Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Một thứ giải thích khác. ◇ Lịch Đạo Nguyên 酈道元: "Tư nãi "Huyền" chi biệt trí, khủng quai Thượng Thư nhân "Hoàn" chi nghĩa" 斯乃玄之別致, 恐乖尚書因桓之義 (Thủy kinh chú 水經注, Hoàn thủy 桓水).
2. Ý vị, thú vị riêng. ◇ Ngọc Kiều Lê 玉嬌梨: "Thử thi bất đãn mẫn tiệp dị thường, thả tự tự thanh tân tuấn dật, nhiêu hữu biệt trí" 此詩不但敏捷異常, 且字字清新俊逸, 饒有別致 (Đệ nhất hồi).
3. Mới lạ, tân kì, không giống thông thường. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Quái đạo nhân tán nhĩ đích thủ xảo, giá ngoan ý nhi khước dã biệt trí" 怪道人贊你的手巧, 這頑意兒卻也別致 (Đệ ngũ thập cửu hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mới lạ, khác hẳn sự thông thường.

▸ Từng từ: 別致

大致 đại trí

大致

đại trí

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

trên dưới, xấp xỉ, áng chừng

▸ Từng từ: 大致

景致 cảnh trí

景致

cảnh trí

Từ điển trích dẫn

1. Phong cảnh. ◇ Tây du kí 西遊記: "Quan thử cảnh trí, tất hữu cá hảo nhân cư chỉ" 觀此景致, 必有個好人居止 (Đệ nhị thập tứ hồi).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung những vật sắp xếp quanh mình. Cũng như Phong cảnh.

▸ Từng từ: 景致

格致 cách trí

格致

cách trí

Từ điển trích dẫn

1. Phong cách khí vận. ◇ Âu Dương Tu 歐陽修: "(Triệu) Xương hoa tả sanh bức chân, nhi bút pháp nhuyễn tục, thù vô cổ nhân cách trí, nhiên thì diệc vị hữu kì bỉ" 昌花寫生逼真, 而筆法軟俗, 殊無古人格致, 然時亦未有其比 (Quy điền lục 歸田錄, Quyển nhị). § "Triệu Xương" 趙昌 là họa sĩ đời Bắc Tống, nổi tiếng về tranh hoa quả, thảo trùng, thú rừng.
2. Nói tắt của "cách vật trí tri" 格物致知, nghĩa là: truy cứu tới cùng cái lí của sự vật. ◇ Lưu Hiến Đình 劉獻廷: "Nghĩa lí vô tận, tâm tư diệc vô tận. Nhân cẩu năng cách trí, bất hoạn kì cùng dã" 義理無盡, 心思亦無盡. 人苟能格致, 不患其窮也 (Quảng Dương tạp kí 廣陽雜記, Quyển tam).
3. Tên một môn học cũ, "cách trí chi học" 格致之學, tìm hiểu về các sự vật thiên nhiên, tương đương với những môn vật lí học, hóa học... ngày nay.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói tắt của Cách vật trí tri 格物致知 ( tìm đến vật mà đạt tới sự hiểu biết ) — Tên một môn học, tìm hiểu về các sự vật thiên nhiên.

▸ Từng từ: 格致

極致 cực trí

極致

cực trí

Từ điển trích dẫn

1. Đạt đến trình độ cao nhất. ◇ Nghiêm Vũ 嚴羽: "Thi chi cực trí hữu nhất, viết nhập thần" 詩之極致有一, 曰入神 (Thương lãng thi thoại 滄浪詩話, Thi biện 詩辨).

▸ Từng từ: 極致

致仕 trí sĩ

致仕

trí sĩ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Thôi không làm quan nữa, về nhà nghỉ.

▸ Từng từ: 致仕

致力 trí lực

致力

trí lực

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hết sức. Cũng như: Tận lực.

▸ Từng từ: 致力

致命 trí mệnh

致命

trí mệnh

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đem cả mạng sống vào. Liều mạng.

▸ Từng từ: 致命

致富 trí phú

致富

trí phú

Từ điển trích dẫn

1. Trở nên giàu có. ◎ Như: "trữ súc khả dĩ trí phú" 儲蓄可以致富.

▸ Từng từ: 致富

致意 trí ý

致意

trí ý

Từ điển trích dẫn

1. Làm cho người khác hiểu rõ, bày tỏ hết ý mình. ◇ Chiến quốc sách 戰國策: "Phù chế ư phục chi dân, bất túc dữ luận tâm; câu ư tục chi chúng, bất túc dữ trí ý" 夫制於服之民, 不足與論心; 拘於俗之眾, 不足與致意 (Triệu sách nhị 周趙策二) Hạng dân theo tục về y phục, không thể tỏ lòng với họ được; hạng dân câu nệ về phong tục, không thể tỏ hết ý với họ được.
2. Thăm hỏi, vấn hậu. ◇ Nho lâm ngoại sử 儒林外史: "Thế huynh thế ngã trí ý tha bãi!" 世兄替我致意他罷 (Đệ tam nhị hồi).
3. Chú trọng, tập trung tâm ý. ◇ Mao Thuẫn 茅盾: "Trảo nhất trảo ngã đích nam hài tử na thì chuyên tâm trí ý thu tập lai đích nhất ta Mĩ Quốc xuất bản đích liên hoàn đồ họa" 找一找我的男孩子那時專心致意收集來的一些美國出版的連環圖畫 (Hô lan hà truyện 呼蘭河傳, Tự 序).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Để hết lòng dạ vào.

▸ Từng từ: 致意

致死 trí tử

致死

trí tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tới chết. Đến nỗi chết được.

▸ Từng từ: 致死

致知 trí tri

致知

trí tri

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đạt tới cái cùng cực của sự biết.

▸ Từng từ: 致知

致語 trí ngữ

致語

trí ngữ

Từ điển trích dẫn

1. Lời chúc tụng do nhạc nhân nói lúc mở đầu diễn xuất trong cung đình thời xưa. ◇ Nguyên sử 元史: "Nhạc chỉ, niệm trí ngữ tất, nhạc tác, tấu "Trường xuân liễu" chi khúc" 樂止, 念致語畢, 樂作, 奏長春柳之曲 (Lễ nhạc chí ngũ 禮樂志五).
2. Lời dẫn trước mỗi hồi trong tiểu thuyết (Tống, Nguyên).

▸ Từng từ: 致語

致身 trí thân

致身

trí thân

Từ điển trích dẫn

1. Nguyên nghĩa là hiến thân. ◇ Luận Ngữ 論語: "Sự phụ mẫu năng kiệt kì lực, sự quân năng trí kì thân, dữ bằng hữu giao ngôn nhi hữu tín" 事父母能竭其力, 事君能致其身, 與朋友交言而有信 (Học nhi 學而) Thờ cha mẹ hết sức mình, thờ vua hiến cả thân mình, giao thiệp với bạn bè thì ăn nói thật tình.
2. Sau phiếm chỉ ra làm quan ("xuất sĩ" 出仕). ◇ Đỗ Phủ 杜甫: "Trường An khanh tướng đa thiếu niên, Phú quý ưng tu trí thân tảo" 長安卿相多少年, 富貴應須致身早 Tại Trường An, các khanh tướng phần nhiều ít tuổi, Cần phải sớm được giàu sang, sớm được dốc lòng phụng sự.

▸ Từng từ: 致身

致鬼 trí quỷ

致鬼

trí quỷ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Gọi được ma quỷ đến. Chỉ phép thuật của thầy pháp. Đoạn trường tân thanh : » Phi phù trí quỷ cao tay thông huyền «.

▸ Từng từ: 致鬼

三一致 tam nhất trí

三一致

tam nhất trí

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Luật lệ soạn kịch cổ điển của Tây phương, gồm một nơi, một thời gian và một sự việc ( Règle des Trois Unités ).

▸ Từng từ: 三一致

形容盡致 hình dong tận trí

形容盡致

hình dong tận trí

Từ điển trích dẫn

1. ☆ Tương tự: "lâm li tận trí" 淋漓盡致.

▸ Từng từ: 形容盡致

格物致知 cách vật trí tri

格物致知

cách vật trí tri

Từ điển trích dẫn

1. Truy cứu tới cùng cái lí của sự vật. § Nguồn gốc: ◇ Lễ Kí 禮記: "Dục thành kì ý giả, tiên trí kì tri, trí tri tại cách vật" 欲誠其意者, 先致其知, 致知在格物 (Đại Học 大學) Muốn mình được chân thành vô tư (thành ý), trước hết phải hiểu rõ sự vật (trí tri); hiểu rõ sự vật là nhờ ở chỗ truy cứu tới cùng cái lí của sự vật (cách vật).

▸ Từng từ: 格物致知

淋漓盡致 lâm li tận trí

淋漓盡致

lâm li tận trí

Từ điển trích dẫn

1. Miêu tả sâu sắc tường tận. ◎ Như: "giá bổn tiểu thuyết tương nhân tính khắc hoạch đắc lâm li tận trí" 這本小說將人性刻劃得淋漓盡致.

▸ Từng từ: 淋漓盡致

鉤深致遠 câu thâm trí viễn

鉤深致遠

câu thâm trí viễn

Từ điển trích dẫn

1. Tìm xét sâu xa. ◇ Dịch Kinh 易經: "Thám trách sách ẩn, câu thâm trí viễn" 探賾索隱, 鉤深致遠 (Hệ từ thượng 繫辭上) Dò xét ở chỗ thâm u, tìm tòi cái ẩn giấu, thấu chỗ sâu kín, vời được cái xa thẳm.

▸ Từng từ: 鉤深致遠