Từ điển Hán Nôm Việt - Tự học tiếng Trung

字 - tự

一字 nhất tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một chữ. Ta có tục ngữ » Nhất tự vi sư bán tự vi sư « ( dạy một chữ là thầy, mà dạy nữa chữ cũng là thầy « — Nhất tự: Chữ Nhất: » Quan quân sắm sửa tơi bời, cờ giăng nhất tự, trống hồi tam liên « ( Nhị độ mai ).

▸ Từng từ: 一字

九字 cửu tự

九字

cửu tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chín chữ, tức chín điều cha mẹ làm cho con cái, chỉ công ơn cha mẹ. Cũng gọi là Cửu tự cù lao, gồm Sinh ( cha sinh ), Cúc ( mẹ đẻ ), Phủ ( vỗ về ), Dục ( nuôi cho khôn ), Cố ( trông nom ), Phục ( quấn quýt ), Phủ ( nâng niu ), Súc ( nuôi cho lớn ), Phúc ( bồng bế ).

▸ Từng từ: 九字

八字 bát tự

八字

bát tự

Từ điển trích dẫn

1. Tám chữ, theo các nhà tướng số thời xưa thì tám chữ đó cho biết "năm, tháng, ngày, giờ" sinh đẻ của một người; mỗi chi tiết về "năm, tháng, ngày, giờ" được chỉ định bằng hai chữ tính theo "thiên can" 天干 và "địa chi" 地支, tổng cộng là tám chữ.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tám chữ, theo các nhà tướng số thời xưa thì tám chữ đó cho biết năm tháng ngày giờ sinh đẻ của một người, mỗi chi tiết về năm, tháng, ngày, giờ được chỉ định bằng hai chữ. Một chữ tính theo Thập can, một chữ tính theo Thập nhị chi, cộng là tám chữ.

▸ Từng từ: 八字

別字 biệt tự

別字

biệt tự

Từ điển trích dẫn

1. Chỉ chữ viết sai (vì hình âm tương tự với "chính tự" 正字). § Cũng gọi là "bạch tự" 白字.
2. Tên khác với tên chính gốc (bổn danh 本名). § Cũng như "biệt hiệu" 別號, "biệt danh" 別名.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên khác, như Biệt hiệu 別號.

▸ Từng từ: 別字

单字 đơn tự

单字

đơn tự

giản thể

Từ điển phổ thông

từ đơn (ngôn ngữ)

▸ Từng từ: 单字

名字 danh tự

名字

danh tự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tên người

Từ điển trích dẫn

1. Họ và tên.
2. Tiếng gọi tên sự vật.
3. Tên và tên chữ. Ngày xưa, ở Trung Hoa, con trai sinh ra được đặt tên ("mệnh danh" 命名), năm lên 20 tuổi làm lễ đội mũ ("quán lễ" 冠禮) có thêm "tự" 字 (tên chữ). Ra đời, có thể lấy thêm "hiệu" 號 (tên hiệu). Tự xưng thì dùng "danh" 名, người khác để tỏ lòng tôn kính dùng "tự" hoặc "hiệu" để xưng hô.
4. Danh dự, tiếng tăm.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên và tên chữ — Chữ gọi tên sự vật.

▸ Từng từ: 名字

問字 vấn tự

問字

vấn tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hỏi chữ, tức hỏi bài vở học hành.

▸ Từng từ: 問字

單字 đơn tự

單字

đơn tự

phồn thể

Từ điển phổ thông

từ đơn (ngôn ngữ)

▸ Từng từ: 單字

大字 đại tự

大字

đại tự

Từ điển trích dẫn

1. Thông thường, chữ viết cao từ một tấc trở lên gọi là "đại tự" 大字, tiếng để phân biệt với "tiểu tự" 小字.
2. Phiếm chỉ tiếng phổ thông. ◎ Như: "đại tự thức bất đắc kỉ cá" 大字識不得幾個 không biết một chữ nghĩa nào cả.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ lớn.

▸ Từng từ: 大字

姓字 tính tự

姓字

tính tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Họ và tên thật ( tên chữ ). Văn tế trận vong tướng sĩ của Nguyễn Văn Thành: » Treo tính tự để nằm trong lá sớ «.

▸ Từng từ: 姓字

字串 tự xuyến

字串

tự xuyến

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chuỗi ký tự, xâu ký tự (tin học)

▸ Từng từ: 字串

字典 tự điển

字典

tự điển

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tự điển, từ điển

Từ điển trích dẫn

1. Công cụ (dưới dạng sách, website...) dùng để tra âm và nghĩa từng chữ ("tự" 字). ◎ Như: "Khang Hi tự điển" 康熙字典.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Bộ sách dùng để tra nghĩa từng chữ.

▸ Từng từ: 字典

字型 tự hình

字型

tự hình

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

phông chữ, font chữ (tin học)

▸ Từng từ: 字型

字尾 tự vĩ

字尾

tự vĩ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

hậu tố, đuôi

▸ Từng từ: 字尾

字帖 tự thiếp

字帖

tự thiếp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giấy tập viết

字帖

tự thiệp

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

giấy tập viết

▸ Từng từ: 字帖

字幕 tự mạc

字幕

tự mạc

Từ điển trích dẫn

1. Phụ đề. § Chữ hiện ra trên màn ảnh giúp người xem hiểu rõ thêm nội dung, tình tiết... (trong chiếu bóng, truyền hình, diễn xuất văn nghệ...). Tiếng Anh: caption, subtitle.

▸ Từng từ: 字幕

字彙 tự vị

字彙

tự vị

Từ điển trích dẫn

1. Sách tự điển. ◇ Viên Mai 袁枚: "Cổ vô loại thư, vô tự thư, hựu vô tự vị" 古無類書, 無字書, 又無字彙 (Tùy viên thi thoại 隨園詩話). ◇ Mai Ưng Tộ 梅膺祚: "soạn "Tự vị", thu tam vạn tam thiên dư tự" 撰"字彙", 收三萬三千餘字.
2. Từ ngữ. ◇ Trâu Thao Phấn 鄒韜奮: "Lệ như tác văn, mỗi xuất nhất cá đề mục, tất tiên cố đáo học sanh môn sở dĩ hấp thu đích tri thức hòa sở năng vận dụng đích tự vị" 例如作文, 每出一個題目, 必先顧到學生們所已吸收的知識和所能運用的字彙 (Kinh lịch 經歷, Thập).

字彙

tự vựng

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Như Tự điển 字典.

▸ Từng từ: 字彙

字樣 tự dạng

字樣

tự dạng

Từ điển trích dẫn

1. Hình thể văn tự, tiêu chuẩn chữ viết, kiểu chữ. ◎ Như: "Cửu Kinh tự dạng" 九經字樣.
2. Từ ngữ, câu chữ. ◇ Tam quốc diễn nghĩa 三國演義: "Thừa tướng thân bút tác nhất thư, đan dữ Hàn Toại, trung gian mông lông tự dạng, ư yếu hại xứ, tự hành đồ mạt cải dịch" 丞相親筆作一書, 單與韓遂, 中間朦朧字樣, 於要害處, 自行塗抹改易 (Đệ ngũ thập cửu hồi) Thừa tướng tự tay viết một lá thư đưa cho Hàn Toại, trong đó (cố ý) có những câu chữ lù mù không rõ ràng, chỗ nào có vẻ quan trọng, thì bôi xóa sửa chữa.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Hình dáng của chữ, nét chữ.

▸ Từng từ: 字樣

字母 tự mẫu

字母

tự mẫu

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

chữ cái

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ cái ( ghép lại thành các tiếng ).

▸ Từng từ: 字母

字畫 tự hoạch

字畫

tự hoạch

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Những nét làm thành một chữ.

▸ Từng từ: 字畫

字節 tự tiết

字節

tự tiết

phồn thể

Từ điển phổ thông

byte (tin học)

▸ Từng từ: 字節

字节 tự tiết

字节

tự tiết

giản thể

Từ điển phổ thông

byte (tin học)

▸ Từng từ: 字节

字跡 tự tích

字跡

tự tích

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nét chữ của người xưa.

▸ Từng từ: 字跡

字集 tự tập

字集

tự tập

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tập hợp các ký tự (tin học)

▸ Từng từ: 字集

字首 tự thủ

字首

tự thủ

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

tiền tố, đầu

▸ Từng từ: 字首

小字 tiểu tự

小字

tiểu tự

Từ điển trích dẫn

1. Tiểu danh, nhũ danh. ◎ Như: "Tiểu tự" của Ngụy Vũ đế là "A Man" 阿瞞.
2. Chữ viết nhỏ. ◇ Huệ Hồng 惠洪: "Thi thành hựu tự lục, Tiểu tự như dăng đầu" 詩成又自錄, 小字如蠅頭 (Du bạch lộc tặng đại hi tiên 游白鹿贈大希先) Thơ làm xong tự mình sao chép, Chữ nhỏ tí như đầu ruồi.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên chữ, đặt từ lúc còn nhỏ. Truyện Nhị độ mai : » Khuê phòng tiểu tự gọi là Vân Anh «.

▸ Từng từ: 小字

手字 thủ tự

手字

thủ tự

Từ điển trích dẫn

1. Chữ chép tay. ◇ Lưu Quân Tích 劉君錫: "Hiếu Tiên, giá cá thị nhĩ đích thủ tự ma?" 孝先, 這個是你的手字麼? (Lai sanh trái 來生債, Tiết tử 楔子).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ chép tay. Đoạn trường tân thanh : » Ngày pho thủ tự đem nhồi tâm hương «.

▸ Từng từ: 手字

打字 đả tự

打字

đả tự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

gõ chữ, đánh máy chữ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đánh máy chữ. Cái máy đánh chữ gọi là Đả tự cơ.

▸ Từng từ: 打字

折字 chiết tự

折字

chiết tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Phân tích chữ mà đoán việc xấu tốt, một cách bói chữ thời xưa.

▸ Từng từ: 折字

押字 áp tự

押字

áp tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Kí tên vào giấy tờ — Chọn chữ làm vần cho câu thơ phú. Cũng nói là Áp vận.

▸ Từng từ: 押字

拼字 bính tự

拼字

bính tự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

đánh vần chữ

▸ Từng từ: 拼字

排字 bài tự

排字

bài tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Sắp chữ, sắp các chữ vào khuôn để in.

▸ Từng từ: 排字

数字 số tự

数字

số tự

giản thể

Từ điển phổ thông

chữ số, con số

▸ Từng từ: 数字

數字 số tự

數字

số tự

phồn thể

Từ điển phổ thông

chữ số, con số

▸ Từng từ: 數字

文字 văn tự

文字

văn tự

phồn & giản thể

Từ điển phổ thông

văn tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ viết — Như Văn khế 文契.

▸ Từng từ: 文字

梵字 phạn tự

梵字

phạn tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ viết của người Ấn Độ thời cổ.

▸ Từng từ: 梵字

漢字 hán tự

漢字

hán tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ Trung Hoa.

▸ Từng từ: 漢字

狀字 trạng tự

狀字

trạng tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái chữ làm rõ thêm cái cách, cái vẻ.

▸ Từng từ: 狀字

虛字 hư tự

虛字

hư tự

Từ điển trích dẫn

1. Tức hư từ. § Chỉ những chữ không thể một mình làm thành câu, nhưng có ý nghĩa nhất định về ngữ pháp, như giới từ, liên từ, trợ từ, thán từ, v.v.
2. Chữ rườm, thừa, vô dụng.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ không có nghĩa gì, dùng để giúp vào lời nói ( trợ ngữ ) mà thôi.

▸ Từng từ: 虛字

表字 biểu tự

表字

biểu tự

Từ điển trích dẫn

1. Tên dùng cho người ngoài, tên chữ. § Cũng như "biệt tự" 別字. ◇ Hồng Lâu Mộng 紅樓夢: "Giá Tiết công tử học danh Tiết Bàn, biểu tự Văn Khởi, tòng ngũ, lục tuế thì tựu thị tính tình xa xỉ, ngôn ngữ ngạo mạn" 這薛公子學名薛蟠, 表字文起, 從五, 六歲時就是性情奢侈, 言語傲慢 (Đệ tứ hồi) Tiết công tử lúc đi học đặt tên là Tiết Bàn, tên chữ là Văn Khởi, từ khi lên năm, lên sáu, tính tình đã xa xỉ, nói năng kiêu ngạo.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Tên dùng ở ngoài.

▸ Từng từ: 表字

鉛字 duyên tự

鉛字

duyên tự

Từ điển trích dẫn

1. Chữ đúc bằng chì (hoặc thiếc), dùng trong việc ấn loát.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ chì, chữ đúc bằng chì, dùng trong việc ấn loát.

▸ Từng từ: 鉛字

錦字 cẩm tự

錦字

cẩm tự

Từ điển trích dẫn

1. Chữ dệt trên gấm vóc. Sau phiếm chỉ thư từ vợ gửi cho chồng. ◇ Lạc Tân Vương 駱賓王: "Cẩm tự hồi văn dục tặng quân, Kiếm bích tằng phong tự củ phân" 錦字回文欲贈君, 劍壁層峰自糾紛 (Diễm tình đại Quách Thị đáp Lô Chiếu Lân 豔情代郭氏答盧照鄰).

▸ Từng từ: 錦字

鍊字 luyện tự

鍊字

luyện tự

Từ điển trích dẫn

1. Rèn luyện thôi xao chữ dùng trong thơ văn. ◇ Ngụy Khánh Chi 魏慶之: "Nhất viết luyện cú... nhị viết luyện tự" 一曰鍊句... 二曰鍊字 (Thi nhân ngọc tiết 詩人玉屑, Thi hữu tứ luyện 詩有四煉).

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Nói về việc làm văn mà gọt rũa từng chữ.

▸ Từng từ: 鍊字

丁字節 đinh tự tiết

丁字節

đinh tự tiết

Từ điển trích dẫn

1. Cái khớp nối ống nước hình chữ đinh, ta gọi là hình chữ T.

▸ Từng từ: 丁字節

三字經 tam tự kinh

三字經

tam tự kinh

Từ điển trích dẫn

1. Cuốn sách chữ Hán dành cho trẻ con thời trước, do "Vương Ứng Lân" 王應麟 đời Tống làm ra, mỗi câu chỉ có ba chữ.
2. Có thuyết cho rằng sách này do "Khu Thích Tử" 區適子 đời Tống soạn.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cuốn sách chữ Hán dành cho trẻ con thời trước, do Vương Ứng Lân đời Tống làm ra, mỗi câu chỉ có ba chữ.

▸ Từng từ: 三字經

之字路 chi tự lộ

之字路

chi tự lộ

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Đường quanh co chữ Chi.

▸ Từng từ: 之字路

多音字 đa âm tự

多音字

đa âm tự

Từ điển trích dẫn

1. Chữ gồm nhiều âm hợp thành, như trong tiếng Anh, tiếng Pháp, khác với chữ tiếng Hán, thuộc loại đơn âm tự.

▸ Từng từ: 多音字

田字面 điền tự diện

田字面

điền tự diện

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Mặt vuông chữ Điền.

▸ Từng từ: 田字面

紅十字 hồng thập tự

紅十字

hồng thập tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Chữ thập đỏ, dấu hiệu của cơ quan từ thiện, hoặc nhân viên cứu thương.

▸ Từng từ: 紅十字

金字塔 kim tự tháp

金字塔

kim tự tháp

Từ điển trích dẫn

1. Phần mộ quốc vương Ai Cập ngày xưa. Là một trong bảy đại kì quan thế giới. § Gọi tên như thế vì tháp có hình như chữ "kim" 金.

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Cái tháp nhọn hình chữ Kim 金.

▸ Từng từ: 金字塔

一字千金 nhất tự thiên kim

一字千金

nhất tự thiên kim

Từ điển trích dẫn

1. Một chữ đáng giá nghìn vàng. § Điển cố: Vào đời nhà Tần, "Lã Bất Vi" 呂不韋 tập họp môn khách soạn "Lã Thị Xuân Thu" 呂氏春秋; sách soạn xong, treo ở quốc môn, nói ai có thể thêm hay bớt một chữ được tặng nghìn vàng. Sau dùng "nhất tự thiên kim" 一字千金 tỉ dụ văn từ tinh luyện giá trị rất cao.

▸ Từng từ: 一字千金

貧於一字 bần ư nhất tự

貧於一字

bần ư nhất tự

Từ điển Nguyễn Quốc Hùng

Một chữ cũng nghèo. Chỉ sự dốt nát, không biết chữ gì.

▸ Từng từ: 貧於一字