Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Số năm, thời kì. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Nhiên triều đại niên kỉ, địa dư bang quốc khước phản thất lạc vô khảo" 然朝代年紀, 地輿邦國卻反失落無考 (Đệ nhất hồi) Nhưng triều đại, năm mấy, ở đâu, nước nào đều bị thất lạc không thể xem xét được nữa.
2. Niên hiệu.
3. Tuổi. ◇ Tỉnh thế hằng ngôn 醒世恆言: "Lí Hùng niên kỉ chỉ hữu tam thập lai tuế" 李雄年紀止有三十來歲 (Lí Ngọc Anh ngục trung tụng oan 李玉英獄中訟冤) Lí Hùng tuổi tác chỉ khoảng ba chục trở lại.
4. Niên đại, thời đại. ◇ Cố Viêm Vũ 顧炎武: "Thiếu thì lai vãng Giang Đông ngạn, Nhân đại canh di niên kỉ hoán" 少時來往江東岸, 人代更移年紀換 (Huynh tử hồng thiện 兄子洪善) Lúc trẻ qua lại bờ Giang Đông, Người đổi dời, thời đại thay chuyển.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi số năm — Chỉ tuổi tác.

▸ Từng từ: 年紀

本紀 bản kỉ

本紀

bản kỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phần phép việc của một vị vua trong một cuốn sử thời trước.

本紀

bổn kỉ

Từ điển trích dẫn

1. Cương kỉ căn bổn. ◇ Quản Tử 管子: "Phàm lập triều đình, vấn hữu bổn kỉ" 凡立朝廷, 問有本紀 (Vấn 輕重丁) Lập ra triều đình, tất phải có cương kỉ căn bổn.
2. Sự tình trải qua từ đầu tới cuối, nguyên ủy thủy chung.
3. Sự việc chép về một vị vua trong sách sử.

▸ Từng từ: 本紀

紀事 kỉ sự

紀事

kỉ sự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi chép việc xảy ra.

▸ Từng từ: 紀事

紀傳 kỉ truyện

紀傳

kỉ truyện

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi chép sự việc xảy ra tiếp nối, có thứ tự lớp lang.

▸ Từng từ: 紀傳

紀元 kỉ nguyên

紀元

kỉ nguyên

phồn thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỗ bắt đầu để ghi chép năm tháng. Việt Nam và Trung Hoa thời xưa lấy năm lên ngôi của một vị vua làm kỉ nguyên để tính năm theo niên hiệu của vị vua đó. Tây phương lấy năm đức Chúa Trời ngôi hai giáng sinh làm kỉ nguyên. Ngày nay ta hiểu theo nghĩa sau. » Nhân Tông niên hiệu mở đầu kỉ nguyên « ( Thơ cổ ).

紀元

kỷ nguyên

phồn thể

Từ điển phổ thông

kỷ nguyên, công nguyên, năm sinh của Chúa Jesus

▸ Từng từ: 紀元

紀律 kỉ luật

紀律

kỉ luật

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Kỉ cương, pháp độ. ◇ Tả truyện 左傳: "Bách quan ư thị hồ giới cụ nhi bất cảm dịch kỉ luật" 百官於是乎戒懼而不敢易紀律 (Hoàn Công nhị niên 桓公二年).
2. Quy củ, quy luật. ◇ Thiệu Ung 邵雍: "Thù vô kỉ luật thi thiên thủ, Phú hữu vân san tửu nhất biều" 殊無紀律詩千首, 富有雲山酒一瓢 (Họa Triệu Sung Đạo bí thừa kiến tặng thi 和趙充道秘丞見贈詩) Còn riêng ngàn bài thơ không theo quy luật (nào cả), Sẵn có núi mây rượu một bầu.
3. Chỉ phép tắc trong quân đội. ◇ Cảnh thế thông ngôn 警世通言: "Chỉ nhân vũ bị cửu thỉ, quân vô kỉ luật" 只因武備久弛, 軍無紀律 (Phạm Thu Nhi song kính trùng viên 范鰍兒雙鏡重圓).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Kỉ cương 紀綱.

紀律

kỷ luật

phồn thể

Từ điển phổ thông

kỷ luật

▸ Từng từ: 紀律

紀念 kỉ niệm

紀念

kỉ niệm

phồn thể

Từ điển trích dẫn

1. Nghĩ nhớ, hoài niệm. § Cũng viết là "kỉ niệm" 記念. ◇ Tào Ngu 曹禺: "Nhĩ khán giá ta gia cụ đô thị nhĩ dĩ tiền đính hỉ hoan đích đông tây, đa thiếu niên ngã tổng thị lưu trước, vi trước kỉ niệm nhĩ" 你看這些傢具都是你以前頂喜歡的東西, 多少年我總是留著, 為著紀念你 (Lôi vũ 雷雨, Đệ nhị mạc).
2. Vật phẩm dùng làm kỉ niệm. ◎ Như: "ngã tống cấp nhĩ nhất trương chiếu phiến tác cá kỉ niệm" 我送給你一張照片作個紀念.
3. Chỉ ngày kỉ niệm hoặc những hoạt động về kỉ niệm. ◇ Ba Kim 巴金: "Tái quá ngũ niên tiện thị Đồ Cách Niết Phu (Ivan Tourgueniev, 1818-1883) thệ thế đích nhất bách chu niên kỉ niệm" 再過五年便是屠格涅夫逝世的一百周年紀念 (Quan ư "Phụ dữ tử" 關於父與子).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi nhớ không quên.

紀念

kỷ niệm

phồn thể

Từ điển phổ thông

kỷ niệm

▸ Từng từ: 紀念

紀綱 kỉ cương

紀綱

kỉ cương

phồn thể

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phép tắc luật lệ phải theo.

紀綱

kỷ cương

phồn thể

Từ điển phổ thông

kỷ cương

▸ Từng từ: 紀綱

紀述 kỉ thuật

紀述

kỉ thuật

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi chép mà kể lại việc gì.

▸ Từng từ: 紀述

紀錄 kỉ lục

紀錄

kỉ lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ghi chép — Điều ghi chép được. Thành tích đã ghi được.

▸ Từng từ: 紀錄

綱紀 cương kỉ

綱紀

cương kỉ

Từ điển trích dẫn

1. Đại cương yếu lĩnh. ◇ Hà Cảnh Minh 何景明: "Quân tử chi trị dã, thiết kì cương kỉ, nhi hữu kì mục, dữ dân thủ chi" 君子之治也, 設其綱紀, 而有其目, 與民守之 (Tặng Hướng tiên sanh tự 贈向先生序).
2. Pháp độ, cương thường. ◇ Huyền Trang 玄奘: "Quốc vô cương kỉ, pháp bất chỉnh túc" 國無綱紀, 法不整肅 (Đại Đường Tây vực kí 大唐西域記, A kì ni quốc 阿耆尼國).
3. Trị lí, quản lí. ◇ Thi Kinh 詩經: "Miễn miễn ngã vương, Cương kỉ tứ phương" 勉勉我王, 綱紀四方 (Đại nhã 大雅, Vực bốc 棫樸) Gắng gỏi lên đức vua ta, Cai quản sửa trị khắp cả bốn phương.
4. Chỉ chủ bạ công phủ và châu quận (ngày xưa).
5. Người bộc quản lí một nhà. § Cũng gọi là "cương kỉ bộc" 綱紀僕.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Giềng mối, chỉ chung các phép tắc luật lệ.

▸ Từng từ: 綱紀

萬紀 vạn kỉ

萬紀

vạn kỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Muôn đời ( Kỉ là khoảng thời gian 12 năm ). Văn tế trận vong tướng sĩ của Nguyễn Văn Thành: » … Duy vạn kỉ chửa dời ngôi bão tộ «.

▸ Từng từ: 萬紀

軍紀 quân kỉ

軍紀

quân kỉ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phép tắc luật lệ của binh đội.

▸ Từng từ: 軍紀

征西紀行 chinh tây kỉ hành

征西紀行

chinh tây kỉ hành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập trong TNDH tập đời Lê Thánh Tôn, chép các bài thơ chữ Hán, soạn trong khi nhà vua đi đánh Chiêm Thành vào các năm 1470-1471.

▸ Từng từ: 征西紀行

西行紀略 tây hành kỉ lược

西行紀略

tây hành kỉ lược

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một cuốn sách của Lí Văn Phước, danh sĩ đời Nguyễn, làm nhân khi ông theo phái bộ ngoại giao tới các nươc gần nước ta về phía Tây.

▸ Từng từ: 西行紀略

大越史記本紀實錄 đại việt sử kí bản kỉ thực lục

大越史記本紀實錄

đại việt sử kí bản kỉ thực lục

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, chép nối tiếp bộ Đại Việt Sử Kí Bản kỉ tục biên, thuật việc từ đời Lê Thái Tổ 1428 tới đời Lê Cung Hoàng 1527, không rõ tác giả.

▸ Từng từ: 大越史記本紀實錄

大越史記本紀續編 đại việt sử kí bản kỉ tục biên

大越史記本紀續編

đại việt sử kí bản kỉ tục biên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một bộ sử Việt Nam, do nhóm Phạm Công Trứ đời Lê Huyền Tông và nhóm Lê Hi, Nguyễn Quý Đức đời Lê Hi Tông trước sau cùng soạn và sữa chữa.

▸ Từng từ: 大越史記本紀續編