Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

初 - sơ

初伏 sơ phục

Từ điển trích dẫn

1. Tuần thứ nhất (mười ngày đầu) của tháng mùa hạ nóng nhất trong năm. Ba tuần (ba mươi ngày) này gọi chung là "tam phục" "三伏" gồm "sơ phục" 初伏, "trung phục" 中伏 và "mạt phục" 末伏.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tuần thứ nhất trong kí nước lên.

▸ Từng từ: 初伏

初冬 sơ đông

初冬

sơ đông

Từ điển trích dẫn

1. Lúc bắt đầu mùa đông, tức tháng 10 âm lịch.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc bắt đầu mùa đông, tức tháng 10 âm lịch.

▸ Từng từ: 初冬

初夏 sơ hạ

初夏

sơ hạ

Từ điển trích dẫn

1. Lúc bắt đầu mùa hè, tức tháng 4 âm lịch.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc bắt đầu mùa hè, chỉ tháng 4 âm lịch.

▸ Từng từ: 初夏

初學 sơ học

初學

sơ học

Từ điển trích dẫn

1. Lúc mới bắt đầu học tập.
2. Học vấn còn nông cạn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sự học lúc bắt đầu.

▸ Từng từ: 初學

初審 sơ thẩm

初審

sơ thẩm

Từ điển trích dẫn

1. Xét xử lần thứ nhất. § Hai lần sau gọi là "trung thẩm" 中審 và "thượng thẩm" 上審.
2. Xem xét thẩm hạch lần đầu.
3. Thẩm tra lần thứ nhất (văn cảo, thư cảo...).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xét xử lúc đầu.

▸ Từng từ: 初審

初度 sơ độ

初度

sơ độ

Từ điển trích dẫn

1. Lúc bắt đầu.
2. Lúc sơ sinh.
3. Lần thứ nhất.
4. Sinh nhật. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Hội ảo sơ độ, nhân tòng kì tử tế hành vãng vi thọ" 會媼初度, 因從其子婿行往為壽 (Liên Hương 蓮香) Gặp dịp sinh nhật bà lão, (chàng) theo rể của bà đến chúc thọ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc bắt đầu — Lúc chào đời — Cái mức lúc đầu.

▸ Từng từ: 初度

初弦 sơ huyền

初弦

sơ huyền

Từ điển trích dẫn

1. Vành cung (mặt trăng) lúc đầu tháng, chỉ khoảng thời gian thượng tuần của tháng âm lịch. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Vân yểm sơ huyền nguyệt, Hương truyền tiểu thụ hoa" 雲掩初弦月, 香傳小樹花 (Khiển ý 遣意).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vành cung lúc đầu tháng, chỉ khoảng thời gian thượng tuần của tháng âm lịch, mặt trăng mới chỉ như cái vành cung.

▸ Từng từ: 初弦

初形 sơ hình

初形

sơ hình

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc mới thành hình — Cái hình thể lúc đầu.

▸ Từng từ: 初形

初心 sơ tâm

初心

sơ tâm

Từ điển trích dẫn

1. Lòng dạ lúc ban đầu. ☆ Tương tự: "bản tâm" 本心.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ lúc ban đầu. Lòng dạ sẵn có.

▸ Từng từ: 初心

初志 sơ chí

初志

sơ chí

Từ điển trích dẫn

1. Chí nguyện có từ trước. ☆ Tương tự: "sơ nguyện" 初願. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Tân khổ bạt thiệp nhi lai, vị phụ cốt nhĩ. Nhữ bất quy, sơ chí vi hà dã?" 辛苦跋涉而來, 為父骨耳. 汝不歸, 初志為何也 (Trần Tích Cửu 陳錫九) Con khổ sở lặn lội tới đây chỉ vì tìm hài cốt của cha. Nay nếu không về thì chí nguyện trước thế nào?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái ý muốn có từ ban đầu.

▸ Từng từ: 初志

初意 sơ ý

初意

sơ ý

Từ điển trích dẫn

1. Bổn ý, nguyên ý.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Điều đã nghĩ từ lúc đầu. Ý sẵn có.

▸ Từng từ: 初意

初政 sơ chính

初政

sơ chính

Từ điển trích dẫn

1. Mới bắt đầu chấp chính. ◇ Hậu Hán Thư 後漢書: "Kim tự sơ chính dĩ lai, nhật nguyệt vị cửu, phí dụng thưởng tứ dĩ bất khả toán" 今自初政已來, 日月未久, 費用賞賜已不可筭 (Địch Bô truyện 翟酺傳).
2. Chỉ chính sách mới. ◇ Chương Bỉnh Lân 章炳麟: "Thế đồ kiến Ưởng sơ chính chi khốc liệt, nhi bất khảo kì hậu chi thành hiệu" 世徒見鞅初政之酷烈, 而不考其後之成效 (Thương Ưởng 商鞅).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bắt đầu ra làm việc nước.

▸ Từng từ: 初政

初日 sơ nhật

初日

sơ nhật

Từ điển trích dẫn

1. Mặt trời mới mọc. ◇ Thường Kiến 常建: "Thanh thần nhập cổ tự, Sơ nhật chiếu cao lâm" 清晨入古寺, 初日照高林 (Đề phá san tự hậu thiền viện 題破山寺後禪院).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mặt trời mới mọc.

▸ Từng từ: 初日

初旬 sơ tuần

初旬

sơ tuần

Từ điển trích dẫn

1. Mười ngày đầu tháng âm lịch gọi là "sơ tuần" 初旬. Cũng gọi là "thượng tuần" 上旬.
2. Người thọ 60 tuổi. Cũng gọi là "lục tuần" 六旬.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Khoảng thời gian mười ngày đầu tháng âm lịch. Cũng gọi là Thượng tuần — Người thọ 60 tuổi. Cũng gọi là Lục tuần.

▸ Từng từ: 初旬

初春 sơ xuân

初春

sơ xuân

Từ điển trích dẫn

1. Đầu mùa xuân, tức tháng giêng âm lịch. Cũng nói "tảo xuân" 早春

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thời gian đầu tiên của mùa xuân, tức tháng giêng âm lịch.

▸ Từng từ: 初春

初月 sơ nguyệt

初月

sơ nguyệt

Từ điển trích dẫn

1. Trăng non, trăng thượng tuần.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mặt trăng thượng tuần.

▸ Từng từ: 初月

初服 sơ phục

初服

sơ phục

Từ điển trích dẫn

1. Bắt đầu làm việc gì. ◇ Thư Kinh 書經: "Tri kim ngã sơ phục" 知今我初服 (Triệu cáo 召誥) Biết nay ta vừa mới chấp chính.
2. Quần áo mặc lúc chưa làm quan. ◇ Lưu Trường Khanh 劉長卿: "Tri quân hỉ sơ phục, Chỉ ái thử thân nhàn" 知君喜初服, 祗愛此身閒 (Tống Tiết Thừa Củ trật mãn bắc du 送薛承矩秩滿北游).
3. Chỉ quần áo người thường tục. § Nói tương đối với "tăng y" 僧衣 (Phật giáo).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quần áo mặt lúc đầu, lúc chưa ra làm quan — Chỉ cái chí khí lúc còn hàn vi.

▸ Từng từ: 初服

初期 sơ kỳ

初期

sơ kỳ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thời kỳ đầu, giai đoạn đầu

▸ Từng từ: 初期

初次 sơ thứ

初次

sơ thứ

Từ điển trích dẫn

1. Lần đầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lần đầu.

▸ Từng từ: 初次

初步 sơ bộ

初步

sơ bộ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

sơ bộ, mở đầu

Từ điển trích dẫn

1. Bước đầu, giai đoạn mở đầu. Ngày nay, sách vở dẫn đạo nhập môn cũng gọi là "sơ bộ" 初步. ◎ Như: "anh văn sơ bộ" 英文初步.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bước đầu ( chuẩn bị cho các việc làm sau ).

▸ Từng từ: 初步

初民 sơ dân

初民

sơ dân

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ người đời thượng cổ. ◎ Như: "giá ta thạch khí, đô thị thượng cổ sơ dân đích thủ nghệ" 這些石器, 都是上古初民的手藝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đời thượng cổ.

▸ Từng từ: 初民

初獻 sơ hiến

初獻

sơ hiến

Từ điển trích dẫn

1. Tuần rượu cúng lần thứ nhất.
2. Tuần rượu mời khách lần đầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tuần rượu cúng lần thứ nhất.

▸ Từng từ: 初獻

初生 sơ sanh

初生

sơ sanh

Từ điển trích dẫn

1. Vừa mới sinh ra. ◇ Từ Quang Khải 徐光啟: "Sơ sanh sắc hắc, tiệm tiệm gia thực, tam nhật hậu, tiệm biến bạch" 初生色黑, 漸漸加食, 三日後, 漸變白 (Nông chánh toàn thư 農政全書, Quyển tam nhất 卷三一).
2. Bắt đầu phát triển. ◇ Thi Kinh 詩經: "Dân chi sơ sanh, Tự thổ Thự Tất" 民之初生, 自土沮漆 (Đại nhã 大雅, Miên 綿) Dân nhà Chu khi bắt đầu phát triển, Từ ở trên đất vùng sông Thư và sông Tất.
3. Mới hiện ra. ◇ Chu Hi Tế 朱希濟: "Tố Lạc xuân quang liễm liễm bình, Thiên trùng mị kiểm sơ sanh" 素洛春光瀲灩平, 千重媚臉初生 (Lâm Giang Tiên 臨江仙, Từ 詞).

初生

sơ sinh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mới lọt lòng mẹ — Lúc mới có.

▸ Từng từ: 初生

初祖 sơ tổ

初祖

sơ tổ

Từ điển trích dẫn

1. Ông tổ đầu tiên.
2. Người khai sáng tông phái. ◇ Vĩnh Gia chứng đạo ca 永嘉證道歌: "Pháp đông lưu, nhập thử thổ, Bồ-đề Đạt-ma vi sơ tổ" 法東流, 入此土, 菩提達磨為初祖 Phảp chảy về đông, vào đất này, Bồ-đề Đạt-ma là tổ sáng lập.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông tổ đầu tiên của dòng họ — Ông tổ năm đời, tức Ông Sơ.

▸ Từng từ: 初祖

初秋 sơ thu

初秋

sơ thu

Từ điển trích dẫn

1. Đầu mùa thu, tức tháng bảy âm lịch. ◇ Tào Thực 曹植: "Sơ thu lương khí phát, Đình thụ vi tiêu lạc" 初秋涼氣發, 庭樹微銷落 (Tặng Đinh Nghi 贈丁儀) Đầu mùa thu khí mát nổi dậy, Cây trong sân lá nhẹ rơi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thời gian đầu của mùa thu, tức tháng bảy âm lịch.

▸ Từng từ: 初秋

初稿 sơ cảo

初稿

sơ cảo

Từ điển trích dẫn

1. Bản thảo mới viết ra lần đầu, còn sửa chữa, khác với "định cảo" 定稿.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bản văn lúc đầu tiên, do chính tác giả viết ra.

▸ Từng từ: 初稿

初等 sơ đẳng

初等

sơ đẳng

Từ điển trích dẫn

1. Bậc bắt đầu, bậc thấp nhất. ◎ Như: "sơ đẳng sư phạm" 初等師範. ☆ Tương tự: "sơ cấp" 初級.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạng bắt đầu, hạng thấp nhất. Như Sơ cấp 初級.

▸ Từng từ: 初等

初級 sơ cấp

初級

sơ cấp

phồn thể

Từ điển phổ thông

sơ cấp, sơ đẳng, bắt đầu

Từ điển trích dẫn

1. Bậc đầu tiên.
2. Bậc thấp nhất.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bậc đầu tiên. Bậc thấp nhất.

▸ Từng từ: 初級

初级 sơ cấp

初级

sơ cấp

giản thể

Từ điển phổ thông

sơ cấp, sơ đẳng, bắt đầu

▸ Từng từ: 初级

初考 sơ khảo

初考

sơ khảo

Từ điển trích dẫn

1. Quan chấm thi trong khoa thi hương thời trước, chấm bài lần thứ nhất (sau đó sẽ có các quan phúc khảo).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem xét lần đầu — Quan chấm thi trong khoa thi Hương thời trước, chấm bài lần thứ nhất ( sau đó sẽ có các quan khác chấm lần thứ nhì, là Phúc khảo ). Thơ Trần Tế Xương có câu: » Sơ khảo khoa này bác Cử Nhu, thật là vừa dốt lại vừa ngu «. 初草: Sơ thảo: Bài văn viết ra lần đầu. Bản nháp — Bàn luận sắp xếp tạm lúc đầu.

▸ Từng từ: 初考

初草 sơ thảo

初草

sơ thảo

Từ điển trích dẫn

1. Mới viết ra, còn phải sửa chữa.

▸ Từng từ: 初草

初虞 sơ ngu

初虞

sơ ngu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lễ tế yên vị lần thứ nhất sau khi chôn, một lễ trong tang lễ.