ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.  
珠 - châu
媚珠 mị châu
媚珠

mị châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một vị công chúa thượng cổ Việt Nam, con gái của An Dương Vương.

▸ Từng từ: 媚 珠
孕珠 dựng châu
孕珠

dựng châu

Từ điển trích dẫn

1. Loài (bạng) trai có mang hạt châu.
2. Tỉ dụ đàn bà mang thai. ☆ Tương tự: "hoài thai" 懷胎, "nhâm thần" 妊娠. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Phu nhân mạo bỉ đào yêu, tính đồng ngọc nhuận, chánh tại dựng châu chi tế, hồ xuất phân chẩm chi đàm" 夫人貌比桃夭, 性同玉潤, 正在孕珠之際, 胡出分枕之談 (Tứ hiền kí 四賢記, Đệ nhị chiệp 第二摺).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chứa ngọc, ý nói có thai.

▸ Từng từ: 孕 珠
掌珠 chưởng châu
掌珠

chưởng châu

Từ điển trích dẫn

1. Hòn ngọc trên tay. Chỉ người được yêu quý rất mực, thường chỉ con gái rất được cha mẹ thương yêu. § Cũng nói: "chưởng thượng minh châu" 掌上明珠, "chưởng trung châu" 掌中珠, "chưởng thượng châu" 掌上珠.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt ngọc trai trên bàn tay, chỉ việc quý báu, thường chỉ đứa con cưng.

▸ Từng từ: 掌 珠
數珠 sổ châu
數珠

sổ châu

Từ điển trích dẫn

1. Tràng hạt. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Đầu đái huyền sắc đoạn tăng mạo, thân xuyên kiển tụ tăng y, thủ lí nã trước sổ châu, phô mi mông nhãn đích tẩu liễu xuất lai" 頭戴玄色緞僧帽, 身穿繭袖僧衣, 手裡拿著數珠, 鋪眉蒙眼的走了出來 (Đệ nhị bát hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tràng hạt của tăng ni, dùng để lần đếm mà niệm phật.

▸ Từng từ: 數 珠
明珠 minh châu
明珠

minh châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Viên ngọc sáng. » Bạc, vàng, ngà, ngọc thiếu đâu, cang hương mã não, minh châu mấy bàn «. ( Nhị độ mai ).

▸ Từng từ: 明 珠
汗珠 hãn châu
汗珠

hãn châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giọt mồ hôi ( lóng lánh như hạt ngọc trai ).

▸ Từng từ: 汗 珠
沈珠 trầm châu
沈珠

trầm châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thả chìm viên hạt trai, chỉ việc người con gái đẹp nhảy xuống nước tự tử. Đoạn trường tân thanh : » Nàng đà gieo ngọc trầm châu «.

▸ Từng từ: 沈 珠
珍珠 trân châu
珍珠

trân châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt ngọc trai quý giá.

▸ Từng từ: 珍 珠
珠兒 châu nhi
珠兒

châu nhi

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đứa con trai được quý chiều.

▸ Từng từ: 珠 兒
珠子 châu tử
珠子

châu tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con ngươi, mắt.

▸ Từng từ: 珠 子
珠寶 châu bảo
珠寶

châu bảo

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ đồ quý giá như trân châu, vàng, ngọc... ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thu tịch ổ trung sở súc hoàng kim sổ thập vạn, bạch kim sổ bách vạn, khỉ la, châu bảo, khí mãnh, lương thực, bất kế kì số" 收籍塢中所蓄黃金數十萬, 白金數百萬, 綺羅, 珠寶, 器皿, 糧食, 不計其數 (Đệ cửu hồi) Tịch thu những của cải chứa trong nhà, vàng vài mươi vạn lạng, bạc vài trăm vạn lạng, vóc, nhiễu, châu báu, đồ đạc, lương thực, không biết bao nhiêu mà kể.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung đồ quý giá như vàng, ngọc… Ta thường đọc trại thành châu báu.

▸ Từng từ: 珠 寶
珠母 châu mẫu
珠母

châu mẫu

Từ điển trích dẫn

1. Loài trai (sò, hầu) làm ra ngọc rất đẹp. § Còn gọi là "chân châu bối" 真珠貝 hay "châu bối" 珠貝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trai có ngọc.

▸ Từng từ: 珠 母
珠淚 châu lệ
珠淚

châu lệ

Từ điển trích dẫn

1. Nước mắt. § Nước mắt nhỏ xuống giống như hạt ngọc nên nói như thế. ◇ Lí Bạch 李白: "Tương tư yểu như mộng, Châu lệ thấp la y" 相思杳如夢, 珠淚溼羅衣 (Học cổ tư biên 學古思邊).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ giọt nước mắt.

▸ Từng từ: 珠 淚
珠玉 châu ngọc
珠玉

châu ngọc

Từ điển trích dẫn

1. Trân châu và ngọc. Phiếm chỉ châu báu. ◇ Trang Tử 莊子: "Thái Vương Đản Phụ cư Bân, Địch nhân công chi. Sự chi dĩ bì bạch nhi bất thụ, sự chi dĩ khuyển mã nhi bất thụ, sự chi dĩ châu ngọc nhi bất thụ. Địch nhân chi sở cầu giả thổ địa dã" 大王亶父居邠, 狄人攻之. 事之以皮帛而不受, 事之以犬馬而不受, 事之以珠玉而不受. 狄人之所求者土地也 (Nhượng vương 讓王) Thái Vương Đản Phụ ở đất Bân. Rợ Địch đánh đất Bân. Nhà vua đem da thú và lụa dâng nhưng họ không nhận, đem chó và ngựa dâng nhưng họ không nhận, đem châu và ngọc dâng nhưng họ không nhận. Cái mà rợ Địch muốn là đất đai mà thôi.
2. Ngọc hình hạt tròn. ◇ Chu Lễ 周禮: "Cộng vương chi phục ngọc, bội ngọc, châu ngọc" 共王之服玉, 佩玉, 珠玉 (Thiên quan 天官, Ngọc phủ 玉府). § "Châu" 珠 ở đây chỉ hạt ngọc hình tròn, không phải "bạng châu" 蚌珠 ngọc trai.
3. Tỉ dụ lời hoặc thi văn hay đẹp. ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Triều bãi hương yên huề mãn tụ, Thi thành châu ngọc tại huy hào" 朝罷香煙攜滿袖, 詩成珠玉在揮毫 (Họa Giả Chí tảo triều 和賈至早朝).
4. Tỉ dụ người phong tư tuấn tú. ◇ Tấn Thư 晉書: "Phiếu kị tướng quân Vương Tế, Giới chi cữu dã, mỗi kiến Giới triếp thán viết: Châu ngọc tại trắc, giác ngã hình uế" 驃騎將軍王濟, 玠之舅也, 每見玠輒歎曰: 珠玉在側, 覺我形穢 (Vệ Giới truyện 衛玠傳).
5. Nói ví bậc tuấn kiệt, tài giỏi. ◇ Lưu Nghĩa Khánh 劉義慶: "Hữu nhân nghệ Vương Thái Úy, ngộ An Phong, đại tướng quân, thừa tướng tại tọa, vãng biệt ốc kiến Quý Dận, Bình Tử, hoàn, ngữ nhân viết: Kim nhật chi hành, xúc mục kiến lâm lang châu ngọc" 有人詣王太尉, 遇安豐, 大將軍, 丞相在坐, 往別屋見季胤, 平子, 還, 語人曰: 今日之行, 觸目見琳琅珠玉 (Thế thuyết tân ngữ 世說新語, Đức hạnh 德行).

▸ Từng từ: 珠 玉
珠簾 châu liêm
珠簾

châu liêm

Từ điển trích dẫn

1. Rèm châu, rèm cửa có đính hạt trai. ◇ Lí Bạch 李白: "Mĩ nhân quyển châu liêm, Thâm tọa tần nga mi" 美人捲珠簾, 深坐顰蛾眉 (Oán tình 怨情).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rèm châu, rèm cửa có đính hạt trai. Về sau chỉ tấm rèm nhà quyền quý.

▸ Từng từ: 珠 簾
珠胎 châu thai
珠胎

châu thai

Từ điển trích dẫn

1. Hạt ngọc trong bụng con trai. ◇ Trương Thuyết 張說: "Cựu đình tri ngọc thụ, Hợp Phố thức châu thai" 舊庭知玉樹, 合浦識珠胎 (Lô Ba dịch văn Trương ngự sử Trương Phán Quan dục đáo bất đắc đãi lưu tặng chi 盧巴驛聞張御史張判官欲到不得待留贈之).
2. Tỉ dụ con nhỏ tuổi. ◇ Vương Bột 王勃: "Phách tán châu thai một, Phương tiêu ngọc thụ trầm" 魄散珠胎沒, 芳銷玉樹沉 (Thương Bùi lục sự táng tử 傷裴錄事喪子).
3. Tỉ dụ bào thai. ◇ Thanh triều dã sử đại quan 清朝野史大觀: "Tích bán niên, sự tiệm tẩm hĩ, nhi Uông phúc trung ám kết châu thai, bách kế cầu đọa chi bất đắc" 積半年, 事漸寢矣, 而汪腹中暗結珠胎, 百計求墮之不得 (Thanh đại thuật dị nhị 清代述異二, Dâm phụ vu ông 淫婦誣翁).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ cái bào thai trong bụng.

▸ Từng từ: 珠 胎
珠還 châu hoàn
珠還

châu hoàn

Từ điển trích dẫn

1. Hạt châu trở về. Nghĩa bóng: Người hay vật mất rồi mà lại tìm được. § Xem "châu hoàn Hợp Phố" 珠還合浦.

▸ Từng từ: 珠 還
珠雞 châu kê
珠雞

châu kê

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con gà tây, gà lôi.

▸ Từng từ: 珠 雞
真珠 chân châu
真珠

chân châu

Từ điển trích dẫn

1. Ngọc trai. § Cũng như "trân châu" 珍珠.
2. Rèm ngọc.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt trai thứ thật.

▸ Từng từ: 真 珠
眼珠 nhãn châu
眼珠

nhãn châu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

con ngươi mắt

▸ Từng từ: 眼 珠
耳珠 nhĩ châu
耳珠

nhĩ châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hột đeo tai.

▸ Từng từ: 耳 珠
肧珠 phôi châu
肧珠

phôi châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt nhỏ, coi như mầm hoa, sẽ kết thành trái cây.

▸ Từng từ: 肧 珠
蚌珠 bạng châu
蚌珠

bạng châu

Từ điển trích dẫn

1. Ngọc trai. Tức "trân châu" 珍珠.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngọc trai ( perle ).

▸ Từng từ: 蚌 珠
蠙珠 tần châu
蠙珠

tần châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt ngọc trai.

▸ Từng từ: 蠙 珠
貫珠 quán châu
貫珠

quán châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hạt ngọc trai xâu thành chuỗi — Chỉ âm thanh êm tai ( như chuỗi ngọc rung động, các hạt ngọc va chạm vào nhau ).

▸ Từng từ: 貫 珠
遺珠 di châu
遺珠

di châu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hòn ngọc trai bỏ sót, chỉ người tài bị bỏ quên không được dùng tới.

▸ Từng từ: 遺 珠
掌上明珠 chưởng thượng minh châu
掌上明珠

chưởng thượng minh châu

Từ điển trích dẫn

1. ☆ Tương tự: "chưởng châu" 掌珠.

▸ Từng từ: 掌 上 明 珠
珠聯璧合 châu liên bích hợp
珠聯璧合

châu liên bích hợp

Từ điển trích dẫn

1. Hạt châu liền thành chuỗi, ngọc bích hợp thành đôi. Nghĩa bóng: Bạn tốt tụ họp với nhau, hay là trai gái tốt lành kết hợp. Thường dùng làm câu chúc tụng tân hôn. § Cũng viết "bích hợp châu liên" 璧合珠連, "liên châu hợp bích" 連珠合璧.

▸ Từng từ: 珠 聯 璧 合
珠還合圃 châu hoàn hợp phố
珠還合圃

châu hoàn hợp phố

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ngọc trai trở về Hợp phố. Đất Hợp phố thuộc quận Giao Chỉ đời Hán, tức lĩnh thổ Việt Nam thời cổ, sản xuất nhiều ngọc trai, các Thái thú Trung Hoa thường vơ vét mang về, tới khi Mạnh Thường làm Thái thú thì đem trả lại các hạt trai đó. Về sau chỉ của mất mà lại tìm được. Chữ Phố cũng viết là 浦.

▸ Từng từ: 珠 還 合 圃
珠還合浦 châu hoàn hợp phố
珠還合浦

châu hoàn hợp phố

Từ điển trích dẫn

1. Ngọc trai (trân châu) trở về Hợp Phố. Ý nói người đi rồi trở lại hoặc vật báu mất rồi tìm lại được. § Điển tích: Quận "Hợp Phố" 合浦 ở bờ biển sản sinh rất nhiều ngọc trai. Vì quan tể ở đó tham lam vô độ, bắt dân phải đi mò lấy ngọc trai đem nộp cho quan lại, bao nhiêu ngọc trai đều tự dời hết sang quận "Giao Chỉ" 交阯. Sau "Mạnh Thường" 孟嘗 làm thái thú Hợp Phố, có nhân chính, những ngọc trai lại trở về (Hậu Hán Thư, Mạnh Thường truyện 孟嘗傳).

▸ Từng từ: 珠 還 合 浦
米珠薪桂 mễ châu tân quế
米珠薪桂

mễ châu tân quế

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gạo quý như hạt châu, củi đắt như quế. Chỉ thời buổi đắt đỏ, khó sống, thời buổi gạo châu củi quế.

▸ Từng từ: 米 珠 薪 桂
老蚌生珠 lão bạng sinh châu
老蚌生珠

lão bạng sinh châu

Từ điển trích dẫn

1. Con ngọc trai già mà còn có ngọc, ý nói cha con cùng có tài năng. Sau chỉ người già được sinh con. Sau gọi đùa người đàn bà cao tuổi còn sinh con. ◎ Như: "tha tứ thập tuế tài sanh tử, lão bạng sanh châu, chân bất dong dị a" 她四十歲才生子, 老蚌生珠, 真不容易啊 bà ấy bốn chục tuổi mới sinh con, lão bạng sinh châu, thật chẳng phải dễ đâu nhe!

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trai già mà còn có ngọc, ý nói vợ chồng già mà còn có con — Hậu Hán: Vĩ Đoan có hai người con là Nguyên Tướng và Trọng Tướng. Khổng Dung trong bức thư gởi cho Vĩ Đoan khen Nguyên Tướng và Trọng Tướng có viết: » Bất ý song châu, cận xuất lão bạng « ( Chẳng ngờ hai hạt trai do con trai già sanh ra ).

▸ Từng từ: 老 蚌 生 珠
滄崑珠玉集 thương côn châu ngọc tập
滄崑珠玉集

thương côn châu ngọc tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập thơ do Nguyễn Giản Thanh, danh sĩ đời Lê sưu tập, gồm nhiều bài thơ chữ Hán của các thi gia Việt Nam và Trung Hoa.

▸ Từng từ: 滄 崑 珠 玉 集