Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

皇 - hoàng

三皇 tam hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Ba vị vua thời thượng cổ Trung Hoa. Có thuyết cho là "Thiên Hoàng" 天皇, "Địa Hoàng" 地皇 và "Thái Hoàng" 泰皇.
2. Có thuyết cho là "Phục Hi" 伏羲 "Thần Nông" 神農 và "Nữ Oa" 女媧.
3. Lại có thuyết cho là "Phục Hi" 伏羲, "Thần Nông" 神農 và "Hoàng Đế" 黃帝.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ba vị vua thời tối cổ Trung Hoa, có thuyết cho là Thiên hoàng, Địa hoàng và Nhân hoàng, lại có thuyết cho là Toại Nhân, Phục Hi và Thần Nông. Ca dao có câu: » Tam hoàng ngũ đế chi thư, có anh nhớ vợ ngồi thừ mặt ra «.

▸ Từng từ: 三皇

上皇 thượng hoàng

上皇

thượng hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Cha của vua.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị vua cha đã nhường ngôi cho con.

▸ Từng từ: 上皇

保皇 bảo hoàng

保皇

bảo hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Ủng hộ chính thể quân chủ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Ủng hộ nhà vua, trung thành với vua chúa.

▸ Từng từ: 保皇

倉皇 thảng hoàng

倉皇

thảng hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Vội vàng, cấp bách. ◇ Cao Bá Quát 高伯适: "Cánh sử thảng hoàng thoát võng la" 更使倉皇脫網羅 (Cảm phú 感賦) Lại khiến cho vội vàng thoát khỏi lưới bủa vây.
2. § Cũng viết: 倉黃, 倉惶, 蒼惶, 倉徨, 倉遑.

▸ Từng từ: 倉皇

堂皇 đàng hoàng

堂皇

đàng hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đàng hoàng, oai nghiêm

堂皇

đường hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đàng hoàng, oai nghiêm

Từ điển trích dẫn

1. Khí thế to rộng.
2. Đại đường, chỗ quan lại làm việc. ◇ Hán Thư 漢書: "Giám ngự sử dữ Hộ quân chư hiệu liệt tọa đường hoàng thượng" 監御史與護軍諸校列坐堂皇上 (Hồ Kiến truyện 胡建傳) Giám ngự sử với Hộ quân chư hiệu ngồi thành hàng tại đại đường.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Rộng lớn sáng tỏ. Chỉ dáng điệu thẳng thắn sang trọng.

▸ Từng từ: 堂皇

女皇 nữ hoàng

女皇

nữ hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

nữ hoàng

▸ Từng từ: 女皇

張皇 trương hoàng

張皇

trương hoàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bày biệt sắp đặt cho đẹp mắt — Phô bày ra cho lớn.

▸ Từng từ: 張皇

教皇 giáo hoàng

教皇

giáo hoàng

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giáo hoàng, giáo trưởng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chức vị đứng đầu Giáo hội Cơ đốc.

▸ Từng từ: 教皇

旁皇 bàng hoàng

旁皇

bàng hoàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Bàng hoàng 傍偟.

▸ Từng từ: 旁皇

玉皇 ngọc hoàng

玉皇

ngọc hoàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ trời ( tiếng của các đạo gia thời xưa ). Cũng gọi là Ngọc hoàng Thượng đế.

▸ Từng từ: 玉皇

皇后 hoàng hậu

皇后

hoàng hậu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vợ chính thức của vua.

▸ Từng từ: 皇后

皇圖 hoàng đồ

皇圖

hoàng đồ

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ "Hà đồ" 河圖.
2. Bản đồ triều vua (thời phong kiến). Cũng chỉ vương triều.
3. Chỉ ngôi vua. ◇ Cựu ngũ đại sử 舊五代史: "Trẫm kim toản hoàng đồ, cung tu đế đạo" 朕今纘皇圖, 恭修帝道 (Đường thư 唐書, Minh Tông kỉ tam 明宗紀三).

▸ Từng từ: 皇圖

皇城 hoàng thành

皇城

hoàng thành

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bức tường vây quanh cung điện vua ở.

▸ Từng từ: 皇城

皇天 hoàng thiên

皇天

hoàng thiên

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Trời. Ông trời.

▸ Từng từ: 皇天

皇子 hoàng tử

皇子

hoàng tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trai của vua.

▸ Từng từ: 皇子

皇孫 hoàng tôn

皇孫

hoàng tôn

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cháu nội của vua.

▸ Từng từ: 皇孫

皇宮 hoàng cung

皇宮

hoàng cung

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nhà lớn, nơi vua ở.

▸ Từng từ: 皇宮

皇家 hoàng gia

皇家

hoàng gia

Từ điển trích dẫn

1. Gia tộc hoàng đế. Cũng chỉ vương triều. ◇ Phan Úc 潘勗: "Bảo nghệ ngã hoàng gia, dẫn tế vu gian nan, trẫm thật lại chi" 保乂我皇家, 引濟于艱難, 朕實賴之 (Sách Ngụy Công cửu tích văn 冊魏公九錫文).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỉ chung vợ con thân quyến họ hàng nhà vua.

▸ Từng từ: 皇家

皇帝 hoàng đế

皇帝

hoàng đế

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hoàng đế, vua

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Vị vua nước lớn.

▸ Từng từ: 皇帝

皇族 hoàng tộc

皇族

hoàng tộc

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Dòng họ nhà vua.

▸ Từng từ: 皇族

皇朝 hoàng triều

皇朝

hoàng triều

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đời vua hiện tại, dòng vua hiện tại — Bài Văn tế trận vong tướng sĩ của Nguyễn Văn Thành có câu: » …linh thời hộ hoàng triều cho bể lặng sóng trong… «.

▸ Từng từ: 皇朝

皇考 hoàng khảo

皇考

hoàng khảo

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng chỉ người cha đã khuất.

▸ Từng từ: 皇考

皇親 hoàng thân

皇親

hoàng thân

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Người thuộc họ bên nội của vua.

▸ Từng từ: 皇親

皇越 hoàng việt

皇越

hoàng việt

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một hiệu của nước ta vào đời nhà Nguyễn.

▸ Từng từ: 皇越

聖皇 thánh hoàng

聖皇

thánh hoàng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tiếng tôn xưng ông vua. Như Thánh chúa 聖主, Thánh đế 聖帝 — Vị thần được một vùng thờ phượng. Đoạn trường tân thanh : » Quá lời nguyện hết thánh hoàng thổ công «.

▸ Từng từ: 聖皇

皇太后 hoàng thái hậu

皇太后

hoàng thái hậu

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mẹ của vua.

▸ Từng từ: 皇太后

皇太子 hoàng thái tử

皇太子

hoàng thái tử

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Con trai trưởng của vua, hoặc người con trai vua được phong thái tử để nối ngôi.

▸ Từng từ: 皇太子

堂堂皇皇 đường đường hoàng hoàng

堂堂皇皇

đường đường hoàng hoàng

Từ điển trích dẫn

1. Quang minh chánh đại. ◎ Như: "chánh nhân quân tử tố sự tổng thị đường đường hoàng hoàng đích, một hữu thập ma bất khả cáo nhân đích" 正人君子做事總是堂堂皇皇的, 沒有什麼不可告人的.

▸ Từng từ: 堂堂皇皇

皇朝大典 hoàng triều đại điển

皇朝大典

hoàng triều đại điển

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên bộ sách của Trương Hán Siêu và Nguyễn Trung Ngạn, phụng mệnh vua Trần Dụ Tông soạn ra, chép các phép tắc luật lệ đời Trần. Xem tiểu sử tác giả ở các vần Ngạn và Siêu.

▸ Từng từ: 皇朝大典

皇越文海 hoàng việt văn hải

皇越文海

hoàng việt văn hải

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập gồm các bài văn hay của các tác giả Việt Nam, do Lê Quý Đôn, học giả đời Lê sưu tập.

▸ Từng từ: 皇越文海

皇越文選 hoàng việt văn tuyển

皇越文選

hoàng việt văn tuyển

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên một tập gồm các bài văn cổ chọn lọc của nước ta, do Bùi Huy Bích sưu tập.