Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Mọi người, quần chúng, người đời. ☆ Tương tự: "thế nhân" 世人. ◇ Đạo Đức Kinh 道德經: "Chúng nhân hi hi, Như hưởng thái lao, Như xuân đăng đài" 眾人熙熙, 如享太牢, 如春登臺 (Chương 20) Mọi người hớn hở, Như ăn tiệc lớn, Như mùa xuân lên đài. § "Thái lao" 太牢: gồm bò, cừu và heo để tế lễ (lễ dành cho thiên tử).
2. Người bình thường, bình phàm nhân. ◇ Tấn Thư 晉書: "Thường ngứ nhân viết: Đại Vũ thánh giả, nãi tích thốn âm, chí ư chúng nhân, đáng tích phân âm" 常語人曰: 大禹聖者, 乃惜寸陰,至於眾人, 當惜分陰 (Đào Khản truyện 陶侃傳) Thường bảo với mọi người rằng: Vua thánh Đại Vũ, tiếc từng tấc bóng mặt trời, còn những người bình thường chúng ta, phải biết tiếc từng phân bóng mặt trời.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mọi người.

▸ Từng từ: 眾人

眾庶 chúng thứ

眾庶

chúng thứ

Từ điển trích dẫn

1. Nhân dân, bách tính. ☆ Tương tự: "chúng dân" 眾民.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Chúng dân 眾民.

▸ Từng từ: 眾庶

眾民 chúng dân

眾民

chúng dân

Từ điển trích dẫn

1. Mọi người trong nước. ◇ Mạnh Tử 孟子: "Quảng thổ chúng dân, quân tử dục chi, sở lạc bất tồn yên" 廣土眾民, 君子欲之, 所樂不存焉 (Tận tâm thượng 盡心上) Đất rộng người đông, đó là điều người quân tử ham muốn, nhưng chưa phải là niềm vui của người quân tử.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mọi người trong nước. Cũng nói Dân chúng.

▸ Từng từ: 眾民

眾生 chúng sinh

眾生

chúng sinh

phồn thể

Từ điển phổ thông

các loài có sự sống

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ tất cả con người, động và thực vật. ◇ Lễ Kí 禮記: "Chúng sanh tất tử, tử tất quy thổ" 眾生必死, 死必歸土 (Tế nghĩa 祭義).
2. Trăm họ, người đời. ◇ Thái Bình Thiên Quốc cố sự ca dao tuyển 太平天國故事歌謠選: "Thanh triều quan lại, hủ hóa bất kham, phi tảo trừ tịnh tận, vô dĩ an chúng sanh" 清朝官吏, 腐化不堪, 非掃除凈盡, 無以安眾生 (Khởi nghĩa tiền tịch 起義前夕).
3. Chỉ các động vật ngoài người ta. ◇ Thủy hử truyện 水滸傳: "Chúng sanh hảo độ nhân nan độ, nguyên lai nhĩ giá tư ngoại mạo tướng nhân, đảo hữu giá đẳng tặc tâm tặc can" 眾生好度人難度, 原來你這廝外貌相人, 倒有這等賊心賊肝 (Đệ tam thập hồi).
4. Tiếng mắng chửi. § Cũng như nói "súc sinh" 畜牲. ◇ Kim Bình Mai 金瓶梅: "Nhĩ giá cá đọa nghiệp đích chúng sanh, đáo minh nhật bất tri tác đa thiểu tội nghiệp" 你這個墮業的眾生, 到明日不知作多少罪業 (Đệ thập cửu hồi).
5. Phật giáo dụng ngữ: Dịch tiếng Phạn "Sattva", còn dịch là "hữu tình" 有情. Có nhiều nghĩa: (1) Người ta cùng sinh ở đời. ◇ Diệu Pháp Liên Hoa Kinh văn cú 妙法蓮華經文句: "Kiếp sơ quang âm thiên, hạ sanh thế gian, vô nam nữ tôn ti chúng cộng sanh thế, cố ngôn chúng sanh" 劫初光音天, 下生世間, 無男女尊卑眾共生世, 故言眾生 ("Thích phương tiện phẩm" dẫn "Trung A Hàm thập nhị"《釋方便品》引《中阿含十二》). (2) Do nhiều pháp hòa hợp mà sinh ra. ◇ Đại thừa nghĩa chương 大乘義章: "Y ư ngũ uẩn hòa hợp nhi sanh, cố danh chúng sanh" 依於五陰和合而生, 故名眾生 (Thập lục thần ngã nghĩa 十六神我義). (3) Trải qua nhiều sống chết. ◇ Đại thừa nghĩa chương 大乘義章: "Đa sanh tương tục, danh viết chúng sanh" 多生相續, 名曰眾生 (Thập bất thiện nghiệp nghĩa 十不善業義).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng nhà Phật, chỉ mọi vật đang sống.

▸ Từng từ: 眾生

眾論 chúng luận

眾論

chúng luận

Từ điển trích dẫn

1. Lời bàn bạc của dân chúng. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Vĩnh Lạc thái hậu bạo băng, chúng luận hoặc yên" 永樂太后暴崩, 眾論惑焉 (Đệ tứ hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lời bàn tán của mọi người.

▸ Từng từ: 眾論

示眾 thị chúng

示眾

thị chúng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

bêu trước đám đông

▸ Từng từ: 示眾

觀眾 quan chúng

觀眾

quan chúng

Từ điển trích dẫn

1. Người xem biểu diễn hoặc tranh đua. ◎ Như: "chức nghiệp bổng cầu bỉ tái vãng vãng hấp dẫn thành thiên thượng vạn đích quan chúng đáo tràng diêu kì nột hảm" 職業棒球比賽往往吸引成千上萬的觀眾到場搖旗吶喊. § "Bổng cầu" 棒球, tiếng Anh: baseball.

▸ Từng từ: 觀眾

博施濟眾 bác thi tế chúng

博施濟眾

bác thi tế chúng

Từ điển trích dẫn

1. Thi ân rộng khắp, cứu giúp dân chúng. ◇ Luận Ngữ 論語: "Tử Cống viết: Như hữu bác thi ư dân nhi năng tế chúng, hà như? Khả vị nhân hồ? Tử viết: Hà sự ư nhân! Tất dã thánh hồ!" 子貢曰: 如有博施於民而能濟眾, 何如? 可謂仁乎? 子曰: 何事於仁, 必也聖乎 (Ung dã 雍也) Tử Cống nói: Nếu có người thi ân rộng khắp và cứu giúp dân chúng, thì người ấy thế nào? Có thể gọi là người có đức nhân không? Khổng Tử đáp: Nào phải chỉ có đức nhân thôi! Hẳn phải là bậc thánh rồi!

▸ Từng từ: 博施濟眾

眾口一詞 chúng khẩu nhất từ

眾口一詞

chúng khẩu nhất từ

Từ điển trích dẫn

1. Đông người nhưng một lời, có cùng quan điểm hoặc ý kiến.

▸ Từng từ: 眾口一詞

眾口鑠金 chúng khẩu thước kim

眾口鑠金

chúng khẩu thước kim

Từ điển trích dẫn

1. Đông miệng người làm chảy được kim khí. Tỉ dụ ảnh hưởng của dư luận rất lớn.

眾口鑠金

chúng khẩu thược kim

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Miệng đông người làm chảy được kim khí, ý nói sức mạnh của dư luận.

▸ Từng từ: 眾口鑠金

眾心成城 chúng tâm thành thành

眾心成城

chúng tâm thành thành

Từ điển trích dẫn

1. Nhiều người đồng lòng tạo nên lực lượng vững chắc như tường thành. Tỉ dụ sức mạnh của sự đoàn kết, đồng tâm hiệp lực. ◇ Quốc ngữ 國學: "Cố ngạn viết: Chúng tâm thành thành, chúng khẩu thước kim" 故諺曰: 眾心成城, 眾口鑠金 (Chu ngữ hạ 周語下).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lòng dạ của đông người gom lại thì thành bức tường vững chắc, chỉ sức mạnh của sự đoàn kết.

▸ Từng từ: 眾心成城

眾目睽睽 chúng mục khuê khuê

眾目睽睽

chúng mục khuê khuê

Từ điển trích dẫn

1. Đông người mở to mắt nhìn chăm chú. ◎ Như: "tha cư nhiên tại chúng mục khuê khuê đích quảng tràng hạ, công khai hướng tha thị ái" 他居然在眾目睽睽的廣場下, 公開向她示愛.

▸ Từng từ: 眾目睽睽

眾筯難搉 chúng trợ nan xác

眾筯難搉

chúng trợ nan xác

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhiều cái đũa bó lại thì khó bẻ, chỉ sức mạnh của sự đoàn kết.

▸ Từng từ: 眾筯難搉