ⓘ Xem hướng dẫn sử dụng.  
乾 - can, càn, kiền
乾元 càn nguyên
乾元

càn nguyên

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Quẻ Kiền, tượng trưng cho Trời, nguồn gốc muôn vật. ◇ Dịch Kinh 易經: "Đại tai kiền nguyên, vạn vật tư thủy, nãi thống thiên vân hành vũ thi, phẩm vật lưu hình" 大哉乾元, 萬物資始, 乃統天雲行雨施, 品物流形 (Kiền quái 乾卦, Thoán từ 彖辭) Lớn thay kiền nguyên, muôn vật bắt đầu sinh ra, bao trùm thống lĩnh thiên nhiên, mây bay mưa rơi, mọi vật lưu chuyển thành hình.
2. Niên hiệu của "Đường Túc Tông" 唐肅宗 (758-759).
乾元

kiền nguyên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ trời.

▸ Từng từ: 乾 元
乾命 càn mệnh
乾命

càn mệnh

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. § Cũng như "thiên mệnh" 天命.
乾命

kiền mệnh

phồn & giản thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lệnh trời. Mệnh vua.

▸ Từng từ: 乾 命
乾坤 càn khôn
乾坤

càn khôn

phồn thể

Từ điển phổ thông

quẻ Càn và quẻ Khôn trong kinh dịch, tượng trưng cho trời đất

Từ điển trích dẫn

1. Quẻ "Càn" 乾 và quẻ "Khôn" 坤 trong Dịch kinh 易經.
2. Trời và đất, cha và mẹ, con trai và con gái, vua và tôi, chồng và vợ, âm và dương, mặt trời và mặt trăng, v.v.
3. Quốc gia, giang san, thiên hạ. ◇ Đôn Hoàng khúc tử từ 敦煌曲子詞: "Kiệt tiết tận trung phù xã tắc, Chỉ san vi thệ bảo càn khôn" 竭節盡忠扶社稷, 指山為誓保乾坤 (Hoán khê sa 浣溪沙) Hết lòng trung tiết phù hộ xã tắc, Trỏ núi thề gìn giữ quê hương.
4. Chỉ thế cục, đại cục.
5. Trò lừa, thủ đoạn, hoa chiêu.
乾坤

kiền khôn

phồn thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Quẻ Kiền và quẻ Khôn trong Bát quái, chỉ trời đất — Cũng chỉ âm dương, nam nữ, vợ chồng, vua tôi. » Ra vào kim khuyết quỳnh lâu. Treo tranh yên thủy, giắt bầu kiền khôn « ( B.C.K.N ).

▸ Từng từ: 乾 坤
乾娘 can nương
乾娘

can nương

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

mẹ hờ (gọi là mẹ nhưng không thực)

▸ Từng từ: 乾 娘
乾子 can tử
乾子

can tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con nuôi ( tự nhiên mà làm con ). Cũng như Can nhi ( con nuôi ), Can nương ( mẹ nuôi ).

▸ Từng từ: 乾 子
乾宅 càn trạch
乾宅

càn trạch

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Theo tập quán xưa, "càn khôn" 乾坤 đại biểu cho nam và nữ, cho nên trong hôn lễ nhà trai (nhà chú rể) gọi là "càn trạch" 乾宅.
乾宅

kiền trạch

phồn & giản thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà trai, nhà chú rể.

▸ Từng từ: 乾 宅
乾旱 kiền hạn
乾旱

kiền hạn

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hạn hán

▸ Từng từ: 乾 旱
乾杯 can bôi
乾杯

can bôi

Từ điển trích dẫn

1. Cạn chén. § Trong buổi tiệc thường dùng làm lời mời uống rượu. ◇ Đinh Linh 丁玲: "Lão Lí! Vị ngã môn tân đích sanh hoạt can bôi ba" 老李! 為我們新的生活乾杯吧 (Lương mạt chủ nhậm 糧秣主任).
乾杯

kiền bôi

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

uống chúc mừng

▸ Từng từ: 乾 杯
乾死 can tử
乾死

can tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tự nhiên mà chết. Cũng như Can sầu 乾愁 ( tự nhiên mà buồn ).

▸ Từng từ: 乾 死
乾淨 can tịnh
乾淨

can tịnh

Từ điển trích dẫn

1. Sạch sẽ, thanh khiết. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Na thị mại đích yên chi đô bất can tịnh, nhan sắc dã bạc" 那市賣的胭脂都不乾淨, 顏色也薄 (Đệ tứ thập tứ hồi) Sáp bán ở hiệu không sạch, màu lại chóng bay.
2. Hết sạch, không có dư thừa. ◎ Như: "tha ngạ đắc tương sở hữu đích thái đô cật can tịnh liễu" 他餓得將所有的菜都吃乾淨了.
3. Hoàn toàn, cả. ◇ Tây du kí 西遊記: "Nhược chuyên dĩ tương mạo thủ nhân, can tịnh thác liễu" 若專以相貌取人, 乾淨錯了 (Đệ nhất bát hồi).
4. Xong, cho rồi, liễu kết. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Yếu tượng chỉ quản giá dạng náo, ngã hoàn phạ tử ni, đảo bất như tử liễu can tịnh" 要像只管這樣鬧, 我還怕死呢, 倒不如死了乾淨 (Đệ nhị thập hồi) Cứ rắc rối mãi thế này, tôi lại sợ chết à? Thà chết đi cho xong chuyện.
5. Hình dung giải quyết xong xuôi, hoàn hảo.◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Cánh bất như Bảo nhị da ứng liễu, đại gia vô sự, thả trừ liễu giá kỉ cá nhân, giai bất đắc tri đạo, giá sự hà đẳng đích can tịnh" 竟不如寶二爺應了, 大家無事, 且除了這幾個人, 皆不得知道, 這事何等的乾淨 (Đệ lục thập nhất hồi) Không bằng để cậu Bảo ứng nhận, chẳng ai vướng bận gì cả. Vả lại trừ mấy người này ra, không còn ai biết, như thế thì có phải tốt đẹp hoàn hảo không nào.
6. Xinh đẹp, thanh tú (tướng mạo). ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Tha sanh đích đảo dã can tịnh, chủy nhi dã đảo quai giác" 他生的倒也乾淨, 嘴兒也倒乖覺 (Đệ ngũ thập lục hồi) Trông hắn cũng xinh xắn, ăn nói cũng lém lỉnh đấy.
7. Trong sạch (quan hệ nam nữ). ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Thùy gia một phong lưu sự? Biệt thảo ngã thuyết xuất lai, liên na biên đại lão da giá ma lợi hại, Liễn thúc hoàn hòa na tiểu di nương bất can tịnh ni" 誰家沒風流事? 別討我說出來, 連那邊大老爺這麼利害, 璉叔還和那小姨娘不乾淨呢 (Đệ lục thập tam hồi) Nhà nào mà chẳng có chuyện phong lưu? Đừng để tôi phải nói ra. Ngay ông Cả phủ bên kia cũng là tay đáo để, thế mà chú Liễn dám tằng tịu với dì bé đấy!
8. Tỉnh táo. ◇ Thẩm Đoan Tiết 沈端節: "Muộn tửu cô châm, bán huân hoàn tỉnh, can tịnh bất như bất túy" 悶酒孤斟, 半醺還醒, 乾淨不如不醉 (Hỉ oanh thiên 喜鶯遷, Từ 詞).
乾淨

kiền tịnh

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

sạch sẽ gọn gàng

▸ Từng từ: 乾 淨
乾燥 can táo
乾燥

can táo

Từ điển trích dẫn

1. Khô khan, hanh. ★ Tương phản: "triều thấp" 潮溼, "tư nhuận" 滋潤. ◇ Quản Tử 管子: "Xuân tam nguyệt, thiên địa can táo" 春三月, 天地乾燥 (Đạc địa 度地) Mùa xuân tháng ba, trời đất khô khan.
乾燥

kiền táo

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

khô cằn

▸ Từng từ: 乾 燥
乾爺 can gia
乾爺

can gia

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cha hờ (gọi là cha nhưng không thực)

▸ Từng từ: 乾 爺
乾犯 can phạm
乾犯

can phạm

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

can phạm

▸ Từng từ: 乾 犯
乾笑 can tiếu
乾笑

can tiếu

Từ điển trích dẫn

1. Cười khan, cười gượng, cười một cách miễn cưỡng.

▸ Từng từ: 乾 笑
乾綱 càn cương
乾綱

càn cương

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Phép tắc của trời, đạo trời. ◇ Tấn Thư 晉書: "Thánh nhân chi lâm thiên hạ dã, tổ càn cương dĩ lưu hóa" 聖人之臨天下也, 祖乾綱以流化 (Hoa Đàm truyện 華譚傳) Thánh nhân đến với người đời, noi theo đạo trời mà lưu truyền giáo hóa.
2. Quyền vua.
3. Gọi đùa quyền người chồng.

▸ Từng từ: 乾 綱
乾脆 can thúy
乾脆

can thúy

Từ điển trích dẫn

1. Gọn ghẽ, rành rẽ, nhanh nhẹn. ◎ Như: "tha thuyết thoại, tố sự đô ngận can thúy" 他說話, 做事都很乾脆.
2. Dứt khoát, thẳng, phăng. ◎ Như: "tha bất lí ngã, can thúy nhất đao lưỡng đoạn toán liễu" 他不理我, 乾脆一刀兩斷算了.

▸ Từng từ: 乾 脆
乾草 kiền thảo
乾草

kiền thảo

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

cỏ khô (cho súc vật ăn)

▸ Từng từ: 乾 草
乾薑 can khương
乾薑

can khương

Từ điển trích dẫn

1. Gừng khô làm thuốc.

▸ Từng từ: 乾 薑
乾象 càn tượng
乾象

càn tượng

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Tượng trời. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Dạ quan càn tượng, Hán gia khí số dĩ tận" 夜觀乾象, 漢家氣數已盡 (Đệ bát hồi) Đêm xem tượng trời, (thấy) khí số nhà Hán đã hết.

▸ Từng từ: 乾 象
乾餱 can hầu
乾餱

can hầu

Từ điển trích dẫn

1. Lương khô. Phiếm chỉ thức ăn. ◇ Thi Kinh 詩經: "Dân chi thất đức, Can hầu dĩ khiên" 民之失德, 乾餱以愆 (Tiểu nhã 小雅, Phạt mộc 伐木) Dân chúng mất lòng tin cậy lẫn nhau, Chỉ vì lỗi lầm chia lương ăn không đều.

▸ Từng từ: 乾 餱
陰乾 âm can
陰乾

âm can

Từ điển trích dẫn

1. Phơi ở chỗ không có nắng, để cho khô từ từ. ◇ Cát Hồng 葛洪: "Phàm thử thảo chi, hựu hữu bách nhị thập chủng, giai âm can phục chi" 凡此草芝, 又有百二十種, 皆陰乾服之 (Bão phác tử 抱樸子, Tiên dược 仙藥).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phơi trong chỗ có bóng mát.

▸ Từng từ: 陰 乾
風乾 phong can
風乾

phong can

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phơi ngoài gió cho khô.

▸ Từng từ: 風 乾
餅乾 bính can
餅乾

bính can

phồn thể

Từ điển phổ thông

bánh bích quy

▸ Từng từ: 餅 乾
饼乾 bính can
饼乾

bính can

giản thể

Từ điển phổ thông

bánh bích quy

▸ Từng từ: 饼 乾
乾元詩集 kiền nguyên thi tập
乾元詩集

kiền nguyên thi tập

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên tập thơ chữ Hán của Minh đô vương Trịnh Doanh.

▸ Từng từ: 乾 元 詩 集
乾坤一擲 kiền khôn nhất trịch
乾坤一擲

kiền khôn nhất trịch

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Quyết thắng đoạt lấy thiên hạ. § Nguồn gốc: ◇ Hàn Dũ 韓愈: "Thùy khuyến quân vương hồi mã thủ, Chân thành nhất trịch đổ kiền khôn" 誰勸君王回馬首, 真成一擲賭乾坤 (Quá hồng câu 過鴻溝).

▸ Từng từ: 乾 坤 一 擲
乾坤一覽 kiền khôn nhất lãm
乾坤一覽

kiền khôn nhất lãm

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sách địa lí của Phạm Đình Hổ, học giả thời Lê mạt Nguyễn sơ.

▸ Từng từ: 乾 坤 一 覽
乾坤再造 kiền khôn tái tạo
乾坤再造

kiền khôn tái tạo

Từ điển trích dẫn

1. Lập lại trời đất. Tỉ dụ quang phục giang sơn. ◇ Đông Chu liệt quốc chí 東周列國志: "Tịnh lực phá Tần, thử kiền khôn tái tạo chi thì dã" 并力破秦, 此乾坤再造之時也 (Hồi 106) Cùng tận lực đánh bại quân Tần, đó là lúc quang phục giang sơn vậy.

▸ Từng từ: 乾 坤 再 造