Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

1. Mở đầu và chấm dứt, khai thủy và kết cục. ◇ Trang Tử 莊子: "Thủy chung tương phản hồ vô đoan, nhi mạc tri hồ kì sở cùng" 始終相反乎無端, 而莫知乎其所窮 (Điền Tử Phương 田子方) Bắt đầu và kết cuộc tương phản nhau không manh mối, mà không ai biết đâu là cùng.
2. Từ đầu tới cuối. ◇ Sử Kí 史記: "Cố tiên vương kiến thủy chung chi biến, tri tồn vong chi cơ" 故先王見始終之變, 知存亡之機 (Tần Thủy Hoàng bổn kỉ 秦始皇本紀) Cho nên các vua trước xem xét những biến đổi từ đầu tới cuối mà biết được lẽ còn hay mất.
3. Nguyên ủy của sự tình. ◇ Vương Ngao: "Cái tri vật chi bổn mạt thủy chung, ..., thị cách vật chi nghĩa dã" 蓋知物之本末始終, ..., 是格物之義也 (Chấn trạch trường ngữ 震澤長語) Biết hết gốc ngọn nguyên ủy của sự vật, ..., tức là tìm hiểu suy xét tới cùng ý nghĩa của sự vật.
4. Rốt cuộc, sau cùng. ◇ Vô danh thị 無名氏: "Duy hữu lão tăng giai hạ tuyết, Thủy chung bất kiến thảo hài ngân" 惟有老僧階下雪, 始終不見草鞋痕 (Niên tiết 年節) Chỉ có tuyết rơi xuống bậc thềm của lão tăng, Rốt cuộc chẳng thấy dấu vết dép cỏ nào đâu.
5. Chỉ sinh ra và chết đi, sống và chết. ◇ Lục Cơ 陸機: "Phù thủy chung giả, vạn vật chi đại quy" 夫始終者, 萬物之大歸 (Điếu Ngụy Vũ đế văn 吊魏武帝文) Sống và chết, đó là sự Trở Về lớn của muôn vật.
6. Một đời, cả đời, bình sinh. ◇ Nguyên Chẩn 元稹: "Tắc thần thủy chung chi nguyện tất hĩ" 則臣始終之願畢矣 (Đối tài thức kiêm mậu minh ư thể dụng sách 對才識兼茂明於體用策) Chính là chí nguyện một đời của thần vậy.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Lúc bắt đầu và lúc cuối cùng, ý nói trước sao sau vậy, lòmg dạ không thay đổi. Đoạn trường tân thanh : » Một lời vâng tạc đá vàng thủy chung «.

▸ Từng từ: 始終

本始 bản thủy

本始

bản thủy

phồn & giản thể

Từ điển trích dẫn

1. Ban đầu, nguyên thủy, bổn sơ. ◇ Tuân Tử 荀子: "Tính giả, bổn thủy tài phác dã; ngụy giả, văn lí long thịnh dã" 性者, 本始材朴也; 偽者, 文理隆盛也 (Lễ luận 禮論) Tính, ban đầu thì thật thà; giả trá, thì lời lẽ văn từ nhiều nhõi.

▸ Từng từ: 本始

無始 vô thủy

無始

vô thủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Không có chỗ bắt đầu. Td: Vô thủy vô chung ( không có chỗ bắt đầu, không có chỗ chấm dứt, ý nói liên miên dài dặc ).

▸ Từng từ: 無始

爲始 vi thủy

爲始

vi thủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Làm đầu. Khởi đầu. Trước hết.

▸ Từng từ: 爲始

發始 phát thủy

發始

phát thủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bắt đầu.

▸ Từng từ: 發始

終始 chung thủy

終始

chung thủy

Từ điển trích dẫn

1. Kết cục và mở đầu. § Cũng nói "thủy chung" 始終. ◇ Lễ Kí 禮記: "Vật hữu bổn mạt, sự hữu chung thủy" 物有本末, 事有終始 (Đại Học 大學).
2. Không đổi, trước sau như nhất.
3. Đi đủ vòng rồi trở về chỗ bắt đầu.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chỗ cuối cùng và chỗ bắt đầu — Chỉ lòng dạ không đổi, trước sau như nhất.

▸ Từng từ: 終始

起始 khởi thủy

起始

khởi thủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bắt đầu chỗ, lúc bắt đầu.

▸ Từng từ: 起始

造始 tạo thủy

造始

tạo thủy

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bắt đầu — Lúc bắt đầu.

▸ Từng từ: 造始

開始 khai thủy

開始

khai thủy

Từ điển trích dẫn

1. Mở đầu, khai sáng. ◇ Tấn Thư 晉書: "Bệ hạ thừa Tuyên Đế khai thủy chi hoành cơ, thụ Nguyên Đế khắc chung chi thành liệt, bảo đại định công, tập binh tĩnh loạn" 陛下承宣帝開始之宏基, 受元帝克終之成烈, 保大定功, 戢兵靜亂 (Lưu Ba truyện 劉波傳).
2. Khởi đầu.
3. Ra tay tiến hành, bắt tay vào việc. ◇ Ba Kim 巴金: "Đệ nhị niên ngã khai thủy tả "Đệ tứ bệnh thất"" 第二年我開始寫第四病室 (Quan ư "Đệ tứ bệnh thất" 關於第四病室) Năm thứ hai tôi bắt tay vào việc viết cuốn "Đệ tứ bệnh thất".
4. Giai đoạn khởi đầu. ◎ Như: "nhất chủng tân đích công tác, khai thủy tổng hội ngộ đáo nhất ta khốn nan" 一種新的工作, 開始總會遇到一些困難.

▸ Từng từ: 開始