Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.

割 - cát

分割 phân cát

分割

phân cát

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chia cắt

Từ điển trích dẫn

1. Chia cắt đất đai. ☆ Tương tự: "cát cứ" 割據.
2. Cắt chia ra. ◎ Như: "phân cát thủ thuật" 分割手術 thuật giải phẫu chia cắt thân thể.
3. Chia nhau chiếm lấy, phân hưởng. ◇ Dương Vạn Lí 楊萬里: "Lão phu dữ minh nguyệt, Phân cát nhất thanh loan" 老夫與明月, 分割一清灣 (Đề thập lí đường dạ cảnh 題十里塘夜景) Già này cùng trăng sáng, Chia hưởng vịnh nước trong.
4. Về quân sự, chỉ sự quân đội tiến đánh chia cắt tổ chức quân địch thành nhiều phần, làm cho bị phân tán cô lập, để sau đó tiêu diệt hoàn toàn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chia cắt đất đai.

▸ Từng từ: 分割

割勢 cát thế

割勢

cát thế

Từ điển trích dẫn

1. Hình phạt tàn khốc ngày xưa cắt bỏ sinh thực khí đàn ông. § Cũng gọi là "cát lão công" 割老公.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt hòn dái, thiến dái.

▸ Từng từ: 割勢

割地 cát địa

割地

cát địa

Từ điển trích dẫn

1. Phân phong ruộng ấp cho chư hầu.
2. Cắt chia lãnh thổ cho nước khác. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Bất như cát địa thỉnh hòa, lưỡng gia thả các bãi binh" 不如割地請和, 兩家且各罷兵 (Đệ ngũ thập cửu hồi) Chi bằng hãy cắt đất xin hòa, đôi bên tạm thu quân.
3. Cát cứ, chiếm riêng một vùng đất.
4. Phân chia đất đai.
5. Gặt hái mùa màng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chia cắt đất đai.

▸ Từng từ: 割地

割席 cát tịch

割席

cát tịch

Từ điển trích dẫn

1. Cắt chiếu, không ngồi chung. Chỉ tuyệt giao với bạn bè. § Điển cố: ◇ Lưu Nghĩa Khánh 劉義慶: "Quản Ninh, Hoa Hâm... hựu thường đồng tịch độc thư, hữu thặng hiên miện quá môn giả, Ninh độc như cố, Hâm phế thư xuất khán. Ninh cát tịch phân tọa viết: Tử phi ngô hữu dã" 管寧, 華歆... 又嘗同席讀書, 有乘軒冕過門者, 寧讀如故, 歆廢書出看. 寧割席分坐曰: 子非吾友也 (Thế thuyết tân ngữ 世說新語, Đức hạnh 德行) Quản Ninh, Hoa Hâm... thường ngồi chung chiếu đọc sách, có xe hiên miện đi qua cửa, Ninh tiếp tục đọc, Hâm bỏ sách ra nhìn. Ninh cắt chiếu chia chỗ ngồi nói: Anh không phải là bạn của tôi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt chiếu ngồi, không ngồi chung, tuyệt giao.

▸ Từng từ: 割席

割恩 cát ân

割恩

cát ân

Từ điển trích dẫn

1. Vì đại nghĩa mà dứt bỏ ơn riêng.

▸ Từng từ: 割恩

割情 cát tình

割情

cát tình

Từ điển trích dẫn

1. Vì đại nghĩa dứt bỏ tình riêng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dứt bỏ tình riêng.

▸ Từng từ: 割情

割愛 cát ái

割愛

cát ái

Từ điển trích dẫn

1. Đem cái mình yêu quý nhường cho người khác. ◇ Liêu trai chí dị 聊齋志異: "Kim nguyện cát ái tương tặng, kiến đao như kiến thiếp dã" 今願割愛相贈, 見刀如見妾也 (Liên Tỏa 偷桃) Nay xin đem vật mình yêu quý này đưa tặng, thấy đao cũng như thấy thiếp vậy.

▸ Từng từ: 割愛

割捨 cát xả

割捨

cát xả

Từ điển trích dẫn

1. Nhẫn tâm vứt bỏ. ◇ Tây du kí 西遊記: "Giá bán nhật bất kiến hài nhi, hựu bất tri tồn vong như hà, nhĩ hựu bất kiến lai gia, giáo ngã chẩm sanh cát xả?" 這半日不見孩兒, 又不知存亡如何, 你又不見來家, 教我怎生割捨 (Đệ tam thập nhất hồi) Đã nửa ngày trời chẳng thấy các con nhỏ, cũng không biết sống chết ra sao, chàng cũng không về nhà thì thiếp lòng nào mà bỏ đi cho được?
2. Tiêu phí. ◇ Vương Diệp 王曄: "Cát xả kỉ văn tiền, toán kì nhất quái, khán ngã hài nhi kỉ thì hồi gia, khả bất hảo dã?" 割捨幾文錢, 算其一卦, 看我孩兒幾時回家, 可不好也 (Đào hoa nữ 桃花女, Tiết Tử 楔子) Tiêu vài đồng tiền, đoán cho một quẻ, xem con ta bao lâu nữa thì về nhà, chẳng phải là tốt hay sao?

▸ Từng từ: 割捨

割據 cát cứ

割據

cát cứ

Từ điển trích dẫn

1. Cắt chiếm riêng một vùng đất, phân chia cục diện. § Tương đối với "thống nhất" 統一. ◇ Tô Thức 蘇軾: "Loạn thần cát cứ, tứ phân ngũ liệt, thị phạt chi nhi dĩ dã" 亂臣割據, 四分五裂, 是伐之而已也 (Sách lược 策略) Bề tôi phản loạn cắt chiếm lĩnh thổ, chia năm xẻ bảy, thì đánh dẹp cho yên.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt chiếm riêng một vùng đất.

▸ Từng từ: 割據

割禮 cát lễ

割禮

cát lễ

Từ điển trích dẫn

1. Tục lệ Do Thái giáo và Hồi giáo, khi con trai thụ giáo đem cắt miếng da ở đầu sinh thực khí ("bao bì" 包皮), gọi là "cát lễ" 割禮.

▸ Từng từ: 割禮

割線 cát tuyến

割線

cát tuyến

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đướng cắt ( Danh từ toán học, sécante ).

▸ Từng từ: 割線

割裂 cát liệt

割裂

cát liệt

Từ điển trích dẫn

1. Cắt xé, chia cắt.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt xé, chia cắt ra.

▸ Từng từ: 割裂

割讓 cát nhượng

割讓

cát nhượng

Từ điển trích dẫn

1. Cắt ra một phần nhường cho người khác, thường nói về đất đai. ◎ Như: "Giáp Ngọ chiến bại, Mãn Thanh chánh phủ bị bách tương Đài Loan cát nhượng cấp Nhật Bổn" 甲午戰敗, 滿清政府被迫將臺灣割讓給日本 thua trận Giáp Ngọ, chính phủ Mãn Thanh bị bức bách đem Đài Loan cắt nhượng cho Nhật Bổn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt đất nhường cho nước khác.

▸ Từng từ: 割讓

割雞 cát kê

割雞

cát kê

Từ điển trích dẫn

1. Giết gà.
2. Tỉ dụ làm việc nhỏ.
3. Tử Du 子游 làm quan tể ở Vũ Thành 武城, đề xướng lễ nhạc (để giáo hóa dân chúng). Khổng Tử cười nói: "Cát kê yên dụng ngưu đao" 割雞焉用牛刀 (Mổ gà cần chi đến dao mổ bò?). Về sau dùng "cát kê" 割雞 chỉ chức huyện lệnh.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cắt tiết gà, ý nói làm việc nhỏ bé.

▸ Từng từ: 割雞

宰割 tể cát

宰割

tể cát

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

xâm lược, xâm chiếm, xâm lấn

Từ điển trích dẫn

1. Chia cắt, xẻ ra thành nhiều phần. ◇ Giả Nghị 賈誼: "Nhân lợi thừa tiện, tể cát thiên hạ, phân liệt hà san" 因利乘便, 宰割天下, 分裂河山 (Quá Tần luận 過秦論).
2. Tỉ dụ xâm lược, áp bức, bóc lột. ◎ Như: "nhậm nhân tể cát" 任人宰割 tùy tiện áp bức sai khiến người khác.
3. Mổ, giết. ◇ Bách Nhất Cư Sĩ 百一居士: "Hữu mỗ cái giả, thiện đồ cẩu, sanh bình tể cát, bất khả thắng kế" 有某丐者, 善屠狗, 生平宰割, 不可勝計 (Hồ thiên lục 壺天錄, Quyển hạ).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chia cắt đất đai, mỗi người làm chủ một phần.

▸ Từng từ: 宰割

收割 thu cát

收割

thu cát

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

thu hoạch, gặt

▸ Từng từ: 收割

烹割 phanh cát

烹割

phanh cát

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mổ cắt rồi nấu nướng.

▸ Từng từ: 烹割

犗割 giới cát

犗割

giới cát

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cung hình, hình phạt thiến

▸ Từng từ: 犗割

割雞焉用牛刀 cát kê yên dụng ngưu đao

割雞焉用牛刀

cát kê yên dụng ngưu đao

Từ điển trích dẫn

1. Giết gà đâu cần phải dùng dao mổ bò. Điển lấy từ ◇ Luận Ngữ 論語: "Tử chi Vũ Thành, văn huyền ca chi thanh, phu tử hoản nhĩ nhi tiếu, viết: Cát kê yên dụng ngưu đao" 子之武城, 聞弦歌之聲, 夫子莞爾而笑, 曰: 割雞焉用牛刀 (Dương hóa 陽貨) Khổng Tử tới Vũ Thành (nơi học trò ông là Tử Du làm quan tể), nghe tiếng đàn hát. Ông mỉm cười bảo: Giết gà cần chi đến dao mổ bò. § Ý nói việc nhỏ không cần dùng tài lớn.

▸ Từng từ: 割雞焉用牛刀