ Năng 慧能: "Nhất thiết thảo mộc, ác nhân thiện nhân, ác pháp thiện pháp, thiên đường địa ngục, tận tại không trung" 一切草木, 惡人善人, 惡法善法, 天堂地獄, 盡在空中 (Đàn kinh 壇經).
2. Tỉ dụ hoàn cảnh đời sống sung sướng. ◇ Tiết Phúc Thành 薛福成: "Phù thi thư chi vị, san thủy chi ngu, diệu cảnh lương thần, thưởng tâm lạc sự, giai thiên đường dã" 夫詩書之味, 山水之娛, 妙景良辰, 賞心樂事, 皆天堂也 (Thiên đường địa ngục thuyết 天堂地獄說).
3. (Thuật số) Nhà tướng số gọi đầu người ta từ trán trở lên là "thiên đường" 天堂.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà trời. Nơi Trời ở. Chỉ nơi cực sung sướng. Đoạn trường tân thanh : » Biết đâu địa ngục thiên đường là đâu «.

▸ Từng từ: 天堂

嫡堂 đích đường

嫡堂

đích đường

Từ điển trích dẫn

1. Cùng chung ông nội, tức anh chị em con chú bác. ◎ Như: "đích đường huynh đệ" 嫡堂兄弟 anh em họ, con chú bác.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cùng chung ông nội, tức anh chị em con chú bác. Chẳng hạn như Đích đường huynh đệ ( anh em họ, con chú bác ).

▸ Từng từ: 嫡堂

學堂 học đường

學堂

học đường

Từ điển trích dẫn

1. Trường học, học hiệu.
2. Thuật số dụng ngữ: Nhà coi tướng dùng chỉ chỗ trên mặt gần "nhĩ môn" 耳門.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà lớn để học trò tới học tập.

▸ Từng từ: 學堂

宗堂 tông đường

宗堂

tông đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà thờ tổ tiên một dòng họ — Ta còn hiểu là danh dự dòng họ — Theo Bùi Kỉ và Trần Trọng Kim thì Tông đường còn có nghĩa là con trai ( người nối tiếp dòng họ ). Đoạn trường tân thanh : » Tông đường chút chửa cam lòng «.

▸ Từng từ: 宗堂

客堂 khách đường

客堂

khách đường

Từ điển trích dẫn

1. Phòng khách. ◇ Tam hiệp ngũ nghĩa 三俠五義: "Thỉnh đáo khách đường đãi trà" 請到客堂待茶 (Đệ lục thập bát hồi) Xin mời đến phòng khách đãi trà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phòng tiếp khách.

▸ Từng từ: 客堂

寶堂 bảo đường

寶堂

bảo đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà quý, cái nhà thờ Phật, ngôi chùa.

▸ Từng từ: 寶堂

尊堂 tôn đường

尊堂

tôn đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng kính trọng, chỉ cha mẹ của người đang nói chuyện với mình. Truyện Hoa Tiên : » Liệu cơ ra lạy tôn đường «.

▸ Từng từ: 尊堂

府堂 phủ đường

府堂

phủ đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dinh của ông quan đứng đầu một phủ — Tiếng tôn xưng gọi ông quan phủ. Đoạn đường tân thanh có câu: » Đất bằng nổi sóng đùng đùng, Phủ đường sai lá phiếu hồng thôi tra «.

▸ Từng từ: 府堂

廟堂 miếu đường

廟堂

miếu đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà thờ tổ tiên của vua — Nơi triều đình. Đoạn trường tân thanh có câu: » Đã hay thành toán miếu đường, chấp công cũng có lời nàng mới nên «.

▸ Từng từ: 廟堂

廳堂 sảnh đường

廳堂

sảnh đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà lớn — Phủ quan, chỗ quan làm việc, Đoạn trường tân thanh có câu: » Dỡ đò lên trước sảnh đường, Khuyển Ưng hai đứa nộp nàng dâng công «.

▸ Từng từ: 廳堂

影堂 ảnh đường

影堂

ảnh đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà thờ tổ tiên, có trưng bày hình ảnh tổ tiên — Nhà thờ Phật có treo hình đức Phật.

▸ Từng từ: 影堂

拜堂 bái đường

拜堂

bái đường

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. lễ tơ hồng
2. lễ gia tiên, lễ song thân

▸ Từng từ: 拜堂

操堂 thao đường

操堂

thao đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà luyện tập võ nghệ.

▸ Từng từ: 操堂

教堂 giáo đường

教堂

giáo đường

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giáo đường, nhà thờ, nơi làm lễ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà lớn để thi hành các nghi lễ tôn giáo — Ngày nay hiểu là ngôi nhà thờ Gia Tô Giáo.

▸ Từng từ: 教堂

朝堂 triều đường

朝堂

triều đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà lớn để vua tôi họp bàn việc nước, hoặc để các quan vào chầu vua.

▸ Từng từ: 朝堂

桂堂 quế đường

桂堂

quế đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hiệu của vua Lê Quý Đôn, học giả lừng danh đời Lê.

▸ Từng từ: 桂堂

椿堂 xuân đường

椿堂

xuân đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà có cây xuân. Chỉ ngôi nhà của cha — Chỉ người cha. Đoạn trường tân thanh : » Liêu dương cách trở sơn khê, Xuân đường kíp gọi sinh về hộ tang «.

▸ Từng từ: 椿堂

浴堂 dục đường

浴堂

dục đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà tắm.

▸ Từng từ: 浴堂

滿堂 mãn đường

滿堂

mãn đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đầy nhà. Chật nhà.

▸ Từng từ: 滿堂

玉堂 ngọc đường

玉堂

ngọc đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà làm bằng ngọc, chỉ nhà quyền quý. Đoan trường tân thanh có câu: » Ấy ai dặn ngọc thề vàng, bây giờ kim mã ngọc đường với ai «.

▸ Từng từ: 玉堂

琴堂 cầm đường

琴堂

cầm đường

Từ điển trích dẫn

1. Nhà ngồi đánh đàn.
2. Chỉ dinh quan huyện. § "Mật Tử Tiện" 宓子賤 đời Xuân Thu làm quan huyện ở huyện "Thiện Phủ" 單父, chỉ ngồi đánh đàn mà trong huyện được yên vui.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà ngồi đánh đàn — Còn chỉ đinh quan huyện. Mật Tử Tiện đời Xuân Thu làm quan huyện ở huyện Thiện phủ, chỉ ngồi đánh đàn mà trong huyện được yên vui.

▸ Từng từ: 琴堂

省堂 tỉnh đường

省堂

tỉnh đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi làm việc hành chánh của một tỉnh.

▸ Từng từ: 省堂

祠堂 từ đường

祠堂

từ đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà thờ tổ tiên.

▸ Từng từ: 祠堂

禮堂 lễ đường

禮堂

lễ đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà để cúng tế. Nơi cúng tế.

▸ Từng từ: 禮堂

草堂 thảo đường

草堂

thảo đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà cỏ, nhà tranh. Chỉ nơi ở ẩn.

▸ Từng từ: 草堂

講堂 giảng đường

講堂

giảng đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phòng dạy học. Nhà học — Phòng lớn dùng làm nơi nói chuyện cho đông người nghe.

▸ Từng từ: 講堂

辭堂 từ đường

辭堂

từ đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bỏ nhà, ý nói đã chết. Đoạn trường tân thanh : » Đem tin thúc phụ từ đuờng «.

▸ Từng từ: 辭堂

部堂 bộ đường

部堂

bộ đường

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng gọi các vị quan đứng đầu các cơ quan trong một bộ của triều đình nhà Thanh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng gọi các vị quan đứng đầu các cơ quan trong một bộ của triều đình thời xưa.

▸ Từng từ: 部堂

閒堂 nhàn đường

閒堂

nhàn đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà để tới nghĩ ngơi.

▸ Từng từ: 閒堂

雁堂 nhạn đường

雁堂

nhạn đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà thờ Phật. Cũng như Phật đường.

▸ Từng từ: 雁堂

雙堂 song đường

雙堂

song đường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ cha và mẹ ( Thông đường và Huyền đường ).

▸ Từng từ: 雙堂

高堂 cao đường

高堂

cao đường

Từ điển trích dẫn

1. Sảnh đường của chính thất. ◇ Tả Tư 左思: "Trí tửu cao đường, dĩ ngự gia tân" 置酒高堂, 以御嘉賓 (Thục đô phú 蜀都賦).
2. Tiếng kính xưng đối với cha mẹ.
3. Họ kép "Cao Đường".

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngôi nhà lớn — Chỉ cha mẹ.

▸ Từng từ: 高堂

堂兄弟 đường huynh đệ

堂兄弟

đường huynh đệ

Từ điển trích dẫn

1. Anh em họ, tức anh em con chú hoặc con bác. § Cũng gọi là "tòng huynh đệ" 從兄弟.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Anh em họ, cùng một ông nội, tức anh em con chú con bác.

▸ Từng từ: 堂兄弟

堂堂正正 đường đường chánh chánh

堂堂正正

đường đường chánh chánh

Từ điển trích dẫn

1. Chữ trong Kinh Thư: "Đường đường chi trận, chánh chánh chi kì" 堂堂之陳, 正正之旗 nghĩa là trận quân to lớn, chỉnh tề. Sau dùng theo nghĩa quang minh chính đại.

▸ Từng từ: 堂堂正正

堂堂皇皇 đường đường hoàng hoàng

堂堂皇皇

đường đường hoàng hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Quang minh chánh đại. ◎ Như: "chánh nhân quân tử tố sự tổng thị đường đường hoàng hoàng đích, một hữu thập ma bất khả cáo nhân đích" 正人君子做事總是堂堂皇皇的, 沒有什麼不可告人的.

▸ Từng từ: 堂堂皇皇

桂堂文集 quế đường văn tập

桂堂文集

quế đường văn tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập văn xuôi bằng chữ Hán của Lê Quý Đôn, gồm 4 quyển.

▸ Từng từ: 桂堂文集

桂堂詩集 quế đuờng thi tập

桂堂詩集

quế đuờng thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên tập thơ chữ Hán của Lê Quý Đôn, dưới mõi bài thơ đều có lời chú thích của tác giả.

▸ Từng từ: 桂堂詩集

草堂詩集 thảo đường thi tập

草堂詩集

thảo đường thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ bằng chữ Hán của Phạm Quý Thích, danh sĩ thời Nguyễn sơ. Phạm Quý Thích có hiệu là Thảo Đường Cư sĩ.

▸ Từng từ: 草堂詩集