越 - hoạt, việt
优越 ưu việt

ưu việt

giản thể

Từ điển phổ thông

ưu việt, vượt trội

▸ Từng từ:
僭越 tiếm việt

Từ điển trích dẫn

1. Vượt quyền hạn mình.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt quyền hạn mình.

▸ Từng từ:
優越 ưu việt

ưu việt

phồn thể

Từ điển phổ thông

ưu việt, vượt trội

▸ Từng từ:
北越 bắc việt

bắc việt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

miền Bắc Việt Nam

▸ Từng từ:
卓越 trác việt

trác việt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giỏi giang xuất chúng, xuất sắc

Từ điển trích dẫn

1. Cao vượt hơn người thường, ưu tú phi thường. ◎ Như: "tài hoa trác việt" .
2. ☆ Tương tự: "kiệt xuất" , "trác tuyệt" , "trác trứ" , "trác dị" , "xuất sắc" , "ưu việt" .
3. ★ Tương phản: "bình phàm" , "bình dong" , "đê liệt" .

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cao vượt khỏi người thường.

▸ Từng từ:
南越 nam việt

nam việt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

1. Việt Nam
2. miền Nam Việt Nam

Từ điển trích dẫn

1. Tên nước, "Triệu Đà" làm vua xưng là "Nam Việt Vương" , ở Quảng Đông và Quảng Tây bây giờ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước thời Triệu Đà — Một tên chỉ nước Việt Nam, vì ở phía nam của Trung Hoa. Thơ Tản Đà có câu: » Quê ở Á châu về địa cầu, Sông Đà núi Tản nước Nam Việt «.

▸ Từng từ:
吳越 ngô việt

Từ điển trích dẫn

1. Nước "Ngô" và nước "Việt" hợp xưng, thời Xuân Thu.
2. Nước "Ngô" và nước "Việt" đánh nhau, oán thù thâm sâu, vì thế "Ngô Việt" dùng nói ví là cừu địch. ◇ Tây sương kí chư cung điệu 西調: "Đương sơ chỉ vọng tố phu thê, thùy tri biến thành Ngô Việt" , (Quyển tứ) Ban đầu chỉ mong làm vợ chồng, ai ngờ nay biến thành cừu địch.
3. Chỉ đất cũ của Ngô Việt thời Xuân Thu (thuộc Chiết Giang và Giang Tô ngày nay).
4. Tên triều đại thời "Ngũ đại" Trung Quốc (Tây lịch 907-978), nay ở vào khoảng các tỉnh Chiết Giang, Giang Tô và Phúc Kiến.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nước Ngô và nước Việt ở thời Ngũ đại Trung Hoa — Chỉ việc làm ăn buôn bán nơi xa. Đoạn trường tân thanh có câu: » Là nhà Ngô Việt thương gia, buồng không để đó người xa chưa về «.

▸ Từng từ:
大越 đại việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước Việt Nam triều nhà Lí.

▸ Từng từ:
播越 bá việt

Từ điển trích dẫn

1. Trôi nổi lưu lạc, lưu vong bất định. ◇ Tam quốc diễn nghĩa : "Nhiên triều đình bá việt, tân hoàn kinh sư, viễn cận ngưỡng vọng, dĩ kí nhất triêu chi an" , , , (Đệ thập tứ hồi) Nhưng triều đình xiêu dạt mãi, mới về được kinh đô, xa gần trông mong, ai cũng muốn được yên ổn một chút.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trôi nổi lưu lạc, không có nơi ở.

▸ Từng từ:
檀越 đàn việt

Từ điển trích dẫn

1. Nhà Phật gọi các người cúng dường cầu được qua cõi khổ là "đàn việt" hay "đàn na" . ◇ Thiền Uyển Tập Anh : "Long Nữ hiến châu thành Phật quả, Đàn na xả thí phúc như hà?" (Viên Chiếu Thiền sư ) Long Nữ dâng châu thành Phật quả, Đàn na bố thí phước ra sao?

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phiên âm tiếng Phạn, có nghĩa là bố thí, hoặc kẻ bố thí.

▸ Từng từ:
汩越 dật việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trị yên.

▸ Từng từ:
法越 pháp việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nước Pháp và nước Việt Nam.

▸ Từng từ:
溢越 dật việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tràn ra — Vượt quá.

▸ Từng từ:
瓯越 âu việt

âu việt

giản thể

Từ điển phổ thông

người Âu Việt

▸ Từng từ:
甌越 âu việt

âu việt

phồn thể

Từ điển phổ thông

người Âu Việt

▸ Từng từ:
百越 bách việt

bách việt

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

người Bách Việt

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng viết là "Bách Việt" . Gọi chung những người ở phía nam Trung Quốc ngày xưa, ở miền "Chiết Giang" , "Phúc Kiến" , "Quảng Đông" , "Quảng Tây" 西, v.v. Cũng gọi đất đai sinh sống của những người này.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chung các giống dân cư ngụ tại phía nam Trung Hoa thời xưa.

▸ Từng từ:
皇越 hoàng việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một hiệu của nước ta vào đời nhà Nguyễn.

▸ Từng từ:
超越 siêu việt

Từ điển trích dẫn

1. Cao xa, cao siêu. ◇ Tạ Trăn : "Thục độc Thái Bạch trường thiên, tắc hung thứ hàm hoành, thần tư siêu việt, hạ bút thù hữu khí dã" , , , (Tứ minh thi thoại , Quyển nhị).
2. Vượt hơn, thắng hơn. ◇ Diệp Thích : "Cái tiền nhật chi thiểm thiết khoa đệ, thị kì đẳng luân, dĩ siêu việt thậm hĩ" , , ( Dữ Triệu thừa tướng thư ).
3. Nhảy qua, vượt qua. ◇ Pháp Uyển Châu Lâm : "Trừ khử phiền não cấu, siêu việt sanh tử hải" , (Quyển cửu ngũ).
4. Phóng, nhảy (tập võ). ◇ Đông Chu liệt quốc chí : "Tài quá đô môn, tức tòng bình địa siêu việt đăng xa, tật như phi điểu" , , (Hồi 44).
5. Chạy nhanh, lướt nhanh. ◇ Tạ Linh Vận : "Minh trướng vô đoan nghê, hư chu hữu siêu việt" , (Du Xích Thạch tiến phàm hải ).
6. Lên bậc, thăng cấp. ◇ Thẩm Quát : "Tự hậu tiến dụng siêu việt, thốt chí nhập tướng" , (Mộng khê bút đàm , Quan chánh nhị ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt cao hẳn lên trên.

▸ Từng từ:
越南 việt nam

việt nam

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nước Việt Nam

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước ta, từ thời Gia Long tới nay.

▸ Từng từ:
越史 việt sử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Những việc xảy ra tại nước Việt Nam qua các thời đại, tức lịch sử Việt Nam.

▸ Từng từ:
越境 việt cảnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt biên giới, ra nước ngoài.

▸ Từng từ:
越嶲 việt tây

việt tây

phồn thể

Từ điển phổ thông

huyện Việt Tây thuộc tỉnh Tứ Xuyên của Trung Quốc

▸ Từng từ:
越日 việt nhật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Qua ngày hôm nay, tức ngày mai.

▸ Từng từ:
越權 việt quyền

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt khỏi những điều mình được phép làm.

▸ Từng từ:
越狱 việt ngục

việt ngục

giản thể

Từ điển phổ thông

vượt ngục, trốn tù

▸ Từng từ:
越獄 việt ngục

việt ngục

phồn thể

Từ điển phổ thông

vượt ngục, trốn tù

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt khỏi nhà giam, trốn khỏi nhà tù.

▸ Từng từ:
越禮 việt lễ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt qua cách thức quy định việc đối xử giữa người này với người khác.

▸ Từng từ:
越級 việt cấp

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vượt quá cả thứ bậc của mình — Vượt bực.

▸ Từng từ:
越裳 việt thường

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước Việt Nam thời cổ.

▸ Từng từ:
越西 việt tây

việt tây

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

huyện Việt Tây thuộc tỉnh Tứ Xuyên của Trung Quốc

▸ Từng từ: 西
越訴 việt tố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kiện vượt lên tòa án cấp trên.

▸ Từng từ:
隔越 cách việt

Từ điển trích dẫn

1. Cách nhau rất xa. ◇ Thái Diễm : "Đồng thiên cách việt hề như Thương Sâm, Sanh tử bất tương tri hề hà xứ tầm" , (Hồ già thập bát phách ) Cùng trời mà cách xa nhau hề như sao Thương với sao Sâm, Sống chết không biết nhau hề tìm nơi đâu.
2. Siêu việt, vượt quá giới hạn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Cách ngại , Cách trở , Cách tuyệt .

▸ Từng từ:
駱越 lạc việt

lạc việt

phồn thể

Từ điển phổ thông

người Lạc Việt, dân tộc Lạc Việt

▸ Từng từ:
骆越 lạc việt

lạc việt

giản thể

Từ điển phổ thông

người Lạc Việt, dân tộc Lạc Việt

▸ Từng từ:
大瞿越 đại cồ việt

đại cồ việt

phồn & giản thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên nước Việt Nam thời nhà Đinh.

▸ Từng từ:
全越詩錄 toàn việt thi lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ do Lê Quý Đôn sưu tập, gồm thơ của các tác giả Việt Nam từ đời Lí tới đời Hậu Lê, gồm gần khoảng hai trăm tác giả, có kèm theo tiểu sử mỗi tác giả.

▸ Từng từ:
吳越同舟 ngô việt đồng chu

Từ điển trích dẫn

1. Ngô và Việt là hai nước thù địch, nhưng khi cùng gặp nguy nan cũng phải giúp đỡ lẫn nhau. Sau tỉ dụ khi gặp hoạn nạn, đổi thù thành bạn, cùng nhau vượt qua gian nan.

▸ Từng từ:
大越史記 đại việt sử kí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam của Lê Văn Hưu, phụng mệnh Trần Thái Tông soạn trong năm 1272, gồm 30 quyển, chép việc từ đời Triệu Vũ Đế 207 trước TL tới đời Lí Chiêu Hoàng 1224. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Hưu.

▸ Từng từ:
大越通史 đại việt thông sử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam của Lê Quý Đôn, bài tựa viết năm 1789, chép việc vua quan và danh nhân từ đời Lê Thái Tổ khởi nghĩa 1418 tới đời Lê Cung Hoàng 1527. Xem tiểu truyện soạn giả ở vần Đôn.

▸ Từng từ:
皇越文海 hoàng việt văn hải

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập gồm các bài văn hay của các tác giả Việt Nam, do Lê Quý Đôn, học giả đời Lê sưu tập.

▸ Từng từ:
皇越文選 hoàng việt văn tuyển

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập gồm các bài văn cổ chọn lọc của nước ta, do Bùi Huy Bích sưu tập.

▸ Từng từ:
皇越詩選 hoàng việt thi tuyển

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập gồm các bài thơ cổ chọn lọc của ta, do Bùi Huy Bích, danh sĩ thời Lê mạt Nguyễn sơ sưu tập. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Bích.

▸ Từng từ:
越南世誌 việt nam thế chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một sử Việt Nam, viết bằng chữ Hán, của Hồ Tôn Thốc, danh sĩ đời Trần.

▸ Từng từ:
越南詩歌 việt nam thi ca

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách viết bằng chữ Quốc ngữ của Phạm quỳnh, nói về nền thi ca của nước ta.

▸ Từng từ:
越史備覽 việt sử bị lãm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, của Nguyễn Nghiễm, danh sĩ đời Lê, gồm 7 quyển. Đặc biệt, tác giả đã cải chánh những điều sai lầm của các bộ sử cũ.

▸ Từng từ:
越史摽案 việt sử tiêu án

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách viết bằng chữ Hán của Ngô Thời Sĩ, nêu lên những điểm cần giải thích về lịch sử nước ta.

▸ Từng từ:
越史綱目 việt sử cương mục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, viết bằng chữ Hán, của Hồ Tôn Thốc, danh sĩ dời Trần.

▸ Từng từ:
越史續編 việt sử tục biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, viết bằng chữ Hán, chép tiếp bộ Đại Việt sử kí toàn thư của Ngô Sĩ Liên, từ năm 1417 là năm Lê Lợi khởi nghĩa, tới năm 1789 là năm chấm dứt triều Lê, không rõ tác giả. Còn có các nhan đề là Đại Việt Sử kí Bản Kỉ tục biên, hoặc Đại Việt Sử kí tục biên.

▸ Từng từ:
越鑑通考 việt giám thông khảo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, cũng có tựa là Đại Việt Thông giám thông khảo, do Vũ quỳnh phụng mệnh vua Lê Tương Dực, soạn xong năm 1511, niên hiệu Hồng nhuận thứ 3. Bộ này gồm 26 quyển, chép từ đời Hồng bàng tới năm 1428, tức năm Đại định nguyên niên, đời Lê Thái Tổ. Lê Tung viết bài Tổng luận năm 1514.

▸ Từng từ:
越音詩集 việt âm thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ bằng chữ Hán, do Phan Phù Tiên, danh sĩ đời Trần, sưu tập, gồm các bài thơ của các thi gia Việt Nam các đời Trần, Lê, phần phụ lục gồm các bài thơ của Trần Ích Tắc, Lê Tác và 19 thi gia Trung Hoa. Lời tựa của họ Phan viết năm 1433.

▸ Từng từ:
皇越地與志 hoàng việt địa dư chí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách chép địa lí nước ta của Phan Huy Chú, học giả thời Minh Mệnh nhà Nguyễn.

▸ Từng từ:
越南人臣鑑 việt nam nhân thần giám

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập sách viết bằng chữ Nôm của Hoàng Cao Khải, danh sĩ đời Tự Đức, gồm những tấm gương của những người bầy tôi nước Nam.

▸ Từng từ:
越甸幽靈集 việt điện u linh tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách chép các truyện danh nhân thần kì của Việt Nam. Một thuyết cho tác giả là Lí Tế Xuyên, danh sĩ đời Trần, một thuyết bảo tác giả là một nho sĩ đời Lí.

▸ Từng từ:
大越史記全書 đại việt sử kí toàn thư

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do Ngô Sĩ Liên phụng mệnh vua Lê Thánh Tông, soạn xong năm 1479, gồm 15 quyển. Phần Ngoại kỉ có 5 quyển, chép từ họ Hồng Bàng tới hết Nội thuộc ( 938 ), phần Bản kỉ gồm 10 quyển, chép từ đời Ngô Quyền 938 tới khi Lê Thái Tổ lên ngôi 1428. Xem tiểu sử soạn giả ở vần Liên.

▸ Từng từ:
大越史記前編 đại việt sử kí tiền biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do Sử quán triều Tây sơn soạn thảo, chép việc từ đời Hồng bàng tới trước khi Lê Thái Tổ lên ngôi ( 1427 ).

▸ Từng từ:
大越史記續編 đại việt sử kí tục biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam của Phan Phù Tiên, phụng mệnh vua Lê Nhân Tông mà soạn ra, gồm 10 quyển, chép tiếp bộ Đại Việt sử kí của Lê Văn Hưu, từ đời Trần Thái Tông 1225 tới lúc quân Minh bị đánh bại 1427. Xem tiểu sử soạn giả ở vần Tiên.

▸ Từng từ:
大越通鑒總論 đại việt thông giám tổng luận

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bài văn của Lê Tung, phụng mệnh vua Lê Tương Dực, viết năm 1514, để bàn chung và tóm tắt những điều cốt yếu về bộ Đại Việt Thông giám thông khảo của Vũ Quỳnh. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Tung.

▸ Từng từ:
大越通鑒通考 đại việt thông giám thông khảo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do Vũ Quỳnh phụng mệnh vua Lê Tương Dực, soạn năm 1510 và 1511, gồm 26 quyển, chép từ đời Hồng Bàng tới khi vua Lê Thái Tổ lên ngôi ( 1428 ). Cũng gọi tắt là Việt giám Thông khảo. Xem tiểu sử soạn giả ở vần Quỳnh.

▸ Từng từ:
越鑑詠史詩集 việt giám vịnh sử thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ chữ Hán của Đặng Minh Khiêm, danh sĩ đời Lê, gồm những bài thơ vịnh và những tấm gương trong lịch sử Việt Nam. Bài tựa của tác giả, đề năm 1520, niên hiệu Quang thiệu thứ 5 đời Lê Chiêu Tông. Dưới mỗi bài thơ có kèm theo một tiểu truyện. Cuốn này được học giả Lê Quý Đôn khen là danh bút.

▸ Từng từ:
大越歷朝登科錄 đại việt lịch triều đăng khoa lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách của Nguyễn Hoàn, danh sĩ nhà Hậu Lê, chép danh sách và tiểu truyện của những người đậu đại khoa từ 1075 đời Lí đến 1787 đời Lê, theo thứ tự các khoa thi. Xem tiểu truyện tác giả ở vần Hoàn.

▸ Từng từ:
御製越史總詠集 ngự chế việt sử tổng vịnh tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ bằng chữ Hán của vua Tự Đức nhà Nguyễn, gồm các bài vịnh lịch sử nước nhà.

▸ Từng từ:
大越史記本紀實錄 đại việt sử kí bản kỉ thực lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, chép nối tiếp bộ Đại Việt Sử Kí Bản kỉ tục biên, thuật việc từ đời Lê Thái Tổ 1428 tới đời Lê Cung Hoàng 1527, không rõ tác giả.

▸ Từng từ:
大越史記本紀續編 đại việt sử kí bản kỉ tục biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do nhóm Phạm Công Trứ đời Lê Huyền Tông và nhóm Lê Hi, Nguyễn Quý Đức đời Lê Hi Tông trước sau cùng soạn và sữa chữa.

▸ Từng từ:
欽定越史通鑒綱目 khâm định việt sử thông giám cương mục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do Quốc sử quán phụng mệnh vua Tự Đức soạn ra, chỉ huy bởi Quốc sử quán tổng tài là Phan Thanh Giản, công việc khởi đầu từ năm 1856 và hoàn tất năm 1884. Bộ này gồm 53 quyển, chép theo phép Biên niên và Cương Mục.

▸ Từng từ: