Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

志 - chí

典志 điển chí

典志

điển chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Văn chép lại các phép tắc xưa.

▸ Từng từ: 典志

初志 sơ chí

初志

sơ chí

Từ điển trích dẫn

1. Chí nguyện có từ trước. ☆ Tương tự: "sơ nguyện" 初願. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Tân khổ bạt thiệp nhi lai, vị phụ cốt nhĩ. Nhữ bất quy, sơ chí vi hà dã?" 辛苦跋涉而來, 為父骨耳. 汝不歸, 初志為何也 (Trần Tích Cửu 陳錫九) Con khổ sở lặn lội tới đây chỉ vì tìm hài cốt của cha. Nay nếu không về thì chí nguyện trước thế nào?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái ý muốn có từ ban đầu.

▸ Từng từ: 初志

同志 đồng chí

同志

đồng chí

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đồng chí, bạn

Từ điển trích dẫn

1. Người cùng chí thú. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Lạc đắc dữ nhị tam đồng chí, tửu dư phạn bão, vũ tịch đăng song chi hạ, đồng tiêu tịch mịch" 樂得與二三同志, 酒餘飯飽, 雨夕燈窗之下, 同消寂寞 (Đệ nhất bách nhị thập hồi) Vui được với mấy người chí thú tương đồng, khi cơm no rượu say, đêm mưa đèn sáng, cùng làm cho tiêu tan hết quạnh hiu.
2. Người cùng chí hướng, cùng phấn đấu cho một sự nghiệp chung. Đặc chỉ người cùng là thành viên của một chính đảng.
3. Tiếng xưng hô giữa hai bên (thông dụng ở Trung Quốc ngày nay). ◎ Như: "đồng chí, thượng hỏa xa trạm vãng na nhi tẩu?" 同志, 上火車站往哪兒走?
4. Người đồng tâm. Chỉ vợ chồng. ◇ Bào Chiếu 鮑照: "Lãm vật hoài đồng chí, Như hà phục quai biệt" 覽物懷同志, 如何復乖別 (Đại bi tai hành 代悲哉行).
5. Kết làm vợ chồng. ◇ Sơ khắc phách án kinh kì 初刻拍案驚奇: "Chu nhân vọng tưởng năng đồng chí, Nhất nguyệt không tương tân phụ hô" 舟人妄想能同志, 一月空將新婦呼 (Quyển nhị thập thất).
6. Phiếm chỉ đồng tính, tính chất tương đồng. Thường chỉ đồng tính luyến.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cùng ý hướng, cùng có niềm mong mỏi.

▸ Từng từ: 同志

喪志 táng chí

喪志

táng chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nản lòng ( mất hết ý chí ).

▸ Từng từ: 喪志

喬志 kiêu chí

喬志

kiêu chí

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Ý chí kiêu dật.

喬志

kiều chí

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Ý chí kiêu dật.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn cao xa.

▸ Từng từ: 喬志

地志 địa chí

地志

địa chí

giản thể

Từ điển phổ thông

sách ghi chép về một địa danh

Từ điển trích dẫn

1. Sách thời cổ biên chép về dân phong, sản vật, địa thế các địa phương. § Cũng viết là "địa chí" 地志.
2. Sách địa dư (nói chung). § Còn gọi là "dư chí" 輿志.

▸ Từng từ: 地志

堅志 kiên chí

堅志

kiên chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giữ vững lòng mong muốn cao cả.

▸ Từng từ: 堅志

墓志 mộ chí

墓志

mộ chí

giản thể

Từ điển phổ thông

văn viết trên mộ

▸ Từng từ: 墓志

壯志 tráng chí

壯志

tráng chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ý muốn to lớn mạnh mẽ.

▸ Từng từ: 壯志

大志 đại chí

大志

đại chí

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chí lớn, có chí hướng

▸ Từng từ: 大志

失志 thất chí

失志

thất chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không thỏa lòng mong muốn. Hát nói của Nguyễn Công Trứ: » Khi đắc chí lại có khi thất chí «.

▸ Từng từ: 失志

彊志 cương chí

彊志

cương chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhớ dai, trí nhớ tốt. Còn nói là Cương kí.

▸ Từng từ: 彊志

得志 đắc chí

得志

đắc chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thỏa được lòng muốn to lớn của mình — Ta còn hiểu là vẻ vênh vang sung sướng, tự cho là giỏi.

▸ Từng từ: 得志

心志 tâm chí

心志

tâm chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung lòng dạ và ý nghĩ.

▸ Từng từ: 心志

志向 chí hướng

志向

chí hướng

Từ điển trích dẫn

1. Xu hướng của ý chí. § Cũng như "lí tưởng" 理想, "chí nguyện" 志願, "ý hướng" 意向.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn cao cả và đường lối hoạt động để theo.

▸ Từng từ: 志向

志士 chí sĩ

志士

chí sĩ

Từ điển trích dẫn

1. Người có lí tưởng, chí hướng cao xa. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Chí sĩ bất vong tại câu hác, dũng sĩ bất vong táng kì nguyên" 志士不忘在溝壑, 勇士不忘喪其元 (Đằng Văn Công hạ 滕文公下) Bậc chí sĩ không ngại chết nơi hang ngòi, bậc dũng sĩ không sợ chết mất đầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người có lòng muốn cao cả to lớn.

▸ Từng từ: 志士

志氣 chí khí

志氣

chí khí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn cao cả và nghị lực mạnh mẽ.

▸ Từng từ: 志氣

志行 chí hạnh

志行

chí hạnh

Từ điển trích dẫn

1. Chí hướng và phẩm hạnh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn cao cả và nết tốt.

▸ Từng từ: 志行

志趣 chí thú

志趣

chí thú

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nơi mà lòng dạ hướng về — Ta còn hiểu là để hết lòng hết dạ vào.

▸ Từng từ: 志趣

志願 chí nguyện

志願

chí nguyện

Từ điển trích dẫn

1. Hi vọng trong lòng. ◇ Kê Khang 嵇康: "Trọc tửu nhất bôi, đàn cầm nhất khúc, chí nguyện tất hĩ" 濁酒一盃, 彈琴一曲, 志願畢矣 (Dữ San Cự Nguyên tuyệt giao thư 與山巨源絕交書).
2. Tự nguyện. ◎ Như: "chí nguyện binh" 志願兵 quân tình nguyện.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn mạnh mẽ — Tự lòng mình muốn, không ai bắt buộc.

▸ Từng từ: 志願

快志 khoái chí

快志

khoái chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thích ý. Vui sướng. » Kẻ xem khoái chí, người gào thất thanh « ( Quan Âm Thị Kính ).

▸ Từng từ: 快志

意志 ý chí

意志

ý chí

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

ý chí, quyết chí, nguyện vọng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái lòng muốn mạnh mẽ, nhất định phải thực hiện cho bằng được.

▸ Từng từ: 意志

才志 tài chí

才志

tài chí

giản thể

Từ điển phổ thông

tài giỏi sáng suốt

▸ Từng từ: 才志

挫志 tỏa chí

挫志

tỏa chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nản lòng.

▸ Từng từ: 挫志

日志 nhật chí

日志

nhật chí

giản thể

Từ điển phổ thông

tạp chí ra hàng ngày

▸ Từng từ: 日志

有志 hữu chí

有志

hữu chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Có lòng mong muốn cao cả, lớn lao.

▸ Từng từ: 有志

标志 tiêu chí

标志

tiêu chí

giản thể

Từ điển phổ thông

1. ký hiệu
2. tiêu chí, chỉ tiêu đánh giá, dấu hiệu

▸ Từng từ: 标志

標志 tiêu chí

標志

tiêu chí

phồn thể

Từ điển phổ thông

1. ký hiệu
2. tiêu chí, chỉ tiêu đánh giá, dấu hiệu

Từ điển trích dẫn

1. Cũng như "lập chí" 立志. § Xem từ này.

▸ Từng từ: 標志

決志 quyết chí

決志

quyết chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhất định không thay đổi ý định. Ca dao có câu: » Làm trai quyết chí tu thân, công danh chớ vội nợ nần chớ lo «.

▸ Từng từ: 決志

潛志 tiềm chí

潛志

tiềm chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn ngấm ngầm, theo đuổi việc gì.

▸ Từng từ: 潛志

異志 dị chí

異志

dị chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ khác, chỉ sự bội phản.

▸ Từng từ: 異志

短志 đoản chí

短志

đoản chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chí khí ngắn, ý nói không có chí lớn.

▸ Từng từ: 短志

立志 lập chí

立志

lập chí

Từ điển trích dẫn

1. Thụ lập chí hướng, quyết tâm. ◇ Liệt nữ truyện 列女傳: "Ngã bổn lập chí dữ Âm Thị đồng huyệt, nhi bất miễn bức bách, toại chí ư thử, tố tình bất toại, nại hà?" 我本立志與陰氏同穴, 而不免逼迫, 遂至於此, 素情不遂, 奈何? (Âm Du thê 陰瑜妻).
2. Ý chí vững vàng độc lập. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Cố văn Bá Di chi phong giả, ngoan phu liêm, nọa phu hữu lập chí" 故聞伯夷之風者, 頑夫廉, 懦夫有立志 (Vạn Chương hạ 萬章下) Cho nên nghe được phong độ của Bá Di, kẻ tham lam trở thành trong sạch liêm khiết, người biếng nhác có được ý chí vững vàng độc lập.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tạo dựng cái ý muốn cao cả mạnh mẽ để theo đuổi. Lời khuyên học trò của Nguyễn Bá Học có câu: » Làm trai lập chí, có lẽ đâu muôn sự cứ nhờ trời «.

▸ Từng từ: 立志

篤志 đốc chí

篤志

đốc chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một lòng chuyên chú vào điều mong ước.

▸ Từng từ: 篤志

薄志 bạc chí

薄志

bạc chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chí khí mỏng manh yếu đuối.

▸ Từng từ: 薄志

逞志 sính chí

逞志

sính chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thích ý. Vui thích trong lòng mà lộ ra ngoài. Như: Khoái chí.

▸ Từng từ: 逞志

遂志 toại chí

遂志

toại chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thỏa lòng ước muốn.

▸ Từng từ: 遂志

遠志 viễn chí

遠志

viễn chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng muốn cao xa.

▸ Từng từ: 遠志

適志 thích chí

適志

thích chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đúng với ý muốn của mình. Hát nói của Nguyễn Công Trứ: » Sách có chữ Nhân sinh thích chí «.

▸ Từng từ: 適志

鋭志 nhuệ chí

鋭志

nhuệ chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng mong muốn mạnh mẽ, cứng cỏi.

▸ Từng từ: 鋭志

雜志 tạp chí

雜志

tạp chí

giản thể

Từ điển phổ thông

tạp chí

▸ Từng từ: 雜志

騁志 sính chí

騁志

sính chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hành động theo chí hướng của mình.

▸ Từng từ: 騁志

輿地志 dư địa chí

輿地志

dư địa chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tác phẩm của Nguyễn Trãi đời Lê. Xem vần Trãi.

▸ Từng từ: 輿地志

嘉定通志 gia định thông chí

嘉定通志

gia định thông chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách ghi chép lịch sử và địa lí đất Gia định về thời các chúa Nguyễn, cho biết việc các chúa Nguyễn đánh chiếm và khai thác đất này. Tác giả là Trịnh Hoài Đức. Xem tiểu truyện ở vần Đức.

▸ Từng từ: 嘉定通志

有志竟成 hữu chí cánh thành

有志竟成

hữu chí cánh thành

Từ điển trích dẫn

1. Có chí thì nên.

▸ Từng từ: 有志竟成

海陽志略 hải dương chí lược

海陽志略

hải dương chí lược

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách của Ngô Thời Sĩ, danh sĩ thời Lê mạt, khảo về lịch sử, địa dư và nhân vật của tỉnh Hải Dương. Xem tiểu sử tác giả ở vần Sĩ.

▸ Từng từ: 海陽志略

大南一統志 đại nam nhất thống chí

大南一統志

đại nam nhất thống chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách địa lí đầy đủ nhất nước ta, do Quốc sử quán vâng mệnh vua Tự Đức soạn từ năm 1865 đến 1882.

▸ Từng từ: 大南一統志

方亭地志類 phương đình địa chí loại

方亭地志類

phương đình địa chí loại

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách về địa dư nước ta của Nguyễn Văn Siêu, danh sĩ đời Nguyễn, bài tựa viết năm 1862, niên hiệu Tự Đức 15. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Siêu.

▸ Từng từ: 方亭地志類

皇越地與志 hoàng việt địa dư chí

皇越地與志

hoàng việt địa dư chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách chép địa lí nước ta của Phan Huy Chú, học giả thời Minh Mệnh nhà Nguyễn.

▸ Từng từ: 皇越地與志

皇黎一統志 hoàng lê nhất thống chí

皇黎一統志

hoàng lê nhất thống chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Xem An nam nhất thống chí.

▸ Từng từ: 皇黎一統志

同慶輿地志略 đồng khánh dư địa chí lược

同慶輿地志略

đồng khánh dư địa chí lược

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên bộ sách địa dư do các quan phụng mệnh vua, soạn năm 1886 ( Đồng Khánh nguyên niên ), kể rõ tên các xã, tổng, phủ, huyện, kèm theo bản đồ, nhưng không chép các tỉnh Nam phần, vì đã cắt nhường cho Pháp.

▸ Từng từ: 同慶輿地志略

大南輿地志約編 đại nam dư địa chí ước biên

大南輿地志約編

đại nam dư địa chí ước biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách về địa lí Việt Nam của Cao Xuân Dục, danh triều Nguyễn. Xem tiểu sử tác giả vần Dục.

▸ Từng từ: 大南輿地志約編