Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Làm nghiêng đổ thành trì. ◇ Lí Diên Niên 李延年: "Bắc phương hữu giai nhân, Tuyệt thế nhi độc lập, Nhất cố khuynh nhân thành, Tái cố khuynh nhân quốc" 北方有佳人, 絕世而獨立, 一顧傾人城, 再顧傾人國 (Hiếu Vũ Lí phu nhân truyện 孝武李夫人傳) Phương bắc có người đẹp, Trên đời không ai bì kịp mà vẫn đứng một mình, Nhìn qua khiến nghiêng thành của người, Nhìn lại khiến nghiêng nước của người.
2. Ngày xưa hình dung người đàn bà cực kì xinh đẹp. ◇ Tuyên Đỉnh 宣鼎: "Hoa chúc chi hạ, phụ quả diễm lệ khuynh thành" 花燭之下, 婦果艷麗傾城 (Dạ vũ thu đăng lục 夜雨秋燈錄, Thang văn chánh 湯文正) Dưới đèn hoa chúc, người đàn bà thực là cực kì diễm lệ.
3. Hình dung sắc hoa tuyệt đẹp. ◇ Lưu Cơ 劉基: "Phù dong diệc hữu khuynh thành sắc, Bất kiến đông phong khước cự sương" 芙蓉亦有傾城色, 不見東風卻拒霜 (Tuyệt cú mạn hứng 絕句漫興) Hoa phù dung dù có sắc đẹp tuyệt vời, Không thấy gió xuân khước từ sương.
4. Chỉ mĩ nữ, con gái đẹp. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Tuy vô khuynh thành dục, Hạnh miễn vong quốc ô" 雖無傾城浴, 幸免亡國汙 (Vịnh ôn tuyền 詠溫泉) Dù không có con gái đẹp tắm, May khỏi vấy ô nhục vì mất nước.
5. Đầy thành, cả thành. Hình dung số người đông đảo. ◇ Nhị khắc phách án kinh kì 二刻拍案驚奇: "Khuynh thành sĩ nữ thông tiêu xuất du, một ta cấm kị" 傾城士女通宵出游, 沒些禁忌 (Quyển ngũ) Bao nhiêu là trai gái suốt đêm đi chơi, không có kiêng dè gì cả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm nghiêng thành trì. Chỉ sức mạnh của sắc đẹp. Cũng nói: Khuynh thành khuynh quốc ( nghiêng thành nghiêng nước ). Đoạn trường tân thanh có câu: » Là chỉ những thói khuynh thành trêu ngươi « Lí Diên Niên có bài thơ: Bắc phương hữu giai nhân, tứ cố nhi độc lập, nhất cố khuynh nhân thành, tái cố khuynh nhân quốc, ninh bất tri, khuynh thành dự khuynh quốc, giai nhân nan tái đắc » Phương Bắc có người đẹp, trên trời không ai bì kịp mà vẫn đứng một mình. Nhìn qua khiến nghiêng thành của người, nhìn lại khiến nghiêng nước của người. Há chẳng biết nghiêng thành cùng nghiêng nước người đẹp khôngthể nào có lại được « ( Tầm Nguyên tự điển ).

▸ Từng từ: 傾城

占城 chiêm thành

占城

chiêm thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một nước thời xưa, đất cũ là Trung phần Việt Nam, sau bị Việt Nam thôn tính.

▸ Từng từ: 占城

围城 vi thành

围城

vi thành

giản thể

Từ điển phổ thông

vây hãm thành, bao vây

▸ Từng từ: 围城

圍城 vi thành

圍城

vi thành

phồn thể

Từ điển phổ thông

vây hãm thành, bao vây

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vây đánh thành của giặc.

▸ Từng từ: 圍城

城下 thành hạ

城下

thành hạ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ở chân bức thành. Hàn nho phong vị phú của Nguyễn Công Trứ: » Nơi thành hạ gieo cần câu cá «.

▸ Từng từ: 城下

城关 thành quan

城关

thành quan

giản thể

Từ điển phổ thông

vùng phía ngoài cổng thành

▸ Từng từ: 城关

城堡 thành bảo

城堡

thành bảo

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thành trì, thành quách

▸ Từng từ: 城堡

城墙 thành tường

城墙

thành tường

giản thể

Từ điển phổ thông

tường thành

▸ Từng từ: 城墙

城壘 thành lũy

城壘

thành lũy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những bức tường cao và dày, đắp lên chống giặc.

▸ Từng từ: 城壘

城巿 thành thị

城巿

thành thị

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thành thị, thành phố

▸ Từng từ: 城巿

城市 thành thị

城市

thành thị

phồn thể

Từ điển phổ thông

thành thị, thành phố

Từ điển trích dẫn

1. Đô hội, đô thị, đô ấp. § Chỉ khu vực có đường xá rộng, đông người ở, công thương nghiệp phát đạt, được coi là một trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa. Nói tương đối với "hương thôn" 鄉村.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi dân cư đông đúc, bên ngoài có thành bao bọc, bên trong có chợ buôn bán. Hát nói của Cao Bá Quát: » Kẻ thành thị kẻ vui niềm lâm tẩu «.

▸ Từng từ: 城市

城楼 thành lâu

城楼

thành lâu

giản thể

Từ điển phổ thông

tháp ở cổng thành

▸ Từng từ: 城楼

城樓 thành lâu

城樓

thành lâu

phồn thể

Từ điển phổ thông

tháp ở cổng thành

▸ Từng từ: 城樓

城池 thành trì

城池

thành trì

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thành trì

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường cao và dày đắp lên chống giặc, và rãnh nước ở bên ngoài để ngăn giặc.

▸ Từng từ: 城池

城牆 thành tường

城牆

thành tường

phồn thể

Từ điển phổ thông

tường thành

▸ Từng từ: 城牆

城郊 thành giao

城郊

thành giao

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

ngoại ô, ngoại thành

▸ Từng từ: 城郊

城郭 thành quách

城郭

thành quách

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường cao ở phía trong là Thành, bức tường thấp bao phía ngoài là Quách. Chỉ chung những bức tường cao và dày, đắp lên ngăn giặc.

▸ Từng từ: 城郭

城鎮 thành trấn

城鎮

thành trấn

phồn thể

Từ điển phổ thông

thành thị, thành phố

▸ Từng từ: 城鎮

城镇 thành trấn

城镇

thành trấn

giản thể

Từ điển phổ thông

thành thị, thành phố

▸ Từng từ: 城镇

城門 thành môn

城門

thành môn

phồn thể

Từ điển phổ thông

cổng thành, cửa thành

▸ Từng từ: 城門

城関 thành quan

城関

thành quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

vùng phía ngoài cổng thành

▸ Từng từ: 城関

城關 thành quan

城關

thành quan

phồn thể

Từ điển phổ thông

vùng phía ngoài cổng thành

▸ Từng từ: 城關

城门 thành môn

城门

thành môn

giản thể

Từ điển phổ thông

cổng thành, cửa thành

▸ Từng từ: 城门

城隍 thành hoàng

城隍

thành hoàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị thần được dân cư trong vùng thờ phượng. Vị thần của một làng.

▸ Từng từ: 城隍

嬰城 anh thành

嬰城

anh thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đi vòng quanh thành mà giữ thành.

▸ Từng từ: 嬰城

守城 thủ thành

守城

thủ thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giữ thành trì, không để mất vào tay giặc.

▸ Từng từ: 守城

專城 chuyên thành

專城

chuyên thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ông quan coi riêng một thành.

▸ Từng từ: 專城

市城 thị thành

市城

thị thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi dân cư tụ tập sinh sống, buôn bán đông đảo. Phú dạy học của Trần Tế Xương: Con người phong nhã — Ở chốn thị thành.

▸ Từng từ: 市城

干城 can thành

干城

can thành

Từ điển trích dẫn

1. Lá chắn, tường thành. Tỉ dụ người có khả năng ngăn chống quân địch, bảo vệ xã tắc. ◇Ấu học quỳnh lâm 幼學瓊林: "Đại tướng viết can thành, vũ sĩ viết vũ biền" 大將曰干城, 武士曰武弁 (Quyển nhất, Vũ chức loại 武職類).

▸ Từng từ: 干城

彭城 bành thành

彭城

bành thành

Từ điển trích dẫn

1. Tên huyện thời Xuân Thu, nay thuộc tỉnh "Giang Tô" 江蘇.

▸ Từng từ: 彭城

愁城 sầu thành

愁城

sầu thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường sầu, chỉ nỗi buồn to lớn vững chắc như bức thành. Hát nói của Nguyên Công Trứ có câu: » Dục phá sầu thành tu dụng tửu « ( muốn đập vỡ bức tường sầu thì nên dùng rượu ).

▸ Từng từ: 愁城

拔城 bạt thành

拔城

bạt thành

Từ điển trích dẫn

1. Đánh lấy thành trì.
2. Bỏ thành. ◇ Lưu Vũ Tích 劉禹錫: "Thành thủ Lỗ tướng quân, Bạt thành tòng thử khứ" 城守魯將軍, 拔城從此去 (Thuận dương ca 順陽歌).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhổ thành, đánh lấy được thành của địch.

▸ Từng từ: 拔城

河城 hà thành

河城

hà thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một tên chỉ Hà Nội.

▸ Từng từ: 河城

王城 vương thành

王城

vương thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi vua đóng đô. Cũng như: Kinh thành.

▸ Từng từ: 王城

皇城 hoàng thành

皇城

hoàng thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường vây quanh cung điện vua ở.

▸ Từng từ: 皇城

省城 tỉnh thành

省城

tỉnh thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi dân chúng tụ tập buôn bán đông đúc tại một tỉnh.

▸ Từng từ: 省城

禁城 cấm thành

禁城

cấm thành

Từ điển trích dẫn

1. Cung thành. ◇ Trần Vũ 陳羽: "Cửu trùng môn tỏa cấm thành thu, Nguyệt quá nam cung tiệm ánh lâu" 九重門鎖禁城秋, 月過南宮漸映樓 (Trường An ngọa bệnh thu dạ ngôn hoài 長安臥病秋夜言懷).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tường cao xung quanh cung điện vua ở.

▸ Từng từ: 禁城

螺城 loa thành

螺城

loa thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một tên gọi thành Cổ loa, kinh đô của An Dương Vương thời cổ nước ta, thuộc tỉnh Vĩnh Yên ngày nay. Tương truyền thành này được kiến trúc theo hình xoáy trôn ốc, do đó mới có tên Loa thành.

▸ Từng từ: 螺城

連城 liên thành

連城

liên thành

Từ điển trích dẫn

1. Các thành liên tiếp kề sát nhau. ◇ Hán Thư 漢書: "Hán hưng, đại phong chư hầu vương, liên thành sổ thập" 漢興, 大封諸侯王, 連城數十 (Ngũ hành chí thượng 五行志上).
2. Tỉ dụ vật phẩm quý giá. § Thời Chiến Quốc, Huệ Văn Vương nước Triệu, được ngọc bích Hòa Thị 和氏, Tần Chiêu Vương xin lấy mười lăm thành đổi lấy ngọc bích. Về sau hai chữ "liên thành" 連城 chỉ ngọc Hòa Thị hoặc vật trân quý.
3. Tên huyện.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều thành trì tiếp nối. Chỉ giá trị rất lớn. Bài tựa Thanh tâm tài nhân thi tập của Chu Mạnh Trinh có câu: » Vô hà chi bích, giá khả trọng ư chi thành «. Đoàn Tư Thuật dịch rằng: » Ngọc kia không vết, giá liên thành khôn xiết so bì «. Liên thành là: những thành liền nhau. Điển Bắc sử chép: Nước Triệu được hai viên ngọc bích 璧 của Biện Hòa 卞和 tìm được tại núi Kinh sơn 荆山. Sau vua Chiêu Vương nước Tấn viết thư xin đem năm thành trì đổi ngọc ấy về. Về sau vật gì quý báu gọi là quý giá Liên thành. » Thành liền mong tiến bệ rồng, Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời « ( Chinh phụ ngâm ).

▸ Từng từ: 連城

郾城 yển thành

郾城

yển thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một huyện ngày nay, thuộc tỉnh Hà Nam, Trung Hoa.

▸ Từng từ: 郾城

長城 trường thành

長城

trường thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường cao và dài đắp lên ngăn giặc — Tên bức thành lớn ở phía tây bắc Trung Hoa, chạy dài từ tỉnh Cam Túc đến tỉnh Trực lệ, do vua Tần Thủy Hoàng cho đắp lên để ngăn giặc Hung, Nô. Còn gọi là Vạn lí trường thành. Bản dịch Chinh phụ ngâm khúc : » Trống Trường thành lung lay bóng nguyệt «.

▸ Từng từ: 長城

防城 phòng thành

防城

phòng thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngăn chận quân giặc đánh thành — Giữ gìn sự yên ổn trong thành phố.

▸ Từng từ: 防城

陷城 hãm thành

陷城

hãm thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạ thành giặc, chiếm thành giặc.

▸ Từng từ: 陷城

鳳城 phượng thành

鳳城

phượng thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thành có chim phượng đậu, chỉ kinh đô, nơi vua ở. Truyện Hoa Tiên có câu: » Cảnh kia thêm bận lòng này, phượng thành sáng mở nào hay đã gần « — Công Chúa Lộng Ngọc ngồi trên thành thổi ống địch, Phụng liền bay xuống nên đặt tên là Phụng hoàng thành. Đỗ Phủ: Ngân hán diêu ưng tiếp Phụng thành ( Sông ngân xa tiếp Phụng thành ). » Phụng thành cảnh sắc xinh sao « ( Thơ cổ ).

▸ Từng từ: 鳳城

眾心成城 chúng tâm thành thành

眾心成城

chúng tâm thành thành

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều người đồng lòng tạo nên lực lượng vững chắc như tường thành. Tỉ dụ sức mạnh của sự đoàn kết, đồng tâm hiệp lực. ◇ Quốc ngữ 國學: "Cố ngạn viết: Chúng tâm thành thành, chúng khẩu thước kim" 故諺曰: 眾心成城, 眾口鑠金 (Chu ngữ hạ 周語下).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ của đông người gom lại thì thành bức tường vững chắc, chỉ sức mạnh của sự đoàn kết.

▸ Từng từ: 眾心成城

背城借一 bối thành tá nhất

背城借一

bối thành tá nhất

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xoay lưng lại mà đánh một trận sống chết cuối cùng. Chỉ sự liều mạng, hoặc quyết chí.

▸ Từng từ: 背城借一

高城深池 cao thành thâm trì

高城深池

cao thành thâm trì

Từ điển trích dẫn

1. Thành cao ao sâu. Tỉ dụ việc phòng thủ vững chắc. § Còn nói là "cao thành thâm câu" 高城深溝, "cao thành thâm tiệm" 高城深塹, "kiên thành thâm trì" 堅城深池. ◇ Tuân Tử 荀子: "Kiên giáp lợi binh bất túc dĩ vi thắng, cao thành thâm trì bất túc dĩ vi cố" 堅甲利兵不足以為勝, 高城深池不足以為固 (Nghị binh 議兵).

▸ Từng từ: 高城深池