Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

冠 - quan, quán

冠世 quán thế

Từ điển trích dẫn

1. Trùm đời, siêu nhân xuất chúng. ◇ Lí Bạch 李白: "Văn chương quán thế" 文章冠世 (Vũ xương tể hàn quân khứ tư tụng bi 武昌宰韓君去思頌碑).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trùm đời. Giỏi hơn hết mọi người ở đời.

▸ Từng từ: 冠世

冠冕 quan miện

冠冕

quan miện

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

mũ quan

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ chung mũ nón. § Cũng viết là "quan miện" 冠絻.
2. Tỉ dụ sĩ hoạn.
3. Dòng họ nhà quan, gia đình sĩ hoạn.
4. Tỉ dụ lĩnh tụ, hàng đầu, hạng nhất.
5. Đứng đầu. ◇ Nhan Diên Chi 顏延之: "Quan miện quần anh" 冠冕群英 (Thục quỳ tụng 蜀葵頌) Đứng đầu các loài hoa.
6. Đường hoàng bệ vệ, có thể diện. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Ngã môn nhi kim đáo tửu lâu thượng tọa bãi, hoàn quan miện ta" 我們而今到酒樓上坐罷, 還冠冕些 (Đệ nhị thập hồi) Nay ta tới tửu lâu ngồi, lại càng sang trọng đường hoàng.
7. Tức là "nhật nhị" 日珥, vòng khí sáng bao quanh mặt trời trong khi hoàn toàn nhật thực.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mũ đội khi làm việc triều đình và mũ đội khi tế lễ hay có cuộc lễ. Chỉ người có chức vị cao sang.

▸ Từng từ: 冠冕

冠军 quán quân

冠军

quán quân

giản thể

Từ điển phổ thông

quán quân, người vô địch, người đỗ đầu

▸ Từng từ: 冠军

冠子 quan tử

冠子

quan tử

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. "Quan tử" 冠子: (1) Mũ của phụ nữ quý tộc đội thời xưa. (2) Mào gà, hoặc chỏm lông trên đầu loài chim. (3) Vật trang sức trên búi tóc phụ nữ thời xưa, hình thoi, dài độ một tấc.
2. "Quán tử" 冠子: (1) Làm lễ đội mũ làm cho con trai đầy hai mươi tuổi. (2) Người con trai đã thành niên.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái mũ dành cho đàn bà quuyền quý Trung Hoa thời cổ — Người con trai trong nhà ở tuổi 20, đã được đội mũ.

冠子

quán tử

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

▸ Từng từ: 冠子

冠巾 quan cân

冠巾

quan cân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mũ và khăn. Chỉ sự phân biệt người có chức vị và người thường, hoặc kẻ sĩ và người thường. Thời cổ, các quan và kẻ sĩ mới đội mũ, còn thường dân thì đội khăn.

▸ Từng từ: 冠巾

冠帶 quan đái

冠帶

quan đái

Từ điển trích dẫn

1. Mũ và dây lưng.
2. Đội mũ thắt lưng. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giá nhật Bảo Ngọc thanh thần khởi lai sơ tẩy dĩ tất, tiện quan đái liễu lai chí tiền thính viện trung" 這日寶玉清晨起來梳洗已畢, 便冠帶了來至前廳院中 (Đệ lục thập nhị hồi) Hôm đó Bảo Ngọc dậy sớm, rửa mặt chải đầu xong, đội mũ thắt lưng đi ra nhà khách.
3. Chỉ phục sức của quan gia thời xưa.
4. Người dòng dõi có học (sĩ tộc 士族) hoặc người quyền quý cao sang (quý nhân 貴人).
5. Có lễ nghi, giáo hóa.
6. Tỉ dụ phong tước, ban chức quan. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Thả phù Ngụy nhất vạn thặng chi quốc, xưng đông phiên, thụ quan đái" 且夫魏一萬乘之國, 稱東藩, 受冠帶 (Ngụy sách tứ 魏策四) Vả lại Ngụy là nước có vạn cỗ xe, xưng là phiên thuộc phía đông (của Tần), chịu phong tước (nhận áo mão cân đai).
7. Chỉ trang sức, tô điểm.
8. Chỉ đàn ông, nam tử. ◇ Ngô Sí Xương 吳熾昌: "Doanh doanh nhược nữ, tiếm xưng quan đái chi hùng" 盈盈弱女, 僭稱冠帶之雄 (Khách song nhàn thoại sơ tập 客窗閑話初集, Song ải miếu 雙縊廟) Yểu điệu như con gái, mạo xưng đàn ông nam tử.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mũ và đai. Chỉ chung quần áo và sự ăn mặc — Chỉ người có chức vị cao sang.

▸ Từng từ: 冠帶

冠族 quan tộc

冠族

quan tộc

Từ điển trích dẫn

1. Dòng họ hiển vinh, có chức quan cao.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dòng họ hiển vinh, đời đời có chức vị cao sang.

▸ Từng từ: 冠族

冠歲 quan tuế

冠歲

quan tuế

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tuổi đội mũ, tức tuổi 20.

▸ Từng từ: 冠歲

冠玉 quan ngọc

冠玉

quan ngọc

Từ điển trích dẫn

1. Ngọc trang sức trên mũ. Thường chỉ đàn ông có dung mạo đẹp. ◇Ấu học quỳnh lâm 幼學瓊林: "Mạo xú viết bất dương, mạo mĩ viết quan ngọc" 貌醜曰不颺, 貌美曰冠玉 (Quyển nhị, Thân thể loại 身體類) Dung mạo xấu gọi là bất dương, Dung mạo đẹp gọi là quan ngọc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên đá quý gắn vào mũ của người có chức việc.

▸ Từng từ: 冠玉

冠禮 quan lễ

冠禮

quan lễ

Từ điển trích dẫn

1. Nghi thức đội mũ cho con trai thời xưa, khi tròn 20 tuổi, tức là tuổi thành niên.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lễ đội mũ cho con trai nhà quyền quý, khi vừa tròn 20 tuổi, tức lễ Gia quan.

▸ Từng từ: 冠禮

冠絕 quán tuyệt

冠絕

quán tuyệt

Từ điển trích dẫn

1. Cao vượt trên hết mọi người. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Văn chương từ phú, quán tuyệt đương thì" 文章詞賦, 冠絕當時 (Diệp sinh 葉生) Văn chương từ phú, vượt hẳn những người đương thời.

▸ Từng từ: 冠絕

冠絶 quán tuyệt

冠絶

quán tuyệt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt lên trên hết. Giỏi hơn hết.

▸ Từng từ: 冠絶

冠群 quán quần

冠群

quán quần

Từ điển trích dẫn

1. Giỏi vượt lên trên mọi người.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứng đầu đám đông. Giỏi vượt lên trên mọi người. Như: Siêu quần.

▸ Từng từ: 冠群

冠者 quán giả

冠者

quán giả

Từ điển trích dẫn

1. Người được đội mũ, tức thanh niên 20 tuổi. § Tục lệ Trung Hoa thời xưa, con trai tới 20 tuổi thì được làm lễ đội mũ. ◇ Luận Ngữ 論語: "Mộ xuân giả, xuân phục kí thành, quán giả ngũ lục nhân, đồng tử lục thất nhân, dục hồ nghi, phong hồ vũ vu, vịnh nhi quy" 莫春者, 春服既成, 冠者五六人, 童子六七人, 浴乎沂, 風乎舞雩, 詠而歸 (Tiên tiến 先進) Như bây giờ là tháng cuối mùa xuân, y phục mùa xuân đã may xong, năm sáu người vừa tuổi đôi mươi, với sáu bảy đồng tử, dắt nhau đi tắm ở sông Nghi rồi lên hứng mát ở đền Vũ Vu, vừa đi vừa hát kéo nhau về nhà.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người được đội mũ, tức thanh niên 20 tuổi. Tục lệ Trung Hoa thời xưa, con trai nhà quyền quý tới 20 tuổi thì được làm lễ đội mũ.

▸ Từng từ: 冠者

冠蓋 quan cái

冠蓋

quan cái

Từ điển trích dẫn

1. Mũ và lọng. Quan lại đội mũ và đi xe có lọng, chỉ người sang trọng và có địa vị. ◇ Bào Chiếu 鮑照: "Quan cái tung hoành chí, Xa kị tứ phương lai" 冠蓋縱橫至, 車騎四方來 (Đại phóng ca hành 代放歌行) Mũ lọng ngang dọc đến, Xe ngựa bốn phương lại.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mũ và lọng. Chỉ người có chức vị.

▸ Từng từ: 冠蓋

冠詞 quan từ

冠詞

quan từ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng đứng trước một tiếng danh từ, coi như cái mũ đội cho danh từ đó, còn gọi là Mạo từ ( Article ).

冠詞

quán từ

Từ điển trích dẫn

1. Tiếng đứng trước một danh từ, coi như cái mũ đội cho danh từ đó, còn gọi là "mạo từ" (article). Có hai loại: "định quán từ" 定冠詞 (như chữ "the" trong Anh ngữ) và "bất định quán từ" 不定冠詞 (như chữ "a", "an" trong Anh ngữ).

▸ Từng từ: 冠詞

冠軍 quán quân

冠軍

quán quân

phồn thể

Từ điển phổ thông

quán quân, người vô địch, người đỗ đầu

Từ điển trích dẫn

1. Công lao quân sự cao lớn vượt hơn người khác, đứng đầu các quân. ◇ Sử Kí 史記: "Hạng Lương thiệp Hoài nhi tây, kích Cảnh Câu, Tần Gia đẳng, (Kình) Bố thường quán quân" 項梁涉淮而西, 擊景駒, 秦嘉等, 布常冠軍 (Kình Bố truyện 黥布傳).
2. Người đứng đầu, người giỏi hơn hết trong một cuộc thi tài. ◎ Như: "túc cầu quán quân" 足球冠軍.
3. Danh hiệu tướng quân thời xưa. ◇ Sử Kí 史記: "Chư biệt tướng giai thuộc Tống Nghĩa, hiệu vi Khanh Tử Quán Quân" 諸別將皆屬宋義, 號為卿子冠軍 (Hạng Vũ bổn kỉ 項羽本紀) Các biệt tướng đều thuộc quyền Tống Nghĩa, hiệu là Khanh Tử Quán Quân.
4. Chỉ "Tống Nghĩa" 宋義 lệnh doãn nước Sở, hiệu là "Khanh Tử Quán Quân" 卿子冠軍.
5. Chỉ "Hoắc Khứ Bệnh" 霍去病, tướng nhà Hán từng đi viễn chinh Hung Nô, được phong là "Quán Quân Hầu" 冠軍侯.
6. Tên huyện ngày xưa, nay thuộc Hà Nam. § "Hoắc Khứ Bệnh" 霍去病 được phong là "Quán quân hầu" 冠軍侯 ở đây.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người đứng đầu, người giỏi hơn hết — Vị tướng chỉ huy một đoàn binh lính đông đảo.

▸ Từng từ: 冠軍

加冠 gia quan

加冠

gia quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đội mũ, chỉ tuổi 20. Thời cổ ở Trung Hoa, con trai 20 tuổi thì làm lễ đội mũ, gọi là Gia quan.

加冠

gia quán

Từ điển trích dẫn

1. Thời cổ ở Trung Hoa, con trai 20 tuổi thì làm lễ đội mũ, gọi là "gia quán" 加冠.
2. Đội mũ. ◇ Lưu Trú 劉晝: "Thủ bất gia quán" 首不加冠 (Tân luận 新論, Thận độc 慎獨) Đầu không đội mũ.

▸ Từng từ: 加冠

弱冠 nhược quan

弱冠

nhược quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tuổi 20, bắt đầu được đội mũ. Cũng có nghĩa như Gia quan.

▸ Từng từ: 弱冠

掛冠 quải quan

掛冠

quải quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Treo mũ, ý nói từ chức — Vương Mãn giết Tử Vũ, Phùng Manh nói rằng: Thế là rối loạn tam cương mất rồi, nếu không bỏ mà đi thì thế nào họa cũng sẽ lây đến, liền cởi mũ treo ở cửa thành phía đông, đem gia thuộc, giông buồm đi mất. » Thoát đà cởi áo quải quan lách mình « ( Nhị độ mai ).

▸ Từng từ: 掛冠

未冠 vị quan

未冠

vị quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chưa làm lễ đội mũ. Chỉ con trai chưa tới 20 tuổi, tức chưa trưởng thành. Tục lệ Trung Hoa thời cổ, con trai đúng 20 tuổi được coi là trưởng thành, được đội mũ, và làm lễ đội mũ, gọi là Gia quan.

▸ Từng từ: 未冠

根冠 căn quan

根冠

căn quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chóp ở đầu rễ cây ( root cap ).

▸ Từng từ: 根冠

祭冠 tế quan

祭冠

tế quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mũ đội khi cúng tế.

▸ Từng từ: 祭冠

衣冠 y quan

衣冠

y quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Áo mũ vua ban cho người thi đậu — Áo mũ triều đình, chỉ người cao sang quyền quý.

▸ Từng từ: 衣冠

雞冠 kê quan

雞冠

kê quan

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mào gà. Mồng gà.

▸ Từng từ: 雞冠

鶡冠 hạt quan

鶡冠

hạt quan

Từ điển trích dẫn

1. Mũ đội của quan võ thời nhà Hán. § Vì các quan võ đội mũ làm bằng lông chim hạt nên gọi như thế.
2. Tương truyền thời Xuân Thu, có người nước Sở ở ẩn trong núi, lấy lông chim hạt làm mũ đội, người ta gọi là "hạt quan tử" 鶡冠子 hay "hạt quan" 鶡冠. Về sau, "hạt quan" 鶡冠 trở thành một thứ mũ cho ẩn sĩ đội.

▸ Từng từ: 鶡冠

冠世之才 quán thế chi tài

冠世之才

quán thế chi tài

Từ điển trích dẫn

1. Tài năng trác việt xuất chúng.

▸ Từng từ: 冠世之才

衣冠禽獸 y quan cầm thú

衣冠禽獸

y quan cầm thú

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Loài vật mà mặc áo đội mũ. Tiếng dùng mắng nhiếc bọn người quyền quý mà lòng dạ xấu như loài cầm thú.

▸ Từng từ: 衣冠禽獸